Jump to content

Ամերիկա-ուկրաինական հարաբերություններ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ամերիկա-ուկրաինական հարաբերություններ
ԱՄՆ և Ուկրաինա

ԱՄՆ
Ուկրաինա

ԱՄՆ-ն Ուկրաինան ճանաչել է որպես անկախ պետություն 1991 թվականի դեկտեմբերի 26-ին։ Դիվանագիտական հարաբերությունները հաստատվել են 1992 թվականի հունվարի 3-ին։

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1991-2004

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1992 թվականի մայիսի 5-11-ը կայացել է Ուկրաինայի նախագահ Լեոնիդ Կրավչուկի առաջին պաշտոնական աշխատանքային այցը ԱՄՆ։ Այցի ընթացքում ստորագրվել են մի շարք փաստաթղթեր, մասնավորապես՝ քաղաքական հռչակագիր և փոխըմբռնման հուշագիր Ուկրաինայի և ԱՄՆ կառավարությունների միջև։ Քաղաքական հռչակագրում առաջին անգամ արձանագրվել է երկու երկրների «Ժողովրդավարական գործընկերության» բանաձևը։ ԱՄՆ-ն պնդում էր, որ Ուկրաինայի կողմից շուտափույթ վավերացումը, որը ԽՍՀՄ փլուզումից հետո ժառանգեց խորհրդային միջուկային զինանոցի մի մասը, ռազմավարական հարձակողական սպառազինությունների սահմանափակման մասին խորհրդա-ամերիկյան պայմանագիրը (ՌՀՍ-1) և միջուկային զենքի չտարածման մասին բազմակողմ պայմանագրին Ուկրաինայի միանալու մասին պայմանագիրը։

1992 թվականի մայիսի 23-ին Լիսաբոնում Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի, Ուկրաինայի, Ղազախստանի և Բելառուսի կողմից ստորագրվել է ՌՀՍ-1 (Լիսաբոնյան արձանագրություն) լրացուցիչ արձանագրություն, որի համաձայն ՌՀՍ-1 պայմանագրին միացել են Ուկրաինան, Ղազախստանը և Բելառուսը[1]։ Ստորագրելով Լիսաբոնի արձանագրությունը, Ուկրաինան, Ղազախստանը և Բելառուսը ճանաչվել են ՌՀՍ-1 պայմանագրի կողմեր։ Այդ չորս պետությունների տարածքում նախկին Խորհրդային Միության բոլոր միջուկային զենքերը ենթակա էին ոչնչացման կամ Ռուսաստանի վերահսկողությանը հանձնելու։ Բոլոր չորս պետությունները համաձայնել են միանալ միջուկային զենքի չտարածման մասին պայմանագրին, ընդ որում Ռուսաստանը՝ որպես ԽՍՀՄ-ի իրավահաջորդ, որպես միջուկային տերություն, իսկ մյուս երեք պետությունները՝ որպես ոչ միջուկային։

1993 թվականի հոկտեմբերի 24-25-ը պաշտոնական այցով Կիև էր այցելել ԱՄՆ պետքարտուղար Քրիստոֆերը։ 1993 թվականի նոյեմբերի 18-ին Գերագույն ռադան վավերացրեց Ռազմավարական հարձակողական սպառազինությունների (ՌՍՀ) կրճատման մասին պայմանագիրը։

1994 թվականի հունվարի 14-ին Ուկրաինայի, ԱՄՆ-ի և Ռուսաստանի նախագահները Մոսկվայում եռակողմ հայտարարություն ստորագրեցին։ 1994 թվականին ամերիկա-ուկրաինական հարաբերություններում ավարտվեց դեկտեմբերի 5-6-ը կայացած ԵԱՀԿ Բուդապեշտի գագաթնաժողովով[2], որտեղ Ուկրաինան ստորագրեց Բուդապեշտի հուշագիրը՝ հրաժարվելով միջուկային զենքից՝ ԱՄՆ-ի, Մեծ Բրիտանիայի, Ռուսաստանի, ինչպես նաև Ֆրանսիայի և Չինաստանի ազգային անվտանգության երաշխիքների դիմաց[3]։

1996 թվականին Ուկրաինան միացավ միջուկային զենքի չտարածման մասին պայմանագրին որպես միջուկային զենք չունեցող մասնակից երկիր[4]։

Ուկրաինայի արտաքին գործերի նախարար Գենադի Ուդովենկոյի՝ 1996 թվականի հոկտեմբերին Վաշինգտոն կատարած այցի ժամանակ Ուկրաինան և ԱՄՆ-ն իրենց հարաբերությունները սահմանել են որպես «ռազմավարական գործընկերություն»։

ԱՄՆ-ի և Ուկրաինայի հանրային դիվանագիտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1995-1996 թվականներին Կոնգրեսն ու ԱՄՆ վարչակազմը սկսեցին մտահոգություն հայտնել «ռուսական իմպերիալիզմի» հնարավոր վերածնման կապակցությամբ. հենց այդպես էր բնութագրվում հետխորհրդային պետությունների քաղաքականության վրա Ռուսաստանի ազդեցության ուժեղացումը։ ԱՄՆ-ն, մտահոգված լինելով նախկին ԽՍՀՄ այլ երկրներում ամերիկյան ազդեցության տարածմանը հակազդելու Ռուսաստանի մտադրությամբ, անդրադարձել է հետխորհրդային տարածքի տասներկու պետություններում ժողովրդավարության զարգացման նպատակ ունեցող հանրային դիվանագիտության հնարքներին, ինչը հետագայում թույլ կտար դրանց լիարժեք ելք ակնկալել Ռուսաստանի ազդեցությունից։ Հանրային դիվանագիտությունը տեղեկատվության, մշակույթի և կրթության ոլորտում միջոցառումների համալիր է, որոնք ուղղված են օտարերկրյա երկրներում քաղաքական նպատակների իրականացմանը։ ԱՄՆ-ի հանրային դիվանագիտության հիմնական խնդիրներն են ամերիկյան քաղաքական մշակույթի տարածումը, ընդդիմադիր շարժումների աջակցությունը «ոչ ժողովրդավարական պետություններում», ԱՄՆ-ի իմիջի բարելավումը, ազդեցությունը արտասահմանյան երկրների էլիտայի վրա[5]։

Սկսած 1996 թվականից Ուկրաինան առաջին տեղն է զբաղեցնում ԱՄՆ կառավարության կողմից այդ գործունեության մեջ ներդրվող միջոցների ծավալով։ Հանրային դիվանագիտության առջև դրվել են հետևյալ խնդիրները՝ նպաստել քաղաքական ռեժիմի փոփոխությանը նոր կուսակցությունների, ազատ լրատվամիջոցների և ոչ կառավարական կազմակերպությունների ստեղծման միջոցով, ինչպես նաև ընտրությունների մասին օրենքների բարեփոխման միջոցով։ ԱՄՆ-ի արտաքին քաղաքականության ֆինանսավորման մասին 1996 թվականի օրենքով ԱՊՀ երկրներում ժողովրդավարության առաջխաղացման համար հատկացվել է 641 միլիոն դոլար. այդ հատկացումներից Ուկրաինային բաժին է ընկել 225 միլիոն դոլար։ Նման առաջնահերթությունը հիմնավորվել է երկրում իրականացվող ժողովրդավարական բարեփոխումներով և Ուկրաինական ատոմային ռեակտորների անվտանգության ապահովման անհրաժեշտությամբ։ Ավելի ուշ, որպես հիմնավորում, կկոչվեն Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայում Ուկրաինայի կարևոր աշխարհաքաղաքական և տնտեսական դերը, ինչպես նաև «եվրոպական և տրանսատլանտյան կազմակերպությունների» անդամ դառնալու Ուկրաինայի մտադրությունը։ 1990-ական թվականներին շատ պաշտոնական փաստաթղթերում նշվում էր, որ Ուկրաինան, Ի վերջո, կմտնի Եվրամիություն, և ԱՄՆ-ն դրան պետք է նպաստի։ Ուկրաինայում ԱՄՆ-ի հանրային դիվանագիտության ֆինանսավորման մասին օրենքներով նախատեսվում էր ստեղծել «ԱՄՆ-ի կառավարությանն առընթեր աշխատակիցների հատուկ հաստիք, որոնք պատասխանատու կլինեն Ուկրաինայում ԱՄՆ-ի շահերի իրացման համար»[5]։

