Արդվիի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Լոռու մարզ)

Այս հոդվածը ներկայացնում է Լոռու մարզի Արդվի գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ․ հաստատվել է Հայաստանի կառավարության կողմից^[1]։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 105 հուշարձան (10 միավոր)։

հուշարձան	կառուցված	վայր, հասցե	կոորդ	համարանիշ	նշան.	հավելյալ նշումներ	պատկեր
Գերեզմանոց	7-13 դդ.	գյուղից 300 մ հս-աե	—	7.17/1	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	10 դ.		—	7.17/1.1	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	12 դ.		—	7.17/1.2	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-13 դդ.		—	7.17/1.3	Հ	հատված	բեռնել պատկեր
Գերեզմանոց	7-13 դդ.		—	7.17/2	Հ	գյուղի հվ-աե եզրին, գյուղ մտնող ճանապարհից ներքև	բեռնել պատկեր
Եկեղեցի	վաղ միջնադար	կոթողի մոտ	—	7.17/2.1	Հ	միանավ դահլիճ, պահպանվել են հիմքերը	բեռնել պատկեր
Խաչքար	9-10 դդ.	եկեղեցու մեջ	—	7.17/2.1.1	Հ		բեռնել պատկեր
Եկեղեցի Կարմիր վանք	10-11 դդ.	ճանապարհի մոտ	—	7.17/2.2	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	15 դ.		—	7.17/2.3	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար «Բեմեր»	13 դ.		—	7.17/2.4	Հ		բեռնել պատկեր
Կոթող	7 դ.	եկեղեցու մոտ	—	7.17/2.5	Հ	քառակող	բեռնել պատկեր
Գյուղատեղի Արդվի	7-13 դդ.	գյուղի հվ կողմում	—	7.17/3	Հ	տարածքը վերածվել է մշակովի հողերի	բեռնել պատկեր
Եկեղեցի Սբ. Կիրակի	10-13 դդ.	գյուղատեղիում	—	7.17/3.1	Հ	ավերված	բեռնել պատկեր
Դամբարանադաշտ	Ք.ա. 2 –1 հզ	գյուղից հս-աե, բլրալանջին	—	7.17/4	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-13 դդ.	գյուղից 1 կմ հվ-աե, դաշտի մեջ	—	7.17/5	Հ	պատվանդանի վրա	բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-13 դդ.	գյուղից 1 կմ հվ-աե, դաշտի մեջ	—	7.17/6	Հ	ընկած է գետնին	բեռնել պատկեր
Ձիթհան	18 դ.	գյուղի հս-աե եզրին	—	7.17/7	Հ		բեռնել պատկեր
Ձիթհան	18-19 դդ.	գյուղի կենտրոնում	—	7.17/8	Հ	պահպանվել է քարը	բեռնել պատկեր
Ձիթհան	18-19 դդ.	գյուղի աե կողմում, բլրի ստորոտում	—	7.17/9	Հ		բեռնել պատկեր
Վանական համալիր Սբ. Հովհաննես (Սրբանես, Հովհան Օձնեցու վանք)	8-19 դդ., վերակառ. 17 դ., 1902 թ.	գյուղից 1 կմ հս, լեռան լանջին	—	7.17/10	Հ	Լորիս-Մելիքյանների և Մելիք-Քալանթարյանների տոհմական գերեզմանոցը	բեռնել պատկեր
Աղբյուր «Օձի պորտ»		համալիրից 100 մ հս-ամ	—	7.17/10.1	Հ	ըստ ավանդության ունի հիվանդություններ բուժելու հատկություն	բեռնել պատկեր
Գերեզմանոց	7-19 դդ.	եկեղեցու շուրջը	—	7.17/10.2	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-13 դդ.	զանգակատան հս կողմում	—	7.17/10.2.1	Հ	երկատված	բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-13 դդ.	գերեզմանոցի հս մասում	—	7.17/10.2.2	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	14-15 դդ.	զանգակատան հս պատին կից	—	7.17/10.2.3	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	1685 թ.	զանգակատան ամ կողմում	—	7.17/10.2.4	Հ	պատվանդանի վրա	բեռնել պատկեր
Կոթող	17 դ.	զանգակատան հվ-աե անկյունում	—	7.17/10.2.5	Հ	քառակող	բեռնել պատկեր
Տապանաքար	15-16 դդ.	եկեղեցուց հս	—	7.17/10.2.6	Հ	օրորոցաձև	բեռնել պատկեր
Տապանաքար	15-16 դդ.	գերեզմանոցի աե մասում	—	7.17/10.2.7	Հ	կենցաղային քանդակներով	բեռնել պատկեր
Տապանաքար	1558 թ.	գերեզմանոցում	—	7.17/10.2.8	Հ		բեռնել պատկեր
Գերեզմանոց	12-17 դ.	վանքից 40 մ ամ, շրջապարսպից դուրս, բլրի վրա	—	7.17/10.3	Հ	տարածքի աե կողմում Քալանթարյան տոհմի շառավիղների տապանաքարերն են	բեռնել պատկեր
