Ծովի աղ
Ծովի աղ, օգտակար ծովային հանածո, որը կարելի է օգտագործել և տնտեսության, և բազմաթիվ հիվանդությունների բուժման և կանխարգելման նպատակով։ Դրանք նատրիումի քլորիդի բյուրեղներ են, որոնք առաջացել են հին ծովերի չորացման արդյունքում՝ հարյուրավորներից տասնյակ միլիոնավոր տարիներ առաջ[1]։
Երբեմն այդ հանքավայրերը շատ մոտ գտնվելով երկրի մակերեսին՝ կազմում են գմբեթներ։ Բայց ամենից հաճախ դրանք գտնվում են շատ խորը, որոնց արդյունահանման համար հարկավոր է խորատներ փորել։ մինի|Աղի արդյունահանում։
Աղը հնում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հնում հյուսիսային ժողովուրդները հնարավորություն չունեին գոլորշիացնելու օվկիանոսի ջուրը։ Հետևաբար, նրանք չեն տվել այն հարցը, թե ինչպես է ծովի աղը տարբերվում սեղանի աղից[2]։
Այս աղը շատ թանկ է իր հազվադեպության պատճառով։ Հռոմեական կայսրությունում այս ապրանքը օգտագործվում էր լեգեոներներին ծառայություն մատուցելու համար։
Այս տեսակի փոխանակումը կոչվում էր «սալարի», որն ունի նույն արմատը «աղ» բառի հետ։ Նույնիսկ հին ժամանակներում նրանք հասկանում էին այս ապրանքի գերակա կարևորությունը։ Հիսուս Քրիստոսն իր աշակերտներին համեմատում է աղի հետ (Մատթ. 5:13): Միջնադարում ապրանքի արժեքը մի փոքր անկում ապրեց։ Դա առաջին հերթին պայմանավորված էր նրանով, որ Միջերկրական ծովում ծովի աղ սկսեցին արտադրել։
Բայց Եվրոպայի Հյուսիսում ապրանքը բառացիորեն արժեր իր քաշը ոսկով։ Թագավորական Կրակով քաղաքի կարողությունը հիմնված էր Վիլիցկա աղի քարանձավի ավանդների վրա։
Մարդիկ վաղուց նկատել են, որ նատրիումի քլորիդը խանգարում է փտած բակտերիաների աճին։ Մինչև սառնարանների գյուտը և պաստերիզացման գործընթացը, միսը և ձուկը աղում էին երկարատև պահպանման համար։
Քիմիական կազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծովի աղի հիմնական բաղադրիչը նատրիումի քլորիդն է, սակայն բացի այդ միացությունից, ծովի աղը պարունակում է մինչև 5 % այլ աղանյութեր և միկրոէլեմենտներ։ Աղերի պակասը նպաստում է նյութափոխանակության խանգարմանը, նաև հանգեցնում է լուրջ փոփոխությունների, որոնք բժշկական միջամտության կարիք ունեն։ Ծովի աղի կանոնավոր օգտագործումը նպաստում է տվյալ խնդիրների լուծմանը, քանի որ այդ մթերքում պարունակվում են հետևյալ միկրոէլեմենտները.
