Հարավային հոսք

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Գազատարի սկզբնական երթուղին

«Հարավային հոսք» (անգլ.՝ South Stream), գազատարի չիրացված միջազգային նախագիծ, որը նախատեսվում էր Սև ծովի հատակով Անապայի շրջանից տեղափոխել բուլղարական Վառնա նավահանգիստ, որի փոխարեն 2016 թվականին եկավ Թուրքական հոսք գազատարի նոր նախագիծը։ Սկզբում երկու ճյուղերը պետք է անցնեին Բալկանյան թերակղզով Իտալիա և Ավստրիա, թեև դրանց ճշգրիտ երթուղիները այդպես էլ չեն հաստատվել։ Գազատարի շինարարությունը սկսվել է 2012 թվականի դեկտեմբերի 7-ին[1] և ըստ պլանի պետք է ավարտվեր 2015 թվականին[2]։

Հարավային հոսք-ի հզորությունը պետք է կազմեր տարեկան 63 մլրդ խմ գազ[3]։ Նախագծի գնահատված արժեքը 16 մլրդ եվրո է[3]։ Ենթադրվում էր, որ գազամուղը թույլ կտա դիվերսիֆիկացնել ռուսական բնական գազի մատակարարումները Եվրոպա և նվազեցնել մատակարարներին ու գնորդներին անվստահելի տրանզիտեր երկրներից (մասնավորապես՝ Ուկրաինայից) կախվածությունը[4]։

Նախագծի սկզբնական պլանների համաձայն, Հարավային հոսք գազատարի շինարարությունը կարող էր սկսվել 2010 թվականի նոյեմբերին, սակայն նախագծի հետագա մշակումների ընթացքում հայտարարվեց, որ շինարարության մեկնարկը նախատեսված է 2013 թվականի համար։ 2012 թվականի փետրվարին South Stream Transport AG նախագծի օպերատորի տնօրենների խորհրդին ներկայացվեց մի ծրագիր, որով նախագծի իրականացումը պետք է սկսվեր 2012 թվականի դեկտեմբերի 7-ին։

Գազի առաջին մատակարարումները նախատեսված էին 2015 թվականի վերջին[5]։ 2014 թվականի ապրիլի 17-ին Եվրախորհրդարանը բանաձև ընդունեց, որում խորհուրդ էր տրվում հրաժարվել գազատարի կառուցումից[6], սակայն, Եվրահանձնաժողովի խոսքով, Հարավային հոսքի շինարարության սառեցման մասին խոսք չկար[7]։

2014 թվականի դեկտեմբերի 1-ին Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը Թուրքիայում կայացած բանակցությունների ժամանակ հայտարարել էր, որ Ռուսաստանը չի կարող շարունակել Հարավային հոսքի իրականացումը Եվրամիության ոչ կառուցողական դիրքորոշման պատճառով[8][9], և որ հուշագիր է ստորագրվել Թուրքիա նույն հզորությամբ գազատարի կառուցման, ինչպես նաև Երկնագույն հոսք գազատարի ընդլայնման մասին։

Ծրագրի նպատակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հարավային հոսք գազատարի նախագիծը ստեղծվել է դեպի Եվրոպա ռուսական բնական գազի մատակարարումների դիվերսիֆիկացման և տարանցիկ երկրներից, մասնավորապես, Ուկրաինայից և Թուրքիայից մատակարարների և գնորդների կախվածության նվազեցման համար։ Հարավային հոսքը  համարվում էր ծրագրվող Նաբուկո գազատարի մրցակցային նախագիծը, որը պետք է Եվրոպա անցներ Ռուսաստանից հարավ և որին աջակցում էին Եվրամիությունն ու ԱՄՆ-ն։ Կարծիք կա, որ Հարավային հոսք նախագծի հայտնվելը կապված է Բալկաններում Բոսֆորի միջով Երկնագույն հոսք գազատարի շարունակության իրականացման բարդությունների հետ։ Դեպի Եվրոպա ռուսական գազի մատակարարումների ակնկալվող մասնաբաժինը կկազմի 35 %[10]։

Տեխնիկական տվյալներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գազատարի ստորջրյա հատվածը պետք է ունենար 900 կմ երկարություն։ Նոր գազատարի թողունակությունը ի սկզբանե պետք է կազմեր տարեկան 30 մլրդ մ³[11], սակայն 2009 թվականի մայիսին, իտալական Eni ընկերության խնդրանքով, ընդլայնվեց մինչև 63 մլրդ մ³[12]: Ենթադրվում էր, որ գազամուղը բաղկացած կլինի յուրաքանչյուր 15,57 մլրդ մ³ թողունակությամբ չորս ճյուղերից[13]։ Երեսպատման առավելագույն խորությունը պետք է կազմեր 2250 մ[14]։ Հարավային հոսքի մոտավոր արժեքը պետք է կազմեր 15,5 մլրդ եվրո[13]։

Ծրագրի երթուղիներ և մասնակիցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծովային տարածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հարավային հոսքի ծովային հատվածը նախագծվել է Սև ծովի հատակով Ռուսական Ռուսկայա կոմպրեսորային կայանից մինչև Բուլղարիայի ափին Վառնա քաղաքի Գալատա թաղամասը։ Սևծովյան հատվածի ընդհանուր երկարությունը պետք է կազմեր մոտ 900 կիլոմետր, առավելագույն խորություն՝ ավելի քան երկու կիլոմետր։ Ենթադրվում էր, որ երթուղին անցնելու է Ռուսաստանի, Թուրքիայի և Բուլղարիայի տնտեսական գոտիներով։ Սկզբում նախագծի ծովային հատվածը պլանավորվում էր հավասարապես բաժանել Գազպրոմի և իտալական Eni ընկերության միջև, այսինքն՝ յուրաքանչյուր ընկերության 50-ական %։ 2009 թվականի վերջից պաշտոնական բանակցություններ են սկսվել ֆրանսիական EDF Group ընկերության հետ, և 2010 թվականի հունիսին այն մտել է նախագծի մեջ՝ 10 % բաժնեմասով։ Ընդ որում, ենթադրվում էր, որ Eni-ն ֆրանսիական կողմին կտա գազատարի շինարարությամբ և շահագործմամբ զբաղվող ընկերությունում իր մասնաբաժնի 10 %-ը։ Գազպրոմը պնդում էր, որ 50 %-ը պահպանվի։ Բանակցություններից հետո կողմերը հայտարարագրել են EDF-ի փոխանցումը նախագծում մինչև 20 %-ի չափով։ 2011 թվականի մարտին տեղեկություն էր հրապարակվել, որ գերմանական Wintershall նավթագազային ընկերությունը պատրաստվում է միանալ ռուսական նախագծին[15]։ Ի վերջո, 2011 թվականի հոկտեմբերին Ամստերդամում գրանցվել է «South Stream Transport» ընկերությունը, որի բաժնետերերն են Գազպրոմը (50 % բաժնեմաս), Eni-ն (20 % բաժնեմաս), EDF Group-ը (15 % բաժնեմաս) և Wintershall AG-ն (15 % բաժնեմաս)[16]։