Հանրային դիվանագիտության ծրագրերի իրականացման հիմնական գործիքը դարձել Է ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալությունը, որը կոչված է զբաղվելու ԱՄՆ-ի աշխարհառազմավարական շահերի և արտաքին քաղաքական նպատակների իրականացմամբ արտասահմանյան երկրներում։ Դեռ 1990-ական թվականների սկզբին Ուկրաինայում բացվել էր նրա ներկայացուցչությունը, որը բյուջետային միջոցները տեղական գործընկերներին ուղարկում էր ամերիկյան կազմակերպությունների ցանցի միջոցով։ Այս խնդրի իրականացման հիմնական գործընկերներն են դարձել այնպիսի նշանավոր կազմակերպություններ, ինչպիսիք են «Ազգային ժողովրդավարական ինստիտուտը», «միջազգային հանրապետական ինստիտուտը», «Եվրասիա հիմնադրամը» և «InternewsNetwork» կազմակերպությունը[5]։

Միջազգային զարգացման գործակալությունը միայն մշակել է հանրային դիվանագիտության շրջանակային ծրագրեր և հետևել է դրանց կատարմանը Ուկրաինայում, իսկ նրա գործընկերները ավելի կոնկրետ ծրագրեր են ձևավորել Ուկրաինայում իրենց Գրանտ ստացողների՝ տեղական Ուկրաինական ոչ կառավարական կազմակերպությունների (ՈԿԿԿ) համար։ Նախագծերի իրականացման հիմնական մեթոդներն են եղել դիտորդների, ՀԿ-ների, ԶԼՄ-ների, քաղաքական կուսակցությունների, խորհրդարանի պատգամավորների համար նախատեսված թրեյնինգները, կոնֆերանսները, սեմինարները, «կլոր սեղանները»։ Միջազգային զարգացման գործակալությունը ֆինանսավորել է բրոշյուրների, թռուցիկների հրատարակումը, երիտասարդներին ներգրավել փողոցային միջոցառումների կազմակերպման գործում, ինչպես նաև ստաժավորման ծրագրերի կազմակերպման միջոցով պետական շրջանակներում ստեղծել է իր դրամաշնորհների լողավազանը[5]։

ԱՄՆ-ի հանրային դիվանագիտության բոլոր նախագծերը, որոնք իրականացվել են Ուկրաինայում, կարելի է բաժանել հետևյալ ուղղությունների․

  • ընտրությունների անցկացման, կուսակցությունների և ՀԿ-ների գործունեության հետ կապված օրենսդրության փոփոխություն
  • կուսակցությունների ստեղծում և դիտորդների ուսուցում ընտրությունների համար
  • անկախ լրատվամիջոցների ստեղծում
  • երիտասարդ ակտիվիստների համար ՀԿ-ների ցանցի ստեղծում[5]։
Օրենսդրության փոփոխություն

Ազգային ժողովրդավարական ինստիտուտի ներկայացուցիչներն աջակցել են ընտրությունների մասին նոր օրենքի մշակմանը։ Միջազգային զարգացման գործակալությունը կազմակերպել է համաուկրաինական սահմանադրական համաժողովի անցկացումը։ Ուկրաինայի քաղաքների ասոցիացիայի Միջազգային զարգացման գործակալության կողմից ստեղծված օգնության համար նախագահ Կուչմայի դիմումից հետո հենց այդ կազմակերպությունն է դարձել նոր Սահմանադրության հեղինակ։ Ավելի ուշ Միջազգային զարգացման գործակալության փորձագետները մասնակցել են առևտրային օրենքների և մասնավոր ձեռնարկատիրության ոլորտում նոր օրենսդրության ստեղծմանը, իսկ 2005 թվականին միջազգային զարգացման գործակալության կողմից հատկացված միջոցներով Ազգային ժողովրդավարական ինստիտուտը հատուկ ծրագիր է կազմակերպել Ուկրաինայի կառավարությանը օգնելու համար, որը երկրի կառավարման մեթոդների կատարելագործումն էր և երիտասարդ կադրերի ներդրումն ուկրաինական իշխանության բարձրագույն էշելոններում։ Միջազգային զարգացման գործակալության ծրագրի իրականացման 10 տարվա ընթացքում ստեղծվել է լոյալ քաղաքական գործիչների և փորձագետների «միավորում», որոնք փոխել են Ուկրաինայի հիմնական օրենքը և ստեղծել են օրենսդրական բազա ընտրությունները բազմակուսակցական հիմքի վրա անցկացնելու համար[5]։

2005-2010

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԱՄՆ-ն ողջունել է նարնջագույն հեղափոխության արդյունքում Յուշչենկոյի իշխանության գալը։

2005 թվականի ապրիլի սկզբին նախագահական ընտրություններում հաղթած Վիկտոր Յուշչենկոյի հնգօրյա այցն ԱՄՆ անվանվել է «պատմական» և «հաղթական»։ Երկրի կողմից անկախություն ձեռք բերելուց հետո ուկրաինական առաջնորդի առաջին այցը օվկիանոս որակական նոր մակարդակի է բարձրացրել նրա հարաբերությունները Ամերիկայի հետ։

Յուշչենկոյի և ԱՄՆ նախագահ Ջորջ Բուշի բանակցությունների արդյունքում ստորագրվել է «նոր դարի օրակարգը ուկրաինա-ամերիկյան ռազմավարական գործընկերության համար» համատեղ հայտարարությունը։ Դրանում ասվել է, որ ԱՄՆ-ն աջակցում է Ուկրաինային պաշտոնապես ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու «ընդլայնված երկխոսությանը» մասնակցելու առաջարկին։ Բուշը նաև պաշտպանել է ԱՀԿ-ին Ուկրաինայի անդամակցության պլանները արդեն 2005 թվականին։

Ինչպես են ազգային հերոսին դիմավորել Յուշչենկոն ԱՄՆ Կոնգրեսում։ Յուշչենկոն Կոնգրեսի երկու պալատների ամբողջական կազմի առջև հանդես է եկել ելույթով, որը տևել է 40 րոպե։ Դրանում նա հավաստիացնում էր, որ նոր Ուկրաինան կիսում է Եվրատլանտյան արժեքները, և համոզում էր, որ իր երկրի անդամակցությունը ԵՄ-ին և ՆԱՏՕ-ին «կամրապնդի կայունությունը ԱՄՆ-ի համար ռազմավարական նշանակություն ունեցող բոլոր տարածաշրջանում՝ Վարշավայից մինչև Թբիլիսի և Բաքու»։ Բացի Չեխիայի նախագահ Վացլավ Հավելից, ոչ մի արևելաեվրոպական քաղաքական գործիչ, այդ թվում՝ Ռուսաստանի առաջնորդները, պատիվ չեն ունեցել ելույթ ունենալ Կոնգրեսի երկու պալատների առջև։ ԱՄՆ Կոնգրեսը Յուշչենկոյի հնչեցրած գրեթե բոլոր նախաձեռնություններն էնտուզիազմով է դիմավորել։ Ելույթն ընդհատվել է 28 անգամ ծափահարություններով։ Ընդ որում, ութ անգամ դահլիճը վեր կացավ ու նրան օվացիա կազմակերպեց։ Յուշչենկոն շնորհակալություն է հայտնել Կոնգրեսի աջակցությունը դարավոր պայքարի Ուկրաինայի անկախության և վերջերս տեղի ունեցած «նարնջագույն հեղափոխության»։

