Բիզնես դպրոց

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Հարվարդի բիզնես դպրոցը Բոստոնում, հիմնադրվել է 1908 թ
ESCP բիզնես դպրոցը Փարիզում, հիմնադրվել է 1819 թ
Բուդապեշտի բիզնես դպրոցը Բուդապեշտում, առաջին պետական բիզնես դպրոցը, հիմնադրվել է 1857 թվականին
Ուորթոն դպրոցը Ֆիլադելֆիայում, հիմնադրվել է 1881 թվականին[1]
Շվեյցարիայի Սենտ Գալենի համալսարան, հիմնադրվել է 1898 թվականին
First building of Hanken in Helsinki
Հելսինկիի Հանկենի տնտեսագիտության դպրոցը, հիմնադրվել է 1909 թ

Բիզնես դպրոց, բարձրագույն ուսումնական հաստատություն կամ մասնագիտական դպրոց, որը իրականացնում է բիզնեսի կառավարման կամ կառավարման կրթական աստիճաններին համապատասխան դասընթացներներով կրթություն[2]։ Բիզնես դպրոցը կարող է նաև կոչվել կառավարման դպրոց, բիզնեսի կառավարման դպրոց, բիզնես քոլեջ, բ-դպրոց կամ բիզ դպրոց։ Բիզնես դպրոցն առաջարկում է համապարփակ կրթություն բիզնեսի աշխարհին առնչվող տարբեր առարկաներից։

Տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բիզնես դպրոցների մի քանի ձևեր կան՝ ներառյալ բիզնեսի, բիզնեսի կառավարման և կառավարման դպրոցները։

  1. Համալսարանի բիզնես դպրոցների մեծ մասը բաղկացած է ֆակուլտետներից, քոլեջներից կամ բաժիններից և հիմնականում դասավանդում են բիզնեսի դասընթացներ։
  2. Հյուսիսային Ամերիկայում բիզնես դպրոցը հաճախ հասկացվում է որպես համալսարանական ծրագրի աստիճաններ, որոնք առաջարկում են բիզնեսի կառավարման մագիստրոսի և/կամ բակալավրի կոչումներ։
  3. Եվրոպայի և Ասիայի որոշ համալսարաններում դասավանդվում են հիմնականում բիզնես դասընթացներ։
  4. Մասնավոր սեփականություն հանդիսացող բիզնես դպրոց, որը կապված չէ որևէ համալսարանի հետ։
  5. Բարձր մասնագիտացված բիզնես դպրոցներ, որոնք կենտրոնանում են որոշակի ոլորտի կամ տիրույթի վրա։
  6. Ֆրանսիայում բիզնես դպրոցներից շատերը պետական-մասնավոր գործընկերություններ են (École consulaire կամ EESC), որոնք հիմնականում ֆինանսավորվում են հանրային Առևտրական պալատների կողմից։ Այս դպրոցներն առաջարկում են հավատարմագրված բակալավրի և մագիստրոսի կոչումներ բիզնեսի ոլորտում էլիտար Conférence des Grandes Écoles-ից և ունեն միայն թույլ կապեր, կամ ընդհանրապես կապ չունեն որևէ համալսարանի հետ։

Անդրեաս Կապլանը դասակարգում է բիզնես դպրոցները չորս անկյուններով[2].

  1. Մշակույթ (Եվրոպա - ԱՄՆ). Անկախ իրենց փաստացի (ֆիզիկական) տեղակայությունից՝ բիզնես դպրոցները կարող են դասակարգվել՝ ըստ այն բանի, արդյոք նրանք հետևում են եվրոպական կամ ամերիկյան մոդելին։
  2. Կողմնացույց (միջազգային/համաշխարհային – տարածաշրջանային/տեղական). Բիզնես դպրոցները կարող են դասակարգվել ըստ շարունակական հերթականության՝ մի կողմից ունենալով միջազգային/գլոբալ դպրոցներ, մյուս կողմից՝ տարածաշրջանային/տեղական դպրոցներ։
  3. Կապիտալ (պետական ​​– մասնավոր). Բիզնես դպրոցները կարող են կամ պետականորեն (պետական) ֆինանսավորվել կամ մասնավոր կերպով, օրինակ՝ նվիրատվությունների կամ ուսման վարձերի միջոցով։
  4. Բովանդակություն (ուսուցում-հետազոտություն). Բիզնես դպրոցը կարող է դասակարգվել ըստ այն բանի, արդյոք դպրոցը դասավանդումը թե հետազոտությունն է համարում իր առաջնային նպատակը:.