Ցամաքային տարածքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմնական երթուղին պետք է հետևողականորեն անցնի Բուլղարիա, Սերբիա, Հունգարիա, Սլովենիա և Իտալիա[5]։ Նախատեսվում էին նաև գազատարներ՝ դեպի Խորվաթիա և Սերբական Հանրապետության՝ Բոսնիայում և Հերցեգովինայում[17]։ Նախագծի ցամաքային մասի իրականացման համար Ռուսաստանը միջկառավարական համաձայնագրեր է ստորագրել Բուլղարիայի, Սերբիայի, Հունգարիայի, Հունաստանի, Սլովենիայի, Ավստրիայի և Խորվաթիայի հետ։ Միջկառավարական համաձայնագրերի շրջանակներում այդ երկրներում ստեղծվել են համատեղ ընկերություններ՝ բաժնային մասնակցությամբ․

  • Ավստրիա` «South Stream Austria Gmbh.» Բաժնետերեր` «Գազպրոմ» (50%), «OMV» (50 %),
  • Բուլղարիա՝ «South Stream Bulgaria AD.» Բաժնետերեր՝ «Գազպրոմ» (50 %), «Բուլղարական էներգետիկ հոլդինգ» ԲԷՀ (50 %),
  • Հունգարիա՝ «South Stream Hungary Zrt.» Բաժնետերեր՝ «Գազպրոմ» (50 %), «Magyar Villamos Művek Zrt.» (MVM) (50 %),
  • Հունաստան՝ «South Stream Greece S.A.» Բաժնետերեր՝ «Գազպրոմ» (50 %), «DESFA S.A.» (50 %),
  • Սերբիա՝ «South Stream Serbia AG.» Բժնետերեր՝ «Գազպրոմ» (51 %), «Սերբիագազ» (49 %),
  • Սլովենիա՝ «South Stream Slovenia LLC.» Բաժնետերեր՝ «Գազպրոմ» (50 %), «Plinovodi d.o.o.» (50 %),
  • Խորվաթիա՝ համատեղ ընկերությունը հիմնադրման գործընթացում։ Բաժնետերեր՝ «Գազպրոմ», «Plinacro d.o.o.»[18]։

Նախագծի ստեղծման պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2007

Հունիսի 23-ին՝ առաջին շրջանակային հուշագիրը «Հարավային հոսք»-ի նախագծման և կառուցման մասին ստորագրվել է Հռոմում ռուսական էներգետիկ «Գազպրոմ» կոնցեռնի և իտալական «Eni» նավթագազային կոնցեռնի կողմից՝ երկու երկրների էներգետիկայի նախարարների ներկայությամբ։ Նա ներկայացրերց երկու ընկերությունների համագործակցության ուղղությունները գազատարի նախագծման, ֆինանսավորման, շինարարության և կառավարման ոլորտներում։

Նոյեմբերի 22-ստորագրվեց հուշագրի Առաջին լրացումը, որի համաձայն կստեղծվի համատեղ ձեռնարկություն գազատարի տեխնիկատնտեսական հիմնավորման մշակման համար[19]։

2008

Հունվարի 18-ին՝ «Գազպրոմ»-ը և «Eni»- ը Շվեյցարիայում գրանցել են «South Stream AG» ընկերությունը, որում երկու ընկերություններն էլ բաժնետոմսերի 50%-ին են պատկանում։

Հունվարի 18-ին Ռուսաստանը և Բուլղարիան ստորագրեցին համաձայնագիր նախագծին վերջինիս մասնակցության մասին։ Բուլղարական հատվածի 50%-ը պատկանում է «Բուլղարգազ» ազգային ընկերությանը, իսկ 50%-ը` Ռուսաստանին։

Հունվարի 21-ին Սերբիան և «Գազպրոմ»-ը համաձայնագիր են կնքել նախագծին Սերբիայի մասնակցության և Ռուսաստանի սերբական հատվածի 50-տոկոսանոց պատկանելության վերաբերյալ։

Փետրվարի 28-ին Ռուսաստանը և Հունգարիան համագործակցության համաձայնագիր են ստորագրել «Հարավային հոսք» գազատարի նախագծի իրականացման ժամանակ[20]։

2009

Մայիսի 15-ին «Գազպրոմ»-ը և «Eni»-ն ստորագրել են 2007 թվականի հուշագրի երկրորդ լրացումը, որը նախատեսում է գազատարի ծովային հատվածի հզորության ավելացում տարեկան 31-ից մինչև 63 մլրդ խորանարդ մետր, ինչպես նաև գազի մարքեթինգի կարգավորման հարց։ Միաժամանակ Գազպրոմը նախագծի իրականացման փաստաթղթերի փաթեթ է ստորագրել բուլղարական, հունական և սերբական էներգետիկ ընկերությունների՝ Bulgarian Energy Holding-ի, DESFA-ի և Srbijagas-ի հետ[21]։

Հուլիսի 13-ին Բուլղարիան դադարեցրեց մասնակցությունը «Հարավային հոսք» գազատարին՝ Նաբբուկո գազատարի նախագծին մասնակցության պատճառով[22]։

Օգոստոսի 6-ին Ռուսաստանն ու Թուրքիան ստորագրել են համաձայնագիր Թուրքիայի բացառիկ տնտեսական գոտու տարածքով «Հարավային հոսքի» կառուցման մասին[23]։

Հոկտեմբերի 19-ին Թուրքիայի կառավարությունը թույլատրել է երկրաբանահետախուզական աշխատանքներ իրականացնել Սև ծովում Թուրքիայի բացառիկ տնտեսական գոտում՝ ի շահ «Հարավային հոսք» գազատարի նախագծի իրականացման[24]։

Նոյեմբերի 14-ին Ռուսաստանը և Սլովենիան ստորգրել են համաձայնագիր «Հարավային հոսք»-ի վերաբերյալ[25]։

2010

Մարտի 2-ին Ռուսաստանը համաձայնագիր է ստորագրել Խորվաթիայի՝ «Հարավային հոսք» մուտք գործելու մասին[26]։

Ապրիլի 24-ին Ռուսաստանը և Ավստրիան համագործակցության համաձայնագիր են ստորագրել «Հարավային հոսք» նախագծի շրջանակներում[27]։ Սա վերջին միջկառավարական փաստաթուղթն է, որն անհրաժեշտ է գազատարի շինարարությունն սկսելու համար[28]։

