Ֆելիքս Կլայն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Jump to navigation Jump to search
Ֆելիքս Կլայն
Felix Klein
Felix Christian Klein.jpg
Ծնվել էապրիլի 25, 1849(1849-04-25)[1][2][3]
Դյուսելդորֆ, Հռենոսի պրովինցիա, Պրուսիայի թագավորություն[4][2]
Մահացել էհունիսի 22, 1925(1925-06-22)[4][5][6][…] (76 տարեկան)
Գյոթինգեն, Վայմարյան Հանրապետություն[4][2]
ԳերեզմանԳյոտինգենի քաղաքի գերեզմանատուն և Գյոթինգեն
ՔաղաքացիությունWar ensign of the German Empire Navy 1848-1852.svg Գերմանական միություն և Flag of Germany (3-2 aspect ratio).svg Վայմարյան Հանրապետություն
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, մաթեմատիկայի պատմաբան, համալսարանի դասախոս, քաղաքական գործիչ և հրատարակիչ
Հաստատություն(ներ)Էրլանգեն-Նյուրնբերգի համալսարան[7], Մյունխենի տեխնիկական համալսարան[8], Լայպցիգի համալսարան, Գյոթինգենի համալսարան[9] և Բեռլինի տեխնիկական համալսարան
Գործունեության ոլորտդիֆերենցիալ երկրաչափություն, խմբերի տեսություն և երկրաչափություն
Պաշտոն(ներ)Պրուսիայի Կալվածատիրոջ տան անդամ
ԱնդամակցությունՍաքսոնիայի գիտությունների ակադեմիա, Լեոպոլդինա[7], Գյոթինգենի Գիտությունների ակադեմիա, Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա, Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա, Լոնդոնի թագավորական ընկերություն[10], Նիդեռլանդական արվեստների և գիտությունների թագավորական ակադեմիա, Լինչեի ազգային ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա[7], Բավարիական գիտությունների ակադեմիա[7], Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա[11], Սաքսոնիայի գիտությունների ակադեմիա, Իտալիայի գիտությունների ազգային ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Թուրինի գիտությունների ակադեմիա[12], Association of German Engineers? և Գերմանական մաթեմատիկական ընկերություն
Ալմա մատերԲոննի համալսարան և HU Berlin
Տիրապետում է լեզուներինգերմաներեն[5]
Գիտական ղեկավարՅուլիուս Պլյուկեր և Rudolf Lipschitz?
Եղել է գիտական ղեկավարՖերդինանդ ֆոն Լինդերման[13], Կառլ Գուստավ Ակսել Հարնակ[14], Ludwig Bieberbach?[15], Ադոլֆ Հուրվից[16], Grace Chisholm Young?[17], Maxime Bôcher?[17], Oskar Bolza?[18], Max Brückner?[17], Frank Nelson Cole?[17], Friedrich Dingeldey?[17], Friedrich Engel?[17], Էռնստ Ֆիեդլեր[19][17], Henry Burchard Fine?[17], Otto Fischer?[17], Ավգուստ Օտտո Ֆյոպպլ[20], Erwin Finlay-Freundlich?[17], Robert Fricke?[17], Ֆիլիպ Ֆյուրտվանգլեր[21], Georg Helm?[17], Edward Kasner?[17], Conrad Heinrich Müller?[17], Alexander Ostrowski?[17], Erwin Papperitz?[17], Julio Rey Pastor?[17], Hermann Rothe?[17], Friedrich Schilling?[17], Victor Schlegel?[17], Virgil Snyder?[17], Otto Staude?[17], Walther von Dyck?[22], Adolf Weiler?[23], Max Winkelmann?[24], Alexander Witting?[25], Karl Rohn?[26], Henry Seely White?[27], Edward Burr Van Vleck?, Adolf Weiler?[17], Anton Aloys Timpe?[17], Reinhold Müller?[17], Max Winkelmann?[17], Mary Frances Winston Newson?[17], Karl Wieghardt?[17], Paul Friedrich Biedermann?[17], Josef Diekmann?[17], Wilhelm Braun?[17], Ludwig Wedekind?[17], Joseph Gierster?[17], Ernst Julius Martin Lange?[17], Guido Weichold?[17], Paul Richard Domsch?[17], Georg Friedrich?[17], Paul Gustav Heinrich Nimsch?[17], Richard Emil Olbricht?[17], Willibald Alexander Reichardt?[17], Johannes Karl August Schröder?[17], Henry Dallas Thompson?[17], Karl Schellenberg?[17], Ernst Ritter?[17], Th. Glauner?[17], Frederick S. Woods?[17], Charles Jaccottet?[17], W. Ihlenburg?[17], Wilhelm Behrens?[17], Otto Paul Pfitzner?[17], Rudolf Karl Ferdinand Böger?[17], Wilhelm Bretschneider?[17], Bernhard Oscar Herrmann?[17], Gustav Berger?[17], Rudolf Besser?[17], Q54202686?[17], Q55423007?[17], Über Systeme elliptischer Modulfunktionen von niederer Stufenzahl?[17] և Q56877462?[17]
Հայտնի աշակերտներErnesto Pascal?, Walther von Dyck? և Theodor Molien?
Պարգևներ
Ամուսին(ներ)Anna Klein?
Commons-logo.svg Felix Klein Վիքիպահեստում

