Jump to content

Մարգարետ Միդ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Մարգարետ Միդ
անգլ.՝ Margaret Mead
Դիմանկար
Ծնվել էդեկտեմբերի 16, 1901(1901-12-16)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՖիլադելֆիա, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ
Մահացել էնոյեմբերի 15, 1978(1978-11-15)[1][2][3][…] (76 տարեկան)
Մահվան վայրՆյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[4]
ԳերեզմանTrinity Episcopal Church Cemetery[5]
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
ԿրոնԱնգլիկան եկեղեցի
ԿրթությունԲերնարդ քոլեջ, Կոլումբիայի համալսարան (1929), ԴեՊաու համալսարան և Solebury School?
ԵրկերComing of Age in Samoa?
Մասնագիտությունմարդաբան, գրող, կինոռեժիսոր, ֆոնդապահ և բանաստեղծուհի
ԱշխատատուԿոլումբիայի համալսարան, Ռոդ Այլենդի համալսարան և Ամերիկյան բնագիտական թանգարան
ԱմուսինԳրեգորի Բեյթսոն, Luther Cressman? և Reo Fortune?
Ծնողներհայր՝ Edward Sherwood Mead?[6], մայր՝ Emily Fogg?[6]
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունԱմերիկական փիլիսոփայական ընկերություն, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Արվեստի և գրականության ամերիկյան ակադեմիա, Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա[15] և ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա[16]
ԵրեխաներMary Catherine Bateson?
 Margaret Mead Վիքիպահեստում

Մարգարետ Միդ (անգլ.՝ Margaret Mead, դեկտեմբերի 16, 1901(1901-12-16)[1][2][3][…], Ֆիլադելֆիա, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ - նոյեմբերի 15, 1978(1978-11-15)[1][2][3][…], Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[4]), ամերիկացի մարդաբան, ազգահոգեբանության դպրոցի ներկայացուցիչ, համաշխարհային համբավ է ձեռք բերել Պոլինեզիայում երեխաների և դեռահասների սոցիալիզացիայի վերաբերյալ ուսումնասիրությունների շնորհիվ։

Համեմատական մշակութաբանության ինստիտուտի հիմնադիր, ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամ (1975)[17]։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Ֆիլադելֆիայում՝ քվակերների ընտանիքում, հայրը եղել է Փենսիլվանիայի համալսարանի Ուորտոնի բիզնես դպրոցի պրոֆեսոր, իսկ մայրը՝ սոցիոլոգ, որն աշխատում էր ներգաղթյալի հետ։ Մարգարետը մեկ տարի սովորել է Ինդիանա նահանգի Դե Պաուի համալսարանում, Կոլումբիայի համալսարանում ստացել բակալավրի աստիճան (1923)։ Մեկ տարի անց՝ 1924 թվականին նույն համալսարանում պաշտպանել է մագիստրոսի թեզ։ Միդի գիտական հայացքների վրա ազդեցություն են ունեցել Ռութ Բենեդիկտն ու Ֆրանց Բոասը։ Նրանց հայացքներից ազդված՝ 1925 թվականին Միդը ուղևորվում է Սամոա, որտեղ հավաքում է հսկայական նյութ սամոացի երեխաների և անչափահասների սոցիալականացման մասին, բացի այդ ուսումնասիրում է տարբեր տարիքային խմբերի միջև փոխհարաբերությունները ավանդական և ժամանակակից հասարակություններում։

1926 թվականին վերադարձել է Պոլեզնիայից և որպես հսկիչ աշխատանքի անցել Ամերիկյան բնագիտական թանգարանում։ 1929 թվականին պաշտպանել է գիտական թեզ Կոլումբիայի համալսարանում և ստացել փիլիսոփայական դոկտորի կոչում։

1960-1970-ական թվականներին Մեդը հաճախ էր հայտնվում ամերիկյան հեռուստատեսությունում, նա պաշտպանում էր սեռական ազատությունը, մարիխուանայի օրինականացումը և «ազատ ամուսնությունը»։ «Նոր ձախեր» երիտասարդական անկարգությունների ժամանակ Միդն ուսանողների կողմից դարձավ հանրաճանաչ[18]։

Գիտական հետաքրքրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նյու Յորքի Գիտությունների ակադեմիայում, 1968