Նշանավոր առաջին բիզնես դպրոցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջին բիզնես դպրոցները հայտնվեցին Եվրոպայում XVIII դարում և բազմապատկվեցին XIX դարի սկզբից։

  • 1759 - Լիսաբոնում գտնվող Aula do Comércio-ն աշխարհում առաջին հաստատությունն էր, որը մասնագիտացավ հաշվապահության դասավանդման մեջ[3]։ Այն տրամադրեց Եվրոպայում կառավարության կողմից հովանավորվող նմանատիպ դպրոցների զարգացման մոդել և փակվեց 1844 թվականին[3]։ Հետևաբար, Aula do Comércio-ն ճանապարհ հարթեց բիզնես դպրոցների համար[4]։
  • 1819 - Ամենահին բիզնես դպրոցը, որը դեռ գոյություն ունի այսօր, ESCP բիզնես դպրոցը, որը հիմնադրվել է որպես Ecole Supérieure de Commerce de Paris, գտնվում է Փարիզում, Ֆրանսիա: Սկզբում ESCP-ն մասնավոր դպրոց էր, որը դարձավ ընտանեկան ընկերություն 1830-1869 թվականներին[5][6]։
  • 1852 - Բելգիայի Առևտրի բարձրագույն ինստիտուտը հիմնադրվել է Անտվերպենում որպես առաջին պետական ​​ֆինանսավորվող բիզնես դպրոց և առաջին բիզնես դպրոց Բելգիայում[7]։
  • 1857 - Բուդապեշտի բիզնես դպրոցը հիմնադրվել է Ավստրո-Հունգարիայի Բուդապեշտում որպես Կենտրոնական Եվրոպայի առաջին բիզնես դպրոցը[8]։
  • 1868 - Վենետիկում հիմնադրվել է Ca' Foscari համալսարանը որպես առաջին բիզնես դպրոցը Իտալիայում[7]։
  • 1881 - Փենսիլվանիայի համալսարանի Ուորթոնի դպրոցը հիմնադրվում է որպես Միացյալ Նահանգների առաջին բիզնես դպրոց[9][10]։
  • 1898 - Հաաս բիզնեսի դպրոցը ստեղծվում է որպես Կալիֆորնիայի համալսարանի առևտրի քոլեջ՝ դառնալով ԱՄՆ-ի առաջին պետական բիզնես դպրոցը[11][12]։
  • 1898 - Handelshochschule Leipzig, այսօր՝ HHL Leipzig Graduate School of Management, որը հիմնադրվել է որպես առաջին բիզնես դպրոցը Գերմանիայում և ամենահինը գերմանախոս շրջաններում[7][13]։
  • 1898 - Սենտ Գալենի համալսարանը հիմնադրվեց որպես Շվեյցարիայի առաջին համալսարանը, որը դասավանդում է բիզնես և էկոնոմիկա[14]։
  • 1900 - Հիմնադրվեց Միացյալ Նահանգներում բիզնեսի առաջին ավարտական դպրոցը՝ Դարթմութ քոլեջի Թաք բիզնեսի դպրոցը[15]։ Դպրոցը շնորհել է բիզնեսի առաջին բարձրագույն աստիճանը, մասնավորապես՝ առևտրային գիտությունների մագիստրոսի կոչումը, որը MBA-ի նախորդն է[10]։
  • 1902 - Բիրմինգհեմի համալսարանը բացում է իր Առևտրի դպրոցը, առաջին դպրոցը, որը նվիրված է բիզնեսին Մեծ Բրիտանիայում և սահմանում է առևտրի բակալավրի առաջին աստիճանները[16]։
  • 1906 - Վարշավայի տնտեսագիտության դպրոցը (SGH) ստեղծվել է որպես Լեհաստանի առաջին համալսարանը, որը նվիրված է առևտրի և տնտեսագիտության դասավանդմանը[17]։
  • 1908 - Հարվարդի բիզնես դպրոցը հիմնադրվել է Հարվարդի համալսարանում և դառնում է աշխարհում առաջին ծրագիրը, որն առաջարկում է բիզնեսի կառավարման մագիստրոսի կոչում[18]։
  • 1909 - Ստոկհոլմի տնտեսագիտության դպրոցը հիմնադրվել է շվեդական բիզնես հատվածի նախաձեռնությամբ և հանդիսանում է Շվեդիայի ամենահին բիզնես դպրոցը[7]։
  • 1921 - Շանհայի Առևտրի համալսարանը ստեղծվել է որպես առաջին բիզնես դպրոցը Չինաստանում[18]։
  • 1926 - Առաջին ասպիրանտուրայի բիզնես դասընթացները Մեծ Բրիտանիայում առաջարկվեցին Մանչեստրրի տեխնոլոգիական քոլեջում[19]։
  • 1936 - Նորվեգական տնտեսագիտության դպրոցը (նաև հայտնի է որպես NHH) հիմնադրվել է որպես առաջին բիզնես դպրոցը Նորվեգիայում[20]։
  • 1943 - Առաջին գործադիր MBA ծրագիրը մեկնարկել է Չիկագոյի համալսարանի Բութ բիզնեսի դպրոցում[10]։
  • 1946 - Գլոբալ կառավարման Thunderbird դպրոցը, որն այնուհետև կոչվում էր Արտաքին առևտրի ամերիկյան ինստիտուտ, հիմնադրվել է որպես առաջին շրջանավարտ կառավարման դպրոց, որը կենտրոնացած է բացառապես համաշխարհային բիզնեսի վրա[10][21][22]։
  • 1948 - ԱՄՆ-ից դուրս առաջին MBA ծրագիրը հիմնադրվել է Կանադայում, Արևմտյան Օնտարիոյի համալսարանի Ռիչարդ Այվի բիզնեսի դպրոցում[10]։
  • 1949 - Հարավային Աֆրիկայի Պրետորիայի համալսարանը հիմնադրեց Աֆրիկայի ամենահին բիզնես դպրոցը (այժմ՝ Գորդոնի Բիզնեսի գիտության ինստիտուտը) և մեկնարկեց առաջին MBA դասընթացը Հյուսիսային Ամերիկայից դուրս[10][23][24]։
  • 1949 - XLRI - Հիմնադրվում է Հնդկաստանի բիզնեսի կառավարման ամենահին դպրոցը[25]։
  • 1953 - IISWBM-ն առաջին ինստիտուտն է Հնդկաստանում, որն առաջարկում է MBA աստիճան[26]։
  • 1955 - Կարաչիի համալսարանի բիզնեսի ադմինիստրատորների ինստիտուտը մեկնարկում է Ասիայում առաջին MBA-ն[10]։
  • 1957 - Ֆրանսիայում INSEAD-ը սկսում է առաջին MBA-ն Եվրոպայում և առաջամարտիկ է մեկ տարվա MBA-ում[18]։
  • 1963 - ESAN համալսարանի Բիզնեսի ավարտական դպրոցը Լիմայում, Պերու, առաջին ավարտական բիզնես դպրոցն էր, որը հիմնադրվել է Լատինական Ամերիկայում: Այն ստեղծվել է Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների կառավարության, Սթենֆորդի Բիզնեսի ավարտական դպրոցի և Պերուի կառավարության միջև համաձայնագրով։
  • 1963 - Առաջին MBA Ավստրալիայում հիմնադրվել է Մելբուռնի բիզնես դպրոցի կողմից[10]։
  • 1965 - 1963 թվականի Ֆրանկների զեկույցից հետո առաջին բիզնես դպրոցները ստեղծվեցին Մեծ Բրիտանիայի համալսարաններում, ներառյալ Մանչեսթերը[27] և Դուրհամը[28][29][30]։
  • 1966 - Լոնդոնի բիզնես դպրոցը և Սթրաթքլայդի համալսարանը բացում են առաջին MBA ծրագրերը Մեծ Բրիտանիայում։ Strathclyde-ն առաջին բրիտանական համալսարանն է, որն առաջարկում է 1-ամյա MBA, որը կդառնա ստանդարտ Մեծ Բրիտանիայում[19][31]։
  • 1991 - IEDC-Bled կառավարման դպրոցը առաջին բիզնես դպրոցն էր, որն առաջարկեց MBA ծրագիր Արևելյան Եվրոպայում[32]։