Ֆելիքս Կլայն (գերմ.՝ Felix Christian Klein), ապրիլի 25, 1849(1849-04-25)[1][2][3], Դյուսելդորֆ, Հռենոսի պրովինցիա, Պրուսիայի թագավորություն[4][2] - հունիսի 22, 1925(1925-06-22)[4][5][6][…], Գյոթինգեն, Վայմարյան Հանրապետություն[4][2]), գերմանացի մաթեմատիկոս, Բեռլինի ԳԱ թղթանդամ (1913 թվական), Բոննի համալսարանի փիլիսոփայության դոկտոր (1868 թվական)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1872 թվականից՝ Էրլանգենի համալսարանի, 1875 թվականից՝ Մյունխենի դպրոցի, 1880 թվականից՝ Լայպցիգի, 1886-1913 թվականներին՝ Գյոթինգենի համալսարանների մաթեմատիկայի պրոֆեսոր։ Հիմնական աշխատանքները վերաբերում են ոչ էվկլիդեսյան երկրաչափությանը, անընդհատ խմբերի, հանրահաշվական հավասարումների, էլիպտիկ և ավտոմորֆ ֆունկցիաների տեսություններին։ Երկրաչափության վերաբերյալ իր գաղափարները Կլայնը շարադրել է «Երկրաչափական նոր հետազոտությունների համեմատական քննարկում» աշխատությունում (1872 թվական), որը հայտնի է «էրլանգենյան ծրագիր» անունով։

Կլայնի շիշը

Բացահայտումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կլայնը ձգտել է բացահայտել մաթեմատիկայի առանձին ճյուղերի, ինչպես նաև մաթեմատիկայի և ֆիզիկայի ու տեխնիկայի ներքին կապերը։ 1910-1923 թվականներին Ա. Զոմմերֆելդի աշխատակցությամբ գրել է «Հոլի տեսություն» քառահատոր աշխատությունը։ Զբաղվել է մաթեմատիկայի կրթության հարցերով։

Աշխատանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հոդվածներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դասախոսություններ երկրաչափական ֆունկցիայի տեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Felix Klein, Դասախոսություններ երկրաչափական ֆունկցիայի տեսություն

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 www.accademiadellescienze.it (իտալ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Klein/
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 Клейн Феликс // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 https://timenote.info/de/Felix-Klein
  8. ↑ http://www-hm.ma.tum.de/geschichte/node18.html
  9. ↑ http://www.universalis.fr/encyclopedie/felix-klein/
  10. ↑ 10,0 10,1 https://catalogues.royalsociety.org/CalmView/Record.aspx?src=CalmView.Persons&id=NA5396&pos=1
  11. ↑ https://www.bbaw.de/die-akademie/akademie-historische-aspekte/mitglieder-historisch/historisches-mitglied-felix-klein-1395
  12. ↑ https://www.accademiadellescienze.it/accademia/soci/Felix-Klein
  13. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  14. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  15. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  16. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  17. ↑ 17,00 17,01 17,02 17,03 17,04 17,05 17,06 17,07 17,08 17,09 17,10 17,11 17,12 17,13 17,14 17,15 17,16 17,17 17,18 17,19 17,20 17,21 17,22 17,23 17,24 17,25 17,26 17,27 17,28 17,29 17,30 17,31 17,32 17,33 17,34 17,35 17,36 17,37 17,38 17,39 17,40 17,41 17,42 17,43 17,44 17,45 17,46 17,47 17,48 17,49 17,50 17,51 17,52 17,53 17,54 17,55 17,56 17,57 17,58 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  18. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  19. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  20. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  21. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  22. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  23. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  24. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  25. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  26. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  27. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  28. ↑ Award winners : Copley Medal — Royal Society.
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 472)։ CC BY-SA icon 80x15.png
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ֆելիքս_Կլայն&oldid=8490953» էջից