Բյուրականի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Արագածոտնի մարզ)

Այս հոդվածը ներկայացնում է Արագածոտնի մարզի Բյուրական գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ․ հաստատվել է Հայաստանի կառավարության կողմից։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 78 հուշարձան (26 միավոր)։

Բյուրականի հուշարձաններ էջը Վիքիպահեստում

հուշարձան	կառուցված	վայր, հասցե	կոորդ	համարանիշ	նշան.	հավելյալ նշումներ	պատկեր
Առանձնատուն «Հայկաշեն Կաթողիկոսարան»	1972 թ.	աե մասում	—	2.28/1	Հ	գյուղի եզրին, ճարտ.՝ Ռ. Իսրայելյան, պատվիրատու՝ ամերիկահայ բարերար Հայկ Քաուջյան	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	2.28/1.1	Հ	կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ, 3 խաչքարերից ձախակողմյանը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	2.28/1.2	Հ	կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից աջ, 1-ինը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	2.28/1.3	Հ	կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից աջ, 2-րդը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	2.28/1.4	Հ	կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ, 3 խաչքարերից կենտրոնինը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	2.28/1.5	Հ	կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ, 3 խաչքարերից աջակողմյանը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	2.28/1.6	Հ	հենած կաթողիկոսարանի հվ ճակատին, արտաքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Վիշապաքար	մ.թ.ա. 2 հզ		—	2.28/1.7	Հ	կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ	Լուսանկար վերբեռնել
Վիշապաքար	մ.թ.ա. 2 հզ		—	2.28/1.8	Հ	կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ	Լուսանկար վերբեռնել
Ջրաղաց	19 դ.		—	2.28/1.9	Հ	վրկնգ.՝ 1985 թ., վրկռ ճարտ.՝ Գ. Գյուրջյան, Ս. Միլիտոնյան	Լուսանկար վերբեռնել
Ամրոց «Այծաբերդ»	մ.թ.ա. 2-1 հզ, մջնդ	3 կմ հս	—	2.28/2	Հ	Ամբերդ գետի ձախ ափին բարձրացող բլրին	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակատեղի	մ.թ.ա. 2-1 հզ, մջնդ		—	2.28/2.1	Հ	ամրոցից աե	Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ	մ.թ.ա. 2-1 հզ, մջնդ		—	2.28/2.2	Հ	ամրոցից աե	Լուսանկար վերբեռնել
Ամրոց «Ինաքլու դար»	մ.թ.ա. 2-1 հզ	հս մասում	—	2.28/3	Հ	գյուղի եզրին, համանուն բլրի վրա, Անտառուտ տանող ճանապարհից աջ	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակատեղի	մ.թ.ա. 1 հզ		—	2.28/3.1	Հ	բնակավայրի կառուցապատման հետևանքով պահպանվել է փոքր հատված	Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ	մ.թ.ա. 2-1 հզ		—	2.28/3.2	Հ	պահպանվել է հատվածաբար	Լուսանկար վերբեռնել
Ամրոց «Շիշկոնդ»	մ.թ.ա. 2 հզ	4 կմ հս	—	2.28/4	Հ	հանգստյան տուն տանող ճանապարհի աջ կողմում	Լուսանկար վերբեռնել
Ամրոցի համալիր Ամբերդ	10-14 դդ.	10 կմ հս-ամ	40°23′18″ հս․. լ. 44°13′39″ ավ. ե.	2.28/5	Հ	Ամբերդ և Արքաշեն գետակների միջև, լեռնային հրվանդանի վրա	Լուսանկար վերբեռնել
Ամրոց	10-14 դդ.		—	2.28/5.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Գաղտնուղի	10 դ.		—	2.28/5.1.1	Հ	սկիզբ է առնում ամրոցի հվ կողմից	Լուսանկար վերբեռնել
