Հաբսբուրգյան միապետություն

Հաբսբուրգյան միապետություն
գերմ.՝ Habsburgermonarchie
	Քարտեզ
	Ընդհանուր տեղեկանք
Մայրաքաղաք	Վիեննա (1526-1583) ; Պրահա (1583–1611) ; Վիեննա (1611–1804)
Լեզու	Պաշտոնական՝ ; Լատիներեն ; Գերմաներեն ; Ոչ պաշտոնական՝ ; Հունգարերեն ; Չեխերեն ; Ռումիներեն ; Խորվաթերեն ; Սլովակերեն ; Սլովեներեն ; Դանիերեն ; Իտալերեն ; Լեհերեն ; Ֆրանսերեն ; Սերբերեն
Կրոն	Պաշտոնական՝ ; Կաթոլիկություն ; Ոչ պաշտոնական՝ ; Կալվինականություն ; Լյութերականություն ; Ուղղափառություն ; Հուդայականություն
	Իշխանություն
Պետական կարգ	Ֆեդոալական միապետություն
Դինաստիա	Հաբսբուրգներ

Ավստրիայի պատմություն

Նախապատմական Ավստրիա Նորիկ և Ռեցիա Արևելյան Մարկա Ավստրիայի դքսություն Ավստրիայի էրցհերցոգություն Սրբազան Հռոմեական կայսրություն (Հաբսբուրգյան միապետություն) Ավստրիական կայսրություն Ավստրո-Հունգարական կայսրություն Գերմանական Ավստրիա Առաջին Հանրապետություն Նացիստական Գերմանիա Ալպյան և Դանուբյան Ռեյսխգաու Դաշնակցային բռնազավթում Երկրորդ Հանրապետություն

Հաբսբուրգյան միապետություն (հայտնի է նաև որպես Հաբսբուրգյան կայսրություն, Ավստրական միապետություն գերմ.՝ Habsburgermonarchie), պետությունների կոնգլոմերատի ոչ պաշտոնական անվանում, որը գտնվում էր Հաբսբուրգների տոհմի ավստրիական ճյուղի ղեկավարման տակ։ Սովորաբար կիրառվում է 1526 թվականից սկսած ժամանակահատվածի համար, երբ ավստրիացի էրցհերցոգ Ֆերդինանդ I-ը զբաղեցրեց Չեխիայի և Հունգարիայի գահերը, վերջացրած 1804 թվականով, երբ ձևավորվեց Ավստրիական կայսրությունը։ «Հաբսբուրգյան միապետություն» եզրույթը կարելի է օգտագործել նաև ավելի լայն իմաստով՝ 1276 թվականից (Հաբսբուրգների կողմից Ավստրիայի ղեկավարման ժամանակաշրջանի սկիզբ) մինչև 1918 թվականը (Ավստրո-Հունգարիայի լուծարում)։ Մինչև 1804 թվականը այն տարածքները, որոնք գտնվում էին Հաբսբուրգների իշխանության ներքո, չունեին մեկ ընհանրական պաշտոնական անվանում^[1]^[2]^[3]։

Հաբսբուրգյան կայսրություն անվանումը լայնորեն կիրառվում է նաև Իսպանիան, Իսպանական Նիդերլանդները, Ֆրանշ Կոնտեն, Լոմբարդիան, Նեապոլի թագավորությունը, Սիցիլիան, Սարդինիան և Իսպանիայի ամերիկյան կալվածքները ներառող Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսր Կառլ V Հաբսբուրգի իշխանության ներքո գտնվող պետական կառույցների համախումբը ներկայացնելու համար^[4]^[5]^[6] :

Հաբսբուրգյան միապետության կազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հաբսբուրգյան միապետության (1526-1804 թվականներ) կազմի մեջ են մտել հետևյալ տարածքները^[7]՝

