Ֆրանց Բոաս

Ֆրանց Բոաս
Ծնվել է	հուլիսի 9, 1858[…]; Մինդեն, Դետմոլդ, Հյուսիսային Հռենոս-Վեստֆալիա, Գերմանիա
Մահացել է	դեկտեմբերի 21, 1942[…] (84 տարեկան); Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ; բնական մահով
Քաղաքացիություն	Պրուսիայի թագավորություն, ԱՄՆ և Գերմանիա
Մասնագիտություն	մարդաբան, լեզվաբան, համալսարանի դասախոս, աշխարհագրագետ, փիլիսոփա, ֆոնդապահ և արվեստագետ
Հաստատություն(ներ)	Կոլումբիայի համալսարան, Քլարկի համալսարան, Սմիթսոնյան ինստիտուտ և Ամերիկյան բնագիտական թանգարան
Գործունեության ոլորտ	մարդաբանություն
Պաշտոն(ներ)	Ամերիկայի լեզվաական հասարակության նախագահ
Անդամակցություն	Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա, Լեոպոլդինա, Ավստրիայի գիտությունների ակադեմիա, Բավարիական գիտությունների ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Թագավորական Դանիական գիտությունների ակադեմիա, Ամերիկայի հնավաճառության միություն, Linguistic Society of America? և Burschenschaft Alemannia Bonn?
Ալմա մատեր	Բոննի համալսարան, Քրիստիան-Ալբերտի համալսարան (1881), Հայդելբերգի համալսարան և Քրիստիան-Ալբերտի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն և գերմաներեն
Գիտական ղեկավար	Gustav Karsten?
Եղել է գիտական ղեկավար	Ruth Benedict?, Էդվարդ Սեպիր, Alexander Francis Chamberlain?, Manuel Gamio?, Alexander Goldenweiser?, Irving Goldman?, Melville J. Herskovits?, George Herzog?, E. Adamson Hoebel?, Melville Jacobs?, William Jones?, Ալֆրեդ Կրյոբեր, Alexander Lesser?, Robert Lowie?, Մարգարետ Միդ, Փոլ Ռադին, Gladys Reichard?, Leslie Spier?, Ruth Sawtell Wallis? և Edward A. Kennard?
Հայտնի աշակերտներ	Ruth Benedict?, Alexander Goldenweiser?, Ջոզեֆ Գրինբերգ, Ալֆրեդ Կրյոբեր, Էդվարդ Սեպիր, Melville J. Herskovits?, Frederica de Laguna? և Robert Lowie?
Երեխա(ներ)	Էրնստ Ֆիլիպ Բոաս և Ֆրանցիսկա Բոաս
Կայք	franz-boas.com(գերմ.)
	Ստորագրություն;
	Franz Boas Վիքիպահեստում

Ֆրանց Բոաս (հուլիսի 9, 1858(1858-07-09)^[1]^[2]^[3]^[…], Մինդեն, Դետմոլդ, Հյուսիսային Հռենոս-Վեստֆալիա, Գերմանիա^[4] - դեկտեմբերի 21, 1942(1942-12-21)^[4]^[1]^[3]^[…], Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ^[4]), ամերիկացի ազգագրագետ, մարդաբան, լեզվաբան, բանահավաք։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է 1858 թվականի հուլիսի 9-ին, հրեայի ընտանիքում, Մինդեն քաղաքում (Վեստֆալիա, Գերմանիա), բայց կյանքի մեծ մասը կապված է Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների հետ։ Սկզբնական շրջանում մասնագիտացել է որպես ֆիզիկ և աշխարհագրագետ, այնուհետև 1896 թվականից աշխատել է Կոլումբիայի համալսարանում պրոֆեսոր (Նյու Յորք), մարդաբանության դասախոս, 1928 թվական՝ ամերիկյան լեզվաբանական ընկերության նախագահ և ազգագրության «պատմական դպրոցի» հիմնադիր։ Գերազանցապես զբաղվել է ամերիկյան հնդկացիների, էսկիմոսների լեզուների հետազոտությամբ։ Նրա լավագույն աշակերտներից են եղել XX դարի ամերիկյան շատ հայտնի լեզվաբաններ և մարդաբաններ, որոնց թվում են՝ Ալֆրեդ Կրյոբերը, Էդվարդ Սեպիռը, Ժոզեֆ Գրինբերգը, Ռուտ Բենեդիկտը և այլք։ Բոասի հայացքները մեծ ազդեցություն են ունեցել նաև Յակոբսոնի և Լևի-Ստրոսայի վրա։ Մահացել է Նյու Յորքում 1942 թվականի դեկտեմբերի 21-ին։

Հիմնական աշխատանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեծ աշխատանք է կատարել ամերիկյան հնդկացիների մարդաբանական և ազգագրական ուսումնասիրության բնագավառում։ Հատկապես կարևոր են նրա կողմից հրատարակված հետևյալ աշխատությունները։

«Ամերիկյան հնդկացիական լեզուների ձեռնարկ» (հատոր 1—2, 1911 —1922 թթ.),
«Մարդաբանությունը և ժամանակակից կյանքը» (1929 թ.),
«Ընդհանուր մարդաբանություն» (1938 թ.),
«Ռասա, լեզու և մշակույթ» (1940 թ.)

Համոզվելով, որ ավանդական սկզբունքներով ամերիկյան բնիկների լեզուների նկարագրությունը դժվարություններ է հարուցում, առաջադրել է նորագույն մեթոդներ և դարձել ամերիկյան նկարագրական (դեսկրիպտիվ) լեզվաբանության նախահայրը։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Алпатов В. М. История лингвистических учений. М., 1998
Аверкиева Ю. П. Франц Боас (1858—1942). // Краткие сообщения Института этнографии АН СССР, 1946, т. 1
Звегинцев В. А. История языкознания XIX и XX веков в очерках и извлечениях. Часть 2. М., 1964—1965
Овчаренко В. И. Франц Боас (биография)
Якобсон Р. Взгляды Боаса на грамматическое значение. // Якобсон Р. Избранные работы. М., 1995
Stocking, George W., Jr. A Franz Boas Reader։ The Shaping of American Anthropology, 1883—1911 (1974) — ISBN 0-226-06243-0

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 Encyclopædia Britannica
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 Боас Франц // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ LIBRIS — 2012.
↑ Notable Names Database — 2002.
↑ ^7,0 ^7,1 Mathematics Genealogy Project — 1997.
↑ https://www.library.northwestern.edu/libraries-collections/herskovits-library/about-melville-herskovits.html

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։

[_a92034d20c511afe-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_8378e5f48030f698-2] 2,0 ^2,1 Encyclopædia Britannica

[_ab5cb59955de7098-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag

[_41fda5d4b6196540-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 Боас Франц // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_443df6a32f1cea21-5] LIBRIS — 2012.

[_c601b0d8ef291b86-6] Notable Names Database — 2002.

[_7b2c4d7dbff94173-7] 7,0 ^7,1 Mathematics Genealogy Project — 1997.

[_17505e194f0ca213-8] ttps://www.library.northwestern.edu/libraries-collections/herskovits-library/about-melville-herskovits.html

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]