Կրթական աստիճաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միացյալ Նահանգներ

Միացյալ Նահանգներում բիզնեսի ընդհանուր աստիճաններն են.

  • Նախաբակալավրի աստիճան (անգլ.՝ Associate degree)՝ Կիրառական բիզնեսի նախաբակալավր (AAB), Բիզնեսի կառավարման նախաբակալավր (ABA)[33],
  • Բակալավրի աստիճան (անգլ.՝ Bachelor's degree)՝ Բիզնեսի բակալավր (BB), Բիզնեսի կառավարման բակալավր (BBA), Բիզնեսի գիտության բակալավր (BSB)[34],
  • Մագիստրոսական աստիճան (անգլ.՝ Master's degree)՝ Հաշվապահական մագիստրոս (MAcc), Բիզնեսի կառավարման մագիստրոս (MBA), Բիզնեսի կառավարման գիտությունների մագիստրոս (MSBA), Բիզնեսի կառավարման գործադիր վարպետություն (EMBA), Ճարտարագիտական կառավարման մագիստրոս (MEM), Ճարտարագիտության մագիստրոս, Կառավարում (MSEMgt), Առողջապահության կառավարման մագիստրոս (MHA), Առողջապահության կառավարման մագիստրոս (MHCA), Առողջապահության կառավարման մագիստրոս (MHCM), Առողջապահական ծառայությունների կառավարման մագիստրոս (MHSA), Առողջապահության կառավարման գիտությունների մագիստրոս (MSHA), Առողջապահության կառավարման մագիստրոս (MSHCA), Հյուրընկալության կառավարման մագիստրոս (MHM), Միջազգային բիզնեսի մագիստրոս (MIB), Միջազգային բիզնեսի կառավարման մագիստրոս (MIBA), Կառավարման մագիստրոս (MM), Արտադրական կառավարման մագիստրոս (MMM) Մասնագիտական հաշվապահական հաշվառման մագիստրոս (MPA), Կառավարման գիտությունների մագիստրոս (MSM կամ MSMgt), Տուրիզմի կառավարման մագիստրոս (MTM), Զբոսաշրջության և հյուրընկալության կառավարման մագիստրոս(MTHM)[35],
  • Մասնագիտության դոկտորի կոչում՝ Բիզնեսի կառավարման դոկտոր (DBA)[36]:

Բիզնեսի շրջանավարտները կարող են նաև ունենալ ընդհանուր կոչված աստիճաններ, ինչպիսիք են Գիտության բակալավր (BS) (անգլ.՝ Bachelor of Science), Գիտության մագիստրոս (MS) (անգլ.՝ Master of Science) կամ Փիլիսոփայության դոկտորը (PhD) (անգլ.՝ Doctor of Philosophy):

Եվրոպա

Եվրոպայում բարձրագույն կրթության աստիճանները Բոլոնիայի գործընթացի շրջանակներում կազմակերպվում են երեք փուլերի՝ միջազգային շարժունակությունը հեշտացնելու համար՝ բակալավրիատ, մագիստրատուրա և դոկտորական։ Դիպլոմների կազմակերպման մանրամասները տարբեր են տարբեր երկրների և հաստատությունների միջև, սակայն ECTS կրեդիտների առումով, որտեղ 60 կրեդիտը ներկայացնում է ուսումնական տարվա ամբողջական աշխատանքը, բակալավրի կոչումը սովորաբար պահանջում է 180–240 կրեդիտ, իսկ մագիստրոսի կոչումը 90–120 կրեդիտ[37]։

Ֆրանսիա

Ֆրանսիայում ուսուցման այդ մակարդակները ներառում են տարբեր «parcours» կամ ուղիներ՝ հիմնված UE-ի վրա (unités d'enseignement կամ modules), որոնցից յուրաքանչյուրն արժե ECTS կրեդիտների որոշակի քանակ։ Grande école բիզնես դպրոցները էլիտար ակադեմիական հաստատություններ են, որոնք ընդունում են ուսանողներին չափազանց մրցակցային գործընթացի միջոցով և PGE (grande école ծրագիր) ավարտվում է կառավարման մագիստրոսի աստիճանով (MiM)[38][39][40]:

Դեպքի ուսումնասիրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Որոշ բիզնես դպրոցներ իրենց ուսուցումը կառուցում են դեպքերի ուսումնասիրությունների (այսինքն՝ Case method, դեպքի մեթոդ) օգտագործման շուրջ։ Դեպքի ուսումնասիրություններն օգտագործվել են մագիստրատուրայի և բակալավրիատի բիզնես կրթության մեջ մոտ հարյուր տարի։ Բիզնես դեպքերը փաստացի բիզնես իրավիճակների պատմական նկարագրություններ են։ Սովորաբար, տեղեկատվություն է ներկայացվում բիզնես ֆիրմայի արտադրանքի, շուկաների, մրցակցության, ֆինանսական կառուցվածքի, վաճառքի ծավալների, ղեկավարության, աշխատակիցների և ընկերության հաջողության վրա ազդող այլ գործոնների մասին։ Բիզնեսի դեպքերի ուսումնասիրության տևողությունը կարող է տատանվել երկու կամ երեք էջից մինչև 30 էջ կամ ավելի։

Ակնկալվում է, որ ուսանողներից մանրամասն ուսումնասիրեն դեպքը և պատրաստվեն քննարկելու ռազմավարություններ և մարտավարություններ, որոնք ընկերությունը պետք է օգտագործի ապագայում։ Բիզնեսի ուսուցման մեջ օգտագործվել են երեք տարբեր մեթոդներ.

  1. Ուսանողի կողմից պատասխանելու համար կոնկրետ դեպքի վերաբերյալ հարցերի պատրաստում։ Սա օգտագործվում է բակալավրիատի ուսանողների համար նախատեսված կարճ դեպքերի դեպքում։ Հիմքում ընկած հայեցակարգն այն է, որ նման ուսանողներին անհրաժեշտ է հատուկ ուղղորդում, որպեսզի կարողանան վերլուծել դեպքերի ուսումնասիրությունները։
  2. Խնդիրների լուծման վերլուծությունը Հարվարդի բիզնես դպրոցի կողմից նախաձեռնված երկրորդ մեթոդն է, որն ամենալայն կիրառվող մեթոդն է MBA-ի և գործադիրի զարգացման ծրագրերում։ Հիմքում ընկած հայեցակարգն այն է, որ բավարար պրակտիկայի դեպքում (հարյուրավոր դեպքերի վերլուծություն) ուսանողները զարգացնում են բարդ բիզնես իրավիճակները վերլուծելու և լուծելու ինտուիտիվ հմտություններ։ Այս մեթոդի հաջող իրականացումը մեծապես կախված է քննարկման ղեկավարի հմտություններից։
  3. Ընդհանուր կիրառելի ռազմավարական պլանավորման մոտեցում։ Այս երրորդ մեթոդը չի պահանջում ուսանողներից վերլուծել հարյուրավոր դեպքեր։ Տրվում է ռազմավարական պլանավորման մոդել, և ուսանողներին հանձնարարվում է կիրառել մոդելի քայլերը կիսամյակի ընթացքում վեց և մինչև մեկ տասնյակ դեպքերում։ Սա բավարար է բարդ իրավիճակ վերլուծելու, տարբեր հնարավոր ռազմավարություններ ստեղծելու և լավագույնը ընտրելու նրանց կարողությունը զարգացնելու համար։ Փաստորեն, ուսանողները սովորում են ընդհանուր կիրառելի մոտեցում՝ վերլուծելու դեպքերի ուսումնասիրությունները և իրական իրավիճակները[41]։ Այս մոտեցումը ոչ մի արտառոց պահանջ չի դնում ուսուցչի գեղարվեստական և դրամատիկ տաղանդների վրա։ Հետևաբար, պրոֆեսորների մեծ մասն ի վիճակի է վերահսկել այս մեթոդի կիրառումը։