1.Մագնեզիում՝ նյարդային համակարգի նորմալ գործունեության համար անհրաժեշտ տարր։ Դրա պակասն արագացնում է օրագնիզմում ծերացման պրոցեսները[3]։
2.Կալիում՝ պահպանում է աղա-ջրային հավասարակշռությունը, նաև անհրաժեշտ է սրտի նորմալ աշխատանքի համար։
3.Յոդ՝ անփոխարինելի տարր, որը պահպանում է օրգանիզմի հորմոնալ հավասարակշռությունը։ Յոդն անհրաժեշտ է վահանագեղձի գործունեության համար, քանի որ մտնում է նրա հորմոնների՝ թիրոքսինի և եռ-յոդթիրոնինի կազմի մեջ։
4.Երկաթ՝ հեմոգլոբինի անբաժանելի մասը, որը մասնակցում է թթվածնի տեղափոխմանը։
5.Պղինձ՝ մասնակցում է արյունաստեղծ գործունեությանը և կանխում անեմիայի զարգացումը։
6.Մանգան՝ ամրացնում է իմունային համակարգը և հենաշարժողական համակարգը, քանի որ ընդգրկված է ոսկրագոյացման գործընթացում։
7.Սելեն՝ ամրացնում է օրգանիզմի իմունային համակարգը և հանդիսանում է օնկոպրոտեկտոր։
8.Սիլիցիում՝ անոթներին հաղորդում է առաձգականություն։
9.Բրոմ՝ նյարդային համակարգի վրա հանգստացնող էֆեկտ ունի։
Ծովի աղի իոնային կազմը, աղիությունը օվկիանոսային ջրում 35 ‰：[4]
| Իոններ | Աղիություն, % | Զանգվածը ծովի ջրում, մգ/կգ |
|---|---|---|
| Քլորիդներ (Cl-) | 55,03 | 19385 |
| Նատրիում (Na+) | 30,59 | 10752 |
| Սուլֆատներ (SO42-) | 7,68 | 2701 |
| Մագնեզիում (Mg2+) | 3,68 | 1295 |
| Կալցիում (Ca2+) | 1,18 | 416 |
| Կալիում (K+) | 1,11 | 390 |
| Հիդրոկարբոնատներ (HCO3-) | 0,41 | 145 |
| Բրոմ (Br-) | 0,19 | 66 |
| Բորատներ (BO33-) | 0,08 | 27 |
| Ստրոնցիում (Sr2+) | 0,04 | 13 |
| Ֆտոր | 0,006 | 1 |
| և այլն | 0,004 | <1 |
Ծովի աղը բուժման և կանխարգելման համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծովի աղի լուծույթը կիրառվում է շնչուղիների լվացման համար։ Սա լավ կանխարգելիչ և բուժիչ միջոց է հարբուխի, գրիպի և այլ շնչառական հիվանդությունների ժամանակ։ Բացի դրանից, ծովի աղի ընդունումը ցանկալի է զուգակցել հիմնական բուժման հետ հետևյալ հիվանդությունների ժամանակ.
· սիրտ-անոթային հիվանդություններ, մասնավորապես, հիպերտոնիա և արյան շրջանառության խանգարումներ
· հոդերի հիվանդություններ (ռևմատիզմ, արթրոզ, արթրիտ)
· քրոնիկ հոգնածություն
· մաշկի և եղունգների սնկային ախտահարում (լոգանքներ ծովային աղով)
Աղի տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քանի որ հումքն ամեն դեպքում անցնում է մաքրման, դրանից ստացված արտադրանքը բաժանվում է դասերի։ Որքան աղը մանրակրկիտ է մաքրվում, այնքան ավելի խիտ է նատրիումի քլորիդի քանակությունը։ Այս նյութի «Լրացուցիչ» գնահատականը 99,7 տոկոս է։ Սրանք մանր, ձյունաճերմակ բյուրեղներ են, որոնք մանրադիտակի տակ սովորական խորանարդի տեսք ունեն։ Որպեսզի դրանք չկծկվեն, արտադրողը E536-ը ավելացնում է այդպիսի աղին, որն այդքան էլ օգտակար նյութը չէ։