Խաչքար	12 դ.		—	7.17/10.3.1	Հ	եռատված, արձանագիր, ընկած է գետնին	բեռնել պատկեր
Խաչքար	15 դ.		—	7.17/10.3.2	Հ	պատվանդանի վրա	բեռնել պատկեր
Խաչքար	15 դ.		—	7.17/10.3.3	Հ	արձանագիր	բեռնել պատկեր
Խաչքար Հովհանի	15 դ.		—	7.17/10.3.4	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար Մաթևոսի	15 դ.		—	7.17/10.3.5	Հ	պատվանդանի վրա	բեռնել պատկեր
Խաչքար պարոն Խաճի	1451 թ.		—	7.17/10.3.6	Հ	եռաստիճան պատվանդանի վրա	բեռնել պատկեր
Խաչքար պարոն Վազի	1491 թ.		—	7.17/10.3.7	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	15-16 դդ.		—	7.17/10.3.8	Հ	վերին աջ անկյունը կոտրված	բեռնել պատկեր
Խաչքար տեր Մարտիրոսի	15-16 դդ.		—	7.17/10.3.9	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	15-16 դդ.		—	7.17/10.3.10	Հ	պատվանդանի վրա	բեռնել պատկեր
Խաչքար	15-16 դդ.		—	7.17/10.3.11	Հ	արձանագիր	բեռնել պատկեր
Խաչքար	1512 թ.		—	7.17/10.3.12	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	1512 թ.		—	7.17/10.3.13	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար Շահում խաթունի	1512 թ.		—	7.17/10.3.14	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար պարոն Խաթունջանի	1513 թ.		—	7.17/10.3.15	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար տեր Շմավոնի	1517 թ.		—	7.17/10.3.16	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար պարոն Ամիրջանի	1518 թ.		—	7.17/10.3.17	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար պարոն Սմբատի	1518 թ.		—	7.17/10.3.18	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	1541 թ.		—	7.17/10.3.19	Հ	քարաբեկորի վրա, արձանագիր	բեռնել պատկեր
Խաչքար պարոն Մարկոսի	1541 թ.		—	7.17/10.3.20	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար Դավիթ եպիսկոպոսի	1542 թ.		—	7.17/10.3.21	Հ	պատվանդանի վրա	բեռնել պատկեր
Խաչքար	1551 թ.		—	7.17/10.3.22	Հ	արձանագիր, երկատված	բեռնել պատկեր
Խաչքար Ավագի	1551 թ.		—	7.17/10.3.23	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար Պրհալվի	1551 թ.		—	7.17/10.3.24	Հ	պատվանդանի վրա, արձանագիր	բեռնել պատկեր
Խաչքար	1565 թ.		—	7.17/10.3.25	Հ	տեղահանված	բեռնել պատկեր
Խաչքար	1565 թ.		—	7.17/10.3.26	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	1572 թ.		—	7.17/10.3.27	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	1576 թ.		—	7.17/10.3.28	Հ	արձանագիր	բեռնել պատկեր
Խաչքար պարոն Դավթի	1581 թ.		—	7.17/10.3.29	Հ	արձանագիր	բեռնել պատկեր
Խաչքար պարոն Շալվայի	1581 թ.		—	7.17/10.3.30	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար պարոն Խաթունի	1582 թ.		—	7.17/10.3.31	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար պարոն Մելիքի	1582 թ.		—	7.17/10.3.32	Հ	արձանագիր	բեռնել պատկեր
Խաչքար	16 դ.		—	7.17/10.3.33	Հ	պատվանդանի վրա	բեռնել պատկեր
Խաչքար	16 դ.		—	7.17/10.3.34	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	16 դ.		—	7.17/10.3.35	Հ	արձանագիր	բեռնել պատկեր
Խաչքար	16 դ.		—	7.17/10.3.36	Հ	տեղահանված	բեռնել պատկեր
Խաչքար պարոն Խաչատուրի	16 դ.		—	7.17/10.3.37	Հ	ընկած է գետնին	բեռնել պատկեր
Խաչքար Կիրակոսի	16 դ.		—	7.17/10.3.38	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար պարոն Մանթաշի	16 դ.		—	7.17/10.3.39	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար պարոն Մոսինի	16 դ.		—	7.17/10.3.40	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար պարոն Սուլթանի	16 դ.		—	7.17/10.3.41	Հ	արձանագիր, պատվանդանի վրա	բեռնել պատկեր