Բիզնես դեպքերի պատմություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երբ Հարվարդի բիզնես դպրոցը սկսեց գործել 1908 թվականին, ֆակուլտետը հասկացավ, որ բիզնեսի ասպիրանտուրայի համար հարմար դասագրքեր չկան։ Այս խնդրի նրանց առաջին լուծումը ներառում էր հարցազրույցներ բիզնեսի առաջատար մասնագետների հետ և մանրամասն հաշվետվություններ գրել, թե ինչ էին անում այս մենեջերները՝ մասամբ հիմնվելով Հարվարդի իրավաբանական դպրոցում արդեն կիրառվող դեպքի մեթոդի վրա։ Իհարկե, դասախոսները չէին կարող այս դեպքերը ներկայացնել որպես պրակտիկա, որին պետք է ընդօրինակել, քանի որ չկան չափորոշիչներ՝ որոշելու, թե ինչն է հաջողվելու, ինչը՝ ոչ։ Այսպիսով, դասախոսները հանձնարարեցին իրենց ուսանողներին կարդալ դեպքերը և պատրաստվել դասի գալ՝ քննարկելու դեպքերը և առաջարկություններ առաջարկելու համապատասխան գործողությունների համար։ Այս մեթոդի հիմնական ուրվագծերը դեռևս գործում են բիզնես-դպրոցական ծրագրերում 2016 թվականի դրությամբ։

Այլ մոտեցումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ի տարբերություն դեպքի մեթոդի, որոշ դպրոցներ օգտագործում են հմտությունների վրա հիմնված մոտեցում բիզնեսի ուսուցման մեջ։ Այս մոտեցումն ընդգծում է քանակական մեթոդները, մասնավորապես՝ գործառնությունների հետազոտությունը, կառավարման տեղեկատվական համակարգերը, վիճակագրությունը, կազմակերպչական վարքագիծը, մոդելավորումը և մոդելավորումը և որոշումների գիտությունը։ Այս մեթոդի առաջատար հաստատությունը Քարնեգի Մելլոնի համալսարանի Tepper Business School-ն է։ Նպատակն է ուսանողներին տրամադրել մի շարք գործիքներ, որոնք կպատրաստեն նրանց խնդիրները լուծելու։

Մեկ այլ կարևոր մոտեցում, որն օգտագործվում է բիզնես դպրոցում, բիզնես խաղերի օգտագործումն է, որոնք օգտագործվում են տարբեր առարկաներում, ինչպիսիք են բիզնեսը, տնտեսագիտությունը, կառավարումը և այլն։ Որոշ քոլեջներ միախառնում են այս մոտեցումներից շատերը իրենց աստիճանի ծրագրերի ընթացքում և նույնիսկ միախառնում են այդ եղանակները։ Inside Higher Ed-ի և Babson Survey Research Group-ի կատարած ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս[42], որ դեռևս անհամաձայնություն կա մոտեցումների արդյունավետության վերաբերյալ, սակայն հասանելիությունն դառնում են ավելի ու ավելի գրավիչ։ Միացյալ Նահանգների լիբերալ արվեստի քոլեջները, ինչպիսիք են Նյու Ինգլանդ քոլեջը[43], Ուեսլսյան համալսարանը[44] և Բրին Մաուր քոլեջը, այժմ առաջարկում են ամբողջական առցանց աստիճաններ բազմաթիվ բիզնես ուսումնական ծրագրերում, չնայած ուսուցման մեթոդի շուրջ առկա հակասություններին։

Կան նաև մի քանի բիզնես դպրոցներ, որոնք դեռևս հիմնվում են դասախոսությունների մեթոդի վրա՝ ուսանողներին հիմնական բիզնես կրթություն տալու համար։ Դասախոսությունները հիմնականում կարդում են պրոֆեսորի տեսանկյունից և հազվադեպ են պահանջում ուսանողների կողմից փոխազդեցություն, եթե չի պահանջվում գրառում կատարել։ Դասախոսությունը՝ որպես բիզնես դպրոցներում դասավանդման մեթոդ, քննադատության է ենթարկվել փորձագետների կողմից՝ ուսուցման փորձի մեջ խրախուսանքի և անհատականության նվազեցման համար[45]։

Գործադիր կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բացի ուսանողներին ուսուցանելուց, շատ բիզնես դպրոցներ իրականացնում են Գործադիր կրթության ծրագրեր։ Սրանք կարող են լինել կամ բաց ծրագրեր, կամ ընկերության հատուկ ծրագրեր։ Գործադիրները կարող են նաև MBA կոչում ձեռք բերել Գործադիր MBA ծրագրի շրջանակներում բիզնեսի համալսարաններում կամ բարձրակարգ բիզնես դպրոցներում։ Բիզնեսի շատ դպրոցներ ձգտում են սերտ համագործակցության բիզնեսի հետ[46]։