Հունիսին Ֆրանսիայի խոշորագույն էլեկտրական ընկերությունը «Électricité de France»-ը համաձայնագիր է ստորագրել «Գազպրոմ»-ի հետ «Հարավային հոսք» նախագծին ընկերության անդամակցության մասին՝ 10-% բաժնեմասով[29][30]։

Հուլիսին Ռուսաստանը և Բուլղարիան ստորագրել են «Հարավային հոսք»-ի կառուցման ծրագիրը[31]։

Նոյեմբերի 13-ին «Գազպրոմ»-ի ղեկավար Ալեքսեյ Միլլերը և ԲԲԸ-ի գործադիր տնօրեն «Բուլղարական էներգետիկ հոլդինգ»-ի գործադիր տնօրեն Մայա Խրիստովը Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության նախագահ Վլադիմիր Պուտինի և Բուլղարիայի կառավարության խորհրդի ղեկավար Բոյկո Բորիսովի ներկայությամբ ստորագրել են համաձայնագիր և կանոնադրություն «South Stream Bulgaria AD» համատեղ նախագծային ընկերության հետ, Բուլղարիայի տարածքում «Հարավային հոսք» գազատարի կառուցման համար։

2011

Հունվարի 25-ին ԵՄ էներգետիկայի հարցերով հանձնակատար Գյունտեր Էթինգերն առաջին անգամ հայտարարել է, որ ուկրաինական գազատրանսպորտային համակարգի արդիականացման համար ԵՄ միջոցների հատկացումը կախված է դեպի Եվրոպա գազի մատակարարման Ռուսաստանի երաշխիքներից, և Ուկրաինայի իշխանություններին խորհուրդ է տվել համոզել ռուսական կողմին հրաժարվել «Հարավային հոսք» գազատարի շինարարությունից և ֆինանսավորել Ուկրաինական ԳՏՀ-ի արդիականացումը։ Էթինգերը նշել է, որ 2011-2012 թվականներին կառուցվող 55 մլրդ խմ հզորությամբ «Հյուսիսային հոսք» ստորջրյա գազամուղի և 63 մլրդ խմ հզորությամբ նախագծվող «Հարավային հոսք» գազատարի ընդհանուր թողունակությունը կկազմի 118 մլրդ խմ և Ռուսաստանին թույլ կտա գազ մատակարարել՝ առանց Ուկրաինայի կամ Բելառուսի օգնության[32]։

Մարտի 16-ին Ռուսաստանի նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևի և Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի մասնակցությամբ բանակցությունների արդյունքում հայտարարվեց, որ Ռուսաստանը կարող է հրաժարվել «Հարավային հոսք»-ի գաղափարից։ Ռուսաստանի կառավարության էներգետիկայի փոխնախագահ Իգոր Սեչինի կարծիքով՝ «... «Գազպրոմ»-ը և կառավարությունն ուսումնասիրում են South Stream նախագծի իրականացման ծախսերը նվազագույնի հասցնելու տարբեր տարբերակներ։ Սև ծովում գազի հեղուկացման գործարանի կառուցման տարբերակը կարող է լինել խողովակաշարային տարբերակի այլընտրանք կամ հավելում։ Ընդ որում, ՀԲԳ-ի արտադրության գործարանը կարող է կառուցվել նաև Ռուսաստանի հյուսիսում՝ յամալսկի գազի տակ»[33]։

Մարտի 21-ին ստորագրվեց «Գազպրոմ»-ի և «Wintershall Holding GmbH»-ի միջև փոխըմբռնման հուշագիր «Հարավային հոսք»-ի վերաբերյալ, որի համաձայն «Wintershall»-ը նախագծում ստացել է 15% ձայն՝ «Գազպրոմ»-ի 50%-ի պահպանման դիմաց։ Արդյունքում «ENI»-ի մասնաբաժինը նվազել է մինչև 20 %, իսկ «EdF»-ը դարձել է «Հարավային հոսք»-ի 15%-ի սեփականատերը»[34]։

Սեպտեմբերի 16-ին Սոչիում 10-րդ միջազգային ներդրումային համաժողովի շրջանակներում ստորագրվել է համաձայնագիր «Հարավային հոսք» նախագծին Բուլղարիայի մասնակցության մասին։ Բուլղարիան տարեկան 2,5 մլրդ եվրո կստանար Եվրոպայի այլ երկրներ գազի տարանցման համար[35]։

Նոյեմբերի 21-կայացավ «Գազպրոմ»-ի պատվիրակության այցը Սերբիայի Հանրապետություն։ Տեղի է ունեցել հանդիպում Ա.Միլլերի և Սերբիայի Հանրապետության նախագահ Բորիս Տադիչի միջև։ Հանդիպման արդյունքներով Տադիչի ներկայությամբ Միլլերը և «Սերբիյագազ»-ի գլխավոր տնօրեն Դուշան Բայատովիչը հուշագիր են ստորագրել բնական գազի առքուվաճառքի երկարաժամկետ պայմանագիր կնքելու կողմերի մտադրության մասին՝ տարեկան մատակարարումների շուրջ 2 մլրդ մ³ ծավալով։ Շահագործման է հանձնվել «Բանատյան բակ» գազի ստորգետնյա պահեստարանը, որի պահպանման ակտիվ ծավալը կազմում է 450 մլն մ³ գազ, և որը պետք է ապահովեր ռուսական գազի արտահանման հուսալիությունը Հունգարիա, Սերբիա, Բոսնիա և Հերցոգովինա։ Ըստ Միլլերի՝ «Բանատյան բակ»-ը շահագործման հանձնելը «Հարավային հոսք» նախագծի շրջանակներում առաջին օբյեկտի գործարկումն է եղել»[36]։

Նոյեմբերի 22-ին տեղի ունեցավ «Գազպրոմ»-ի վարչության նախագահ Միլլերի և Սերբիայի Հանրապետության նախագահ Միլորադ Դոդիկի աշխատանքային հանդիպումը։ Կողմերը քննարկել են «Հարավային հոսք» նախագծից Սերբիայի Հանրապետություն հեռացման գազատարի ստեղծման հնարավորությունը, քննարկել են երկիր ռուսական գազի մատակարարման պայմանագրի նախապատրաստումը[37]։

Դեկտեմբերի 28-ին Թուրքիան գազատարի անցկացման թույլտվություն է տվել[38]։

2012

Հունվարի 20-ին «Գազպրոմ»-ում կայացած խորհրդակցության ժամանակ, Ռուսաստանի կառավարության նախագահի հանձնարարականին համապատասխան, որոշում է ընդունվել զգալիորեն արագացնել նախագծի իրագործման սկիզբը, հավանություն է տրվել միջոցառումների մանրամասն պլանին, որը թույլ կտա «Հարավային հոսք» գազատարի շինարարությանը ձեռնամուխ լինել ոչ թե 2013 թվականին, ինչպես պլանավորվում Էր ավելի վաղ, այլ արդեն 2012 թվականի դեկտեմբերին[39]։

