Գարեգին Պետրոսյան

Գարեգին Պետրոսյան
Ծնվել է	սեպտեմբերի 10, 1902; Գորիս, Ելիզավետպոլի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	դեկտեմբերի 12, 1997 (95 տարեկան); Երևան, Հայաստան
Գերեզման	Շահումյան գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն, ԽՍՀՄ և Հայաստան
Մասնագիտություն	մաթեմատիկոս և քաղաքական գործիչ
Հաստատություն(ներ)	Երևանի պետական համալսարան և ՀՀ ԳԱԱ
Գործունեության ոլորտ	Մաթեմատիկայի պատմություն
Պաշտոն(ներ)	ԽՍՀՄ գերագույն խորհրդի պատգամավոր
Անդամակցություն	Գիտության պատմության միջազգային ակադեմիա
Ալմա մատեր	Երևանի պետական համալսարան (1929)
Կոչում	պրոֆեսոր
Գիտական աստիճան	ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր (1955)
Պարգևներ	; և
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ
Երեխա(ներ)	Աշոտ Պետրոսյան

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Պետրոսյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Գարեգին Բախշիի Պետրոսյան (սեպտեմբերի 10, 1902(1902-09-10)^[1], Գորիս, Ելիզավետպոլի նահանգ, Ռուսական կայսրություն^[1] - դեկտեմբերի 12, 1997(1997-12-12), Երևան, Հայաստան), հայ մաթեմատիկոս, ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր (1955), պրոֆեսոր (1964), բնագիտության ու տեխնիկայի պատմության միջազգային ակադեմիայի թղթակից-անդամ (1965), ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1967)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գարեգին Պետրոսյանտ ծնվել է Գորիսում։ Միջնակարգ կրթությունը ստացել է ծննդավայրում։ 1929 թվականին ավարտել է ԵՊՀ ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետը։ 1930 թվականին ընդունվել և 1934 թվականին ավարտել է Մոսկվայի Մ. Լոմոնոսովի անվան պետական համալսարանի ասպիրանտուրան։

1934-1936 թվականներին եղել է ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետի դեկան՝ միաժամանակ ԵՊՀ ուսումնական աշխատանքների գծով պրոռեկտոր։ 1938 թվականին նրան շնորհվել է դոցենտի կոչում։ 1938-1941 թվականին ԵՊՀ ռեկտորն էր, կատարում էր նաև տեսական ֆիզիկայի ամբիոնի վարիչի պարտականությունները։

1941 թվականին կամավոր մեկնել է ռազմաճակատ, վիրավորվել, վերադարձել Երևան և աշխատանքի անցել Հայաստանի գիտությունների նորաստեղծ ակադեմիայում որպես նախագահության գիտնական-քարտուղար՝ այդ պաշտոնում աշխատելով մինչև 1949 թվականը։

1949-1957 թթ. կրկին ստանձնել է ԵՊՀ ռեկտորի պաշտոնը։ Նրա ջանքերով համալսարանում հիմնադրվել է միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետ, ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների պատմության ամբիոն, որը նա ղեկավարել է մինչև 1956 թվականը։

Գիտության պատմության խնդիրներով զբաղվել է դեռևս 1940-ականներից։ Նրա աշխատանքները հիմնականում վերաբերում են մաթեմատիկայի, մասնավորապես հայ հին և միջնադարյան մաթեմատիկայի պատմությանը։ Նա ուսումնասիրել և արժևորել է հին և միջնադարյան հայ մաթեմատիկոսների աշխատությունները, որի արգասիքն են «Մաթեմատիկան Հայաստանում հին և միջին դարերում» (Երևան, 1959), «Միջնադարյան Հայաստանի մաթեմատիկայի պատմությունից (հոդվածներ և հրապարակումներ)», (Երևան, 1986)։ Համահեղինակ է «Անանիա Շիրակացու մատենագրությունը» (Երևան, 1979) աշխատության, եղել է «Բնագիտության և տեխնիկայի պատմությունը Հայաստանում» մատենաշարի հիմնադիրն ու գլխավոր խմբագիրը։

1938-1947 և 1951-1955 թթ. ընտրվել է ՀԽՍՀ Գերագույն խորհրդի, իսկ 1954-1958 թթ.՝ ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի պատգամավոր^[2]։ ԽՄԿԿ անդամ։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պարգևատրվել է Հայրենական պատերազմի I աստիճանի (1985), Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշաններով և բազմաթիվ մեդալներով։

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մաթեմատիկան Հայաստանում հին և միջին դարերում, Երևան, 1959։
Միջնադարյան Հայաստանի մաթեմատիկայի պատմությունից. Հոդվածներ և հրապարակումներ, Երևան, 1986։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 9 (հայ.) — հատոր 9. — էջ 261.
↑ Կենսագրական հանրագիտարան, Երևան, ԵՊՀ հրատարակչություն, 2009, էջ 29-30։

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գարեգին Պետրոսյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 9, էջ 261)։

[_7fcf604d348a852f-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 9 (հայ.) — հատոր 9. — էջ 261.

[2] Կենսագրական հանրագիտարան, Երևան, ԵՊՀ հրատարակչություն, 2009, էջ 29-30։

[1]

[2]