Հավատարմագրում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԱՄՆ-ում կան բիզնես դպրոցների հավատարմագրման երեք հիմնական գործակալություններ՝ ACBSP, AACSB և IACBE: Եվրոպայում EQUIS բիզնես դպրոցների հավատարմագրման համակարգը ղեկավարվում է EFMD-ի կողմից, որը երբեմն կիրառում է ավելի նեղ EPAS պիտակը կոնկրետ դասընթացների համար։ AMBA-ն հավատարմագրում է MBA ծրագրերը և բիզնեսի հետբուհական այլ ծրագրեր 75 երկրներում, իր քույր կազմակերպությունը՝ Business Graduates Association (BGA), հավատարմագրում է բիզնես դպրոցները՝ հիմնվելով ուսանողների, գործատուների և ավելի լայն համայնքի և հասարակության վրա ունեցած ազդեցության վրա՝ էթիկայի և պատասխանատու կառավարման պրակտիկայի առումով։ Եռակի հավատարմագրումն օգտագործվում է ցույց տալու համար, որ դպրոցը հավատարմագրվել է այս երեք մարմինների կողմից՝ AACSB, AMBA և EQUIS[47]: Բիզնես դպրոցների մոտ 1%-ը եռակի հավատարմագրված է[48]։

Համաշխարհային բիզնես դպրոցների և MBA-ի վարկանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամեն տարի, այնպիսի կազմակերպություններ և հրատարակություններ, ինչպիսիք են Bloomberg Businessweek (ԱՄՆ)[49], Corporate Knights (Կանադա)[50], Eduniversal (Ֆրանսիա)[51], Financial Times (Մեծ Բրիտանիա)[52] և Quacquarelli Symonds (Մեծ Բրիտանիա)[53] հրապարակում են բիզնես դպրոցների և MBA ծրագրերի վարկանիշային աղյուսակներ, որոնք երբեմն հակասական են[54]։ Նրանց մեթոդաբանությունները, այնուամենայնիվ, կարող են ուղղակիորեն ազդել բարձր միավորներ ձեռք բերող դպրոցների հեղինակության վրա[55][56][57]։ Ակադեմիական հետազոտությունը համարվում է նաև բիզնես դպրոցների հեղինակությունը գնահատելու կարևոր հատկանիշ և հանրաճանաչ դարձնելու միջոց։ Բիզնես դպրոցները կիսում են համաշխարհային կառավարչական տաղանդների զարգացման ընդհանուր նպատակը, և այդ նպատակով բիզնես դպրոցները խրախուսում են արագացնել գլոբալ ներգրավվածության ռազմավարությունները՝ համագործակցության և նորարարության հիմքերի վրա[58]։

Ուսման վարձ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եվրոպայում բակալավրի կոչումն անվճար է հանրային համալսարաններում մի քանի երկրներում՝ Ավստրիա, Կիպրոս, Չեխիա, Դանիա, Էստոնիա, Ֆինլանդիա, Գերմանիա, Հունաստան, Մալթա, Մոնտենեգրո, Նորվեգիա, Լեհաստան, Շոտլանդիա, Սլովակիա, Սլովենիա, Շվեդիա, Թուրքիա[59]։ Գերմանական կրթական համակարգում բուհերի մեծ մասը ուսման վարձ չի վճարում, բացառությամբ որոշ գործադիր MBA ծրագրերի։ Ֆրանսիական ուսման վարձերը սահմանվում են՝ ելնելով սովորած կրթության մակարդակից, տարեկան €183-ից բակալավրիատի համար և մինչև €388 դոկտորանտուրայի համար։ Միացյալ Թագավորությունում ուսման վարձերը ներդրվել են 1998 թվականին և կազմում են տարեկան 9250 ֆունտ ստերլինգ բակալավրիատի դասընթացների համար Մեծ Բրիտանիայի տեղացի ուսանողների համար, իսկ Մեծ Բրիտանիայում չբնակվող ուսանողների համար ավելի բարձր վճարներ[59]։ Մեծ Բրիտանիայում ասպիրանտուրայի դասընթացները հաճախ ավելի բարձր վարձավճարներ ունեն, և շատ համալսարաններ MBA-ների համար վճարում են պրեմիում գին։ Եվրոպայի բոլոր մասնավոր և ինքնավար հաստատությունները գանձում ենուսման վարձեր։