Հյուրի ընդունելության բարձր պատիվներն ու աննախադեպ մակարդակն ապահովեցին ուկրաինական սփյուռքի ազդեցիկ կազմակերպությունները, որոնք Յուշչենկոյի ժամանմանը միավորվեցին հատուկ կազմկոմիտեի շրջանակներում։ Նարնջագույն խորհրդանշանով հազարավոր մարդիկ Ուկրաինայի նախագահին դիմավորել են Ջորջթաունի համալսարանի մուտքի մոտ, որտեղ նա դասախոսություն է կարդացել, և Բոստոնում՝ նրա անվան գրադարանի մոտ։ Քենեդին, որտեղ Ջոն Քենեդիի դուստրն ու կրտսեր եղբայրը Ուկրաինայի նախագահին «արիության համար» հատուկ մրցանակ են հանձնել։ Ուկրաինական զանգվածային ակցիան կազմակերպվել Էր Վաշինգտոնում Տարաս Շևչենկոյի հուշարձանի մոտ, որը 1964 թվականին բացվել էր որպես ԽՍՀՄ-ից Ուկրաինայի ապագա անկախության խորհրդանիշ։ Յուշչենկոյի հետ հանդիպմանը Վաշինգտոն են ժամանել հազարավոր ուկրաինացիներ ամերիկյան բոլոր նահանգներից։

Ուկրաինայի պետական վիճակագրական կոմիտեի տվյալներով՝ 2005 թվականին Ուկրաինայի և ԱՄՆ-ի միջև ապրանքաշրջանառությունը կազմել է 2233 միլիոն դոլար։ ԱՄՆ-ը, իսկ ամերիկյան ուղղակի ներդրումները՝ 1225 միլիոն դոլար 2005 թվականի վերջին ուկրաինական շուկայում աշխատել է ավելի քան 1300 ընկերություն՝ ամերիկյան կապիտալով։

2006 թվականի փետրվարի 17-ին ինը տարվա լարված բանակցություններից հետո ԱՄՆ-ն Ուկրաինային շնորհեց շուկայական տնտեսություն ունեցող երկրի կարգավիճակ, որը Ռուսաստանը և Ղազախստանը ստացել էին դեռևս 2002 թվականին։ 2006 թվականի մարտի 6-ին Ուկրաինան Միացյալ Նահանգների հետ արձանագրություն ստորագրեց շուկաներ փոխադարձ մուտքի մասին, մասնավորապես, տեխնիկայի և սարքավորումների տարբեր տեսակների առևտրի մաքսատուրքերի վերացման մասին, ինչը պետք է զգալիորեն արագացներ Ուկրաինայի անդամակցությունը ԱՀԿ-ին։

2005 թվականի նոյեմբերի 18-ին ԱՄՆ Սենատը հավանություն տվեց Ուկրաինայի համար Ջեքսոն-Վենիկի փոփոխության չեղարկմանը։ 2006 թվականի մարտի 9-ին Ուկրաինայի նկատմամբ Ջեքսոն-Վենիկի փոփոխության գործողությունը վերացրեց ԱՄՆ-ի Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատը, որից հետո տեղի ունեցավ Սենատի որոշման կրկնակի վերահաստատում (որի անհրաժեշտությունը պայմանավորված էր ընթացակարգային պատճառներով), իսկ օրինագծի ստորագրմամբ ԱՄՆ-ի նախագահի կողմից այն ուժի մեջ մտավ։

2010-2013

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2010 թվականի ապրիլին Ուկրաինայի նախագահի պաշտոնը զբաղեցրած Վիկտոր Յանուկովիչը հրամանագրեր է ստորագրել, որոնցով վերացրել Է ՆԱՏՕ-ին և եվրատլանտյան ինտեգրացման հարցերով ազգային կենտրոնին Ուկրաինայի նախապատրաստման հարցերով միջգերատեսչական հանձնաժողովին՝ հայտարարելով, որ ՆԱՏՕ-ի հետ Ուկրաինայի հարաբերությունները կպահպանվեն նախագահ Վիկտոր Յուշչենկոյի օրոք ձեռք բերված մակարդակում[6]։ ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու հարցի օրակարգից հանումն ամրագրվել է «ներքին և արտաքին քաղաքականության հիմունքների մասին» պետական օրենքի մակարդակով, որն ընդունվել է Ուկրաինայի Գերագույն ռադայի կողմից 2010 թվականի հուլիսի 1-ին[7]։ ԱՄՆ-ում և ՆԱՏՕ-ում ուկրաինական իշխանության արտաքին քաղաքական նոր դիրքավորումը բավական թերահավատորեն են ընդունել, ինչպես արտացոլում է ժամանակակից Ուկրաինայի արտաքին և ներքաղաքական թուլությունը, որը կանգնած է խորը բարեփոխումների անհրաժեշտության առջև, որոնք կարող են հարուցել բնակչության լայն շերտերի դժգոհությունը։ ԱՄՆ պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնը 2010 թվականի դհուլիսին Կիև կատարած այցի ընթացքում Ուկրաինայի նոր արտաքին քաղաքական կուրսը բնութագրել է որպես «ռազմավարական հավասարակշռվածության» քաղաքականություն։ Ընդ որում, ԱՄՆ-ը ՆԱՏՕ-ին անդամակցելուց Ուկրաինայի հրաժարվելը ժամանակավոր երևույթ է համարել և պատրաստակամություն է հայտնել աջակցել Ուկրաինայի դիրքորոշման փոփոխությանը, եթե այդպիսիք տեղի ունենան[7]։

2012 թվականի սեպտեմբերի 22-ին ԱՄՆ-ի Սենատը ընդունել Է Ուկրաինայի վերաբերյալ № 466 բանաձևը, որում դատապարտել է նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչի վարչակազմի գործողությունները, որոնք ուղղված են նախկին վարչապետ Յուլիա Տիմոշենկոյի քաղաքական դրդապատճառներով եզրակացությանը։ ԱՄՆ-ի Սենատը Յանուկովիչի վարչակազմին կոչ է արել անհապաղ ազատ արձակել Տիմոշենկոյին և մյուս քաղբանտարկյալներին։ Նաև սենատը կոչ է արել ԵԱՀԿ ցուցաբերել բազմակողմանի դիվանագիտական ճնշում գործադրել Յանուկովիչի վրա, որպեսզի ազատ արձակել Տիմոշենկոյին, և կոչ է արել ԱՄՆ-ի Պետական դեպարտամենտը տրամադրել մուտքի արտոնագրերի տրամադրման արգելքը նրանց, ովքեր պատասխանատու եզրակացությունը Տիմոշենկոյի և վատ վերաբերմունքի հետ[8]։ Ի պատասխան Ուկրաինայի ԱԳՆ-ն նշել է, որ նպատակահարմար չեն համարում մեկնաբանել բանաձևը, քանի որ այն «կասկածելի ձևով» է ընդունվել և դեկլարատիվ, ոչ պարտադիր բնույթ է կրում։ Ուկրաինայի ԱԳՆ-ն նաև Տիմոշենկոյի կողմնակիցներին մեղադրել է երկիրը վարկաբեկելու մեջ[9]։

Եվրոմայդան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԱՄՆ-ն 2013 թվականի նոյեմբեր-դեկտեմբերին Կիևում զանգվածային բողոքի ակցիաների հենց սկզբից աջակցել է ընդդիմությանը նրա պահանջների առաջխաղացման հարցում և ճնշում է գործադրել ուկրաինական իշխանությունների վրա։