Միդի գիտական ղեկավարը Կոլումբիայի համալսարանի պրոֆեսոր Ֆրանց Բոասը հանձնարարեց նրան ուսումնասիրել սամոացի երիտասարդների կյանքի մշակույթը։ Միդն ավանդական և ժամանակակից հասարակություններում ուսումնասիրել է տարբեր տարիքային խմբերի միջև կապը, մանկան հոգեբանությունը Էթնոհոգեբանական դպրոցի տեսանկյունից։

«Հասունացումը Սամոայում» (1928) աշխատության մեջ Միդը եկել է այն եզրակացության, որ ավանդական հասարակության մեջ դեռահասների սոցիալիզացիայի դժվարություններ չեն կարող առաջանալ։ Գրքում զետեղված էին ռոմանտիկ և էրոտիկ դրվագներ, ինչն էլ շատ հետաքրքրեց ընթերցողներին։

Հետագա աշխատություններում Միդը շարունակել է զարգացնել Ֆրանց Բոասի հայացքները՝ նշելով, որ մարդու մեջ չկա ոչինչ անփոփոխ, որը միայն իրեն հատուկ կլինի, այլ հակառակը, ամեն ինչ ձևավորվում է սոցիալ-մշակութային գործոնների ազդեցությամբ։

1944 թվականին Միդը հիմնադրել է Համեմատական մշակութաբանության ինստիտուտը, որտեղ շարունակել է հետազոտել տարբեր մշակույթ կրողների սովորույթները, վարքը և ցույց ցույց տվել մշակութային տարբերությունները տարբեր ազգերի մոտ, ինչպես նաև մշակույթի դերը մարդու բնավորության մեջ։

1956 թվականին Միդը դարձել է Հոգեկան առողջության համաշխարհային ֆեդերացիայի (անգլ.՝ World Federation of Mental Health) նախագահ, իսկ 1974 թվականին՝ Գիտության զարգացման ամերիկյան ասոցիացիայի (անգլ.՝ American Association for the Advancement of Science) նախագահ։

Քննադատություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1983 թվականին նորզելանդիացի մարդաբան, Դիրեկ Ֆրիմանը հրապարակեց «Մարգարեթ Միդը և Սամոան. մի ազգագրական առասպելի ստեղծում և դիմակազերծում» (Freeman, 1983) գիրքը, որում նա պնդում էր, որ Մեդի աշխատանքը չի արտացոլում պոլինեզիական հասարակության իրական պատկերը։ Միդի կողմից Նա մի քանի ամսվա ընթացքում ներկայացրել է Սաոմայի կյանքի տխուր պատկերը, որում արտացոլում է մի հասարակություն, որը կեղծավոր է, չի ընդունում ընտանեկան կապերը, գաղափար չունի ծնողական կապերի մասին և այլն։ Ֆրիմանն իր կյանքի կեսը նվիրել է Սամոայի ուսումնասիրությանը և ժխտել Միդի տեսակետները։

Ֆրիմանը եղել է Միդի երկրպագուներից, 6 տարի անընդմեջ ապրել է Սամոայում և շուրջ 40 տարի ուսումնասիրել Սամոայի կյանքը։

Անձնական կյանք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամուսնացել է 3 անգամ, տարբեր մարդաբանների հետ։ Առավել հայտնի է իր սիրավեպը ամերիկացի կին մարդաբան Ռուտ Բենեդիկտի (անգլ.՝ Ruth Benedict) հետ[19], որի հետ նա ապրել է մինչև վերջինիս մահը՝ 1948 թվականը[20]։ Այդ երկու կանանց սիրային կապը հաստատվում է նրանց նամակագրությամբ, որը տպագրվել է անգլ.՝ To Cherish the Life of the World: The Selected Letters of Margaret Mead[21] գրքում[22]։

Միդի առաջին ամուսինը ուսանող-աստվածաբան էր, մյուս երկուսը՝ նրա նման զբաղվում էին մարդաբանությամբ։ Ամենաերկար ամուսնությունը տևել է մարդաբան Գրեգորի Բեյթսոնի հետ, որից Միդն ունեցել է դուստր՝ Քեթրին Բեյթսոնը, որը նույնպես մարդաբան էր։

Կյանքի վերջին տարիներին Միդը անձնական և մասնագիտական հարաբերություններ է պահպանել հաիթացի մշակութային գործիչ, մարդաբան Ռոդա Մետրոյի հետ։ Նրանք ապրել են նույն տանը, մինչև Միդի մահը՝ 1978 թվականը։ Միդը մահացել է քաղցկեղից։ Միդի հրապարակած նամակները հաստատում են, որ կանայք ունեցել են սիրային կապ։

Հիշատակ և պարգևներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 1976 թվականին Միդի անունն ընդգրկվել է ԱՄՆ Կանանց ազգային փառքի սրահում[23]
  • Միդի պատվին հարվածային խառնարան կա Վեներա մոլորակում՝ Միդ (խառնարան)
  • 1979 թվականի հունվարի 19-ին Միդը հետմահու արժանացել է ԱՄՆ նախագահի ազատության մեդալի (անգլ.՝ Presidential Medal of Freedom)[24]
  • 1979 արտադրվել է Supersisters առևտրային քարտերի հավաքածուն, որոնցից մեկում պատկերված է Միդի նկարը
  • Լիլի Քինգի 2014 թվականի հրատարակած «Էյֆորիա» վեպը[25] Միդի և իր նախկին ամուսինների մասին է[26]
  • Միդի անունով ԱՄՆ-ում կան մի քանի դպրոցներ[27][28][29]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Discogs — 2000.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 https://www.notablebiographies.com/Ma-Mo/Mead-Margaret.html
  5. ↑ Find A Grave — 1996.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Pas L. v. Genealogics — 2003.
  7. ↑ https://crsreports.congress.gov/product/pdf/R/R47639
  8. ↑ https://www.unesco.org/en/prizes/popularization-science/laureates
  9. ↑ https://www.sigmaxi.org/programs/prizes-awards/william-procter
  10. ↑ Margaret Mead — National Women's Hall of Fame.
  11. ↑ https://commencement.miami.edu/about-us/archives/honorary-degree-recipients/index.html
  12. ↑ http://www.iswg.org/awards/past-gold-medal-recipients
  13. ↑ https://www.spssi.org/index.cfm?fuseaction=page.viewpage&pageid=1144
  14. ↑ https://www.hws.edu/about/history/elizabeth-blackwell/award/default.aspx
  15. ↑ Notable Names Database — 2002.
  16. ↑ http://www.nasonline.org/member-directory/deceased-members/20000871.html
  17. ↑ Margaret Mead (անգլ.)
  18. ↑ [1] (էջ. 457)
  19. ↑ «Книга Рут Бенедикт «Хризантема и меч»».
  20. ↑ «Ruth Benedict». www.nndb.com. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 22-ին.
  21. ↑ Margaret Caffrey, Patricia Francis To Cherish the Life of the World: The Selected Letters of Margaret Mead. — 1st edition. — Basic Books, 2006-07-04. — 472 с. — ISBN 9780465008155
  22. ↑ Popova, Maria (2013 թ․ հոկտեմբերի 23). «Pioneering Anthropologist Margaret Mead's Beautiful Love Letters to Her Soul Mate». Brain Pickings (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 22-ին.
  23. ↑ «Mead, Margaret». National Women’s Hall of Fame (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 22-ին.
  24. ↑ «Presidential Medal of Freedom Announcement of Award to Margaret Mead. | The American Presidency Project». www.presidency.ucsb.edu. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 22-ին.
  25. ↑ King, Lily (2014 թ․ հունիսի 3). Euphoria (անգլերեն). Harper Collins. ISBN 978-1-4434-3529-1.
  26. ↑ «Going Native».
  27. ↑ «Schaumburg School District 54» (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 22-ին.
  28. ↑ «Home - Margaret Mead Elementary». web.archive.org. 2010 թ․ սեպտեմբերի 22. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ սեպտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 22-ին.
  29. ↑ «Find a School - New York City Department of Education». www.nycenet.edu. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 2-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 22-ին.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Хал Хеллман. Глава 10. Фриман против Мид: Природа против воспитания // Великие противостояния в науке. Десять самых захватывающих диспутов = Great Feuds in Science: Ten of the Liveliest Disputes Ever. — М.: «Диалектика», 2007. — С. 320. — ISBN 0-471-35066-4
  • Шило Н. Ю. Мид (Mead) Маргарет // Социология: Энциклопедия / Сост. Грицанов, Александр Алексеевич, Абушенко, Владимир Леонидович.{{{заглавие}}}. — Мн.: Интерпрессервис; Книжный Дом, 2003.
  • Культура и мир детства / Сост. и предисл. Кон, Игорь Семенович. — М.: Наука, 1988.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
Մարգարետ Միդ հոդվածին
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարգարետ Միդ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մարգարետ_Միդ&oldid=9744361» էջից