Ստամոքսաղիքային արյունահոսություն
| Ստամոքսաղիքային արյունահոսություն | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | ախտանիշ կամ նշան |
| Հետևանք | Արյուն կղանքում |
| Բժշկական մասնագիտություն | Gastroenterology? |
| ՀՄԴ-10 | k92.2 |
Ստամոքսաղիքային արյունահոսություն, հայտնի է նաև որպես ստամոքսաղիքային հեմոռագիա, արյունահոսությունը ստամոքսաղիքային ուղու բոլոր հատվածներից՝ բերանի խոռոչից ուղիղ աղի[1]։ Երբ կարճ ժամանակում կորցվում է մեծ քանակությամբ արյուն, ապա ախտանիշերը ներառում են կարմիր արյամբ, սուրճի նստվածքի տեսքով փսխումը, կղանքում արյունը կամ ձյութանման կղանքը[2]։ Երկար ժամանակ քիչ քանակությամբ արյան կորուստը հանգեցնում է երկաթ պակասորդային սակավարյունության, որի արդյունքում էլ լինում է թուլության զգացողություն կամ սրտի հետ կապված կրծքավանդակի ցավ[2]։ Մյուս ախտանիշներն են որովայնային ցավը, դժվարաշնչությունը, գունատությունը, ուշագնացությունը[1][2]։ Երբեմն քիչ արյան կորստով պայմանավորված ախտանիշերը բացակայում են[2]։
Տարբերում են վերին և ստորին ստամոքսաղիքային ուղու արյունահոսություն[3]։ Վերին ստամոքսաղիքային ուղու արյունահոսությոան պատճառներն են խոցային հիվանդությունը, լյարդի ցիռոզի կամ քաղցկեղի հետևանքով զարգացած կերակրափողի լայնացած վարիկոզ երակները և այլն[4]։ Ստորին ստամոքսաղիքային ուղու արյունահոսության պատճառներն են թութքային հանգույցները, քաղցկեղը, աղիների բորբոքային հիվանդությունը և այլն[3]։ Ախտորոշումը սկսվում է բժշական պատմությամբ և ֆիզիկական հետազոտությամբ, արյան թեստերի հետ միասին[2]։ Քիչ քանակով արյունը հնարավոր է հայտնաբերել կղանքում թաքնված արյան հետազոտությամբ[2]։ Տեղակայումը ճշտելու նպատակով արվում է էնդոսկոպիա[2]։ Չպարզված դեպքերում օգտակար են ռադիոլոգիական հետազոտությունները[2]։
Առաջնային բուժումը ուղղված է հիվանդի կենսական ցուցանիշերը բարելավելուն։ Վերջինս ընդգրկում է ներերակային հեղուկներ և արյան փոխներարկում[5]։ Արյան փոխներարկումը խորհուրդ չի տրվում, չնայած հեմոգլոբինը ցածր է լինում 70-80գ/լ-ից[6][7]։ Բուժումը ներառում է պրոտոնային պոմպի ինհիբիտորներ, օկտրեոտիդ կամ հակաբիոտիկներ[8][9][10]։ Եթե վերոնշյալ միջոցառումները անարդյունք են, օգտագործվում է բալոնային դիլատացիայի եղանակը կերակրափողի վարիկոզ երակներից արյունահոսությունը կանխելու նպատակով[3]։ Կերակրափողի, ստամոքսի և 12-մատնյա աղու կամ հաստ աղու էնդոսկոպիան խորհուրդ է տրվում արյունահոսության առաջին 24 ժամում։ Ունի և՛ ախտորոշիչ, և՛ բուժիչ նշանակություն[5]։
Վերին ստամոքսաղիքային ուղու արյունահոսությունը ավելի հաճախ է հանդիպում[3]։ Վերջինս հանդիպում է 50-150։100000 հարաբերությամբ չափահասների մոտ տարեկան[11]։ Ստորին ուղու արյունահոսությունը համդիպում է 20-30։100000 տարեկան[3]։ ԱՄՆ-ում տարեկան 300000 մարդ հոսպիտալացվում է ստամոքսաղիքային արյունահոսության կապակցությամբ[2]։ Մահվան հավանականությունը 5-30 % Է[2][6]։ Հաճախ արյունահոսում են տղամարդիկ և հավանականությունը տարիքի հետ մեծանում է[3]։
Ախտանշաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստամոքսաղիքային արյունահոսության քանակը տատանվում է շատ լայն սահմաններում։ Այն կարող է լինել անտեսանելի և միայն ախտորոշվել լաբորատոր կամ լինել մասիվ, մեծ քանականությամբ և հանգեցնել շոկի զարգացման։ Սուր արյունահոսության արդյունք կարող է լինել ուշագնացությունը[12]։