ԱՄՆ դեսպան Ջեֆրի Փայեթը նոյեմբերի 29-ի լույս 30-ի գիշերը Եվրոմայդանը ցրելուց մի քանի ժամ անց այդպես է արձագանքել Թվիթերի իր էջում․ «առայժմ աշխատում եմ հասկանալու համար, թե ինչ է տեղի ունեցել, բայց, իհարկե, դատապարտում եմ խաղաղ ցուցարարների դեմ ուժի կիրառումը»[10]։ ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալ Վիկտորիա Նուլանդը դեկտեմբերի 11-ին այցելել է Անկախության Մայդանում ցուցարարների ճամբար Ջեֆրի Փայեթի ուղեկցությամբ և կազմակերպել է ցուցարարների ապրանքների բաժանում։ Նախօրեին Նուլանդը հանդիպել է ուկրաինական ընդդիմության առաջնորդների հետ՝ այդ հանդիպումը գնահատելով արդյունավետ։ Նույն օրը Վիկտորյա Նուլանդը հանդիպել է Յանուկովիչի հետ՝ նրան հայտարարելով, որ ցուցարարներին ցրելու համար իշխանությունների կիրառած մեթոդներն անընդունելի են։ Հանդիպման ավարտին Նուլանդը հայտարարել է, որ Ուկրաինան հնարավորություն ունի վերադառնալ եվրաինտեգրման ուղի և որ ցանկանում է, որ Յանուկովիչն այդ ուղղությամբ շարժվի, ինչպես նաև վերսկսի բանակցությունները ԱՄՀ-ի հետ[11]։ ԱՄՆ Պետքարտուղարության մամուլի քարտուղար Ջեն Պսակին այդ ժամանակ էլ առաջին անգամ հիշեցրել է, որ ամերիկյան վարչակազմը դիտարկում է մի քանի տարբերակներ վրա ազդեցության իրադարձությունները, այդ թվում՝ ուկրաինայի իշխանությունների դեմ պատժամիջոցներ մտցնելը[12]։ Մեկուկես ամիս անց՝ 2014 թվականի հունվարին, ԱՄՆ-ի պետդեպարտամենտը չեղարկել Է Ուկրաինայի քաղաքացիների համար ամերիկյան վիզաները, որոնց ԱՄՆ-ում մասնակից են համարում 2013 թվականի նոյեմբերին և դեկտեմբերին «Եվրոմայդանի» ուժային ցրմանը[13][14]։

2014 թվականի հունվարի 30-ին ԱՄՆ-ի պետդեպարտամենտի պաշտոնական ներկայացուցիչ Ջենիֆեր Փսակին ճեպազրույցի ժամանակ հայտարարել էր, որ, ինչպես կարծում են ԱՄՆ-ն, Ուկրաինայի նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչը պետք է շարունակի բանակցություններն ընդդիմության հետ «խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ կոնկրետ քայլեր ձևավորելու համար»։ Ջենիֆեր Փսակիի խոսքով՝ նախորդ օրերին ԱՄՆ փոխնախագահ Ջո Բայդենը երեք անգամ հեռախոսազրույց է ունեցել Վիկտոր Յանուկովիչի հետ։ «Մենք պահանջել ենք, որ Ուկրաինայի իշխանություններն ու ընդդիմությունն ապահովեն, որպեսզի Ուկրաինայի նոր կառավարությունը կարողանա նպաստել քաղաքական միասնականությանը, տնտեսության առողջացմանը ԱՄՀ-ի աջակցությամբ և պատասխան տա ժողովրդի ակնկալիքներին եվրոպական ապագայի համար... Սրանք երեք կետերն են, որոնք փոխնախագահ Բայդենը զրույցներում նշել է որպես կարևոր՝ կառավարության (Ուկրաինայի) կողմից իր հաջորդ քայլերը քննարկելիս»[15]։

ԱՄՆ-ն Ուկրաինայի կառավարությունից պահանջում է ստեղծել այդ հանցագործությունների հետաքննության իրավաբանական հանձնաժողով և մեղավորներին պատասխանատվության ենթարկել[16]։

Փետրվարի 14-ին ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը հանդես է եկել հայտարարությամբ, որում կոչ է արել Ուկրաինայում ձևավորել «բազմակուսակցական տեխնիկական կառավարություն՝ լիազորությունների և պատասխանատվության իսկական տարանջատմամբ, որը կարող է վաստակել ուկրաինացի ժողովրդի վստահությունը և վերականգնել քաղաքական և տնտեսական կայունությունը»։ Փաստաթղթում ողջունել են բողոքի ակցիաների ընթացքում ձերբակալված բոլոր անձանց ազատ արձակման մասին հայտարարությունը՝ որպես «լարվածության թուլացման և Ուկրաինայում քաղաքական ճգնաժամի խաղաղ, ոչ բռնի լուծման համար տարածություն ստեղծելու կարևոր քայլ»։

Վստահության հետագա ամրապնդման նպատակով Պետդեպարտամենտը կոչ է արել Ուկրաինայի իշխանություններին «դադարեցնել բոլոր հետաքննությունները, ձերբակալություններն ու դատական հետապնդումները ցուցարարների և քաղաքացիական հասարակության ակտիվիստների նկատմամբ, որոնք կապված են Եվրոմայդանի ցույցերի հետ»[17][18]։

Փետրվարի 21-ին ԱՄՆ պետքարտուղար Ջոն Քերին սպառնալիքներ է հնչեցրել Ուկրաինայի ղեկավարության հասցեին Կիևի փողոցներում զանգվածային արյունահեղության կապակցությամբ՝ հայտարարելով, որ «Ուկրաինայի ժողովուրդը և միջազգային հանրությունը պատասխանատվության կենթարկի մեղավորներին այն բանում, ինչ տեղի է ունեցել... մենք միանշանակ դատապարտում ենք ուժի կիրառումը քաղաքացիական անձանց դեմ անվտանգության ուժերի կողմից և կոչ ենք անում հետ կանչել այդ ուժերը»։ Ընդ որում, նա նաև նշել է, որ ցուցարարները պետք է իրենց իրավունքները իրականացնեն խաղաղ ճանապարհով[19]։ ԱՄՆ փոխնախագահ Ջոզեֆ Բայդենը նախազգուշացրել է Ուկրաինայի նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչին, որ ԱՄՆ-ն պատրաստ է նոր պատժամիջոցներ կիրառել այն պաշտոնյաների նկատմամբ, որոնք պատասխանատու են քաղաքացիական ցուցարարների դեմ բռնության համար։ Բայդենը խստորեն դատապարտել է բռնությունը և Յանուկովիչին կոչ է արել անհապաղ հեռացնել ուժային բոլոր կառույցները՝ ոստիկանությունը, դիպուկահարները, ռազմական և ռազմականացված մասերը, ինչպես նաև «անկանոն ուժերը»։ Բայդենը նաև կոչ է արել Յանուկովիչին անհապաղ հեռացնել ուժային բոլոր կառույցները՝ միլիցիան, դիպուկահարները, ռազմական և ռազմականացված մասերը[20]։

ԱՄՆ-ի նախագահ Բարաք Օբաման 2015 թվականի փետրվարի 1-ին Սի-Էն-Էն հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում հայտարարել է, որ ԱՄՆ-ն «միջնորդ է հանդես եկել Ուկրաինայում իշխանության անցնելու հարցում»[21][22][23]։

2014-2019

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԱՄՆ-ն աջակցել է ուկրաինական ընդդիմությանը, որն իշխանության է եկել 2014-ի փետրվարին, և Ղրիմի իրադարձությունների ժամանակ կանգնել է Ուկրաինայի կողքին[24][25]՝ Ռուսաստանի գործողությունները որակելով որպես ագրեսիա, օկուպացիա և ուկրաինական տարածքի մի մասի անեքսիա՝ խաթարելով Ուկրաինայի տարածքային ամբողջականությունը։ ԱՄՆ-ը պատժամիջոցներ է նախաձեռնել Ռուսաստանի դեմ և փորձել է կազմակերպել նրա միջազգային մեկուսացումը[26]։ Մարտի 12-13-ը Ուկրաինայի կառավարության ղեկավար Արսենի Յացենյուկը մեկնել է ԱՄՆ, որտեղ բանակցություններ է վարել Բարաք Օբամայի հետ[27] և ելույթ ունեցել ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի նիստում։

Ուկրաինայի իշխանությունների կողմից Դոնբասում հակաահաբեկչական գործողության մեկնարկի կապակցությամբ 2014 թվականի ապրիլի 17-ին Ժնևում Ուկրաինայի, ԵՄ-ի, ԱՄՆ-ի և ՌԴ-ի բարձրագույն դիվանագիտական ներկայացուցիչների մասնակցությամբ տեղի են ունեցել քառակողմ բանակցություններ Ուկրաինայում հակամարտության ապաէսկալացման շուրջ, որոնց արդյունքում ընդունվել է համատեղ հայտարարություն, սակայն հակամարտող կողմերի միջև համաձայնության հասնելու փորձը հաջողություն չի ունեցել[28]։