Ապրանքի առաջին և երկրորդ տեսակերը այդքան մանրակրկիտ չեն մաքրվում։ Մյուս կողմից, էժանագին աղի մոխրագույն խոշոր բյուրեղները պարունակում են այլ հետքի տարրեր, որոնք երբեմն օգտակար են առողջության համար։
Ծովային արտադրանքը դասակարգվում է նաև ըստ դասերի։ Բայց մաքրումն այստեղ այլ ուղի է վերցնում։ Տաքացնելով ջեռոցում, բյուրեղները փոքրանում են ձեռք բերելով փաթիլների տեսք։
Ծովի թե՞ խոհանոցի աղ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մոլորակի վրա արտադրվող աղերի բոլոր տեսակներն էլ իրենց ծագմամբ ծովի են։ Երկրի ընդերքից ստացվող աղը ժամանակին կազմում էր ծովերի և օվկիանոսների բաղկացուցիչ մասը։ Սակայն որոշ քիմիական պրոցեսների արդյունքում ծովի աղից ցամաքում մնացել է հիմնականում նատրիումի քլորիդը։ Ավելին, ժամանակակից մշակումն ավելի է մաքրում քարաղը՝ այնտեղից հեռացնելով մյուս աղերը։
Ծովի աղի հիմնական բաղադրիչը նատրիումի քլորիդն է, սակայն բացի այդ միացությունից, ծովի աղը պարունակում է մինչև 5 % այլ աղանյութեր և միկրոէլեմենտներ, որոնք կազմում են Մենդելեևի աղյուսակի գրեթե մեկ երրորդը։ Ընդ որում, ծովի աղի կազմը նույնպես կարող է տարբերվել՝ կախված նրանից, թե համաշխարհային օվկիանոսի որ մասում են այն ստանում։ Ծովի աղի լավագույն տեսակները ստանում են Իսրայելում, Ֆրանսիայում, Հավայան կղզիներում և Մեծ Բրիտանիայում։ Հաճախ ծովի աղը կարող է ունենալ բնական գունավորում, ինչը վկայում է նրա կազմում ջրիմուռների կամ հրաբխային ապարների մնացորդների առկայության մասին։
Ինչպիսին է ծովի աղը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծովի աղը ստանալու համար պարզապես հարկավոր է չորացնել այդ աղը արևի ճառագայթների ներքո։ Ընդ որում՝ այս աղի մեջ պահպանվում են ծովի կենդանական ու բուսական աշխարհի մասնիկներ, ինչպես նաև կերակրի աղից հեռացվող հանքանյութերը։ Բացի այդ, չվերամշակված աղն այդքան սպիտակ չի լինի, քանի որ չի պարունակի գունանյութեր։
Ծովի աղ օգտագործելիս նաև հարկավոր է հաշվի առնել այն փաստը, որը ծովի աղն ավելի խոնավ է քան քարաղը, իսկ դրա համն ավելի ուժեղ է, ուստի այն ավելի աղի է[5]։
1. Ամրապնդում է իմունային համակարգը
Ծովի աղի մեջ պարունակվող հանքանյութերն օգնում են «արթուն» պահել օրգանիզմի պաշտպանիչ ուժերը։ Այն խորհուրդ է տրվում օգտագործել ամռան վերջին, որպեսզի օրգանիզմն ավելի հեշտ հաղթահարի ջերմաստիճանի տատանումները[6]։ Ծովի աղի լուծույթը կիրառվում է քթի լվացման համար։ Սա լավ կանխարգելիչ և բուժիչ միջոց է հարբուխի, գրիպի և այլ շնչառական հիվանդությունների ժամանակ։ Բացի դրանից, ծովի աղի ընդունումը ցանկալի է զուգակցել հիմնական բուժման հետ հետևյալ հիվանդությունների ժամանակ.