Մարսողական ուղով անցած արյան գույնը սև է, դրա արդյունքում փսխումը սուրճի նստվածքի տեսքով է, իսկ կղանքը ձյութանման (մելենա)[3]։
Մյուս ախտանիշներն են թուլությունը, գլխապտույտը, գունատությունը[12]։
Տեսակները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստամոքսաղիքային արյունահոսության կլինիկայում տարբերում են երկու համախտանիշեր՝ վերին ստամոքսաղիքային ուղու արյունահոսություն և ստորին ստամոքսաղիքային ուղու արյունահոսություն[3]։ Դեպքերի 2/3-ում արյունահոսության աղբյուրը վերին է, իսկ 1/3-ում՝ստորին[13]։ Հիմնական պատճառներն են ինֆեկցիաները, քաղցկեղը, անոթային խանգարումները, դեղերի կողմնակի ազդեցությունները և արյան մակարդման խանգարումները[3]։ Երբ պատճառը անհայտ է անվանում են անհայտ ծագման արյունահոսություն։
Վերին ստամոքսաղիքային ուղու արյունահասություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աղբյուրը տեղակայված է ըմպանից մինչ Տրեյցի կապան։ Վերին ուղու արյունահոսությանը բնորոշ է հեմատեմեզիսը (արյամբ փսխում) և մելենան (ձյութանման կղանք)։ ԴԵպքերի մոտ կեսի պատճառը խոցային հիվանդությունն է (ստամոքսի կամ 12-մատնյա աղու խոց)[4]։ Հաճախ հանդիպող մյուս պատճառներն են կերակրափողի բորբոքումը և էրոզիան[4]։ 50-60% դեպքերում արյունահոսության պատճառը կերակրափողի վարիկոզ լայնացած երակներն են լյարդի ցիռոզով պայմանավորված[4]։ Խոցային հիվանդությամբ հիվանդների մոտ կեսը ունեն H. pylori վարակը[4]։ Մյուս պատճառներն են Մելորի-Վեյսի համախտանիշը, քաղցկեղը և անգիոդիսպլազիան[3]։
Գոյություն ունեն մի շարք դեղամիջոցներ, որոնք հանգեցնում են վերին ստամոքսաղիքային արյունահոսության[14]։ ՈՍԲԴ կամ ՑՕԳ-2 պաշարիչները մեծացնում են հավանականությունը 4 անգամ[14]։ Սերոտոնինի հետզավթման սելեկտիվ պաշարիչները, կորտիկոստերոիդները և հակամակարդիչները նույնպես կարող են մեծացնել արյունահոսության հավանականությունը[14]։ Դաբիգատրինը ի համեմատ վարֆարինի 30%-ով ավելի է մեծացնում արյունահոսության ռիսկը[15]։
Ստորին ստամոքսաղիքային ուղու արյունահասություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստորին ստամոքսաղիքային ուղու արյունահասության աղբյուրը տեղակայված է հաստ, ուղիղ աղիքներում և հետանցքում[3]։ Հաճախ հանդիպող պատճառներն են թութքային հանգույցները, քաղցկեղը, անգիոդիսպլազիան, խոցային կոլիտը, Կրոնի հիվանդությունը և աորտաաղիքային խուղակը[3]։ Բնորոշ է թարմ արյունահոսությւնը ուղիղ աղիքից, հատկապես արյամբ փսխման բացակայությամբ։ Մելենայի աղբյուրը կարող է տեղակայվել ստամոքսի և հաստ աղու մոտակա հատվածների միջև ամենուր։
Այլ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մի շարք սննդամթերքներ և դեղամիջոցներ կարող են փոխել կղանքի գույն կարմիր կամ սև[3]։ Շատ թթվամարիչների կազմում գտնվող բիսմութը փոփոխում է կղանքի գույնը սև շնրհիվ ակտիվացրած ածխի[3]։ Հեշտոցային կամ միզային արյունահոսությունը հնարավոր է շփոթել կղանքում արյան հետ[3]։
Ախտորոշում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ախտորոշումը հիմնված է կղանքում կամ փսխման զանգվածներում արյան հայտնաբերմամբ։ Այն կարող է հաստատվել նաև կղանքում թաքնված արյան հայտնաբերամբ։ Վերին և ստորին ուղու արյունահոսությունների տարբերակումը որոշ դեպքերում դժվար է։ Արյունահոսության ծանրության մասին եզրակացնում են հիմնվելով Բլաչֆորդի[5] կամ Ռոքլի[14] սանդղակի վրա։ Վերջինս ավելի ճշգրիտ է[14]։ 2008 թվականից գույություն չունի որևէ օգտակար դասակարգում ստորին ստամոսաղիքային արյունահոսության համար[14]։