Դոնբասում զինված հակամարտության հենց սկզբից ԱՄՆ Կոնգրեսը հանդես է եկել Ուկրաինային զենք մատակարարելու թույլտվության օգտին և դեռևս 2014 թվականին օրենք է ընդունել Ուկրաինայի ազատությանն աջակցելու մասին, որն արտոնում է նման մատակարարումները։ Բարաք Օբամայի վարչակազմը, սակայն, խոչընդոտել է այդ ծրագրի իրագործմանը՝ վախենալով, որ դա կհանգեցնի ԱՄՆ-ին Դոնբասի հակամարտության մեջ ներքաշելուն[29]։ ԱՄՆ-ն Ռուսաստանին մեղադրում է հակամարտությանը միջամտելու մեջ, մասնավորապես, ապստամբների կողմից մարտական գործողություններում կանոնավոր զորքերի օգտագործման, զենքի մատակարարման և ֆինանսական աջակցության մեջ։

2016 թվականին ԱՄՆ-ի փոխնախագահ Ջո Բայդենի պահանջով Պորոշենկոն աշխատանքից ազատել է գլխավոր դատախազ Վիկտոր Շոկինին, որը հետաքննություն էր վարում Ուկրաինական Burisma Holdings գազային ընկերության դեմ, որի վարչության կազմում էր Բայդենի որդին՝ Հանթերը։ Բայդենի խոսքով՝ ինքն Ուկրաինային վերջնագիր է ներկայացրել. եթե գլխավոր դատախազին աշխատանքից չհանձնեն, Կիևը 1 միլիարդ դոլարի փոխառություն չի ստանա[30]։

2016 թվականին Ուկրաինայում ԱՄՆ դեսպան է նշանակվել Մարի Յովանովիչը, որը փոխարինել է Ջեֆրի Փայեթին։

2017 թվականից Ուկրաինայի ղեկավարությունը, հաշվի առնելով այն, որ «նորմանդական ձևաչափով» ուկրաինական ճգնաժամի կարգավորման գործընթացը (Մինսկի համաձայնագրերի հիման վրա մտել է փակուղի, շեշտը դրել է Դոնալդ Թրամփի նոր ամերիկյան վարչակազմի միջնորդության վրա)[31]։ Թրամփի նախընտրական արշավը տեղի է ունեցել Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների բարելավման կարգախոսի ներքո, և նրա հաղթանակը անհանգստություն է առաջացրել Կիևում, որն ակնհայտորեն շեշտը դրել Է Հիլարի Քլինթոնի հաղթանակի վրա[32]։ Սակայն ամեն ինչ փոխվել է հունիսի վերջին Ուկրաինայի նախագահ Պետրո Պորոշենկոյի՝ Վաշինգտոն կատարած այցից հետո, որի գլխավոր արդյունքներից մեկը դարձել Է Ուկրաինային ամերիկյան անտրացիտի մատակարարման համաձայնագրի ստորագրումը[33]։ Արդեն հուլիսի 7-ին Ուկրաինայի հարցով ԱՄՆ-ի Պետդեպարտամենտի հատուկ ներկայացուցիչ է նշանակվել Կուրտ Վոլքերը, որը հայտնի է որպես «նորմանդական ձևաչափի» համոզված հակառակորդ, որը, նրա կարծիքով, ձեռնտու է միայն Ռուսաստանին[34]։

Հուլիսի 10-ին Կիևում Վոլկերին ներկայացնելով՝ պետքարտուղար Ռեքս Թիլերսոնը հայտարարել է. «ԱՄՆ-ի նպատակն է վերականգնել Ուկրաինայի տարածքային ամբողջականությունն ու միասնությունը, որին մենք տվել ենք ճգնաժամի սկսվելուց ի վեր արդեն 600 միլիոն դոլար։ Ռուսաստանի ղեկավարների հետ իմ քննարկումներում ես բազմիցս հայտարարել եմ, որ Մոսկվան պետք է առաջին քայլը կատարի ապաԷսկալացման ուղղությամբ, մասնավորապես՝ ապահովի հրադադար և ծանր սպառազինությունների դուրսբերում... մենք հիասթափված ենք Մինսկի պայմանավորվածությունների կատարման հարցում առաջընթացի բացակայությունից, մենք կոչ ենք անում Ռուսաստանին կատարել նրանց պայմանները, մասնավորապես՝ հասնել անջատողականներից մարտական գործողությունների դադարեցման։ Ռուսաստանի նկատմամբ ԵՄ-ի և ԱՄՆ-ի պատժամիջոցները կպահպանվեն այնքան ժամանակ, քանի դեռ այն չի դադարեցրել նրանց առաջացրած գործողությունները»։

2017 թվականի դեկտեմբերին ելույթ ունենալով Ատլանտյան խորհրդում՝ ԱՄՆ-ի պետքարտուղար Ռեքս Թիլերսոնը հայտարարել է, որ ԱՄՆ-ն ուժի մեջ կթողնի հակառուսական պատժամիջոցների գործող ռեժիմը «այնքան ժամանակ, քանի դեռ չի դադարել Ռուսական ներխուժումն Ուկրաինա և մինչև նրա տարածքային ամբողջականությունը վերականգնվի»[35]։

2017 թվականի դեկտեմբերի վերջին ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը հաստատել է Ուկրաինային մահաբեր զենքի մատակարարումներ սկսելու ամերիկյան վարչակազմի մտադրությունը։ Նախագահ Դոնալդ Թրամփն այդպիսով, ի տարբերություն իր նախորդի, զիջել Է Կոնգրեսի ճնշմանը, որը 2014 թվականից հանդես է եկել Ուկրաինային «մահացու ռազմական օգնություն» ցուցաբերելու օգտին։ Ընդ որում, մատակարարվող զենքը «զուտ պաշտպանական» անվանելով՝ ԱՄՆ-ում այդ քայլը չեն համարում Մինսկի պայմանավորվածությունների խախտում։ Մահաբեր զենքը, որի մատակարարումները սկսվում են 2018 թվականին, ներառում է Barrett M107A1 խոշոր տրամաչափի դիպուկահար հրացաններ, ռազմամթերք և դրանց մասեր, ինչպես նաև FGM-148 Javelin (210 հակատանկային հրթիռներ և 47 միլիոն դոլար արժողությամբ 35 կայանքներ)[36]։ Ռուսաստանի արձագանքը Ուկրաինային ամերիկյան զենք մատակարարելու որոշմանը կանխատեսելի բացասական էր։ ԱՄՆ-ի պաշտպանության նախարարության տվյալներով՝ 2014 թվականից ի վեր ԱՄՆ-ն ավելի քան 1 միլիարդ դոլար է ուղարկել անվտանգության ոլորտում Ուկրաինային աջակցելու (զինծառայողների պատրաստման և ռազմական տեխնիկայի գնման համար)[37][38]։

2018 թվականի մարտին Կուրտ Վոլքերը հայտարարել էր, որ Դոնեցկի և Լուգանսկի ժողովրդական հանրապետությունները պետք է վերացվեն, քանի որ չեն համապատասխանում Ուկրաինայի Սահմանադրությանը։ Նրա խոսքով՝ այդ հանրապետությունները «կազմավորումներ են, որոնք ստեղծվել են Ռուսաստանի կողմից, որպեսզի օգնեն քողարկել ՌԴ-ի դերը և ամրապնդեն շարունակվող հակամարտությունը»[39]։ Այս հայտարարությունը կոշտ արձագանք է առաջացրել Ռուսաստանում[40]։