Միացյալ Նահանգներում պետական քոլեջների և համալսարանների մեծ մասը վճարում է ուսման վարձը։ Համաձայն քոլեջի խորհրդի՝ 2020 թվականին պետական քառամյա համալսարան հաճախելու համար արտասահմանյան կամ միջազգային ուսանողի միջին արժեքը կազմում է $38,330, մինչդեռ միջին պետական արժեքը կազմում է $21,950[60]: Երկու տարվա պետական համալսարանները, ինչպիսիք են համայնքային քոլեջները, միջինը $3,730 գանձում են պետական ուսանողների համար, բայց այս հաստատությունները սովորաբար չեն առաջարկում բակալավրի կամ MBA աստիճաններ[61]։ Նահանգների մասնավոր հաստատությունները բոլորն էլ գանձոմ են ուսման վարձը, հաճախ զգալիորեն ավելի շատ, քան իրենց հանրային գործընկերները։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «Best Business Schools». U.S. News & World Report. March 13, 2017.
  2. ↑ 2,0 2,1 Kaplan, Andreas (2018). «Andreas Kaplan: A school is "a building that has four walls…with tomorrow inside": Toward the reinvention of the business school». Business Horizons. 61: 599–608. doi:10.1016/j.bushor.2018.03.010. S2CID 158794290.
  3. ↑ 3,0 3,1 Rodrigues, Lúcia Lima. «Aula do Comércio (1759-1844): Primeiro Estabelecimento Governamental de Ensino de Contabilidade» (PDF) (պորտուգալերեն). Ordem dos Técnicos Oficiais de Contas. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2022-10-10-ին. Վերցված է 9 April 2012-ին.
  4. ↑ «Business Schools and business programs - Graduate International». Արխիվացված է օրիգինալից 2012-03-10-ին. Վերցված է 2012-08-07-ին.
  5. ↑ «Who invented the Business School?». www.businessbecause.com (անգլերեն). 2010-06-01. Վերցված է 2022-08-11-ին.
  6. ↑ «Jean-Baptiste Say Institute | ESCP». www.escp.eu (անգլերեն). Վերցված է 2022-08-11-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Kaplan, Andreas M (2014). «European Management and European Business Schools: Insights from the History of Business Schools». European Management Journal. 32 (4): 529–534. doi:10.1016/j.emj.2014.03.006.
  8. ↑ «BBS History». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-11-28-ին. Վերցված է 2016-02-09-ին.
  9. ↑ «Wharton History». The Wharton School of the University of Pennsylvania. Վերցված է 2012-06-03-ին.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 10,7 Tim Dhoul (11 February 2016). «An International MBA History I: From US Origins to Journeys Overseas». Top MBA. QS Quacquarelli Symonds. Վերցված է 12 September 2023-ին.
  11. ↑ «Haas School of Business». Haas School of Business. Արխիվացված է օրիգինալից 14 March 2016-ին. Վերցված է 4 March 2016-ին.
  12. ↑ «History of Haas». Haas School of Business. Արխիվացված է օրիգինալից 6 March 2016-ին. Վերցված է 4 March 2016-ին.
  13. ↑ «HHL Leipzig Graduate School of Management». Արխիվացված է օրիգինալից 2018-10-15-ին. Վերցված է 2018-12-19-ին.
  14. ↑ «Definition: Betriebswirtschaftlehre (BWL)» (գերմաներեն). Gabler Wirtschaftslexikon. Արխիվացված է օրիգինալից 20 April 2013-ին. Վերցված է 10 June 2012-ին.
  15. ↑ Tuck School of Business | History Արխիվացված 2013-09-03 Wayback Machine. Tuck.dartmouth.edu. Retrieved on 2013-07-26.
  16. ↑ «Birmingham Business School». The Independent. London. 2010-12-12. Արխիվացված է օրիգինալից 2021-02-14-ին. Վերցված է 2017-08-25-ին.
  17. ↑ «History of the School». SGH. Արխիվացված է օրիգինալից 22 July 2012-ին. Վերցված է 8 August 2012-ին.
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 «History of the MBA MBA Friday Facts». www.topmba.com. 22 August 2013. Արխիվացված է օրիգինալից 4 June 2014-ին. Վերցված է 27 May 2014-ին.
  19. ↑ 19,0 19,1 Lock, Andrew R. (March 1996). «The Future of the MBA in the UK». Higher Education. 31 (2): 165–185. doi:10.1007/BF02390443. JSTOR 3447883. S2CID 144903186.
  20. ↑ «The growth and development of NHH». www.nhh.no. Արխիվացված է օրիգինալից 2014-08-12-ին. Վերցված է 2014-08-01-ին.
  21. ↑ Gonzales, Angela (2007-02-05). «Thunderbird school changes name as it seizes new opportunities – Phoenix Business Journal». Phoenix.bizjournals.com. Վերցված է 2012-03-22-ին.
  22. ↑ «Thunderbird history showcased through Arizona Memory Project – Thunderbird School of Global Management». Thunderbird.edu. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-03-14-ին. Վերցված է 2012-03-22-ին.
  23. ↑ «Wits Business School». MBA.co.za. Արխիվացված է օրիգինալից 2007-08-09-ին. Վերցված է 2012-03-22-ին.
  24. ↑ «Gordon Institute of Business Science». GIBS. Վերցված է 9 November 2015-ին.
  25. ↑ Indian Institute of Social Welfare and Business Management
  26. ↑ XLRI- Xavier School of Management
  27. ↑ «Manchester Business School Archive». Archive Hub. Jisc. Վերցված է 31 August 2023-ին.
  28. ↑ «Education». New University. Vol. 3–4. 1969. էջ 14. Վերցված է 25 September 2023-ին.