Կլինիկական[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նազոգաստրալ զոնդավորմամբ կատարում են ստամոքսի պարունակության ասպիրացիա կամ լավաժ և փորձում որոշել արյան առկայությունը ստամոքսում։ Բացասական արդյունքը չի բացառում վերին հատվածում արյունահոսության աղբյուրի տեղակայումը[16], բայց դրական արդյունքը օգտակար է արյունահոսության աղբյուրի հայտնաբերման համար[13]։ Կղանքում մակարդուկների առկայությունը վկայում է ստորին ստամոքսաղիքային արյունահոսության մասին, մինչդեռ մելենան՝ վերին[13]։
Լաբորատոր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անհրաժեշտ արյան լաբորատոր հետազոտություններն են՝ արյան համատեղելիության ստուգում, հեմոգլոբին, հեմատոկրիտ, թրոմբոցիտների քանակ, մակարդման ժամանակ և էլեկտրոլիտներ[5]։ Եթե միզանյութ/կրեատինին հարաբերությունը մեծ է 30-ից, ապա ամենայն հավանականությամբ աղբյուրը վերին հատվածում է[13]։
Ռադիոլոգիական[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արյունահոսության տեղակայման ճշգրիտ ախտրոշման համար օգտագործվում է ՀՇ հետազոտություն[17]։ Կորիզային սցինտիգրաֆիան օգտակար է անհայտ ծագման արյունահոսության ժամանակ, երբ էնդոսկոպիկ մեթոդները անարդյունավետ են։ Անոթագրությունը հայտնաբերում է անոթի խցանումը (էմբոլիզացիա), բայց պահանջում է նվազագույնը 1մլ/ր արյան արագություն[17]։
Կանխարգելում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կերակրափողի վարիկոզ երակների կամ լյարդի ցիռոզի ժամանակ ոչ ընտրողական բետա ընկալիչների պաշարիչները նվազեցնում են արյունահոսության կրկնման հավանականությունը[10]։ Բետա պաշարիչները նվազեցնում են արյունահոսության բացարձակ ռիսկը 10%-ով՝ պահելով սրտի կծկումները 55 րոպեում[10]։ էնդոսկոպիկ լիգավորումը նույնպես արդյունավետ է արդյունքների բարելավման համար[10]։ Որպես առաջնային կանխարգելիչ միջոցառում օգտագործվում է կա՛մ բետա պաչարիչ, կա՛մ էնդոսկոպիկ լիգավորում[10]։ Նրանք ովքեր ունեցել են վարիկոզ երակներ, առաջարկվում է երկու բուժումներն էլ[10]։ Կան որոշ ապացույցներ իզոսորբիդ մոնոնիտրատի ավելացման վերաբերյալ[18]։ H. pylori-ով վարակված անձինք ենթակա են բուժման[14]։ Տրանսյուգուլար ներլյարդային պորտոհամակարգային շունտավորումը կարող է օգտագործվել կրկնակի արյունահոսած անձանց մոտ՝ արյունահոսությունը կանխարգելու համար[14]։
Բուժում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջին հերթին կենսական ցուցումներով անհրաժեշտ է մաքրել շնչառական ուղիները և վերականգնել շրջանառող արյան ծավալը ներերակային հեղուկներով և արյամբ[5]։ Մի շարք դեղամիջոցներ կարող են բարելավել արդյունքները կախված արյունահոսության աղբյուրի տեղակայումից[5]։
Պեպտիկ խոց[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արյունահոսության ժամանակ շատ արդյունավետ են կրիստալոիդները և կոլոիդները[5]։ Պրոտոնային պոմպի պաշարիչները նվազեցնում են մահացությունը հիվանդության ծանր վիճակներում, հատկապես կրկնակի արյունահոսության հավանականությունը և վիրահատության անհրաժեշտությունը[8]։ Ներերակային և ներքին ընդունման միջոցները կարող են ունենալ համարժեք ազդեցություն[19]։ Քիչ ծանր դեպքերում և երբ էնդոսկոպիան հասանելի է օգտագործմանը, հիվանդները ունեն քիչ անհապաղ կլինիկական կարևորություն[20]։ Ապացուցված է տրանեքսամաթթվի կարևոր դերը մակարդման պրոցեսում[21]։ Սոմատոստատինը և օկտրեոտիդը օգտագործվում են վարիկոզ լայնացած երակների դեպքում։ Չկան տվյալներ նրանց արդյունավետության մասին ոչ վարիկոզ լայնացած երակների համար[5]։ Էնդոսկոպիկ եղանակով սուր արյունահոսությունը բուժելուց հետո տրվում է պրոտոնային պոմպի պաշարիչ օրական մեկ անգամ ներքին ընդունման, որը քիչ ծախսատար է կամ ներերակային[22]։