2018 թվականի հուլիսի 25-ին ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը տարածել է պետքարտուղար Մայք Պոմպեոյի հայտարարությունը՝ այսպես կոչված «Ղրիմի հռչակագիրը», որում ասվում էր, որ ԱՄՆ-ն այսուհետ ևս պնդելու Է Ուկրաինայի տարածքային ամբողջականության վերականգնումը։ Պոմպեոն ընդգծել է, որ ԱՄՆ-ն «հավատարիմ է իր վաղեմի սկզբունքին՝ հրաժարվել միջազգային իրավունքի խախտմամբ ուժով բռնազավթված տարածքի նկատմամբ Կրեմլի հավակնությունները ճանաչելու հարցում» և կոչ Է արել Ռուսաստանին «դադարեցնել Ղրիմի օկուպացիան»։ «Դաշնակիցների, գործընկերների և միջազգային հանրության հետ համատեղ ԱՄՆ-ն մերժում է Ռուսաստանի կողմից Ղրիմի անեքսիայի փորձը և պարտավորվում է աջակցել այդ քաղաքականությանը մինչև Ուկրաինայի տարածքային ամբողջականության վերականգնումը»,- ասված էր Պոմպեոյի հայտարարության մեջ[41]։

2019-2024

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2019 թվականի գարնանը կայացած նախագահական ընտրություններում Վլադիմիր Զելենսկիի հաղթանակից հետո Կուրտ Վոլքերը հունգարական Valasz Online ինտերնետ-լրատվամիջոցներին տված հարցազրույցում նախազգուշացում է արել ընտրված նախագահի հասցեին՝ նշելով, որ եթե նա փորձի կարգավորել հակամարտությունը Դոնբասում՝ տարածքների մի մասից Ռուսաստանի օգտին հրաժարվելու ճանապարհով, նա հայրենակիցներին շատ արագ կմոտեցնի իր դեմ։ Վոլքերը համոզմունք է հայտնել, որ հակամարտության կարգավորման լավագույն ուղին ՄԱԿ-ի խաղաղապահ առաքելության Դոնբաս ուղարկելու առաջարկի զարգացումն է, ինչպես նաև Կիևի կողմից իրականացվող բարեփոխումների շարունակումը[42]։

Մայիսի 20-ին Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկիի երդմնակալության արարողությանը ԱՄՆ-ը ներկայացրել են ԱՄՆ-ի Էներգետիկայի նախարար Ռիկ Փերին, ԱՄՆ-ի Պետդեպարտամենտի Ուկրաինայի հարցերով հատուկ ներկայացուցիչ Կուրտ Վոլքերը, ԵՄ-ում ԱՄՆ-ի դեսպան Գորդոն Սոնդլանդը, ԱՄՆ-ի ազգային Անվտանգության խորհրդում Եվրոպական գործերի դեպարտամենտի տնօրեն Ալեքսանդր Վիդմանը, ինչպես նաև Ուկրաինայում ԱՄՆ-ի դիվանագիտական առաքելության ղեկավարի պաշտոնակատար Ջոզեֆ Փենինգթոնը[43]։ Երդմնակալության արարողությանը մասնակցող ամերիկյան պատվիրակության հետ հանդիպմանը Զելենսկին կոչ է արել ԱՄՆ-ին խստացնել Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցները, որպեսզի օգնի Ուկրաինային հաղթահարել «ռուսական ագրեսիան»։ «ԱՄՆ-ն հզոր և շատ լուրջ գործընկեր է Ուկրաինայի համար, առաջին հերթին՝ Ռուսաստանի ագրեսիայի հաղթահարման գործում»,- ասել է Զելենսկին։ «Մենք չենք կարող ինքնուրույն հաղթահարել ռուսական ագրեսիան Դոնբասում և Ղրիմում։ Դրա համար էլ մեզ անհրաժեշտ է ձեր օգնությունը»,- ասել է Զելենսկին[44]։

Մայիսի 28-ին՝ Վլադիմիր Զելենսկիի պաշտոնն ստանձնելուց մեկ շաբաթ անց, Կուրտ Վոլքերը պատասխանել է համաշխարհային ԶԼՄ-ների հարցերին՝ բացատրելով ԱՄՆ-ի քաղաքականությունը Ուկրաինայի նկատմամբ այնտեղ կայացած նախագահական ընտրություններից հետո և Դոնբասի կարգավորման ամերիկյան տեսլականը։ Կոռուպցիայի դեմ պայքարը համարելով Ուկրաինայի նոր ղեկավարության գլխավոր խնդիրներից մեկը՝ Վոլքերը խուսափել է նախկին ղեկավարության գործունեության գնահատականներից և ընտրություններում Պորոշենկոյի պարտության պատճառներից և հայտարարել է, որ նա «հսկայական աշխատանք է կատարել՝ ուղղված Ուկրաինայում բարեփոխումներ անցկացնելուն»։ Այնուհետև Վոլկերն իր պատասխաններում փաստացի Վլադիմիր Զելենսկուն ներկայացրել է Պետրո Պորոշենկոյի սկսած բարեփոխումների շարունակողի կողմից, բայց կոչ է արել դրանք ավելի վճռական անցկացնել։ Կուրտ Վոլքերի արտահայտությունների զգալի մասը վերաբերում էր Դոնբասի հակամարտությանը և դրա կարգավորման ուղիներին։ Վոլքերը հայտարարել է, որ Մինսկի համաձայնությունների կատարման տեսանկյունից «Ուկրաինան չի կարող ավելին անել, քան նա արդեն արել է», և հակամարտության պատճառ է համարել «ռուսական օկուպացիան»[45]։

Մայիսի վերջին ԱՄՆ Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատ է ներկայացվել «Ուկրաինային աջակցություն տրամադրելու մասին օրինագիծը՝ նրա անկախության, ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության պաշտպանության համար»։ Օրինագծի առանցքային կետը դարձել Է ՆԱՏՕ-ից դուրս հիմնական դաշնակցի (major non-NATO ally) Ուկրաինային արտոնյալ կարգավիճակ տրամադրելու հնարավորության մասին դրույթը, որը կգործի մինչև ՆԱՏՕ-ին Ուկրաինայի հնարավոր անդամակցումը։ Ներկայումս նման կարգավիճակ ունեն 16 պետություններ, այդ թվում՝ Ավստրալիան, Իսրայելը, Ճապոնիան, Հարավային Կորեան, Պակիստանը։  Օրինագծին հավանություն տալու դեպքում Ուկրաինային տրամադրվող ամերիկյան սպառազինությունների ցուցակում կարող են ընդգրկվել հակատանկային, հակաքաղցկեղային և հակաօդային համակարգեր[46]։

Մինչդեռ Դոնալդ Թրամփը Վլադիմիր Զելենսկուն հրավիրել է այցելել Վաշինգտոն։ Ամերիկյան վարչակազմի ցանկության ևս մեկ հաստատում է ուկրաինական ուղղությամբ աշխատանքը կտրուկ ակտիվացնելու ցանկությունը և դրա նկատմամբ վերահսկողությունն ուժեղացնելու փաստը դարձել է ամերիկյան դիվանագիտական առաքելության նոր ղեկավարի այցը Կիև։ Ժամկետից շուտ հետ կանչված դեսպան Մարի Յովանովիչի տեղը[47], որը համարվում էր «Օբամայի մարդը» և ժամանակին բացեիբաց կոչ էր անում ուկրաինացի պաշտոնյաներին անտեսել Դոնալդ Թրամփին, զբաղեցրել է Քրիստինա Կվինը, որն ավելի վաղ Ֆրանսիայում ԱՄՆ դեսպանատանը աշխատել է տնտեսական հարցերով խորհրդական-նախարար[48]։

Հուլիսի սկզբին Զելենսկին առաջ է քաշել ԱՄՆ-ի և Մեծ Բրիտանիայի՝ Ուկրաինայի արևելքում հակամարտության կարգավորման նորմանդական գործընթացին միանալու նպատակահարմարության գաղափարը[49][50]։ ԱՄՆ-ի պետդեպարտամենտը, սակայն, չի պաշտպանել Վլադիմիր Զելենսկիի առաջարկը Դոնբասի իրադրության շուրջ բանակցությունների ձևաչափի փոփոխման վերաբերյալ[51]։