Փետրվարի 27-ին Սլովենիայում տեղի են ունեցել Ա.Միլլերի աշխատանքային հանդիպումները Սլովենիայի նախագահ Դանիլո Թյիրկի և վարչապետ Յանեզ Յանշայի հետ, որոնց շրջանակներում հատուկ ուշադրություն է դարձվել «Հարավային հոսք» նախագծին, որի իրականացմանը սլովենական կողմից մասնակցում է «Plinovodi d.o.o.» ընկերությունը։

Փետրվարի 29-ին կայացավ "Գազպրոմ"-ի պատվիրակության այցը Բուլղարիայի Հանրապետություն։ Այցի ընթացքում կայացել են Ալեքսեյ Միլլերի հանդիպումները Բուլղարիայի վարչապետ Բոյկո Բորիսովի և Բուլղարիայի Էկոնոմիկայի, Էներգետիկայի և զբոսաշրջության նախարար Տրայչո Տրայկովի հետ։ 2012 թվականի մարտին South Stream Bulgaria AD-ն պարտավորվել էր ամփոփել Բուլղարիայի տարածքում գազատարի տեղամասի տարածքային պլանավորման, շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման և նախագծային փաստաթղթերի պատրաստման աշխատանքների կատարման կապալառուների ընտրության բաց մրցույթի արդյունքները[40]։

Մարտի 1-ին տեղի ունեցավ Ա. Միլլերի և «Eni» կոնցեռնի գլխավոր կառավարիչ Պաոլո Սկարոնիի հանդիպումը։ Բանակցությունների մասնակիցները քննարկել են «Հարավային հոսք» գազատարի կառուցման միջոցառումների մանրամասն պլանի կատարումը առավելագույն հզորության տարբերակով՝ 63 մլրդ մ³: Կողմերը հաստատել են 2012 թվականի դեկտեմբերին շինարարությունը սկսելու մտադրությունը[41]։

Մարտի 14-ին Ա. Միլլերը Ֆրանսիայում հանդիպել է «EDF» ընկերության գլխավոր գործադիր տնօրեն՝ Անրի Պրոգլիոյին։ Կողմերը հայտարարել են, որ գազատարի շինարարությունը առավելագույն հզորության տարբերակով՝ 63 մլրդ մ³-ով, կսկսվի 2012 թվականի դեկտեմբերին ժամանակացույցին խիստ համապատասխան[42]։

Մարտի 27-ին «Գազպրոմ»-ն ավարտեց «Հարավային միջանցք» ՀԲԳ-ի կառուցման առաջին փուլի նախագծային փաստաթղթերի նախապատրաստումը։ Նախագծային փաստաթղթերը ներկայացվել են պետական փորձաքննության գլխավոր վարչություն[43]։ Նախատեսվում էր, որ «Հարավային միջանցք»-ով գազը կմատակարարվի, այդ թվում՝ «Հարավային հոսք»-ին[44]։

Սեպտեմբերի 11-ին Սերբիայի Նախագահ Տոմիսլավ Նիկոլիչը հայտարարել է, որ «Հարավային հոսք» գազատարի սերբական հատվածում աշխատանքների մեկնարկը նախատեսված է 2012 թվականի դեկտեմբերի սկզբին[45]։

Հոկտեմբերի 31-ին վերջնական ներդրումային որոշում է կայացվել գազատարի հունգարական հատվածի կառուցման վերաբերյալ։ Հունգարական կողմը հայտարարել է գազատարին ազգային նշանակության նախագծի կարգավիճակ շնորհելու մասին[46]։

Նոյեմբերի 13-ին Մոսկվայում ստորագրվել է «Հարավային հոսք» գազատարի սլովենական հատվածի և երկու կոմպրեսորային կայանների կառուցման վերջնական ներդրումային որոշումը[47]։

Նոյեմբերի 15-ին «Գազպրոմ»-ը և Բուլղարիան ստորագրել են գազատարի բուլղարական հատվածի վերաբերյալ վերջնական ներդրումային որոշում[48]։

Դեկտեմբերի 7-ին սկսվեց «Հարավային հոսք» նախագծի իրականացումը։ Նախագծի շինարարության մեկնարկի հանդիսավոր արարողությանը ներկա է եղել Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը[49]։

2013

Հունվարի 17-ին «Գազպրոմ»-ի պատվիրակության Խորվաթիա կատարած այցի շրջանակներում ռուսական կողմը և «Plinacro d. o. o.»-ը ստորագրեցին Խորվաթիայի տարածքում 2013-2016 թվականների «Հարավային հոսք»-ի իրականացման միջոցառումների ծրագիրը[50]։

Մարտի 27-ին 10 տարվա ընթացքում ստորագրվել է Սերբիային ռուսական գազի մատակարարման երկարաժամկետ պայմանագիր՝ տարեկան մինչև 1,5 մլրդ մ³ ծավալով[51]։

Մայիսի 15-ին սկսվեց Կրասնոդարի երկրամասում «Կազաչյա» ՍԴ-ի շինարարությունը, որից գազը 11,8 ՄՊա ճնշման տակ կմտնի «Ռուսսկույու» ՍԴ, իսկ այնտեղից կուղարկվի «Հարավային հոսք»։ ՍԴ-ի ընդհանուր նախագծային հզորությունը կկազմի 200 ՄՎտ[52]։

Նոյեմբերի 24-ին սկսվեց սերբական հատվածի շինարարությունը։

2014

«Հարավային հոսք» գազատարի ծովային հատվածը կարող է անցնել Ղրիմով, ինչը թույլ կտա կրճատել դրա արժեքը գրեթե 2 անգամ։ Այդ դեպքում երթուղին չի անցնի Թուրքիայի բացառիկ տնտեսական գոտով[53]։ Սակայն Ղրիմի հակամարտության պատճառով, իտալացի գործընկերոջ ղեկավար Պաոլո Սկարոնիի կարծիքով, կարող է հետ վերցվել «Հարավային հոսք»-ի կառուցման լիցենզիան[54]։ Եվրահանձնաժողովը՝ ի դեմս էներգետիկայի հարցերով եվրահանձնակատար Գ. Էթինգերի, դադարեցրել է Ռուսաստանի հետ բանակցությունները «Հարավային հոսք»-ի կառուցման շուրջ[55]։ Ֆրանսիան հաստատել է «Հարավային հոսք»-ի շինարարությունը, գազի մատակարարման հուսալիության բարձրացման համար[56]։ Բուլղարիայի վարչապետ Պլամեն Օրեշարսկին հայտնել է, որ Բուլղարիան չի դադարեցնի երթուղու իր հատվածի շինարարական աշխատանքները[57]։