Վարիկոզ լայնացած երակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Լյարդի ցիռոզով հիվանդներին հեղուկի փոխարինման համար նախրնտրությունը տրվում է կոլոիդներին և ալբումին[5]։ Դեղամիջոցներից օգտագործվում է օկտրեոտիդը։ Վերջինիս բացակայության դեպքում օգտագործվում է վազոպրեսին և նիտրոգլիցերին, որոնք նվազեցնում են դռներակային ճնշումը[10]։ Տեռլիպրեսինը ավելի արդյունավետ է ի համեմատ օկտրեոտիդի, բայց այն քիչ հասանելի է աշխարհի տարբեր հատվածներում[14][23]։ Սա միակ դեղամիջոցն է, որն նվազեցնում է մահացությունը վարիկոզ լայանացած երակների դեպքում[23]։ Տեռլիպրեսինը օգտագործվում է էնդոսկոպիկ լիգավորման մեջ կամ սկլերոթերապիայում վարիկոզ լայնացած երակների դեպքում[10]։ Եթե դա անբավարար է, ապա կրկնակի արյունահոսությունը կանխելւ համար օգտագործվում է բետա պաշարիչ կամ նիտրատ[10]։ Այս ամենից հետո արյունահոսության շարունակման դեպքում կիրառում են մեխանիկական կոմպրեսիա Բլեկմորի զոնդով կամ Մինեսոտայի զոնդով[10]։ Սա կարող է հետևել տրանսյուգուլար ներլյարդայինպորտոհամակարգային շունտավորմանը[10]։ Ցիռոզվ հիվանդների մոտ հակաբիոտիկները իջեցնում են կրկնակի արյունահոսւթյան ռիսկը, հիվանդանոցում մնալու օրերի տևողությունը և մահացությունը[9]։ Օկտրեոտիդը նվազեցնում է արյան փոխներարկման անհրաժեշտությունը[24] և հնարավոր է նաև մահացությունը[25]։ Վիտամին K-ի վերաբերյալ ոչ մի հետազոտություն չի կատարվել[26]։
Արյան բաղադրամասեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ապացույցները արյան փոխներարկման անհրաժեշտությոան ստամոքսաղիքային արյունահոսության ժամանակ քիչ են [11]։ Միևնույն ժամանակ շոկի դեպքում խորհուրդ է տրվում O-բացասական էրիթրոցիտային զանգվածի ներարկում [3]։ Եթե օգտագործվել է թրոմբոցիտային զանգված և թարմ սառեցված արյան պլազմա, ապա պետք է միջոցառումներ տարվեն կանխարգելու կոագուլոպաթիան [5]։ Ալկոհոլիկներին թարմ սառեցված պլազմայի ներարկումից առաջ խորհուրդ է տրվում հաստատել կոագուլոպաթիան․ պայմանավորված ենթադրվող մակարդման խնդիրներով[3]։ Տարբեր հետազոտությունների հավաստմամբ արյան փոխներարկումր շարունակվում է 7-8 գ/դլ հեմոգլոբին ունեցողների, չափավոր արյունահոսության դեպքում, ինչպես նաև պսակաձև զարկերակների հիվանդություն ունեցողների մոտ [6][7]։
Եթե միջազգային նորմալիզացված հարաբերությունը մեծ է 1,5-1,8-ից, ապա թարմ արյան պլազմայի կամ պրոթրոմբինային կոմպլեքսի կիրառումը կարող են նվազեցնել մահացությունը [5]։ Ռեկոմբինանտ ակտիվացած 8-րդ գործոնի մասին տեղեկւթյունները լյարդի հիվանդությունների կամ ստամոքսաղիքային արյունահոսությունների դեպքում անորոշ են[27]։ Արյան փոխներարկման համար անհրաժեշտ է փոխներարկման ուղեցույց, բայց դրա կիրառման համար առկա հետազոտությունները անբավարար են[14]։
Միջամտություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նազոգաստրալ զոնդավորման առավելությունները ստամոսքաղիքային արյունահոսության դեպքում սահմանված չեն[5]։ Առաջին 24 ժամերին խորհուրդ է տրվում էնդոսկոպիան[5], ի հավելումն բժշկական գործելակերպի[28]։ Մի շարք էնդոսկոպիկ բուժման եղանակներ կարող են կիրառվել, այնպիսիք ինչպիսիք են ադրենալինի ներարկումը, լիգավորումը, սկլերոթերապիան և ֆիբրինային սոսնձի կիրառումը[3]։ Էնդոսկոպիայից առաջ պրոկինետիկ դեղորայքի օգտագործումը (էրիթրոմիցին) կարող է նվազեցնել արյան քանակը ստամոքսում, որն էլ կբարելավի էնդոսկոպիկ պատկերի տեսանելիությունը[5]։ Դրանք նվազեցնում են նաև պահանջվող փոխներարկվող արյան քանակը[29]։ Վաղ էնդոսկոպիան նվազեցնում է հիվանդանոցային օրերի քանակը [5]։ Որոշ դեպքերում օրվա ընթացքում խորհուրդ է տրվում երկրորդ էնդոսկոպիկ հետազոտությունը[14], բայց յուրահատուկ իրավիճակներում[30]։ Կրկնվելու բարձր հավանականւթյան դեպքում օգտագործվում են պրոտոնային պոմպի պաշարիչներ, եթե դրանք չեն օգտագործվել մինչ այդ[5]։ Վերջինիս բարձր և ցածր դոզաները համարժեք են այս դեպքում[31]։ Բարձր արյունահոսության ռիսկով հիվանդներին խորհուրդ է տրվում պահել հիվանդանոցում գոնե 72 ժամ [5]։ Ցածր կրկնակի արյունահոսության ռիսկով հիվանդները կարող են ուտել էնդոսկոպիայից հետո 24 ժամվա ընթացքում[5]։ Եթե վերոնշյալ միջոցները անարդյունավետ են, կարող է օգտագործվել բալոնային տամպոնադան[3]։ Չնայած վերջինիս 90% դեպքերում գրանցվում է դրական ելք, առկա են կյանքին վտանգ սպառնացող բարդություններ՝ ասպիրացիան կամ կերակրափողի թափածակումը[3]։
Կոլոնոսկոպիան օգտակար է ստորին ստամոքսաղիքային ուղու արյունահոսությունը ախտորոշելու և բուժելու համար[3]։ Վերջինիս միջոցով կատարվում են բազմաթիվ միջամտություններ՝ կլիպավորում, կաթետերիզացիա և սկլերոթերապիա[3]։ Կոլոնոսկոպիայի անցկացումը պահանջում է նվազագույնը 6 ժամ[32]։ Վիրաբուժական միջամտությունը, ի տարբերություն վերին ուղու արյունահոսության, լայնորեն օգտագործվում է ստորին ուղու արյունահոսության դեպքում՝ հեռացնելով աղիքները, որտեղ տեղակայված է արյունահոսության աղբյուրը[3]։ Անգիոգրաֆիկ էմբոլիզացիան կարող է օգտագործվել և՛ վերին, և՛ ստորին ուղու արյունահոսության դեպքում[3]։ Տրանյուգուլար ներլյարդային պորտոհամակարգային հետազոտությունը նույնպես կարող է օգտագործվել[14]։
Կանխատեսում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մահացությունը պայմանավորված է այլ հիվանդություններով, որոնք հանգեցրել են արյունահոսության (քաղցկեղ, ցիռոզ)[3]։ Հոսպիտալիզացվածների շրջանում մահացւթյունը կազմում է 7%[14]։ Կրկնակի արյունահոսությունը կազմում է 7-16% վերին ստամոքսաղիքային արյունահոսության դեպքում[4]։ Կերակրափողի վարիկոզ լայնացած երակների դեպքում արյունահոսում են 5-15% տարեկան։ Վերջինիս կրկնակի արյունահոսության հաջորդ 6 շաբաթներում հիվանդները ունենում են արյունահոսության բարձր ռիսկ[10]։ H. pylori ախտորոշումը և բուժումը կարող է կանխել պեպտիկ խոցերի ժամանակ կրկնակի արյունահոսությունը[5]։ Եթե ասպիրինը անհրաժեշտ է սիրտանոթային հիվանդությունները կանխարգելելու համար, ապա այն պետք է սկսել 7 օրերի ընթացքում պրոտոնային պոմպի պաշարիչնեի հետ համատեղ։ Վերջինս կիրառելի է ոչ վարիկոզ լայնացած երակների դեպքում[30]։
Համաճարակաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վերին ստամոքսաղիքային արյունահոսությունը հանդիպում է 50-150։100000 տարեկան[11]։ Այն ավելի հաճախ է հանդիպում ի համեմատ ստորին ստամոքսաղիքային ուղու արյունահոսության։ Վերջինս հանդիպում է 20-30։100000 տարեկան[3]։ Տղամարդիկ ավելի հակված են ստամոքսաղիքային արյունահոսության։ Տարիքի հետ բարձրանում է արյունահոսության հավանականությունը[3]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 «Bleeding in the Digestive Tract»։ The National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases։ September 17, 2014։ Արխիվացված է օրիգինալից February 21, 2015-ին։ Վերցված է մարտի 6, 2015