  29. ↑ «Durham». The Manager. Vol. 33. 1965. էջեր 61, 69, 87. Վերցված է 25 September 2023-ին.
  30. ↑ Chris Ivory; Peter Miskell; Helen Shipton; Andrew White; Kathrin Moeslein; Andy Neely (2006). UK Business Schools: Historical Contexts and Future Scenarios (PDF) (Report). Advanced Institute of Management Research. էջ 6. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2023-10-14-ին. Վերցված է 2023-09-23-ին.
  31. ↑ «About the MBA & General Management Unit». Strathclyde Business School. Վերցված է 2 September 2023-ին.
  32. ↑ «IEDC – Bled School of Management». The Independent. London. 2010-12-21. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-07-06-ին. Վերցված է 2017-08-25-ին.
  33. ↑ «Associate degrees». Structure of U.S. Education. United States Department of Education. Վերցված է 12 September 2023-ին.
  34. ↑ «Bachelor's degrees». Structure of U.S. Education. United States Department of Education. Վերցված է 12 September 2023-ին.
  35. ↑ «Master's degrees». Structure of U.S. Education. United States Department of Education. Վերցված է 12 September 2023-ին.
  36. ↑ «Research doctorate degrees». Structure of U.S. Education. United States Department of Education. Վերցված է 12 September 2023-ին.
  37. ↑ «European Credit Transfer and Accumulation System (ECTS)». European Commission. Վերցված է 12 September 2023-ին.
  38. ↑ «France's educational elite». Daily Telegraph. 17 November 2003. Վերցված է 5 February 2019-ին.
  39. ↑ Pierre Bourdieu (1998). The State Nobility: Elite Schools in the Field of Power. Stanford UP. էջեր 133–35. ISBN 9780804733465.
  40. ↑ «Top Grandes Écoles in France: Ranking, costs, job placements and more». April 19, 2019.
  41. ↑ «Chapter 1.2. A Model for Strategic Planning, Analyzing Cases and Decision Making». Mbatoolbox.org. 2006-02-22. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-02-04-ին. Վերցված է 2012-03-22-ին.
  42. ↑ Kolowich, Steve (29 June 2012). «Online Learning and Liberal Arts Colleges». Inside Highered. Վերցված է 9 November 2015-ին.
  43. ↑ «Bisk Education». bisk.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-08-31-ին. Վերցված է 2012-08-28-ին.
  44. ↑ «Liberal arts college explore uses of 'blended' online learning - InsideHigherEd.com». insidehighered.com.
  45. ↑ J. Scott Armstrong (2012). «Natural Learning in Higher Education». Encyclopedia of the Sciences of Learning.
  46. ↑ Jean-Pierre Jeannet; Hein Schreuder (15 April 2015). From Coal to Biotech The Transformation of DSM with Business School Support. Springer. ISBN 9783662462997. Վերցված է 25 September 2023-ին.
  47. ↑ «Business Schools Post-COVID-19: A Blueprint for Survival». Routledge.
  48. ↑ «Triple accredited business schools (AACSB, AMBA, EQUIS)». MBA Today.
  49. ↑ Dimitra Kessenides. «The World's Best Business Schools, Ranked». Bloomberg Businessweek. Վերցված է 12 September 2023-ին.
  50. ↑ «Top 40 MBA». Corporate Knights. Վերցված է 12 September 2023-ին.
  51. ↑ «Eduniversal Business Schools Ranking 2022». Eduniversal Ranking. Վերցված է 12 September 2023-ին.
  52. ↑ Craig O'Callaghan (9 December 2022). «Top MBA programmes in the world 2023». TopMBA. Վերցված է 12 September 2023-ին.
  53. ↑ «Business school rankings». Financial Times. Վերցված է 12 September 2023-ին.
  54. ↑ «From Best Business School to Best MBA Fit for You». Best Match. Վերցված է 2014-05-01-ին.
  55. ↑ J. Scott Armstrong (1994). «Learning versus Teaching: Reply to Commentaries» (PDF). Interfaces. 24: 39–43. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012-07-27-ին. Վերցված է 2012-02-06-ին.
  56. ↑ «Business School Prestige – Research versus Teaching» (PDF). Journal of Marketing. American Marketing Association. 59: 101–106. 1995.(չաշխատող հղում)
  57. ↑ J. Scott Armstrong and Tad Sperry (1994). «Book Reviewed: Peter Robinson, Snapshots from Hell, New York: Warner Books, 1994» (PDF). Interfaces. 24: 13–43. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2010-06-20-ին.
  58. ↑ Choudaha, Rahul (September 19, 2017). «Accelerating Global Engagement With Collaboration and Innovation». AACSB International.
  59. ↑ 59,0 59,1 «If not Oxford, then what? How much is studying abroad and what will happen after Brexit». BiQdata/EDJNet. 26 June 2019. Արխիվացված է օրիգինալից 11 July 2019-ին. Վերցված է 12 July 2019-ին.
  60. ↑ «Trends in College Pricing and Student Aid 2021» (PDF). CollegeBoard. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2022-10-10-ին. Վերցված է 17 February 2022-ին.
  61. ↑ «Trends in College Pricing 2019» (PDF). College Board. November 2019. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2022-10-10-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բիզնես_դպրոց&oldid=9270390» էջից