Ապրիլի 17-ին Եվրախորհրդարանն ընդունել է «Հարավային հոսք»-ի կառուցման դեմ բողոքի ակցիան[58], որից հետո արևմտյան մամուլում հայտնվել են նախագծի առանձին, որպես «մեռյալ» գնահատականներ[59]։ Ռուսաստանի կառավարությունը հայտարարել է, որ «Հարավային հոսք» նախագծի կասեցման վերաբերյալ Եվրախորհրդարանի հնարավոր որոշումը չի ազդի դրա իրականացման վրա, քանի որ նախագծի իրագործումն անցնում է միջկառավարական համաձայնագրերին համապատասխան և չի կարող դադարեցվել[60]։

Ապրիլի 23-ին «Հարավային հոսք-Բուլղարիա» նախագծային ընկերության գործադիր տնօրեն Իգոր Ելկինն ընդգծել է, որ բուլղարական տարածքում գազատարի նախագծի աշխատանքներն ընթանում են խիստ ժամանակացույցով։ Ըստ նրա՝ բուլղարական հատվածի շինարարությունը պետք է սկսվի 2014 թվականի հունիսին[61]։

Ապրիլի 29-ին Ամստերդամում «South Stream Transport B. V.» ընկերությունը պայմանագիր է կնքել շվեյցարական «Allseas Group» ընկերության հետ «Հարավային հոսք»-ի ծովային հատվածի երկրորդ գծի կառուցման վերաբերյալ և Saipem-ի հետ՝ շինարարության ապահովման ծառայությունների մատուցման համար[62]։ Նույն օրը ավստրիական «OMV» ընկերությունը հաստատել է իր նախագիծ վերադառնալը և մասնակցությունը դրան Ավստրիայի կողմից[63]։

Մայիսի 11-ին Էթինգերը հայտարարել էր, որ ԵՄ-ն չի ծրագրում արգելափակել «Հարավային հոսք»-ի շինարարությունը[64]։

Հունիսի 8-ին Բուլղարիայի վարչապետ Պլամեն Օրեշարսկին ամերիկացի կոնգրեսականների հետ հանդիպումից հետո հայտարարել էր աշխատանքները դադարեցնելու մասին՝ «մինչև Եվրահանձնաժողովի դիտողությունների վերացումը»[65]։ Պետդումայի միջազգային հարցերով կոմիտեի նախագահի առաջին տեղակալ Լեոնիդ Կալաշնիկովը հայտարարությունը որակել է որպես «Ռուսաստանի իսկական էներգետիկ շանտաժ»։ Նրա կարծիքով՝ Եվրոպան «Ռուսաստանին ստիպում է գազ մղել ... միայն Ուկրաինայի տարածքով»[66]։

Հունիսի 9-ին Սերբիայի փոխվարչապետ և էներգետիկայի նախարար Զորանա Միխայլովիչը հայտարարել էր, որ Բուլղարիայի դիրքորոշման պատճառով Սերբիան ևս հետաձգում է «Հարավային հոսք» նախագծի իրականացումը[67], սակայն Սերբիայի կառավարության ղեկավար Ալեքսանդր Վուչիչը հերքել է այդ տեղեկությունը[68]։ Ազգային էներգետիկ անվտանգության հիմնադրամի ղեկավար Կոնստանտին Սիմոնովի կարծիքով՝ «Եվրոպական հանձնաժողովը ուղղություն է վերցրել այդ նախագծի փլուզման ուղղությամբ։ Օգտագործում է ցանկացած քաղաքական լծակ Եվրոպական միության անդամ երկրների և ԵՄ-ին անդամակցելու թեկնածուների վրա ճնշում գործադրելու համար»[69]։ Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը ԵՄ-ի դիրքորոշումը ոչ կառուցողական է որակել[70]։

Հունիսի 24-ին Վլադիմիր Պուտինի Ավստրիա կատարած այցի շրջանակներում «Գազպրոմ»-ը և ավստրիական «OMV» կոնցեռնը, չնայած ԵՄ քննադատությանը, համաձայնագիր են ստորագրել գազատարի կառուցման մասին։ Փաստաթղթի տակ իրենց ստորագրություններն են դրել Ա. Միլլերը և «OMV-»ի գլխավոր տնօրեն Գերհարդ Ռոյսը[71]։

Հուլիսի 1-ին Հունգարիայի վարչապետ Վիկտոր Օրբանը հայտարարել էր, որ իր երկիրը շարունակում է իր մասնակցությունը նախագծին։ «Նրանք, ովքեր ասում են, որ մենք չպետք է կառուցենք գազատարը, պետք է այլընտրանքային առաջարկ անեն, թե ինչպես Հունգարիան կարող է ապրել առանց էներգիայի»[72]։

Հուլիսի 11-ին Բրյուսելում Իտալիայի կառավարության Եվրոպական հարցերով պետքարտուղար Ս. Գոցին հայտարարել էր, որ Իտալիան կաջակցի «Հարավային հոսք»-ի կառուցմանը[73]։

Հուլիսի 18-ին Մակեդոնիան աջակցել է «Հարավային հոսք» նախագծի իրականացմանը[74]։

Հուլիսի 31-ին Բուլղարիայի Երկրագործության նախարարությունը հայտնել էր «South Stream Bulgaria AD» ընկերության հողերի վաճառքի մասին՝ գազատարի կառուցման համար։ Երկրի մակերեսը կազմել է 36 հազար հա, իսկ գործարքի գումարը՝ շուրջ 10,3 մլն եվրո[75]։

Սեպտեմբերի 18-ին Եվրախորհրդարանը հանդես եկավ Ռուսաստանի վերաբերյալ Եվրամիության երկրների դիրքորոշման միասնության ամրապնդման օգտին, կոչ արեց ԵՄ-ին վերաիմաստավորել Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները, հրաժարվել ռազմավարական գործընկերության հայեցակարգից և գտնել նոր համաձայնեցված մոտեցում այդ հարցում։ «Ուկրաինայի իրավիճակը և Եվրամիության ու Ռուսաստանի միջև հարաբերությունների վիճակը» բանաձևը, որում շարադրված են այդ թեզերը, ընդունվել է Ստրասբուրգում Եվրախորհրդարանի լիագումար նիստում։ Եվրամիության երկրներին կոչ է արվել չեղարկել էներգետիկ ոլորտում Ռուսաստանի հետ նախատեսված համաձայնագրերը, այդ թվում՝ «Հարավային հոսք» գազատարի վերաբերյալ[76]։

Ծրագրի դադարեցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2014 թվականին Բուլղարիան Եվրահանձնաժողովի պնդմամբ երկու անգամ (հունիսին, այնուհետեւ օգոստոսին) կանգնեցրել է նախագծի աշխատանքները[77][прим. 1]։

2014 թվականի դեկտեմբերին պետք է սկսվեին աշխատանքները ծովային հատվածում։ Առաջին գծի համար նախատեսված խողովակները (տարեկան 15 մլրդ մ³ թողունակությամբ) պատրաստվել էին, և դրանց մի մասը հասցվել է Վառնա[78]։

Դեկտեմբերի 1-ին Ռուսաստանի նախագահ Վ.Պուտինը Անկարայում կայացած մամուլի ասուլիսում հայտարարել էր, որ Ռուսաստանը հրաժարվում է «Հարավային հոսք»-ի կառուցումից՝ գազատարի վերաբերյալ Եվրամիության ոչ կառուցողական դիրքորոշման պատճառով։ Էներգահոսքերը կկենտրոնացվեն այլ տարածաշրջանների և հեղուկ գազի նախագծերի վրա։ «Մենք կարծում ենք, որ Եվրահանձնաժողովի դիրքորոշումը կառուցողական չէր։ Ըստ էության, ոչ այն, որ Եվրահանձնաժողովը կօգնի այդ նախագծի իրականացմանը, մենք տեսնում ենք, որ խոչընդոտներ են ստեղծվում դրա իրականացման համար։ Եթե Եվրոպան չի ցանկանում այն իրականացնել, ուրեմն այն չի իրականացվի»,-հայտարարել Է Պուտինը։ «Հարավային հոսք»-ի կառուցումից հրաժարվելը պայմանավորված է նրանով, որ Բուլղարիաին շինարարության թույլտվություն չի տրամադրել, պարզաբանել Է նա[79]։ Դեկտեմբերի 1-ին «Գազպրոմ»-ի ղեկավար Ա. Միլլերը հայտարարել էր, որ «Հարավային հոսք» գազատարի նախագիծը փակ է, և այդ նախագծին վերադարձ չի լինի[80]։

Նույն օրը «Գազպրոմ»-ի և թուրքական «Botas Petroleum Pipeline Corporation»-ի կորպորացիայի միջև ստորագրվել է փոխըմբռնման հուշագիր Սև ծովով Թուրքիայի ուղղությամբ ծովային գազատարի կառուցման վերաբերյալ։ Դեպի Թուրքիա այս նոր գազատարի մեկնարկային կետը պետք է դառնա Կրասնոդարի երկրամասում կառուցվող «Ռուսկայա» կոմպրեսորային կայանը։ Նոր գազատարի թողունակությունը ենթադրաբար տարեկան 63 մլրդ մ³ գազ է։ Այդ ծավալից 14 մլրդ մ3 ստանալու են թուրք սպառողները (այդ ծավալն այժմ տրանսբալկանյան գազատարով մատակարարվում է Թուրքիա), իսկ մնացած ծավալը՝ շուրջ 50 մլրդ մ³-ը, հասցվելու է Թուրքիայի և Հունաստանի սահման, որտեղ կազմակերպվելու է «հանձնման կետը»[81][82]։ Ենթադրվում է, որ ֆորմալ առումով «Գազպրոմ»-ը չի մասնակցի գազատարի հետագա շինարարությանը «հանձնման կետից», իսկ գազատարի շարունակությունը կկառուցեն եվրոպական ընկերությունները յուրաքանչյուր շահագրգիռ երկրում՝ դրանով իսկ ձևականորեն կպահպանվեն Եվրահանձնաժողովի կողմից ընդունված երրորդ էներգակետի պահանջները[83]։

Դեկտեմբերի 12-ին Եվրամիության իշխանությունները ստացել են պաշտոնական ծանուցում, որ Ռուսաստանը հրաժարվում է «Հարավային հոսք» նախագծի իրագործումից[84]։

Դեկտեմբերի 19-ին Բուլղարիայի վարչապետ Բոյկո Բորիսովը հայտարարել էր, որ իր երկիրը պատրաստ է տրամադրել բոլոր անհրաժեշտ թույլտվությունները «Հարավային հոսք»-ի կառուցման և շինարարության նախապատրաստման պարտավորությունների կատարման համար[85]։

2015

2015 թվականի հունվարի 15-ին Եվրախորհրդարանի պատգամավորները բանաձևում առաջարկել էին եվրոպական էներգետիկ հանրությանը «մշակել Ուկրաինայի, ինչպես նաև Հարավային Կովկասի, Կենտրոնական Ասիայի, Մերձավոր Արևելքի և Միջերկրածովյան տարածաշրջանի հետ համագործակցության ծրագրերը՝ ուղղված ԵՄ-ի և նրա եվրոպական հարևանների միջև ենթակառուցվածքների զարգացմանը և փոխկապակցվածությանը՝ անկախ ռուսական գազից»[86]։

Ընդ որում, հունվարի 21-ին Բուլղարիայի կառավարությունը հաստատել է «2014-2018 թվականների ընթացքում Բուլղարիայի կայուն զարգացման ծրագիրը», որտեղ ասվում է, որ «Հարավային հոսք» գազատարի անցկացումը կիրականացվի առաջնահերթ կարգով՝ «եվրոպական օրենսդրությանը նախագծի լիարժեք համապատասխանության դեպքում, Եվրահանձնաժողովի հետ երկխոսության և ապացուցված տնտեսական օգուտների դեպքում», իսկ կառավարության փոխնախագահ Ռումյանա Բիչվարովան հայտարարել է. «Մինչ օրս մենք նախագծի դադարեցման մասին պաշտոնական ծանուցում չենք տեսել, հենց այդ պատճառով էլ այն մնում է մեր ծրագրում»[87]։

2015 թվականի հունիսի 19-ին ՌԴ էներգետիկայի նախարար Ալեքսանդր Նովակը հայտարարել էր, որ Բուլղարիան երկրորդ անգամ Ռուսաստանին խնդրում է վերադառնալ «Հարավային հոսք» գազատարի նախագծին՝ միաժամանակ չհրաժարվելով «Թուրքական հոսք» գազատարի նախագծից, ինչպես նաև կառուցել գազային հանգույց Բուլղարիայի տարածքում[88]։

2016

2016 թվականի հունվարի 11-ին բուլղարական ԶԼՄ-ներում տեղեկություններ հայտնվեցին «Հարավային հոսք»-ի կառուցման աշխատանքները վերսկսելու ռուսական կողմի պատրաստակամության մասին[89][90]։ Նույն օրը գազատարի շուրջ ստեղծված իրավիճակը մեկնաբանել Է ՏԱՍՍ-ի Ռուսաստանի Էներգետիկայի նախարարության ներկայացուցիչը[91]։

2018

2018 թվականի մայիսի 21-ին Բուլղարիայի նախագահ Ռումեն Ռադևը Ռուսաստան կատարած այցի ընթացքում հայտարարել էր, որ Բուլղարիան Սև ծովով ռուսական գազի մատակարարման կարիք ունի[92]։

30 մայիս 2018 Բուլղարիայի վարչապետ Բոյկո Բորիսովը Ռուսաստան կատարած այցի ընթացքում ներողություն է խնդրել «Հարավային հոսք»-ի ձախողման համար. «Շնորհակալ եմ, որ Ռուսաստանը չարությամբ տրամադրված չէ։ Ավագը միշտ ներում է»[93]։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տողատակի ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Проект газопровода изначально противоречил европейскому законодательству: поставщик топлива не может одновременно являться собственником трубопровода («European energy policy», The Economist, Jan 17th 2015).