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 2,9 Kim BS, Li BT, Engel A, Samra JS, Clarke S, Norton ID, Li AE (նոյեմբերի 15, 2014)։ «Diagnosis of gastrointestinal bleeding: A practical guide for clinicians.»։ World Journal of Gastrointestinal Pathophysiology 5 (4): 467–78։ PMC 4231512։ PMID 25400991։ doi:10.4291/wjgp.v5.i4.467
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 3,18 3,19 3,20 3,21 3,22 3,23 3,24 3,25 3,26 Westhoff John (March 2004)։ «Gastrointestinal Bleeding: An Evidence-Based ED Approach To Risk Stratification»։ Emergency Medicine Practice 6 (3)։ Արխիվացված օրիգինալից 2013-07-22-ին
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 van Leerdam ME (2008)։ «Epidemiology of acute upper gastrointestinal bleeding.»։ Best Practice & Research. Clinical Gastroenterology 22 (2): 209–24։ PMID 18346679։ doi:10.1016/j.bpg.2007.10.011
- ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 5,15 5,16 5,17 5,18 Jairath V, Barkun, AN (October 2011)։ «The overall approach to the management of upper gastrointestinal bleeding»։ Gastrointestinal Endoscopy Clinics of North America 21 (4): 657–70։ PMID 21944416։ doi:10.1016/j.giec.2011.07.001
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Wang J, Bao YX, Bai M, Zhang YG, Xu WD, Qi XS (հոկտեմբերի 28, 2013)։ «Restrictive vs liberal transfusion for upper gastrointestinal bleeding: a meta-analysis of randomized controlled trials.»։ World Journal of Gastroenterology 19 (40): 6919–27։ PMC 3812494։ PMID 24187470։ doi:10.3748/wjg.v19.i40.6919
- ↑ 7,0 7,1 Salpeter SR, Buckley JS, Chatterjee S (February 2014)։ «Impact of more restrictive blood transfusion strategies on clinical outcomes: a meta-analysis and systematic review.»։ The American Journal of Medicine 127 (2): 124–131.e3։ PMID 24331453։ doi:10.1016/j.amjmed.2013.09.017
- ↑ 8,0 8,1 Leontiadis GI, Sreedharan, A, Dorward, S, Barton, P, Delaney, B, Howden, CW, Orhewere, M, Gisbert, J, Sharma, VK, Rostom, A, Moayyedi, P, Forman, D (December 2007)։ «Systematic reviews of the clinical effectiveness and cost-effectiveness of proton pump inhibitors in acute upper gastrointestinal bleeding»։ Health Technology Assessment (Winchester, England) 11 (51): iii–iv, 1–164։ PMID 18021578։ doi:10.3310/hta11510
- ↑ 9,0 9,1 Chavez-Tapia NC, Barrientos-Gutierrez, T, Tellez-Avila, F, Soares-Weiser, K, Mendez-Sanchez, N, Gluud, C, Uribe, M (September 2011)։ «Meta-analysis: antibiotic prophylaxis for cirrhotic patients with upper gastrointestinal bleeding – an updated Cochrane review»։ Alimentary Pharmacology & Therapeutics 34 (5): 509–18։ PMID 21707680։ doi:10.1111/j.1365-2036.2011.04746.x
- ↑ 10,00 10,01 10,02 10,03 10,04 10,05 10,06 10,07 10,08 10,09 10,10 10,11 Cat TB, Liu-DeRyke, X (September 2010)։ «Medical management of variceal hemorrhage»։ Critical Care Nursing Clinics of North America 22 (3): 381–93։ PMID 20691388։ doi:10.1016/j.ccell.2010.02.004