2. Պայքարում է դեպրեսիայի դեմ
Սթրեսը հաղթահարելու համար անհրաժեշտ հորմոններն են սերատոնինն ու մելատոնինը, սակայն դեպրեսիայի ժամանակ մարդու գլխուղեղն այդ հորմոնները բավարար քանակությամբ չի արտադրում։ Ծովի աղն օգնում է պահպանել այդ կարևոր հորմոններն անհրաժեշտ մակարդակի վրա։
3. Բարելավում է արյան շրջանառությունը
4. Օգնում է պայքարել ավելորդ քաշի դեմ
Ծովի աղը հիմնային նյութ է, ինչը նշանակում է, որ դրա ազդեցությունն օգնում է ստամոքսին արտադրել նյութեր, որոնք նպաստում են օրգանիզմը բոլոր վնասակար նյութերից, այդ թվում նաև ճարպերից, մաքրելուն։ Այդ իսկ պատճառով ծովի աղը ոչ միայն կանխում է ստամոքսի այրոցը, այլև արագացնում ու հեշտացնում է մարսողության գործընթացը։
5. Մեղմացնում է ասթմայի նոպաները
6. Կանխում է օստեոպորոզն ու մեղմացնում դրա ախտանշանները
Ոսկրերի բաղադրության հիմնական մասը կազմում են աղերը, ինչը նշանակում է, որ ոսկրերի հետ կապված մի շարք խնդիրների դեպքում սննդակարգի մեջ աղի գործածությունն ավելացնելը միայն դրական կանդրադառնա։ Բացի այդ, ծովի աղի մեջ պարունակվող հանքանյութերը նույնպես շատ կարևոր ու անհրաժեշտ հավելում են ոսկորների վերականգնման համար։
7. Ազատում է սպազմներից ու ջղաձգումներից 8. Կարգավորում է արյան մեջ շաքարի մակարդակը, կանխում է դրա տատանումները, ուստի այն շատ հարմար է շաքարային դիաբետով տառապողների համար և համարվում է բնական ինսուլին։
Մկանները սնուցելու համար խորհուրդ է տրվում շատ բանան ուտել, քանի որ բանանը հարուստ է կալիումով։ Աղը նաև օգնում է օրգանիզմին ավելի հեշտ յուրացնել այլ մթերքից ստացված կալիումը։
Ծովի աղը նաև հզոր հակաբորբոքային միջոց է, ուստի շատ բժիշկներ խորհուրդ են տալիս ճգնաժամային պահերին հիվանդի լեզվի տակ ծովի աղ դնել։ Սակայն այս մեթոդը կիրառելուց առաջ հարկավոր է անպայման խորհրդակցել բժշկի հետ։
Ծովի աղը բարելավում ու հեշտացնում է արյան շրջանառությունը, իսկ արյունն, իր հերթին, հագեցնում է օրգանիզմը թթվածնով։ մինի|Աղի թագավորություն։
Հակացուցումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ամեն ինչ լավ է չափի մեջ։ Ծովի աղը 93-95%-ով բաղկացած է նույն նատրիումի քլորիդից, ինչպես սովորական կերակրի աղը։ Ուստի, ծովի աղի չափից շատ օգտագործումը կարող է բացասաբար ազդել ձեր առողջության վրա։ Սովորական ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության ժամանակ օրական չափաբաժինը կազմում է 5 գրամ։ Ֆիզիկական մեծ ծանրաբեռնվածության դեպքում այն կարելի է ավելացնել մինչև 10-12 գրամ, սակայն նախապես պետք է խորհրդակցել մասնագետի հետ։
Շատերը կարծում են, որ ծովի աղը մարդկանց սեղանին է հայտնվում անմիջապես ծովից, սակայն իրականում մինչ այդ այն երկար մշակում է անցնում։ Հիմնականում աղի բաղադրության միջից հեռացնում են որոշ հանքանյութեր (մագնեզիում և յոդ), ավելացվում են կալիումի յոդիդ, գլյուկոզա և սպիտակեցնող նյութ։ Այս գործընթացի շնորհիվ աղը դառնում է սննդի համար պիտանի, ստանում է ավելի գրավիչ տեսք և երկարացվում է դրա պիտանելիության ժամկետը[7]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Морская соль». receptprazdnika.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 1-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 12-ին.
- ↑ «Соловки — Библиотека». Спасо-Преображенский Соловецкий ставропигиальный мужской монастырь (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 12-ին.
- ↑ «Морская соль: полезные свойства и противопоказания». lifestyle.segodnya.ua (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 12-ին.
- ↑ The chemical composition of seawater
- ↑ «Морская соль: факты и мифы». www.vokrugsveta.ru (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 12-ին.
- ↑ «Чем полезна морская соль для организма: способы применения». epsom.pro. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 12-ին.
- ↑ «Пищевая морская соль: польза и вред - Шефмаркет» (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 12-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ծովի աղ» հոդվածին։ |
| ||||||||||