Գաղտնուղի	10 դ.		—	2.28/5.1.2	Հ	սկիզբ է առնում ամ պարսպի մոտից	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին	1026 թ.		—	2.28/5.2	Հ	կառ.՝ Վահրամ Պահլավունի	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	2.28/5.2.1	Հ	եկեղեցու ներսում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	2.28/5.2.2	Հ	եկեղեցու ներսում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13-14 դդ.		—	2.28/5.2.3	Հ	եկեղեցու ներսում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13-14 դդ.		—	2.28/5.2.4	Հ	եկեղեցու բեմին, վերին և ստորին անկյունները` վնասված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13-14 դդ.		—	2.28/5.2.5	Հ	եկեղեցու բեմին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	14-15 դդ.		—	2.28/5.2.6	Հ	հենած եկեղեցու պատին, արտաքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Պալատ	10 դ.		—	2.28/5.3	Հ	ամրոցի հս-ամ մասում	Լուսանկար վերբեռնել
Մատուռ	12-13 դդ.		—	2.28/5.4	Հ	բաղնիքից ամ	Լուսանկար վերբեռնել
Բաղնիք	12-13 դդ.		—	2.28/5.5	Հ	ամրոցի աե պարսպին կից	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	11-14 դդ.		—	2.28/5.6	Հ	ամրոցի հանդիպակաց սարալանջին, ամրոցից մոտ 200 մ հեռու	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11-12 դդ.		—	2.28/5.6.1	Հ	երկատված, վրկնգ՝ . 1972 թ.	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11-12 դդ.		—	2.28/5.6.2	Հ	ջարդված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13-14 դդ.		—	2.28/5.6.3	Հ	երկատված, վրկնգ՝ . 1972 թ.	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13-14 դդ.		—	2.28/5.6.4	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13-14 դդ.		—	2.28/5.6.5	Հ	երկատված, վրկնգ՝ 1972 թ.	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13-14 դդ.		—	2.28/5.6.6	Հ	երկատված, 2 մասերը դրված իրար վրա	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13-14 դդ.		—	2.28/5.6.7	Հ	գերեզմանոցի եզրին, վերին աջ անկյունը` կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Ջրամատակարարման համակարգ	9-12 դդ.		—	2.28/5.7	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Պարիսպ	10-12 դդ.		—	2.28/5.8	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Աստղադիտարանի համալիր. Բյուրականի աստղադիտարան	1945 թ.-ից այսօր	հվ մասում	40°19′49″ հս․. լ. 44°13′39″ ավ. ե.	2.28/6	Տ	ճարտ.՝ Ս. Սաֆարյան, Ս. Գուրզադյան	Լուսանկար վերբեռնել
Առանձնատուն	1948 թ.		—	2.28/6.1	Տ	համալիրի աե մասում, ճարտ.՝ Ս. Սաֆարյան	Լուսանկար վերբեռնել
Մասնաշենք` գլխավոր	1950-1953 թթ.		—	2.28/6.2	Տ	ճարտ.՝ Ս. Սաֆարյան	Լուսանկար վերբեռնել
Հյուրանոցի շենք	1946 թ.		—	2.28/6.4	Տ	համալիրի գլխ. մուտքից աջ ճարտ՝ Ս. Սաֆարյան	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1900 թ.	գ. մ.	—	2.28/7	Տ	Գերման Թորոսյանի, այս տանը ապրել է Կոմիտասը	Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի տուն	1900 թ.	գ. մ.	—	2.28/8	Տ	Սարգիս Սարգսյանի, այս տանը դասավանդել է Կոմիտասը	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	11-14 դդ.	հվ մասում	—	2.28/9	Տ	գյուղ մտնող ճանապարհի ձախ կողմում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	2.28/9.1	Հ	տեղադրված բարձր պատվանդանին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	2.28/9.2	Հ	տեղադրված պատվանդանին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	2.28/9.3	Հ	տեղադրված` բարձր պատվանդանին` երկատված	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	17-19 դդ.	գ. մ.	—	2.28/10	Տ	գյուղի կնտ.