Դոմենիկո Չիմարոզա
| Դոմենիկո Չիմարոզա | |
|---|---|
.jpg) | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Բնօրինակ անուն | Domenico Cimarosa |
| Ծնվել է | դեկտեմբերի 17, 1749[1][2][3][…] Ավերսա, Կազերտա, Կամպանիա, Իտալիա[4][5] |
| Երկիր | .svg){kind=small} Վենետիկի հանրապետություն |
| Մահացել է | հունվարի 11, 1801[1][2][6][…] (51 տարեկան) Վենետիկ, Venetian Province, Ավստրիական կայսրություն[4][5] |
| Ժանրեր | օպերա |
| Մասնագիտություն | կոմպոզիտոր |
| Կրթություն | Conservatorio di S. Maria di Loreto? |
| Domenico Cimarosa Վիքիպահեստում | |
Դոմենիկո Չիմարոզա (իտալերեն՝ Domenico Cimarosa, դեկտեմբերի 17, 1749[1][2][3][…], Ավերսա, Կազերտա, Կամպանիա, Իտալիա[4][5] - հունվարի 11, 1801[1][2][6][…], Վենետիկ, Venetian Province, Ավստրիական կայսրություն[4][5]), իտալացի երգահան, օպերայի նեապոլիտանական դպրոցի կարկառուն ներկայացուցիչ, ավելի քան 80 օպերայի հեղինակ։
Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջին օպերան մեծ հաջողությամբ բեմադրել է 1772 թվականին Նեապոլում, ապրել և ստեղծագործել է Իտալիայի տարբեր քաղաքներում։ 1789 թվականին ռուսական արքունիքի հրավերով մեկնում է Պետերբուրգ, որտեղ 4 տարի ղեկավարում է արքունական նվագախումբը։ 1792 թվականին Ռուսաստանից հայրենիք վերադառնալիս որոշ ժամանակ մնում է Վիեննայում, որի արքունական թատրոնի համար («Բուրգտեատր») գրում է իր գլուխգործոցը՝ «Գաղտնի ամուսնությունը» օպերան։ Այն շռնդալից հաջողություն է ունենում և ըստ ավանդության կայսր Լեոպոլդ II-ի հրամանով նույն օրը կատարվում է երկրորդ անգամ։ 1796 թվականին Չիմարոզան վերադառնում է Նեապոլ, որտեղ շարունակում է ստեղծագործել և բեմադրել իր օպերաները։ Ֆրանսիական հեղափոխությունից հետո 1798-99 թվականներին Նեապոլի ֆրանսիական զորքերի կողմից կարճաժամկետ գրավման ընթացքում միացել է ֆրանսիացիներին աջակցող ազատական կուսակցությանը, ինչի պատճառով իշխանությանը վերադարձած Բուրբոնները դատապարտում են նրան մահվան։ Սակայն ազդեցիկ երկրպագուների միջնորդությամբ մահապատիժը փոխարինվում է աքսորով։ Չիմարոզան մահանում է Վենետիկում 1801 թվականի հունվարի 11-ին աղիքների բորբոքումից։ Հիվանդության բնույթը ժամանակակիցներին կասկածել է տվել, որ երգահանին թունավորել են։
Որոշ օպերաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Երևակայական Արմիդա - Armida Immaginaria 1777
- Ջիաննինա և Բերնարդոնե - Giannina e Bernardone 1781
- Բիոնդոլինա - La Biondolina 1781
- Խնջույք - Il convito 1782
- Պատժված չարագործը - La villana riconosciuta 1783
- Դյուրահավատ - Il Credulo 1786
- Ոլոդիմիրո - Volodimiro 1787
- Մոլի կատակասեր - Fanatico burlato 1787
- Արևի կույս - Vergine del sole 1789
- Գաղտնի ամուսնություն - Matrimonio segreto 1792
- Պենելոպե - Penelope 1795
- Արտեմիսիա - Artemisia 1801
արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ 3,0 3,1 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia Catalana, 1968.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Чимароза Доменико // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Archivio Storico Ricordi — 1808.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Wurzbach D. C. v. Cimarosa, Dominik (գերմ.) // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Vol. 2. — S. 372.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Stefano Faglia, Franca Saini (ed.)։ Il mercato di Malmantile, Florence, 1784. Monza, Accademia Musicale IAMR, 2012. Lucca, Libreria Musicale Italiana (LIM), 2012.
- Stefano Faglia, Franca Saini (ed.)։ Li due Baroni, Rome, 1783. Monza, Accademia Musicale IAMR, 2013. Lucca, Libreria Musicale Italiana (LIM), 2013.
- Cimarosa, Domenico – Perugini, Simone (a cura di) – L'impresario in angustie, farsa per musica in un atto, edizione critica della versione viennese del 1793 (partitura, riduzione canto&pianoforte, parti orchestrali), Artaria Edition Limited, New Zealand, 2013.
- Cimarosa, Domenico – Perugini, Simone (a cura di) – Il convito, dramma giocoso per musica in due atti, edizione critica dell'opera (partitura, riduzione canto&pianoforte, parti orchestrali), Edizioni Accademia Lirica Toscana "Domenico Cimarosa", Firenze, 2013.
- Cimarosa, Domenico – Perugini, Simone (a cura di) – La vanità delusa [Il mercato di Malmantile], dramma giocoso per musica in due atti, edizione critica dell'opera (partitura, riduzione canto&pianoforte, parti orchestrali), Edizioni Accademia Lirica Toscana "Domenico Cimarosa", Firenze, 2013.
- Cimarosa, Domenico – Perugini, Simone (a cura di) – Li sposi per accidenti, Farsetta per musica in un atto, edizione critica dell'opera (partitura, riduzione canto&pianoforte, parti orchestrali), Edizioni Accademia Lirica Toscana "Domenico Cimarosa", in preparazione.
- Storni Trevisan, Maria – Nel primo centenario della morte di Domenico Cimarosa 1801–1901, Venezia, 1901
- Vitale, R. – Domenico Cimarosa, la vita e le opere / Aversa, 1929
- Biamonti, Giovanni – Il matrimonio segreto di Domenico Cimarosa / Roma, 1930
- Tibaldi Chiesa, Mary – Cimarosa e il suo tempo / Milano, 1939
- Schlitzer, Franco – Goethe e Cimarosa / Siena, 1950
- Rossi, Nick – Fauntleroy, Talmage – Domenico Cimarosa, his life and his operas / Greenwood Press, 1999
- Perugini, Simone – Per far le cose in fretta. Il caso de "La vanità delusa" di Domenico Cimarosa tra Goldoni, Lorenzi, assistenti e impresari, Edizioni Accademia Lirica Toscana "Domenico Cimarosa", Firenze, 2011.
- Perugini, Simone – I matrimoni (quasi) segreti: la famiglia Cimarosa tra Domenico, Cecilia, Gaetana, due Costanze, Paolo e Raffaele, Edizioni Accademia Lirica Toscana "Domenico Cimarosa", Firenze, 2014.
| ||||||||||||||||||||