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Встреча Президента РФ с председателем правления «Газпрома» Արխիվացված 2015-01-20 Wayback Machine.
  2. ↑ Цифры и факты Արխիվացված 2012-02-03 Wayback Machine. Официальный сайт «Южного потока».
  3. ↑ 3,0 3,1 Проблем не будет // Эксперт, 16 февраля 2010.
  4. ↑ Болгария заморозила российский проект газопровода «Южный поток»
  5. ↑ 5,0 5,1 Маршрут газопровода Արխիվացված 2012-12-02 Wayback Machine.
  6. ↑ Европарламент предложил усилить санкции против России. lenta.ru, 17.04.2014.
  7. ↑ Еврокомиссия открестилась от заморозки строительства «Южного потока». lenta.ru, 24.04.2014.
  8. ↑ Владимир Путин: Россия в нынешних условиях не может продолжать реализацию «Южного потока».
  9. ↑ «Миллер объявил о закрытии проекта «Южный поток»».
  10. ↑ Проект газопровода «Южный поток». РИА Новости.
  11. ↑ Россия замкнёт Европу в энергокольцо Արխիվացված 2017-10-06 Wayback Machine. Вести, 25 июня 2007.
  12. ↑ А. Миллер: Мощность «Южного потока» была удвоена по просьбе Eni Արխիվացված 2009-05-18 Wayback Machine. Ведомости, 15 мая 2009.
  13. ↑ 13,0 13,1 Строительство «Южного потока». РИА Новости, 20 января 2012.
  14. ↑ Газопровод Արխիվացված 2013-01-31 Wayback Machine.
  15. ↑ Компания Wintershall присоединяется к «Южному потоку».
  16. ↑ Акционеры Արխիվացված 2013-01-22 Wayback Machine.
  17. ↑ Карты Արխիվացված 2013-01-31 Wayback Machine.
  18. ↑ Структура проекта Արխիվացված 2013-02-01 Wayback Machine.
  19. ↑ Итальянская Eni и «Газпром» поделили «Южный поток» пополам. Лента.ру, 22 ноября 2007.
  20. ↑ «Венгрия присоединилась к проекту газопровода «Южный поток»». РосБизнесКонсалтинг. 28.02.2008. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
  21. ↑ Газпром подписал контракт по Южному потоку: мощность увеличат вдвое. Korrespondent.net, 15 мая 2009.
  22. ↑ Болгария закрывает «Южный поток», 13 июля 2009.
  23. ↑ Россия и Турция договорились о строительстве газопровода «Южный поток». Первый канал, 6 августа 2009
  24. ↑ Турция разрешила геолого-разведочные работы по «Южному потоку»
  25. ↑ «Россия и Словения подписали договор по «Южному потоку»». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ նոյեմբերի 16-ին. Վերցված է 2009 թ․ նոյեմբերի 14-ին.
  26. ↑ РФ подписала соглашение о вхождении Хорватии в «Южный поток» Արխիվացված 2010-03-05 Wayback Machine. РосБизнесКонсалтинг, 2 марта 2010.
  27. ↑ РФ и Австрия подписали соглашение по проекту газопровода «Южный поток». // РИА Новости, 24 апреля 2010.
  28. ↑ Газопровод «Южный поток» будет введён в строй в декабре 2015 года. // Эхо Москвы, 24 апреля 2010
  29. ↑ «Электрисите де Франс» получит 20 % в проекте «Южный поток»(չաշխատող հղում). // Интерфакс, 26 апреля 2010.
  30. ↑ Участники Петербургского форума–2010 увидели свет в середине начала конца(չաշխատող հղում). РосБизнесКонсалтинг.
  31. ↑ Россия и Болгария подписали «дорожную карту» по «Южному потоку».
  32. ↑ Европа выходит из украинского потока Արխիվացված 2011-01-29 Wayback Machine. Коммерсант.
  33. ↑ Россия рассматривает возможность отказа от одного из своих крупнейших энергополитических проектов последних лет — подводного трубопровода South Stream. Коммерсант.
  34. ↑ Новым участником South Stream стала Wintershall. Коммерсант.
  35. ↑ Путин с помощью цифр убедил болгар влиться в «Южный поток». РИА Новости.
  36. ↑ Газпром и Сербиягаз ввели в эксплуатацию первый объект Южного потока — ПХГ Банатский Двор. Финам.
  37. ↑ От Южного потока может быть проложен отвод в Республику Сербская. Финам.
  38. ↑ Южный поток пробился через Турцию Արխիվացված 2012-11-01 Wayback Machine. Интерфакс.
  39. ↑ Строительство «Южного потока» начнется уже в декабре 2012 года Արխիվացված 2012-06-09 Wayback Machine. Газпром.
  40. ↑ рабочий визит делегации ОАО «Газпром». Финмаркет.
  41. ↑ «Газпром» и ENI рассмотрели мероприятия по ускоренному строительству Արխիվացված 2012-04-07 Wayback Machine. Газпром.
  42. ↑ «Газпром» обсудил с EDF… Արխիվացված 2012-03-17 Wayback Machine. Газпром.
  43. ↑ Завершена разработка Արխիվացված 2016-03-05 Wayback Machine. Рамблер.
  44. ↑ Строительство Южного потока начнется в декабре 2012. Корреспондент.net.
  45. ↑ Строительство сербского участка газопровода «Южный поток» начнется в декабре 2012 года. ИТАР-ТАСС.
  46. ↑ Принято окончательное инвестиционное решение по «Южному потоку» в Венгрии Արխիվացված 2012-11-06 Wayback Machine. Газпром.
  47. ↑ Окончательное инвестиционное решение по строительству словенского участка Արխիվացված 2013-01-27 Wayback Machine.
  48. ↑ Газпром и Болгария подписали окончательное инвестиционное решение Արխիվացված 2013-01-27 Wayback Machine.
  49. ↑ Путин дал старт строительству «Южного потока». Лента.ру, 7 декабря 2012.
  50. ↑ Совместную компанию для строительства отвода от «Южного потока» в Хорватию Արխիվացված 2013-12-03 Wayback Machine.
  51. ↑ Подписан долгосрочный контракт Արխիվացված 2013-12-03 Wayback Machine.
  52. ↑ Началось строительство компрессорной станции Արխիվացված 2013-12-03 Wayback Machine.
  53. ↑ Если МГП Южный поток пройдет через Крым, то его стоимость уменьшится на 20 млрд долл США. Газпром уже там.
  54. ↑ Газовые объятия: Киев и Москва не могут разорвать топливные связи Արխիվացված 2014-03-26 Wayback Machine. // ИнвестГазета, № 1.
  55. ↑ ЕС vs «Газпром»: перекрыть «Южный поток». Попытка № 2 Արխիվացված 2014-03-14 Wayback Machine. // Вести-Экономика.