Դոնալդ Թրամփի՝ «Մեծ ութնյակը» վերականգնելու և համաշխարհային տերությունների այդ ոչ պաշտոնական քաղաքական ակումբ վերադառնալու մտադրության մասին տեղեկություններ հայտնելիս Զելենսկին ակտիվություն է ծավալել դրան խանգարելու նպատակով։ Զելենսկին նշել է այն պայմանները, որոնց դեպքում, նրա կարծիքով, Ռուսաստանը կարող է հույս ունենալ կրկին զբաղեցնել իր տեղը «բարձր դիվանագիտության օրակարգում» և վերականգնվել G8-ում. դա «գրավյալ Ղրիմի վերադարձն է, Դոնբասում մարտական գործողությունների դադարեցումը և ավելի քան հարյուր քաղաքական բանտարկյալների և ուկրաինացի նավաստիների ազատ արձակումը, որոնց պահում է Կրեմլը»[52]։

2019 թվականի օգոստոսի սկզբին ԱՄՆ-ի պետքարտուղար Մայք Պոմպեոն «Վաշինգտոնի տնտեսական ակումբ» ոչ կառավարական կազմակերպության նիստում հայտարարել էր, որ Ղրիմը պետք է վերադառնա Ուկրաինայի կազմ, ԱՄՆ-ի դիրքորոշումն այն է, որ թերակղզու գտնվելը Ռուսաստանի կազմում «անընդունելի է»։ Նա նաև հույս է հայտնել, որ Ուկրաինայի նոր նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին «խնդրի նկատմամբ ավելի կրեատիվ մոտեցում կգտնի»[53]։

Օգոստոսի 28-ին Կիև է այցելել ԱՄՆ նախագահի ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդական Ջոն Բոլթոնը։ Բոլթոնի և Զելենսկու բանակցություններում քննարկվել են պետությունների միջև ռազմավարական գործընկերության ամրապնդման առաջնահերթ միջոցառումները, անվտանգության և պաշտպանության, էներգետիկ անվտանգության ոլորտներում համագործակցության խորացման հնարավորությունները, ինչպես նաև ԶՈՒ և Ուկրաինական պաշտպանական արդյունաբերության բարեփոխման հարցերում։ Զելենսկին շնորհակալություն է հայտնել ամերիկյան կողմին «Ուկրաինայի ինքնիշխանությանն ու տարածքային ամբողջականությանը հզոր աջակցության, Ղրիմի նկատմամբ հետևողական պաշտոնական քաղաքականության և Դոնբասի խաղաղ կարգավորման գործում առաջընթացի հասնելու ջանքերի համար»[54]։

Ավելի վաղ The Wall Street Journal թերթը հայտնել էր, որ Բոլթոնի և Զելենսկու Հանդիպման հիմնական թեմաներից մեկը պետք է դառնար չինական Skyrizon Aircraft և Xinwei Group ընկերությունների կողմից «Մոթոր Սիչ» ավիացիոն շարժիչների արտադրության Ուկրաինական գործարանի բաժնետոմսերի ավելի քան 50 %-ը գնելու պատրաստվող գործարքը, որին ԱՄՆ-ը մտադիր է խանգարել, քանի որ այն կարող է զգալիորեն բարձրացնել Չինաստանի ռազմարդյունաբերական ներուժը[55][56][57]։ Ուկրաինայում ԱՄՆ դեսպանատան մամուլի ծառայությունից հայտնել են, որ օգոստոսի 27-ին Ջոն Բոլթոնը Ուկրաինայի ԱԱՊԽ քարտուղար Ալեքսանդր Դանիլյուկի հետ քննարկել է «Ուկրաինայի արդյունաբերությունը Չինաստանի անբարեխիղճ տնտեսական վարքագծից պաշտպանելու» հարցը[58]։

Օգոստոսի 29-ին հայտնի է դարձել, որ ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը կարգադրել է ստուգել Ուկրաինային ռազմական օգնության ծախսերը, որպեսզի համոզվի, որ փողը լավագույնս է ծախսվում ԱՄՆ շահերի տեսանկյունից։ Ստուգմամբ զբաղվում են պաշտպանության նախարար Մարկ Էսպերը և նախագահի ազգային անվտանգության հարցերով օգնական Ջոն Բոլթոնը։ 2019 թվականին այդ նպատակների համար հատկացված 250 միլիոն դոլարի գումարը ժամանակավորապես սառեցվել է։ Պենտագոնի տեղեկատվության համաձայն՝ 2014 թվականից Ուկրաինային ամերիկյան ռազմական օգնության ծավալը կազմել է 1,5 միլիարդ դոլար[59]։

Արդյունքում, սակայն, ԱՄՆ նախագահի վարչակազմը որոշում է կայացրել ապաշրջափակել 250 միլիոն դոլարը, որը հատկացվում է Ուկրաինայի ռազմական կարիքների համար։ ԱՄՆ-ում Ուկրաինայի դեսպանատանը ողջունել են այդ որոշումը և պարզաբանել, որ խոսքը Պենտագոնի բյուջեից 250 միլիոն դոլարի մասին է «անվտանգության բնագավառում Ուկրաինային օգնության նախաձեռնություն» ծրագրի շրջանակներում, պետդեպարտամենտի 2019 թվականի բյուջեից 115 միլիոն դոլարի «միջազգային ռազմական ֆինանսավորում» ծրագրի շրջանակներում, ինչպես նաև նույն ծրագրից 26,5 միլիոն դոլարի մասին՝ 2018 թվականի բյուջեից ընդամենը 391,5 միլիոն դոլար[60]։ Ընդ որում, Թրամփը Եվրոպայի երկրներին կոչ է արել ավելի շատ գումար հատկացնել Ուկրաինային աջակցելու համար և նախազգուշացրել է, որ Վաշինգտոնը կարող է դադարեցնել գումարի հատկացումը, եթե Եվրոպայի երկրները չբարձրացնեն իրենց ծախսերը[61]։