-ում, շրջապատված տնամերձ հողամասերով	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	2.28/10.1	Հ	ընկած գետնին, խիստ հողմնահարված	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց «Խաչեր»	16-19 դդ.	հվ-աե մասում	—	2.28/11	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	2.28/11.1	Հ	քիվը` փոքր կոտրվածքներով	Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի «Օյուղ»	10-18 դդ.	2 կմ հվ	—	2.28/12	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Կոթող	7 դ.		—	2.28/12.1	Հ	«Օյուղ» աշտարակի մոտ	Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի «Սոփանես»	10-18 դդ.	2 կմ հվ-ամ	—	2.28/13	Տ	Ամբերդ գետի ձախակողմյան ձորը տանող հին ճանապարհին	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի	16-18 դդ.		—	2.28/13.1	Տ	գյուղատեղիի հս եզրին, ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	16-18 դդ.		—	2.28/13.2	Տ	գյուղի գործող գերեզմանոցի և «Սոփանես» գյուղատեղիի միջև	Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի	18-19 դդ.	1,5 կմ հս-աե	—	2.28/14	Տ	Ամբերդ և Շահվերդ գետերի միջև ձգվող համանուն ձորում, տեղացիներն անվանում են «Քյոթակլու»	Լուսանկար վերբեռնել
Դամբարանադաշտ	մ.թ.ա. 2-1 հզ	1 կմ հվ-աե	—	2.28/15	Հ	հեռավորությունը նշված է Արտավազդիկ եկեղեցուց	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի	12-13 դդ.	հվ-ամ մասում	—	2.28/16	Տ	գյուղի գործող գերեզմանոցի հվ եզրին` ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Արտավազդիկ	5-6 դդ.	ամ մասում	40°20′11″ հս․. լ. 44°17′08″ ավ. ե.	2.28/17	Հ	գյուղի եզրին	Լուսանկար վերբեռնել
Կոթող	5-6 դդ.		—	2.28/17.1	Հ	եկեղեցուց աե, ձորի մեջ	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Հովհաննես	10 դ.	գ. մ.	40°20′11″ հս․. լ. 44°16′16″ ավ. ե.	2.28/18	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11-12 դդ.		—	2.28/18.1	Հ	հվ ավանդատանը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13-14 դդ.		—	2.28/18.2	Հ	եկեղեցու բակում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	16 դ.		—	2.28/18.3	Հ	եկեղեցու բակում	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	10-19 դդ.		—	2.28/18.4	Տ	եկեղեցու հվ և աե կողմերում	Լուսանկար վերբեռնել
Զոհարան «Ցից քար»	մ.թ.ա. 2 հզ	2 կմ հս	—	2.28/19	Հ	Ամբերդ և Շահվերդ գետերի միջև ձգվող ձորում, «Քյոթակլու» գյուղատեղի հանդիպակաց կողմում	Լուսանկար վերբեռնել
Հուշաղբյուր	1955 թ.	գ. մ.	—	2.28/20	Տ	ճարտ.՝ Ռ. Իսրայելյան	Լուսանկար վերբեռնել
Հուշաղբյուր	1990 թ.	գ. մ.	—	2.28/21	Տ	հեղ.՝ ժողովրդական վարպետ Հ. Մարտիրոսյան	Լուսանկար վերբեռնել
Հուշարձան՝ Երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին	1979 թ.	հվ մասում	—	2.28/22	Տ	ճարտարապետ՝ Գագիկ Գյուրջյան	Լուսանկար վերբեռնել
Ջրանցք «Մայր առու»	9-10 դդ.	1,5 կմ հս	—	2.28/23	Հ	սկիզբ է առնում Ամբերդ գետակի կիրճից, վրկնգ.՝ 1980-ական թթ., գյուղացիների ուժերով	Լուսանկար վերբեռնել
Վիշապաքար	մ.թ.ա. 2 հզ	հվ-ամ մասում	—	2.28/24	Հ	գյուղի գործող գերեզմանոցում, տեղադրված է որպես տապանաքար	Լուսանկար վերբեռնել
Քարայր - կացարան «Ճգնավորի»	13-14 դդ.	1 կմ հս-ամ	—	2.28/25	Տ	Ամբերդի ձորում, ձախ ափին, Բյուրական-Օրգով ավտոճանապարհի կամրջից վեր	Լուսանկար վերբեռնել
Քարայր - կացարան «Ճգնավորի»	13-19 դդ.	2 կմ հս	—	2.28/26	Տ	Ամբերդ և Շահվերդ գետերի միջև ձգվող ձորում, «Քյոթակլու» գյուղատեղի հանդիպակաց կողմում, զոհարանից 300 մ հվ	Լուսանկար վերբեռնել

Տես նաև

• Հայաստանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