- ↑ 11,0 11,1 11,2 Jairath V, Hearnshaw, S, Brunskill, SJ, Doree, C, Hopewell, S, Hyde, C, Travis, S, Murphy, MF (2010-09-08)։ Jairath Vipul, ed.։ «Red cell transfusion for the management of upper gastrointestinal haemorrhage»։ Cochrane Database of Systematic Reviews (9): CD006613։ PMID 20824851։ doi:10.1002/14651858.CD006613.pub3
- ↑ 12,0 12,1 Prasad Kerlin Meeta, Tokar Jeffrey L. (օգոստոսի 6, 2013)։ «Acute Gastrointestinal Bleeding»։ Annals of Internal Medicine 159 (3): ITC2–1, ITC2–2, ITC2–3, ITC2–4, ITC2–5, ITC2–6, ITC2–7, ITC2–8, ITC2–9, ITC2–10, ITC2–11, ITC2–12, ITC2–13, ITC2–14, ITC2–15; quiz ITC2–16։ PMID 23922080։ doi:10.7326/0003-4819-159-3-201308060-01002
- ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 «Does this patient have a severe upper gastrointestinal bleed?»։ JAMA 307 (10): 1072–9։ March 2012։ PMID 22416103։ doi:10.1001/jama.2012.253
- ↑ 14,00 14,01 14,02 14,03 14,04 14,05 14,06 14,07 14,08 14,09 14,10 14,11 14,12 Palmer K, Nairn, M, Guideline Development, Group (2008-10-10)։ «Management of acute gastrointestinal blood loss: summary of SIGN guidelines»։ BMJ (Clinical Research Ed.) 337: a1832։ PMID 18849311։ doi:10.1136/bmj.a1832։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-06-16-ին։ Վերցված է 2013-01-18
- ↑ Coleman CI, Sobieraj, DM, Winkler, S, Cutting, P, Mediouni, M, Alikhanov, S, Kluger, J (January 2012)։ «Effect of pharmacological therapies for stroke prevention on major gastrointestinal bleeding in patients with atrial fibrillation.»։ International Journal of Clinical Practice 66 (1): 53–63։ PMID 22093613։ doi:10.1111/j.1742-1241.2011.02809.x
- ↑ Palamidessi N, Sinert, R, Falzon, L, Zehtabchi, S (February 2010)։ «Nasogastric aspiration and lavage in emergency department patients with hematochezia or melena without hematemesis.»։ Academic Emergency Medicine 17 (2): 126–32։ PMID 20370741։ doi:10.1111/j.1553-2712.2009.00609.x
- ↑ 17,0 17,1 Wu LM, Xu, JR, Yin, Y, Qu, XH (2010-08-21)։ «Usefulness of CT angiography in diagnosing acute gastrointestinal bleeding: a meta-analysis.»։ World Journal of Gastroenterology 16 (31): 3957–63։ PMC 2923771։ PMID 20712058։ doi:10.3748/wjg.v16.i31.3957
- ↑ Li L, Yu, C, Li, Y (March 2011)։ «Endoscopic band ligation versus pharmacological therapy for variceal bleeding in cirrhosis: a meta-analysis»։ Canadian Journal of Gastroenterology = Journal Canadien de Gastroenterologie 25 (3): 147–55։ PMC 3076033։ PMID 21499579
- ↑ Tsoi KK, Hirai, HW, Sung, JJ (Aug 5, 2013)։ «Meta-analysis: comparison of oral vs. intravenous proton pump inhibitors in patients with peptic ulcer bleeding.»։ Alimentary Pharmacology & Therapeutics 38 (7): 721–8։ PMID 23915096։ doi:10.1111/apt.12441
- ↑ Sreedharan A, Martin, J, Leontiadis, GI, Dorward, S, Howden, CW, Forman, D, Moayyedi, P (2010-07-07)։ Sreedharan Aravamuthan, ed.։ «Proton pump inhibitor treatment initiated prior to endoscopic diagnosis in upper gastrointestinal bleeding»։ Cochrane Database of Systematic Reviews (7): CD005415։ PMID 20614440։ doi:10.1002/14651858.CD005415.pub3