Խաչքար պարոն Եղսաբեթի	1600 թ.		—	7.17/10.3.42	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	1625 թ.		—	7.17/10.3.43	Հ	պատվանդանի վրա	բեռնել պատկեր
Խաչքար	1625 թ.		—	7.17/10.3.44	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	16-17 դդ.		—	7.17/10.3.45	Հ	պատվանդանի վրա	բեռնել պատկեր
Եկեղեցի	17 դ.	կից է նախորդին հվ-ից	—	7.17/10.4	Հ	միանավ մեծ սրահ, նորոգել է Մ. Քալանթարյանցը 1902 թ.	բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-13 դդ.	ագուցված է խորանի հվ կողմում	—	7.17/10.4.1	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-13 դդ.	ագուցված է եկեղեցու հվ-աե անկյունում	—	7.17/10.4.2	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-13 դդ.	ագուցված է խորանի հս կողմում	—	7.17/10.4.3	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	13-14 դդ.	ագուցված է եկեղեցու ամ շքամուտքի վերևում	—	7.17/10.4.4	Հ	հատված	բեռնել պատկեր
Խաչքար Վահրամի	13-14 դդ.	ագուցված է խորանի աե պատին	—	7.17/10.4.5	Հ		բեռնել պատկեր
Եկեղեցի Սբ. Հովհաննես	718-729 թթ., վերակառ. 17 դ.		—	7.17/10.5	Հ	կառուցել է Հովհաննես Գ Օձնեցի կաթողիկոսը, միանավ փոքր սրահ է	բեռնել պատկեր
Դամբարան Հովհաննես Գ Օձնեցու	8 դ.	եկեղեցու խորանի առջև	—	7.17/10.5.1	Հ		բեռնել պատկեր
Զանգակատուն	17 դ.	հվ եկեղեցու հվ կողմում՝ առանձին կանգնած	—	7.17/10.6	Հ	գմբեթավոր, նորոգել է Մ. Քալանթարյանցը 1902 թ.	բեռնել պատկեր
Խաչքար	11-12 դդ.	ագուցված է զանգակատան հվ պատին	—	7.17/10.6.1	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	12 դ.	ագուցված է զանգակատան հս պատին	—	7.17/10.6.2	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-13 դդ.	ագուցված է զանգակատան հվ պատին	—	7.17/10.6.3	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	12-13 դդ.	ագուցված է զանգակատան հվ պատին	—	7.17/10.6.4	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	13-14 դդ.	ագուցված է զանգակատան հս պատին	—	7.17/10.6.5	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	13-14 դդ.	ագուցված է զանգակատան աե պատին	—	7.17/10.6.6	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	13-14 դդ.	ագուցված է զանգակատան աե պատին	—	7.17/10.6.7	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	13-14 դդ.	ագուցված է զանգակատան աե պատին	—	7.17/10.6.8	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար Խոցադեղի	1344 թ.	ագուցված է զանգակատան պատի մեջ	—	7.17/10.6.9	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	14-15 դդ.	ագուցված է զանգակատան աե պատին	—	7.17/10.6.10	Հ	գլխիվայր դիրքով	բեռնել պատկեր
Խաչքար	15 դ.	ագուցված է զանգակատան աե պատին	—	7.17/10.6.11	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար Պողոս եպիսկոպոսի	1685 թ.	զանգակատան աե պատի տակ	—	7.17/10.6.12	Հ		բեռնել պատկեր
Կոթող	5-7 դդ.	զանգակատան մոտ	—	7.17/10.6.13	Հ	քառակող	բեռնել պատկեր
Տապանաքար	15-16 դդ.	ագուցված է զանգակատան տանիքի հս-աե անկյունում	—	7.17/10.6.14	Հ		բեռնել պատկեր
Միաբանության շենքը	17 դ		—	7.17/10.7	Հ	պահպանվել են մնացորդները	բեռնել պատկեր
Շրջապարիսպ	17 դ.		—	7.17/10.8	Հ		բեռնել պատկեր
Խաչքար	13 դ.	պարսպի մուտքի ձախ կողմում	—	7.17/10.8.1	Հ		բեռնել պատկեր
Պորտաքար		«Օձի պորտ» աղբյուրի մոտ	—	7.17/10.9	Հ	չբեր կանանց հրաշագործ հղիություն պարգևող քար	բեռնել պատկեր
Սրահ	17 դ.	կից է փոքր եկեղեցուն ամ-ից	—	7.17/10.1	Հ		բեռնել պատկեր
Սրբատեղի «Օխտը մոնթի»		համալիրի ստորին մասում, «Օձի պորտ» աղբյուրի մոտ	—	7.17/10.11	Հ	ըստ ավանդության այստեղ օձի խայթից մահացել են Հովհաննես Գ Օձնեցու 7 աշակերտները	բեռնել պատկեր