Ֆեոդոր Շալյապին

Ֆեոդոր Շալյապին
Բնօրինակ անուն	ռուս.՝ Фёдор Ива́нович Шаля́пин
Ծնվել է	փետրվարի 1 (13), 1873[…]; Lisitsyn-Emelin House, Կազան, Կազանի գավար, Կազանի գուբերնիա, Ռուսական կայսրություն
Երկիր	Ռուսական կայսրություն, ԽՍՀՄ, Ռուսական հանրապետություն, ՌԽՖՍՀ և Խորհրդային Ռուսաստան
Մահացել է	ապրիլի 12, 1938[…] (65 տարեկան); Փարիզ
Գերեզման	Նովոդեվիչյան գերեզմանոց և Batignolles Cemetery
Ժանրեր	օպերա
Մասնագիտություն	երգիչ, օպերային երգիչ, դերասան, պարող և գրող
Երգչաձայն	բաս
Գործիքներ	վոկալ
Լեյբլ	Victor Talking Machine Company
Ամուսին	Iola Tornagi?
Պարգևներ	, Պատվավոր Լեգեոնի շքանշան, Order of noble Bukhara?, Q56634793? և Հոլիվուդյան փառքի ծառուղու աստղ
Ստորագրություն
	Feodor Chaliapin Վիքիպահեստում

Ֆեոդոր Իվանի Շալյապին (ռուս.՝ Фёдор Ива́нович Шаля́пин, փետրվարի 1 (13), 1873^[1]^[2]^[3]^[…], Lisitsyn-Emelin House, Կազան, Կազանի գավար, Կազանի գուբերնիա, Ռուսական կայսրություն^[1]^[4]^[5] - ապրիլի 12, 1938(1938-04-12)^[6]^[3]^[7]^[…], Փարիզ^[4]), ապրիլի 12, 1938, Փարիզ, Ֆրանսիա), ռուս բաս երգիչ, ռուսական ռեալիստական վոկալ-բեմական արվեստի խոշորագույն ներկայացուցիչներից է։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆեոդոր Շալյապինն ավարտել է Կազանի երկդասյան վարժարանը։ Ունենալով ձայնային առանձնահատուկ տվյալներ՝ 9 տարեկանից երգել է եկեղեցու երգչախմբում։ 1890 թվականին ընդունվել է Սեմյոն Սեմյոնով-Սամարսկու Ուֆայի օպերային թատրոն, որտեղ հանդես է եկել իր առաջին դերերգերով։ 1892 –1893 թվականներին Թիֆլիսում աշակերտել է երգիչ Դմիտրի Ուսատովին, 1893 –1894 թվականներին օպերային թատրոնում կատարել է Ռամֆիսի (Ջուզեպպե Վերդիի «Աիդա»), Մեֆիստոֆելի (Շառլ Գունոյի «Ֆաուստ»), Դոն Բազիլիոյի (Ջոակինո Ռոսսինիի «Սևիլյան սափրիչ») դերերգերը։ 1895 թվականին Շալյապինը երգել է Սանկտ Պետերբուրգի Մարիինյան թատրոնում, 1896 –1899 թվականներին՝ Մոսկվայի մասնավոր ռուսական օպերայում, որտեղ ստեղծել է իր երկացանկի հիմնական դերերգերը։ 1899 թվականից եղել է Մոսկվայի Մեծ և Մարիինյան թատրոնների մեներգիչ։ Երգչի համար կարևոր նշանակություն է ունեցել համագործակցությունը կոմպոզիտոր Սերգեյ Ռախմանինովի հետ։ 1901 թվականից Շալյապինը հյուրախաղերով ելույթներ է ունեցել Հռոմի, Մոնտե Կառլոյի, Բեռլինի, Նյու Յորքի «Մետրոպոլիտեն», Միլանի «Լա Սկալա» և այլ խոշոր օպերային թատրոններում՝ արժանանալով համաշխարհային ճանաչման։ 1922 թվականից ապրել է Փարիզում։

Ստեղծագործական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շալյապինի արվեստում օրգանապես միաձուլված էր երգչի և դրամատիկական դերասանի տաղանդը, իսկ ձայնի բացառիկ գեղեցիկ ու փափուկ տեմբրն արտահայտում էր հոգու ամենանուրբ ելևէջները։

Վերամարմնավորման բարձր արվեստով է կատարել

Սուսանինի (Միխայիլ Գլինկայի «Իվան Սուսանին») հերոսական-էպիկական,
Բորիս Գոդունովի (Մոդեստ Մուսորգսկու «Բորիս Գոդունով»),
Իվան Ահեղի (Նիկոլայ Ռիմսկի-Կորսակովի «Պսկովցի կինը») ողբերգական,
Երյոմկայի (Ալեքսանդր Սերովի «Թշնամու ուժը») կենցաղային,
Դևի (Անտոն Ռուբինշտեյնի «Դև»),
Մեֆիստոֆելի (Շառլ Գունոյի «Ֆաուստ») ռոմանտիկական,
Դոն Բազիլիոյի (Ջաոկոմո Ռոսսինիի «Սևիլյան սափրիչ») երգիծական դերերգերը։

Շալյապինն ստեղծել է հավաստի կերպարներ, բացահայտել նրանց բարդ ու հակասական ներաշխարհը։ Նա նաև խոշոր կամերային երգիչ էր, Միխայիլ Գլինկայի, Մոդեստ Մուսորգսկու, Պյոտր Չայկովսկու, Ռոբերտ Շումանի, Ֆրանց Շուբերտի ռոմանսների հիանալի մեկնաբանը։

Շալյապինը բեմադրիչ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շալյապինը բեմադրել է Ժյուլ Մասնեի «Դոն Կիխոտ», Ջուզեպե Վերդիի «Դոն Կառլոս», Մոդեստ Մուսորգսկու «Խովանշչինա» օպերաները։

Կինոյում և կերպարվեստում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նկարահանվել է «Իվան Վասիլևիչ Ահեղ ցարը» (1915 թ., Ռուսաստան), «Դոն Կիխոտ» (1932 թ., Ֆրանսիա) կինոնկարներում։ Ստեղծել է քանդակագործական, գեղանկարչական, գրաֆիկական և գրական գործեր։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Риман Г. Шаляпин (ռուս.) // Музыкальный словарь: Перевод с 5-го немецкого издания / под ред. Ю. Д. Энгель — М.: Музыкальное издательство П. И. Юргенсона, 1901. — Т. 3. — С. 1412—1413.
↑ ^2,0 ^2,1 Internet Movie Database — 1990.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Feodor Ivanovich Chaliapin (նիդերլ.)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Archivio Storico Ricordi — 1808.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ДубльГИС, 2ГИС — 1999.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 Encyclopædia Britannica

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Ֆեոդոր Շալյապին կատեգորիայում։

[_3c8ff028f9585e20-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Риман Г. Шаляпин (ռուս.) // Музыкальный словарь: Перевод с 5-го немецкого издания / под ред. Ю. Д. Энгель — М.: Музыкальное издательство П. И. Юргенсона, 1901. — Т. 3. — С. 1412—1413.

[_2deb5e5dca944793-2] 2,0 ^2,1 Internet Movie Database — 1990.

[_1efcc1970ed917c4-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Feodor Ivanovich Chaliapin (նիդերլ.)

[_89b61d3045e8f3cd-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Archivio Storico Ricordi — 1808.

[_d5f6368fb2a3eafb-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ДубльГИС, 2ГИС — 1999.

[_d3d69a24ea3e06f3-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_5e594ae5fc28c839-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 Encyclopædia Britannica

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]