- ↑ Bennett C, Klingenberg SL, Langholz E, Gluud LL (նոյեմբերի 21, 2014)։ «Tranexamic acid for upper gastrointestinal bleeding.»։ The Cochrane Database of Systematic Reviews 11 (11): CD006640։ PMID 25414987։ doi:10.1002/14651858.CD006640.pub3
- ↑ Sachar H, Vaidya K, Laine L (November 2014)։ «Intermittent vs continuous proton pump inhibitor therapy for high-risk bleeding ulcers: a systematic review and meta-analysis.»։ JAMA Internal Medicine 174 (11): 1755–62։ PMC 4415726։ PMID 25201154։ doi:10.1001/jamainternmed.2014.4056
- ↑ 23,0 23,1 Ioannou G, Doust, J, Rockey, DC (2003)։ Ioannou George N, ed.։ «Terlipressin for acute esophageal variceal hemorrhage»։ Cochrane Database of Systematic Reviews (1): CD002147։ PMID 12535432։ doi:10.1002/14651858.CD002147
- ↑ Gøtzsche PC, Hróbjartsson, A (2008-07-16)։ Gøtzsche Peter C, ed.։ «Somatostatin analogues for acute bleeding oesophageal varices»։ Cochrane Database of Systematic Reviews (3): CD000193։ PMID 18677774։ doi:10.1002/14651858.CD000193.pub3
- ↑ Wells M, Chande, N, Adams, P, Beaton, M, Levstik, M, Boyce, E, Mrkobrada, M (June 2012)։ «Meta-analysis: vasoactive medications for the management of acute variceal bleeds»։ Alimentary Pharmacology & Therapeutics 35 (11): 1267–78։ PMID 22486630։ doi:10.1111/j.1365-2036.2012.05088.x
- ↑ Martí-Carvajal AJ, Solà I (հունիսի 9, 2015)։ «Vitamin K for upper gastrointestinal bleeding in people with acute or chronic liver diseases.»։ The Cochrane Database of Systematic Reviews 6 (6): CD004792։ PMID 26058964։ doi:10.1002/14651858.CD004792.pub5
- ↑ Martí-Carvajal AJ, Karakitsiou, DE, Salanti, G (2012-03-14)։ Martí-Carvajal Arturo J, ed.։ «Human recombinant activated factor VII for upper gastrointestinal bleeding in patients with liver diseases»։ Cochrane Database of Systematic Reviews 3 (3): CD004887։ PMID 22419301։ doi:10.1002/14651858.CD004887.pub3
- ↑ D'Amico G, Pagliaro, L, Pietrosi, G, Tarantino, I (2010-03-17)։ d'Amico Gennaro, ed.։ «Emergency sclerotherapy versus vasoactive drugs for bleeding oesophageal varices in cirrhotic patients»։ Cochrane Database of Systematic Reviews (3): CD002233։ PMID 20238318։ doi:10.1002/14651858.CD002233.pub2
- ↑ Bai Y, Guo, JF, Li, ZS (July 2011)։ «Meta-analysis: erythromycin before endoscopy for acute upper gastrointestinal bleeding»։ Alimentary Pharmacology & Therapeutics 34 (2): 166–71։ PMID 21615438։ doi:10.1111/j.1365-2036.2011.04708.x
- ↑ 30,0 30,1 «International consensus recommendations on the management of patients with nonvariceal upper gastrointestinal bleeding»։ Ann. Intern. Med. 152 (2): 101–13։ 2010։ PMID 20083829։ doi:10.7326/0003-4819-152-2-201001190-00009
- ↑ Wu LC, Cao, YF, Huang, JH, Liao, C, Gao, F (2010-05-28)։ «High-dose vs low-dose proton pump inhibitors for upper gastrointestinal bleeding: a meta-analysis»։ World Journal of Gastroenterology 16 (20): 2558–65։ PMC 2877188։ PMID 20503458։ doi:10.3748/wjg.v16.i20.2558
- ↑ «Management of acute lower GI bleeding»։ University of Pennsylvania Health System (UPHS).։ Jan 2009։ էջ 6։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-02-20-ին։ Վերցված է 2012-04-23
| ||||||||||