  56. ↑ Франция уверена, что «Южный поток» способствует повышению надежности поставок газа. // ИТАР-ТАСС.
  57. ↑ Премьер-министр Болгарии: Строительство «Южного потока» не прервано из-за украинского кризиса Արխիվացված 2014-03-15 Wayback Machine. РосБизнесКонсалтинг, 10 марта 2014.
  58. ↑ Европарламент принял резолюцию об остановке строительства «Южного потока». УНИАН.
  59. ↑ Evans-Pritchard, Ambrose (2014 թ․ մարտի 21). «Europe scrambles to break gas dependence on Russia, offers Ukraine military tie». The Daily Telegraph. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 17-ին.
  60. ↑ Россия продолжит строительство Южного потока. Корреспондент.net.
  61. ↑ Еврокомиссия открестилась от заморозки строительства «Южного потока». lenta.ru.
  62. ↑ South Stream: Заключен контракт на строительство второй нитки морского участка «Южного потока» Արխիվացված 2014-05-12 Wayback Machine.
  63. ↑ South Stream: «Южный поток» возвращается в Австрию Արխիվացված 2014-08-14 Wayback Machine. // south-stream.info.
  64. ↑ Єврокомісар з енергетики Еттінґер: ЄС не блокуватиме «Південний потік» // DW.DE, 9.5.2014.
  65. ↑ Болгария приостанавливает работу по проекту «Южный поток».
  66. ↑ В Госдуме назвали «шантажом России» приостановку Болгарией работ по «Южному потоку». Газета.ру.
  67. ↑ Сербия из-за Болгарии приостановила строительство «Южного потока». — LB.ua, 9 июня 2014.
  68. ↑ Премьер Сербии опроверг информацию о приостановке «Южного потока». // Интерфакс.
  69. ↑ Константин Симонов: «Еврокомиссия взяла курс на развал прпоекта „Южный поток“». Телеканал «Дождь».
  70. ↑ Лавров назвал неконструктивной позицию ЕС по «Южному потоку». Лента.ру.
  71. ↑ «Газпром» и OMV подписали соглашение по «Южному потоку». Газета.уа.
  72. ↑ Венгрия отказалась прекращать работы по «Южному потоку». Лента.ру.
  73. ↑ Италия поддержит строительство «Южного потока». Лента.ру.
  74. ↑ «Македония поддерживает реализацию проекта «Южный поток»». Росбалт. 18.07.14.
  75. ↑ Компания «Южный поток Болгария» приобрела землю для строительства газопровода. // ИТАР-ТАСС.
  76. ↑ Европарламент пригрозил России отключением от SWIFT и отменой всех соглашений по «Южному потоку». Финмаркет.
  77. ↑ «ЕС оставил Болгарию без компенсаций из-за остановки «Южного потока»». Лента.ру. 2014 թ․ դեկտեմբերի 2. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
  78. ↑ «Конец «Южного потока»: зачем Россия отказалась от газопровода?». kapital-rus.ru. 2014 թ․ դեկտեմբերի 2. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
  79. ↑ «Россия не будет строить «Южный поток»». Вести.Ru. 2014 թ․ դեկտեմբերի 1.
  80. ↑ Тиматков, А., Лященко, И. (1 декабря 2014). «Миллер: проект «Южный поток» закрыт, возврата не будет». РИА Новости.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  81. ↑ «Новый газопровод в Турцию». «Газпром». 2.12.2014. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 25-ին.
  82. ↑ «Миллер объявил о закрытии проекта «Южный поток»». Лента.ру. 1.12.2014.
  83. ↑ «Вернулись на первый уровень. Распределить 50 миллиардов кубометров газа — новая проблема «Газпрома»». Лента.ру. 3.12.2014.
  84. ↑ Миронов, В. (12 декабря 2014). «ЕС получил подтверждение остановки «Южного потока»». Российская газета. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 12-ին. «Министр Новак подтвердил вице-президенту Шефчовичу, что Россия больше не будет реализовывать проект «Южный поток»»
  85. ↑ Федякина, А. Болгария решила выдать разрешение на строительство "Южного потока" // Российская газета. — 19.12.2014.: «…Болгария продолжает делать всё, чтобы реанимировать проект, в частности, устранять препятствия для строительства газопровода, которые месяцами казались непреодолимыми. <…> Болгария не должна быть виновной и платить штрафы из-за остановки проекта, — подытожил Борисов.»
  86. ↑ «Европарламент приветствовал остановку строительства «Южного потока»». Interfax. 15 января 2015. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 15-ին. «Европарламент высказался за приоритет трубопроводных проектов, которые диверсифицируют энергоснабжение ЕС, и приветствовал прекращение проекта «Южный поток».»
  87. ↑ «Строительство "Южного потока" остаётся приоритетом в работе правительства Болгарии». ТАСС. 21 января 2015. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 22-ին. «Вице-премьер Румяна Бычварова объяснила казус отсутствием официального уведомления о прекращении проекта»
  88. ↑ «Болгария второй раз просит Россию вернуться к проекту газопровода "Южный поток"». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 21-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 25-ին.NewsBY.org
  89. ↑ «СМИ сообщили о планах возобновления строительства "Южного потока"».ՌԻԱ Նովոստի
  90. ↑ «СМИ: работа по проекту "Южный поток" в ближайшие недели будет восстановлена».ТАСС
  91. ↑ «Минэнерго РФ: работы по проекту "Южный поток" по-прежнему остановлены».ТАСС
  92. ↑ «Президент Болгарии предложил построить прямой газопровод из России».ՌԻԱ Նովոստի
  93. ↑ «Пресс-конференция по итогам российско-болгарских переговоров 30 мая 2018». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 1-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 25-ին.Вести.Экономика

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հարավային_հոսք&oldid=9488790» էջից