Լա Սկալա

Լա Սկալա Teatro alla Scala
Լա Սկալան երեկոյան
Տեսակ	իտալական թատրոն, օպերայի թատրոն և տեսարժանություն
Տնօրեն	Մարիա Դի Ֆրեդա
Երկիր	Իտալիա
Գտնվելու վայրը	Միլան, Իտալիա
Հիմնադրման ամսաթիվ	օգոստոսի 3, 1778
Անվանված է	Սանտա Մարիա ալլա Սկալա եկեղեցի և Բեատրիչե Ռեգինա դելլա Սկալա
Գեղարվեստական ղեկավար	Ալեքսանդր Պերեյրա
Գլխավոր բալետմեյստեր	Մախար Վազիև
Երգչախմբի ղեկավար	Բրունո Կազոնի
Ճարտարապետ	Ջուզեպպե Պիերմարինի, Մարիո Բոտա և Ալեսանդրո Սարկվիրկո
Կայք
Teatro alla Scala Վիքիպահեստում

Լա Սկալա (իտալ.՝ La Scala կամ լրիվ իտալ.՝ Teatro alla Scala), հայտնի օպերային թատրոն Միլանում, համաշխարհային օպերային կենտրոններից` հիմնված 1778 թվականին:

Պատմություն

Թատրոնի շենքը կառուցվել է ճարտարապետ Ջուզեպպե Պյերմարինիի նախագծով 1776-1778 թվականներին այնտեղ, որտեղ ժամանակին Սանտա-Լուչիա դելլա Սկալա եկեղեցին էր: Այստեղից էլ ծնվեց թատրոնի անվանումը: Եկեղեցին իր անվանումը ստացել է 1831 թվականին ոչ թե «աստիճան» բառից (իտալ.՝ skala), այլ նրա հովանավորուհու ազգանունից` Բեատրիչե Ռեջինա դելլա Սկալա (Beatrice Regina della Scala), ով Վերոնայի տիրակալների ցեղի ներկայացուցիչ էր:

Թատրոնի բացումը մեկնարկել է Անտոնիո Սալիերիի «Հանրաճանաչ Եվրոպա» օպերայով 1778 թվականի օգոստոսի 3ին: 18-րդ դարի վերջին և 19-րդ դարի սկզբին թատրոնի խաղացանկում ավելացան իտալացի կոմպոզիտորներ Պասկուալե Անֆոսսիի, Դոմենիկո Չիմարոզայի, Լուիջի Քերուբինիի, Ջովանի Պաիզիելլոյի, Սիմոն Մայրի օպերաները: Սկսած 1830 թվականից՝ խաղացանկում ավելացան Գաետանո Դոնիցետտիի, Վինչենցո Բելլինիի, Ջուզեպպե Վերդիի, Ջակոմո Պուչինիի ստեղծագործությունները: Այստեղ են առաջին անգամ ցուցադրվել Բալլինիի «Ծովահենը» (1827), «Նորմա» (1831) օպերաները, Վերդիի «Նաբուկկո»-ն (1842), «Օթելլո»-ն (1887), Պուչինիի «Մադամ Բատերֆլայ»-ը (1904) և «Տուրանդոտ»-ը:

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ՝ 1943 թվականի օգոստոսի 16-ին, շենքը լիովին ավերվել է։ Վերականգնել է ճարտարագետ Լ. Սեկկին։ Շենքը վերաբացվել է 1946 թվականին: Թատրոնի շենքը ժամանակ առ ժամանակ վերանորոգվել է: Վերջին անգամ դա կատարվել է 2001-2004 թվականներին: Այդ ընթացքում ներկայացումները տեղի էին ունենում Առչիմբոլդի թատրոնում: 2004 թվականի դեկտեմբերի 7-ին նոր վերանորոգված բեմում ցուցադրվեց Անտոնիո Սալիերիի «Հանրաճանաչ Եվրոպա» օպերան:

«Լա Սկալան» (իտալ.՝ Teatro alla Scala կամ La Scala) օպերային մշակույթի համաշխարհային կենտրոն է:

Շենքի կառուցվածք

Թատրոնի շենքի շինարարական պեղումների ընթացքում գտնվել է մարմարե մի հսկայական մեծաբեկոր, որի վրա պատկերված էր Հին Հռոմում ճանաչված միմոս Պիլադը: Շատերը դա ընդունեցին որպես լավ նշան:

Ճարտարապետ Ջուզեպպե Պյերմարինիի կառուցած թատրոնի շենքը աշխարհի ամենագեղեցիկ կառույցներից է: Պահպանված է խիստ նեոդասական ոճը, ունի անթերի լսելիականություն: Նստատեղերի դասավորությունը համապատասխանում է օպտիկայի խիստ կանոններին: Թատրոնի երկարությունը 100 մետր է, իսկ լայնությունը` 38 մետր: Կառույցի ճակատային մասի կենտրոնում վեր է խոյանում կառքերի համար նախատեսված շքամուտք:

Սրահը պայտաձև էր: Այնտեղ կար եռահարկ օթյակ և պատշգամբ: Ընդամենը 194 օթյակ և թագավորական օթյակ: Ամեն օթյակում տեղավորվում էր 8-10 մարդ: Օթյակները միմյանց միանում էին միջանցքով: Հետևում օթյակների երկրորդ շարքն էր, ուր տեղադրված էին սեղաններ խաղաքարտի և խմիչքի սիրահարների համար: Բեմը այդքան էլ մեծ չէր: Սկզբնական շրջանում պարտերում աթոռ չկար: Դրա փոխարեն ծալվող և տեղաշարժվող աթոռներ էին:

Լուսավորությունը թույլ էր: Օթյակներում մոմեր էին վառում, այդ պատճառով պարտերում նստածները հալչող մոմի կաթոցից խուսափելու համար գլխարկները չէին հանում: Ջեռուցում ևս չկար: Սրահը հրաշալի էր՝ սպիտակ արծաթագույն և ոսկեգույն երանգներով: Այստեղ տեղի էին ունենում տարբեր արարողություններ՝ պարահանդեսներ, մոլեխաղեր: Շենքի կառուցման համար այն ժամանակ ծախսվել է 1 միլիոն լիրա: Ծախսերն իրենց վրա էին վերցրել քաղաքի 90 մեծահարուստ:

Խաղացանկ

19-րդ դարի 30-ականներից սկսած՝ Լա Սկալայի պատմությունը սերտաճում է իտալացի մեծանուն երաժիշտներ Գաետանո Դոնիցետտիի, Վինչենցո Բելլինիի, Ջուզեպպե Վերդիի, Ջակոմո Պուչինիի հետ: Նրանց ստեղծագործությունները այստեղ ցուցադրվում էին առաջին անգամ: Դրանք էին Բելլինիի «Նորմա» (1831) և «Ծովահենը» (1827) օպերաները, Դոնիցետտիի «Լուկրեցիա Բորջիա» օպերան (1833), Վերդիի «Նաբուկկո»-ն (1842), «Օթելլո»-ն (1887), «Ֆալստաֆ»-ը (1893), Պուչինիի «Մադամ Բատերֆլայ»-ը (1904) և «Տուրանդոտ»-ը (1926):

Գլխավոր դիրիժորներ

• Ֆրանկո Ֆաչչո (1871-1889)
• Արտուրո Տոսկանինի (1898-1908)
• Տուլիո Սերաֆին (1909-1914, 1917-1918)
• Արտուրո Տոսկանինի (1921-1929)
• Վիկտոր դե Սաբատա (1930-1953)
• Կառլո Մարիա Ջուլինի (1953-1956)
• Գվիդո Կանտելլի (1956)
• Ջանանդրեա Գավացցենի (1966-1968)
• Կլաուդիո Աբադո (1968-1986)
• Ռիկարդո Մուտի (1986-2005)
• Դանիել Բարենբոյմ (2007-2011)
• Ռիկարդո Շայի (2015-2022)

Օպերային թատերախումբ

Թատրոնի բեմում երգել են Զինկա Միլանովան, Մարիա Կալասը, Մարիո դել Մոնակոն, Ռենատա Տեբալդին, իսկ ռուս երգիչներից` Ելենա Օբրազցովան, Թամարա Սինյավսկայան: