Լոռի Բերդի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Լոռու մարզ)

Այս հոդվածը ներկայացնում է Լոռու մարզի Լոռի բերդ գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ․ հաստատվել է ՀՀ կառավարության կողմից^[1]։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 80 հուշարձան (13 միավոր)։

հուշարձան	կառուցված	վայր, հասցե	կոորդ	համարանիշ	նշան.	հավելյալ նշումներ	պատկեր
Բնակատեղի	Ք.ա. 2 հզ	գյուղի հս-աե եզրին	—	7.44/1	Հ		բեռնել պատկեր
Գերեզմանոց	10-14 դդ.	Լոռի Բերդ ամրոցից ամ	—	7.44/2	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	12 դ.	գերեզմանոցում	—	7.44/2.1	Հ	ընկած է գետնին, վերնամասը կոտրված	բեռնել պատկեր
Դամբարանադաշտ	Ք.ա. 2-1 հզ	գյուղի տարածքում և ամ	—	7.44/3	Հ	1971-2002 թթ. պեղել է Ս. Դևեջյանը	բեռնել պատկեր
Դամբարան N 1	Ք.ա. 2 հզ, 1 կես	գյուղի ամ եզրին, դաշտի մեջ, ճանապարհի հվ եզրին	—	7.44/3.1	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1968, 2002 թթ.	բեռնել պատկեր
Դամբարան N 6	Ք.ա. 2 հզ, 1 կես	գյուղի ամ եզրին, դաշտի մեջ, ճանապարհի հվ եզրին	—	7.44/3.2	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1971 թ., հայտ. բրոնզե կաթսա	բեռնել պատկեր
Դամբարան N 7	Ք.ա. 15-14 դդ.	գյուղի ամ եզրին, դաշտի մեջ, ճանապարհի հվ եզրին	—	7.44/3.3	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1971 թ., հայտ. մարտակառք	բեռնել պատկեր
Դամբարան N 56` արքայական	Ք.ա. 7-6 դդ.	Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասից աե, գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում	—	7.44/3.4	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված եռախուց դամբարանը պեղվել է 1989 թ., հայտ. զոհաբերված ձիեր, առյուծի ծնոտ	բեռնել պատկեր
Դամբարան N 60	Ք.ա. 2 հզ, 1 կես	Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասում, գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում	—	7.44/3.5	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1989 թ., ծածկված է հողով	բեռնել պատկեր
Դամբարան N 61	Ք.ա. 2 հզ, 1 կես	Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասում, գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում	—	7.44/3.6	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1989 թ., ծածկված է հողով	բեռնել պատկեր
Դամբարան N 63	Ք.ա. 7-6 դդ.	Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասից աե, գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում	—	7.44/3.6	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված երկխուց դամբարանը պեղվել է 1989 թ., հայտ. զոհաբերված ձիեր	բեռնել պատկեր
Դամբարան N 64	Ք.ա. 7-6 դդ.	Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասից աե, գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում	—	7.44/3.7	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված երկխուց դամբարանը պեղվել է 1990 թ., հայտ. զոհաբերված ձիեր	բեռնել պատկեր
Դամբարան N 65	Ք.ա. 3-2 հզ սահմ.	Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասում, մանկապարտեզից ամ	—	7.44/3.8	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1991 թ., հայտ. բրոնզե սուսեր և դաշույն	բեռնել պատկեր
Դամբարան N 74	Ք.ա. 3-2 հզ սահմ.	Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասում, բլրի մոտ	—	7.44/3.9	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1990 թ., հայտ. բրոնզե գեղարդ	բեռնել պատկեր
Դամբարան N 75	Ք.ա. 3-2 հզ սահմ.	Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասում, բլրի վրա	—	7.44/3.1	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1990 թ.	բեռնել պատկեր
Դամբարան N 77	Ք.ա. 3-2 հզ սահմ.	Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասում, բլրի վրա	—	7.44/3.11	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1992 թ., հայտ. բրոնզե գեղարդ	բեռնել պատկեր
Դամբարան N 79	Ք.ա. 3-2 հզ սահմ.	Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասում, բլրի աե ստորոտում	—	7.44/3.12	Հ	պեղվել է 1998 թ., քարե զրահով և կրոմլեխով հիմնահողային դամբարանում հայտնաբերվել են գունանկարների դաջվածքներ	բեռնել պատկեր
Դամբարան N 93	Ք.ա. 7-6 դդ.	գյուղ տանող ճանապարհի ձախ կողմում	—	7.44/3.13	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված երկխուց դամբարանը պեղվել է 1997 թ., հայտ. զոհաբեված ձիեր	բեռնել պատկեր
Դամբարան N 94	Ք.ա. 3-2 հզ, սահմ.	գյուղ տանող ճանապարհի աջ կողմում	—	7.44/3.14	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված կեղծ թաղակապ ծածկով դամբարանը պեղվել է 1996 թ., հայտ. գունազարդ կարասներ	բեռնել պատկեր
Դամբարան N 100` արքայական	Ք.ա. 3-2 հզ սահմ.	Ստեփանավանի նորակառույց թաղամասից աե, ճանապարհից հս	—	7.44/3.15	Հ	բազալտե սալերով ձևավորված դամբարանը պեղվել է 1997 թ., հայտ. զոհաբերված ձիեր	բեռնել պատկեր
Եկեղեցի	4-5 դդ.	Լոռի Բերդ քաղաքատեղիի պարիսպներից 300 մ հս-աե	—	7.44/4	Հ	պահպանվել են հիմնապատերը	բեռնել պատկեր
Եկեղեցի	12-13 դդ.	Լոռի Բերդ ամրոց տանող ճանապարհի ձախ կողմում	—	7.44/5	Հ	ավերված	բեռնել պատկեր
Խաչքար	12 դ.	եկեղեցու հս մուտքից աջ	—	7.44/5.1	Հ	հենած է պատին	բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-13 դդ.	եկեղեցու հս մուտքից աջ	—	7.44/5.2	Հ	ընկած է գետնի վրա	բեռնել պատկեր
Խաչքար	11-12 դդ.	Ձորագետի կիրճում, Միսխանայի և Ձորագետի միախառնման վայրում	—	7.44/6	Հ	ընկած է գետնի վրա	բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-13 դդ.	գյուղից Լոռի Բերդ քաղաքատեղի տանող ճանապարհին, 1 կմ հեռ. Միսխանա կիրճից	—	7.44/7	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-13 դդ.	գյուղից Լոռի Բերդ քաղաքատեղի տանող ճանապարհին, 1 կմ հեռ. Միսխանա կիրճից	—	7.44/8	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-13 դդ.	գյուղում, տան բակում	—	7.44/9	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-13 դդ.	Լոռի Բերդ ամրոցից մոտ 400 մ հս	—	7.44/10	Հ	վերնամաս	բեռնել պատկեր
Խաչքար	1284 թ.	գյուղից 1.5 կմ աե, ձորափին	—	7.44/11	Հ	պատվանդանի վրա	բեռնել պատկեր
Քաղաքատեղի Լոռի Բերդ	11-18 դդ.	գյուղից 2 կմ աե, Ձորագետ և Միսխանա գետերի միախառնման վայրում	—	7.44/12	Հ	հրվանդանի վրա	բեռնել պատկեր
Միջնաբերդ	11-18 դդ.	հրվանդանի աե մասում	—	7.44/12.1	Հ		բեռնել պատկեր
Պարիսպ	11-14 դդ.	միջնաբերդի ամ եզրագծով, երկու կիրճերի միջև	—	7.44/12.1.1	Հ		բեռնել պատկեր
Մուտք	11-16 դդ.	պարսպի հս-աե ծայրին, կիրճի եզրին	—	7.44/12.1.2	Հ	ամրացված է երկու աշտարակներով	բեռնել պատկեր
Խանդակ	11-16 դդ.	պարսպի երկարությամբ, արտաքուստ	—	7.44/12.1.3	Հ		բեռնել պատկեր
Պալատ	11 դ.	միջնաբերդի հվ եզրին	—	7.44/12.1.4	Հ		բեռնել պատկեր
Եկեղեցի	11 դ.	միջնաբերդի կենտրոնական մասում	—	7.44/12.1.5	Հ	վերակառ. 14-15 դդ., 19 դ.	բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-13 դդ.	եկեղեցու մոտքի մոտ	—	7.44/12.1.5.1	Հ	հատված	բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-13 դդ.	եկեղեցու մուտքի աջ կողմում	—	7.44/12.1.5.2	Հ	բազալտից	բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-13 դդ.	եկեղեցու մուտքի ձախ կողմում	—	7.44/12.1.5.3	Հ	բազալտից	բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-14 դդ.	ագուցված է եկեղեցու խորանի հս պատին	—	7.44/12.1.5.4	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-14 դդ.	ագուցված է եկեղեցու հս պատին	—	7.44/12.1.5.5	Հ	հատված	բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-14 դդ.	ագուցված է եկեղեցու հս պատին	—	7.44/12.1.5.6	Հ	հատված	բեռնել պատկեր
Եկեղեցի	12-13 դդ.	միջնաբերդի հս-աե մասում	—	7.44/12.1.6	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	13-14 դդ.	եկեղեցու ներսում	—	7.44/12.1.6.1		հատված	բեռնել պատկեր
Մատուռ-դամբարան	1251 թ.	միջնաբերդի կենտրոնական մասում	—	7.44/12.1.7			բեռնել պատկեր
Բաղնիք	11-13 դդ.	միջնաբերդի մուտքից մոտ 100 մ հվ	—	7.44/12.1.8	Հ		բեռնել պատկեր
Բաղնիք	11-13 դդ.	Ձորագետի կիրճի եզրին, պալատից աե	—	7.44/12.1.9	Հ	ավերված	բեռնել պատկեր
Ջրավազան	12-13 դդ.	Ձորագետի կիրճի եզրին, երկրորդ բաղնիքի մոտ	—	7.44/12.1.10	Հ		բեռնել պատկեր
Ջրավազան	12-13 դդ.	Ձորագետի կիրճի եզրին, առաջին ջրավազանից 4 մ աե	—	7.44/12.1.11	Հ		բեռնել պատկեր
Բնակելի տուն	12-13 դդ.	ջրավազաններից 4 մ հս	—	7.44/12.1.12	Հ		բեռնել պատկեր
Քարայր-մթերանոց	միջնադար	ջրավազանների մոտ	—	7.44/12.1.13	Հ		բեռնել պատկեր
Ջրամբար	11-12 դդ.	միջնաբերդի կենտրոնական մասում	—	7.44/12.1.14	Հ		բեռնել պատկեր
Ձիթհան	11-12 դդ.	միջնաբերդի հվ-աե մասում	—	7.44/12.1.15	Հ	պահպանվել է քարը	բեռնել պատկեր
Գաղտնուղի	11 դ.	միջնաբերդի հս-աե եզրին, Միսխանա գետի ձորում	—	7.44/12.1.16	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	9 դ.	Լոռի Բերդ ամրոցի աե մասում	—	7.44/12.1.17			բեռնել պատկեր
Խաչքար	12 դ.	Լոռի Բերդ ամրոցից 500 մ հս-աե	—	7.44/12.1.18		ընկած է գետնին	բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-13 դդ.	Լոռի Բերդից մոտ 300 մ հս	—	7.44/12.1.19		ընկած է գետնին, արձանագիր մասը	բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-13 դդ.	Լոռի Բերդ ամրոցից 300 մ հս	—	7.44/12.1.20		ընկած է գետնին, արձանագիր մասը	բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-13 դդ.	Լոռի Բերդ ամրոցի աե մասում	—	7.44/12.1.21			բեռնել պատկեր
Թաղամաս Շահաստան	12-13 դդ.	քաղաքատեղիի ամ հատվածում	—	7.44/12.2	Հ	սարահարթի վրա	բեռնել պատկեր
Պարիսպ	12-13 դդ.	թաղամասի ամ եզրագծով, երկու կիրճերի միջև	—	7.44/12.2.1	Հ		բեռնել պատկեր
Եկեղեցի	13 դ.	թաղամասի հս-աե մասում	—	7.44/12.2.2	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-13 դդ.	եկեղեցու մոտ	—	7.44/12.2.2.1	Հ		բեռնել պատկեր
Գերեզմանոց	11-14 դդ., 20 դ.	թաղամասի ամ մասում	—	7.44/12.2.3	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	միջնադար	գերեզմանոցի հս-աե մասում	—	7.44/12.2.3.1	Հ	հատված	բեռնել պատկեր
Խաչքար	16-17 դդ.	գերեզմանոցի աե մասում	—	7.44/12.2.3.2	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	միջնադար	գերեզմանոցի հս մասում	—	7.44/12.2.3.3	Հ	պահպանված է խաչաքանդակ պատվանդանը	բեռնել պատկեր
Խաչքար	միջնադար	գերեզմանոցի հս մասում	—	7.44/12.2.3.4	Հ	պահպանված է խաչաքանդակ պատվանդանը	բեռնել պատկեր
Ջրատար	11 դ.	թաղամասի կենտրոնական մասի ողջ երկարությամբ	—	7.44/12.2.4	Հ	ձգվում է ամ-ից աե	բեռնել պատկեր
Ճանապարհ	11 դ.	միջնաբերդի պարսպի հս անկյունից մինչև Միսխանա գետի ափը	—	7.44/12.2.5	Հ		բեռնել պատկեր
Լոռի բերդի կամուրջ	11-12 դդ.	Միսխանա գետի վրա	—	7.44/12.2.6	Հ		բեռնել պատկեր
Կամուրջ	11-12 դդ.	Ձորագետի և Միսխանա գետերի միացման մասում	—	7.44/12.2.7	Հ	ավերված	բեռնել պատկեր
Աշտարակ	11-13 դդ.	Միսխանա գետի աջ ափին	—	7.44/12.2.8	Հ	կառույցում կա աղբյուրի ակունք	բեռնել պատկեր
Քարայր-կացարան	12-13 դդ.	Ձորագետի կիրճում	—	7.44/12.2.9	Հ		բեռնել պատկեր
Քարայր-կացարանների համալիր	12-13 դդ.	Միսխանա գետի կիրճում	—	7.44/12.2.10	Հ		բեռնել պատկեր
Արվարձան «Կենտագեղ»	10-15 դդ.	Միսխանա գետի հս սարահարթի վրա, միջնաբերդի դիմաց	—	7.44/12.3	Հ	պահպանվել են հիմնապատերը, արվարձանը մատենագիր աղբյուրներում երբեմն նշվում է որպես գյուղ	բեռնել պատկեր
Եկեղեցի «Կենտագեղցու Ժամ»	12-13 դդ.	գյուղից 3 կմ հվ-աե	—	7.44/12.3.1	Հ	կիսավեր	բեռնել պատկեր
Արվարձան «Ամրակից»	12-13 դդ.	Ձորագետի կիրճի աե սարահարթի վրա, միջնաբերդի դիմաց	—	7.44/12.4	Հ		բեռնել պատկեր
Ջրաղաց	11-12 դդ.	Ձորագետի կիրճում, Միսխանայի և Ձորագետի միախառմնան վայրում	—	7.44/13	Հ		բեռնել պատկեր