Ղազարոս Սարյան

Ղազարոս Սարյան
Հիմնական տվյալներ
Ծնվել է	1920 սեպտեմբերի 30 Դոնի Ռոստով, Ռուսաստան Նոր Նախիջևան, Ռոստովի շրջան, Դոնի մարզ, ՌԽՖՍՀ
Երկիր	ԽՍՀՄ և  Հայաստան
Մահացել է	1998, մայիսի 27 Երևան, Հայաստան
Ժանրեր	դասական երաժշտություն
Մասնագիտություն	կոմպոզիտոր, մանկավարժ
Աշխատավայր	Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա
Կրթություն	Մոսկվայի կոնսերվատորիա, Ռուսաստանի Գնեսինների անվան երաժշտության ակադեմիա և Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա
Անդամակցություն	ԽՍՀՄ կոմպոզիտորների միություն
Պարգևներ	, , , , , , և
Ghazaros Saryan Վիքիպահեստում

Ղազարոս Մարտիրոսի Սարյան (սեպտեմբերի 30, 1920(1920-09-30), Նոր Նախիջևան, Ռոստովի շրջան, Դոնի մարզ, ՌԽՖՍՀ - մայիսի 27, 1998(1998-05-27), Երևան, Հայաստան), հայ կոմպոզիտոր, մանկավարժ։

Սովետահայ կոմպոզիտոր և մանկավարժ, Մարտիրոս Սարյանի որդին։

Կենսագրություն

Ղազարոս (Լազար) Սարյանը ծնվել է 1920 թվականին սեպտեմբերի 30-ին՝ Դոնի Ռոստովի Նոր Նախիջևան քաղաքում, մեծանուն նկարիչ Մարտիրոս Սարյանի ընտանիքում։ Փոքր տարիքից ապագա կոմպոզիտորը լսել է հայկական ժողովրդական երգեր իր մոր՝ Լուսիկ Աղայան-Սարյանի և քեռու Մուշեղ Աղայանի կատարմամբ, ապա երեք տարեկանից միացել նրանց երգեցողությանը։ Իր նախնական երաժշտական կրթությունը կոմպոզիտորը ստացել է Երևանի կոնսերվատորիային կից շնորհալի երեխաների խմբում: Նրա համադասարանցիներն են եղել Առնո Բաբաջանյանը, Էդվարդ Միրզոյանը, Ալեքսանդր Հարությունյանը։ Դպրոցական տարիքից սկսված նրանց ընկերությունը շարունակվել է ողջ կյանքում, դառնալով «Հայկական Հզոր խմբակի» պատմություն։ Իր կրթությունը Ղազարոս Սարյանը շարունակել է Երևանի կոնսերվատորիայում կոմպոզիտորներ Վարդգես Տալյանի և Սարգիս Բարխուդարյանի ղեկավարությամբ, ապա 1934-1938 թվականներին՝ Մոսկվայի Գնեսինների անվան երաժշտական ուսումնարանում, Վ. Շեբոլինի դասարանում։

1939 թվականին զորակոչվել է Խորհրդային բանակ, 1941–1945 թվականներին դարձել է Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակից։ Այստեղ էլ որպես հրետանա-գնդացրային № 7 զորագնդի լեյտենանտ նրան անվանել են Լազար՝ իր անվան ռուսերեն տարբերակով։ Արժանացել է «Մարտական վասակների համար» և «Մարտական Կարմիր դրոշ» մեդալների և Կարմիր աստղ շքանշանի։ Նաև ղեկավարել է զորագնդի ինքնագործունեությունը, բայան նվագել, գրել երգել։

Պատերազմի ավարտից հետո Ղ.Սարյանն ընդունվել է Մոսկվայի Չայկովսկու անվան պետական կոնսերվատորիա, ուր ուսանել է Դմիտրի Կաբալևսկու, Դմիտրի Շոստակովիչի, Ա. Ալեքսանդրովի կոմպոզիցիայի մասնագիտական դասարաններում։ 1950 թվականին, ավարտելով Մոսկվայի կոնսերվատորիան, երիտասարդ կոմպոզիտորը վերադարձել է Հայաստան և նույն թվականից սկզբում դասավանդել Երևանի կոնսերվատորիայում՝ գործիքագիտություն, ապա և մասնագիտական կոմպոզիցիա։

1955-1956 թվականներին Ղազարոս Սարյանը Հայաստանի կոմպոզիտորների միության նախագահն էր, իսկ 1960-1986 թվականներին՝ Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայի ռեկտորը։ Նրա գործունեությունն առանձնացել է պրոֆեսիոնալիզմի, ազգայինի, համաշխարհային ստեղծագործական նոր հայտնությունների ներդրման սկզբունքներով։ Իսկ 1986 թվից մինչև կյանքի ավարտը՝ 1998, եղել է ստեղծագործական ամբիոնի վարիչ։ Նրա ստեղծագործական դասարանում իրենց մասնագիտական կրթությունն են ստացել այսօր լայն ճանաչում ստացած կոմպոզիտորներ Տիգրան Մանսուրյանը, Ռուբեն Ալթունյանը, Ռուբեն Սարգսյանը, Ստեփան Լուսիկյանը, Վարդան Աճեմյանը, Արմենուհի Կարապետյանը և այլք։

1963-1967 թվականներին Ղազարոս Սարյանը, ստանձնելով առաջին տնօրենի պաշտոնը, ղեկավարել է Մարտիրոս Սարյանի տուն-թանգարանի կառուցման և առաջին ցուցադրության կազմակերպման աշխատանքները։

Կոչումներ և պարգևներ

• ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ 1972 թ.
• ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ 1991 թ.
• Հայաստանի Հանրապետության Պետական մրցանակ 1983 թ.
• «Ժողովուրդների բարեկամության» շքանշան (1986 թ.)
• Պրոֆեսոր (1972 թ.)

Հիմնական ստեղծագործություններ

Սիմֆոնիկ՝

• «Թեմա վարիացիաներով» (1947),
• «Սիմֆոնիկ պոեմ» (1950),
• «Խաղաղության օրը» վոկալ–սիմֆոնիկ սյուիտը (1953),
• «Սիմֆոնիկ պատկերներ» (1955),,
• «Ադաջիո և պար» լարայինների համար (1957),
• «Հանդիսավոր նախերգանք» (1957),
• «Սերենադ»(1959),
• «Հայաստան» սիմֆոնիկ պաննո(1968),
• Կոնցերտ ջութակի և նվագախմբի համար (1973),
• Սիմֆոնիա (1980),
• «Պասսակալյա» սիմֆոնիկ նվագախմբի համար (1997),
• «Անդանտե և Պրեստո» ջութակի և կամերային նվագախմբի համար (1997)։

Կամերային, գործիքային ստեղծագործություններ՝

• Թավջութակի և դաշնամուրի սոնատ (1948),
• 1-ին լարային կվարտետ (1949),
• Լիրիկական երգեր (1950-ական),
• «Արիա և տոկատ» ջութակի և դաշնամուրի համար (1965),
• Դաշնամուրային պիես «Պար» (1955),
• Դաշնամուրային պիես «Պապիկի ժամացույց» (1970),
• 2–րդ լարային կվարտետ (1986),
• Թավջութակի և դաշնամուրի 2–րդ սոնատ (1989)։ Նվիրվում է Մեդեա Աբրահամյանին,
• Դաշնամուրային 3 պոստլյուդ (1990),

Կինոերաժշտություն, գեղարվեստական ֆիլմեր՝

• «Մանրուք» (1954),
• «Հովազաձորի գերիները» (1956),
• «Նրա երազանքը» (1957),
• «Առաջին սիրո երգը» (Ա. Բաբաջանյանի համահեղինակությամբ, 1958),
• «01–99» (1959)։

Կինոերաժշտություն, վավերագրական ֆիլմ՝

• «Մարտիրոս Սարյան» (1965)։

Ընտանիք

• Պապը - Ղազարոս Աղայան (1840-1911)
• Հայրը - Մարտիրոս Սարյան (1880-1972), գեղանկարիչ, ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ (1960)
• Մայրը - Լուսիկ Աղայան-Սարյան (1893-1974)
• Եղբայրը - Սարգիս Սարյան (1917-1962)
• Առաջին կինը - Գալինա Լեսնիկովա-Սարյան(1925-2008)
  • Որդի - Ռուբեն Սարյան (ծնվ. 1946)
  • Թոռնուհին - Աննա Սարյան (ծնվ. 1969) նկարիչ, ՌԴ նկարիչների միության անդամ
  • Թոռը - Ղազարոս Սարյան (ծնվ. 1983)
  • Դուստրը - Կատարինե Սարյան (ծնվ. 1945)
    • Թոռնուհին - Մարիամ Պետրոսյան (ծնվ. 1969) արձակագիր, ՀՀ գրողների միության անդամ, "Дом в котором" գրքի հեղինակ, 2009 թ. Русская премия-ի դափնեկիր
  • Դուստրը - Ռուզան Սարյան (ծնվ. 1959) - Մարտիրոս Սարյանի տուն-թանգարանի տնօրեն
    • Թոռը - Մարտիրոս Իսահակյան (1978-2015)
    • Թոռնուհին - Բելլա Իսահակյան (ծնվ. 1982)
• Երկրորդ կինը - Արաքսի Արծրունու Սարյան (Հարությունյան) (1937-2013) - երաժշտագետ, արվեստաբանության թեկնածու։ ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (2008)։ ՀՀ Պետական մրցանակի երաժշտության բնագավառի նախագահ 2004 թվականից։
  • Դուստրը - Լուսիկ Սարյան (1969-1991) - դաշնակահարուհի
  • Դուստրը - Սոֆյա Սարյան (ծնվ. 1971) - Մարտիրոս Սարյանի տուն-թանգարանի գլխավոր ֆոնդապահ
    • Թոռը - Դավիթ Ներսեսյան (ծնվ. 1996)
    • Թոռնուհին - Լուսիկ Ներսեսյան (ծնվ. 1999)
    • Թոռը - Էմիլ Ներսեսյան (ծնվ. 2009)

Հիշատակ

Ղազարոս Սարյանի հուշատախտակը Դիլիջանի կոմպոզիտորների ստեղծագործական տանը

Ղազարոս Սարյանի անվամբ են կոչվում՝

• Երևանի կոնսերվատորիայի օպերային ստուդիան,
• Հունաստանի Սալոնիկ քաղաքի Համազգայինի մշակութային կենտրոնը,
• Երևան քաղաքի № 1 արվեստի դպրոցը (Զեյթուն),
• Արարատ քաղաքի երաժշտական դպրոցը

Գրականություն

• Берко М. «Лазарь Сарьян». (Творческий портрет), Е., 1994,
• «Ղազարոս Սարյանը և նրա ժամանակը» (ժողովածու, կազմել է Ա. Սարյանը), Երևան, «Կոմիտաս», 2013։
• Հայրապետյան Ս.Ս. Հայոց մեծերը, Տաղանդավոր եղբայրներ, հայր և որդիներ, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարակչոթյուն, 2013
• Սովետական Հայաստանի երաժշտությունը 1973 թ. Երևան

Արտաքին հղումներ

• Սոնատ թավջութակի և դաշնամուրի համար։ Կատարում են Մեդեա Աբրահամյանը և Ռոզա Թանդիլյանը
• Ղազարոս Սարյան
• Շողակաթ
• Հայ կոմպոզիտորներ
• Կվարտետ N 2
• «Պար» և «Պապիկի ժամացույց»
• Երեք պոստլյուդ
• Մարտիրոս Սարյանի տուն-թանգարանի կայք

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։