Սեպտեմբերի 5-ին ԱՄՆ-ի պետքարտուղար Մայքլ Պոմպեոն The Daily Signal-ին տված հարցազրույցում հույս է հայտնել, որ Ուկրաինայի նոր ղեկավարությունը, որը կոչ է անում վերսկսել բանակցությունները նախագահ Պուտինի հետ նորմանդական ձևաչափի շրջանակներում, կկարողանա նոր կյանք հաղորդել այդ հին գործընթացին։ Պոմպեոն հիշեցրել է, որ ԱՄՆ-ի ներկայիս քաղաքականությունն այն է, որ Կանաչների վարչակազմին հնարավորություն տրվի դուրս գալ Մոսկվայի հետ հարաբերություններում առկա բանակցային շրջանակներում ստեղծված փակուղուց։ Նրա խոսքով՝ Ռուսաստանի հետ երկխոսության աջակցությունն անհրաժեշտ է և Ուկրաինայում պատերազմի դադարեցման, և ահաբեկչության դեմ պայքարում Ռուսաստանի հետ համագործակցության համար[62]։ Պոմպեոն հայտարարել Է, որ ԱՄՆ-ն հավատարիմ է մնում իր մոտեցմանը, որը շարադրված է 2018 թվականի հուլիսին «Ղրիմի հռչակագրում»[63]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ ««Радикальное сокращение стратегических вооружений — выбор сделан», observer.materik.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  2. ↑ Меморандум о гарантиях безопасности в связи с присоединением Украины к Договору о нераспространении ядерного оружия
  3. ↑ On assurances without guarantees in a «shelved document»
  4. ↑ Закон Украины о присоединении к Договору о нераспространении ядерного оружия
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Н. А. Цветкова, Г. О. Ярыгин. Участие публичной дипломатии США в политической трансформации Украины, 1990-е — 2000-е годы // Вестник Санкт-Петербургского университета. Серия 6. Политология. Международные отношения, № 4 /2015
  6. ↑ Янукович ликвидировал комиссию по подготовке Украины к вступлению в НАТО // Gazeta.Ru, 3 апреля 2010
  7. ↑ 7,0 7,1 Усова Л. С., ВНЕШНЯЯ ПОЛИТИКА УКРАИНЫ: МЕЖДУ ВНЕБЛОКОВОСТЬЮ И ЕВРОАТЛАНТИЧЕСКОЙ ИНТЕГРАЦИЕЙ // «Власть», № 7, 2011
  8. ↑ http://inhofe.senate.gov/public/index.cfm?FuseAction=PressRoom.PressReleases&ContentRecord_id=e0549fc8-aac9-4455-7774-038fd5dc094d Արխիվացված 2007-01-31 Wayback Machine (անգլ.)
  9. ↑ Українська правда. «МЗС: резолюція Сенату США прийнята за сумнівною процедурою». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 26-ին. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 22-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |дата= ignored (օգնություն)
  10. ↑ Хроника Майдана: 29 ноября — 6 декабря. Արխիվացված 2016-03-11 Wayback Machine // Киевский центр политических исследований и конфликтологии, 09.12.2013
  11. ↑ Замгоссекретаря США Нуланд раздала митингующим на Майдане печенье. // ՌԻԱ Նովոստի, 11.12.2014
  12. ↑ Госдепартамент США не исключает «возможности санкций» в отношении Украины. Արխիվացված 2014-07-17 Wayback Machine «Русская служба „Голоса Америки“», США
  13. ↑ Госдеп США аннулировал визы украинцев, причастных к разгону майдана. // ՌԻԱ Նովոստի, 22.01.2014
  14. ↑ Заява Посольства США про скасування віз Արխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine
  15. ↑ США назвали критерии, которым должен соответствовать украинский Кабмин. // Zn.ua, 30.01.2014
  16. ↑ США потребовали от Януковича продолжить переговоры с оппозицией. // Zn.ua, 31.01.2014
  17. ↑ США призвали все стороны продолжить деэскалацию напряженности и поиск мирного и взаимоприемлемого компромисса в целях выхода из нынешнего кризиса. // Zn.ua, 15.02.2014
  18. ↑ США потребовали от Украины прекратить задержания активистов. Взгляд.ру, 15.02.2014
  19. ↑ Виновных в смертях украинцев привлекут к международной ответственности — Керри. // УНИАН, 21.02.2014
  20. ↑ Байден предупредил Януковича о новых санкциях.// УНИАН, 21.02.2014
  21. ↑ Region 13 UA (1.02.2015). «Обама заявил что является посредником смены власти Украины».{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  22. ↑ «Обама: Путин — плохой стратег и наносит вред России». Русская служба Би-би-си. 2015 թ․ փետրվարի 2. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 3-ին.
  23. ↑ «Интервью президента Обамы ведущему телеканала CNN Фариду Закария». Посольство США в России. 2015 թ․ փետրվարի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 3-ին.
  24. ↑ Press Briefing by Press Secretary Jay Carney, 3/18/2014
  25. ↑ One Year Later — Russia’s Occupation of Crimea Արխիվացված 2015-09-12 Wayback Machine
  26. ↑ От «империи зла» до «империи зла». Леонид Ганкин — о том, как отношения между Москвой и Вашингтоном проделали полный круг // Коммерсантъ, 17.12.2018
  27. ↑ Обама заявляет о неприемлемости крымского референдума
  28. ↑ Женевское заявление от 17 апреля 2014 года
  29. ↑ Украина станет противотанковой. Американские военные поставки могут изменить баланс сил в Донбассе // Коммерсантъ, 25.12.2017
  30. ↑ Личный адвокат Трампа заявил о поездке в Киев для встречи с Зеленским // РБК, 10.05.2019
  31. ↑ Ближневосточное урегулирование в Донбассе. Владислав Сурков и Курт Волкер ограничились «сверкой часов» по Украине. Газета «Коммерсантъ» № 15 от 27.01.2018
  32. ↑ Холодный душ для Киева. Как украинские политики отреагировали на избрание Дональда Трампа // «Коммерсантъ FM» от 10.11.2016
  33. ↑ Reuters: угольная сделка с Украиной укрепила позиции Дональда Трампа в США // Коммерсантъ, 20.02.2018
  34. ↑ Рекс Тиллерсон заглянул в Киев по двум делам. Госсекретарь США рассказал о переговорах в Гамбурге и показал нового спецпредставителя по Украине // Коммерсантъ, 10.07.2017
  35. ↑ «Мы вернёмся к теме Крыма». Рекс Тиллерсон считает невозможным изменение санкционного режима без решения украинского вопроса // «Коммерсантъ» от 13.12.2017
  36. ↑ США запретили Украине использовать комплексы Javelin в Донбассе // Коммерсантъ, 06.05.2018
  37. ↑ США выделят Украине $200 млн на оборону в 2018 году // Коммерсантъ, 21.07.2018
  38. ↑ Украина намерена купить у США системы ПВО // Коммерсантъ, 29.08.2018
  39. ↑ Курт Волкер заявил о необходимости ликвидации ДНР и ЛНР // Коммерсантъ, 02.03.2018
  40. ↑ Конфликт в Донбассе подогревают заявлениями. К чему приведет позиция Курта Волкера // Коммерсантъ FM, 04.03.2018
  41. ↑ «Крымская декларация»: США никогда не признают российскую аннексию Крыма // Крым. Реалии, 25.07.2018
  42. ↑ США предупредили Зеленского // Lenta.ru, 01.05.2019
  43. ↑ Белый дом назвал состав делегации США на инаугурацию Зеленского // РБК, 19.05.2019
  44. ↑ Президент Украины Владимир Зеленский обсудил с представителями США реформы и противодействие российской агрессии. 20.05.2019
  45. ↑ Владимира Зеленского ведут дорогами Петра Порошенко. Госдепартамент США предложил новому президенту придерживаться в Донбассе старого курса // Коммерсантъ, 29.05.19
  46. ↑ Суверенноатлантический альянс. Украина станет главным союзником США // Газета «Коммерсантъ» № 95 от 04.06.2019
  47. ↑ Госдеп США подтвердил предстоящую смену посла на Украине // Коммерсантъ, 07.05.2019
  48. ↑ Зеленский уверен, что Трамп может решить проблему «Северного потока-2» в пользу Украины
  49. ↑ Зеленский пригласил Путина на переговоры в Минск
  50. ↑ Лукашенко поддержал предложение Зеленского о проведении в Минске переговоров по Донбассу
  51. ↑ Госдеп выступил против изменения формата переговоров по Донбассу
  52. ↑ Зеленский связал восстановление России в G8 с возвращением Крыма и освобождением пленных // Коммерсантъ, 22.08.2019
  53. ↑ «Он должен вернуться»: Помпео потребовал отдать Крым Украине // Газета.ru, 04.08.2019
  54. ↑ Владимир Зеленский во время встречи с советником Президента США: Украина приветствовала бы присоединение США к Нормандскому формату
  55. ↑ Зеленский выступил за присоединение США к «нормандскому формату» // Коммерсантъ, 28.08.2019
  56. ↑ WSJ: США хотят помешать покупке Китаем украинского завода // Коммерсантъ, 24.08.2019
  57. ↑ Дракон затаился. Почему продажа «Мотор Сичи» подрывает национальную безопасность Украины // Украинская правда, 28.08.2019
  58. ↑ К Америке примеряют «нормандский формат». Владимир Зеленский заверил Джона Болтона в стремлении укрепить союз Украины и США // Газета «Коммерсантъ» № 155 от 29.08.2019
  59. ↑ СМИ: Трамп распорядился проверить расходы на военную помощь Украине // Коммерсантъ, 29.08.2019
  60. ↑ Владимира Зеленского ждут в Нью-Йорке. Встреча президентов Украины и США должна состояться в рамках Генассамблеи ООН // «Коммерсантъ» от 19.09.2019
  61. ↑ Трамп не исключил дальнейшую блокировку финансирования Украины
  62. ↑ Нормандский формат: у Трампа возлагают надежду на Зеленского // Украинская правда, 06.09.2019
  63. ↑ EXCLUSIVE: Pompeo Affirms US Still Rejects Russia’s Seizure of Crimea // The Daily Signal, 05.09.2019
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ամերիկա-ուկրաինական_հարաբերություններ&oldid=9505757» էջից