Բիրյանի
 | |
|---|---|
 Բիրյանիի բաղադրիչները | |
| բենգալական խոհանոց, Հնդկական խոհանոց և Իրանական խոհանոց | |
| Տեսակ | կերակուր |
| Ենթատեսակ | mixed rice dish? |
| Հիմնական | բրինձ, միս, ձկներ և ձու |
 Biryani Վիքիպահեստում | |
Բիրյանի կամ բիրիյանի (ուրդու՝ بریانی, հինդի՝ बिरयानी), բրնձով (սովորաբար բասմաթի տեսակից) և համեմունքներով երկրորդ ճաշատեսակ՝ մսի, ձկան, ձվի կամ բանջարեղենի հավելմամբ։ Բիրյանի պատրաստելու համար անհրաժեշտ համեմունքներ և սոուսներն են՝ հալած յուղ, կումին, հիլ, դարչին, դափնու տերև, գինձ, զաֆրան, դաղձ, կոճապղպեղ, սոխ, սխտոր։ Սա անհրաժեշտ բաղադրիչների ամբողջական ցանկը չէ։
Ճաշատեսակի տարբերակները տարածված են ամբողջ Հարավային Ասիայում, ինչպես նաև արաբական երկրներում և Արևմուտքի հարավասիական համայնքների շրջանում։ Ըստ երևույթին, այն ունի իրանական արմատներ և եկել է հնդկական թերակղզի՝ իրանցի առևտրականների և ճանապարհորդների շնորհիվ։
«Բիրյանի» բառն առաջացել է պարսկական beryā(n) (պարս.՝ بریان, տապակած)[1] բառից։
Բիրյանին լավ է համադրվում այլ հնդկական խոհանոցի ուտեստների հետ, ինչպիսինք են՝ դահի չատնի կամ ռաիտա, կորմա, կարրի, թթու սմբուկ, մանր ծովախեցգետին։
Բիրյանիի տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հայդարաբադական բիրյանի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հայդարաբադական բիրյանին ոչ բուսակերային է և տարածված է ամբողջ Հնդկաստանում։ Այս ճաշատեսակի տարբեր ձևեր կարողանում են պատրաստել ձկով, լորի, նապաստակի, եղնիկի մսով, ծովախեցգետնով։ Առավել հայտնի տարբերակը կոչվում է Kachi Akhni Biryani թթու դրած մսով։
Դինդիգուլյան բիրյանի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դինդիգուլյան բիրյանին պատրաստվում է բրնձի seeraga samba տեսակից, մեծ ժողովրդականություն է վայելում Թամիլ Նադու նահանգում։
Իրանական բիրյանի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սեֆյաններն ունեն «բիրյան պիլաֆ» կոչվող ուտեստ (նաստալիկ՝ بریان پلو), պատրաստվում է թոնրի վրա մարինացված գառան մսով կամ հավի հետ կերակրալցուկով, համեմունքներով, խոտաբույսերով, չոր մրգերով, ինչպիսիք են՝ չամիչ, սալորաչիր, նռան հատիկներ։ Որպես խավարտ ծառայում է շոգեխաշած բրինձը[2]։
Բիրյանի ամենատարածված անվանումը Իրանում դամ պուխտ է, որը նշանակում է «պատրաստված գոլորշիով»։ Մյանմայում և մի շարք այլ երկրներում այս անունը դարձել է դանպաուկ։
Սինդհիական բիրյանի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սինդհիական բիրյանին տարածված է Պակիստանում։ Pakistan International Airlines-ի արևմտյան շատ երթուղիներում տրվում է այս ազգային ճաշատեսակը։
Կալկաթական բիրյանի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բիրյանիի ամենահայտնի տեսակներից մեկը սկզբում տարածվել է Կալկաթայի աղքատ շրջաններում, այդ իսկ պատճառով միսը նրա մեջ փոխարինվել է կարտոֆիլով։ Այժմ կարտոֆիլի առկայությունը Կալկաթայի բիրյանիում յուրահատուկ առանձնահատկությունն է համարվում, ինչը չի խանգարում կերակուրի մեջ մսի ավելացմանը։
Դանպաուկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մյանմայում այս ուտեստը հայտնի է դանպաուկ կամ դանբաուկ անուններով։ Առանձահատկություններից է այն[3], որ բրինձը և հավը պատրաստում են միասին։ Բացի դրանից, օգտագործում են բրնձի տեղական տեսակից, ոչ թե բասմաթի։ Մյուս բաղադրիչներից են` ընկույզ, սիսեռ, չամիչ, յոգուրտ, մեխակ, դարչին և դափնու տերև։ Ճաշատեսակը հաճախ մատուցվում է սոխով և վարունգով։
Թայլանդական բիրյանի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թաիլանդում տարածված է այս ճաշատեսակի տարբերակը, որը կոչվում է կխաու մոկ։ Բնակչության մուսուլմանական մասը դրա մեջ այծի միս է ավելացնում, սակայն հավի միս և տավարի միս ևս օգտագործվում են պատրաստման մեջ։
Շրիլանկական բիրյանի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Շրի Լանկայում բիրյանին մուսուլմանների շրջանում առավել տարածված է և մատուցվում է հավի, տավարի կամ ոչխարի մսով։ Այստեղ օգտագործվում են ավելի շատ համեմունքներ, քան հնդկական ուտեստների այլ տարբերակներում։
Նասի բիրյանի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սա ճաշատեսակի տեղական անունն է Մալայզիայում և Սինգապուրում։ Որպես հիմնական բաղադրիչ օգտագործվում է հավի, ոչխարի միս կամ ձուկ։ Ֆիլիպինների որոշ տարածքներում այս ուտեստը հայտնի է որպես նասին բիրինգի։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ American Heritage Dictionary of the English Language, Oxford English Dictionary
- ↑ Ирадж Афшар. Farhang-e Iranzamin
- ↑ «A visit to the land of pagodas and enchanting cuisine». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ օգոստոսի 9-ին. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Briyani.Net — Сайт о бирьяни и сопутствующих блюдах
- Рецепт цыплят с бирьяни