Ավստրիական ժառանգական կալվածքներ՝
- Ավստրիայի էքսհերցոգություն (Ստորին և Վերին),
- Շտիրիայի գերցոգություն,
- Կարինտիայի գերցոգություն,
- Կրաինա հերցոգություն,
- Իստրիա մարկգրաֆություն,
- Տրիպոլիի կոմսություն,
- Գորիցա և Գրադիշկա,
- Ֆորարլբերգ,
- Առաջավոր Ավստրիա
- Տրիեստ,
Չեխական թագի հողեր՝
- Չեխիայի թագավորություն,
- Սիլեզի հերցոգություն,
- Մորավիայի մարկգերցոգություն,
- Վերին Լուժնիցայի մարկգերցոգություն (մինչև 1635 թվականը),
- Ստորին Լուժնիցայի մարկգերցոգություն (մինչև 1635 թվականը),
Հունգարիայի թագավորություն,
Տրանսիլվանիա,
Ռազմական սահման,
Խորվաթիայի և Սլավոնիայի թագավորություն։

Բացի նշված տարածքներից, տարբեր ժամանակներում Հաբսբուրգյան միապետության կազմում են եղել նաև հետևյալ տիրույթները՝

Ավստրիական Նիդերլանդներ (1713-1792թթ.),
Միլանյան գերցոգություն (1713-1797թթ.),
Նեապոլի թագավորություն (1713-1735թթ.),
Սարդինիայի թագավորություն (1713-1720թթ.),
Տիմիշոարայան Բանատ (1718-1778թթ.),
Վոյեվոդինա և Հյուսիսային Բոսնիա (1718-1738թթ.)
Օլթենիա (1718-1738թթ.),
Սիցիլիայի թագավորություն (1720-1735թթ.),
Պարմայի հերցոգություն (1735-1748թթ.),
Գալիցիայի և Լոդոմերիայի թագավորություն (1772 թվականից),
Բուկովինա (1774 թվականից),
Փոքր Լեհաստան (1775 թվականից),
Վենեցիական շրջան (1797 թվականից),
Դալմաթիա (1797 թվականից),

Հաբսբուրգյան դինաստիայի միապետները հանդիսացել են նաև Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսրեր 1439-1806 թվականներին բացառությամբ 1740-1745 թվականների։

Գաղութներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Charles Ingrao. In Quest and Crisis: Emperor Joseph I and the Habsburg Monarchy (1979).(անգլ.)
↑ Elizabeth and Eric Roman. Oakes. Austria-Hungary and the Successor States: A Reference Guide from the Renaissance to the Present (2003)(անգլ.)
↑ R. J. Weston Evans, The Making of the Habsburg Monarchy, 1550–1700: An Interpretation, Oxford University Press, 1979. 0-19-873085-3.
↑ Simon Adams (2005 թ․ հուլիսի 30). The Balkans. Black Rabbit Books. էջեր 1974–. ISBN 978-1-58340-603-8.
↑ SCOTT LACKEY (1995 թ․ հոկտեմբերի 30). The Rebirth of the Habsburg Army: Friedrich Beck and the Rise of the General Staff. ABC-CLIO. էջեր 166–. ISBN 978-0-313-03131-1.
↑ Carl Cavanagh Hodge (2008). Encyclopedia of the Age of Imperialism, 1800-1914: A-K. Greenwood Publishing Group. էջեր 59–. ISBN 978-0-313-33406-1.
↑ Pieter M Judson. The Habsburg Empire: A New History (2016). Downplays the disruptive impact of ethnic nationalism.(անգլ.)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Австрия или Австрийская монархия». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Հաբսբուրգյան միապետություն կատեգորիայում։

[1] Charles Ingrao. In Quest and Crisis: Emperor Joseph I and the Habsburg Monarchy (1979).(անգլ.)

[2] Elizabeth and Eric Roman. Oakes. Austria-Hungary and the Successor States: A Reference Guide from the Renaissance to the Present (2003)(անգլ.)

[3] R. J. Weston Evans, The Making of the Habsburg Monarchy, 1550–1700: An Interpretation, Oxford University Press, 1979. 0-19-873085-3.

[Adams2005-4] Simon Adams (2005 թ․ հուլիսի 30). The Balkans. Black Rabbit Books. էջեր 1974–. ISBN 978-1-58340-603-8.

[LACKEY1995-5] SCOTT LACKEY (1995 թ․ հոկտեմբերի 30). The Rebirth of the Habsburg Army: Friedrich Beck and the Rise of the General Staff. ABC-CLIO. էջեր 166–. ISBN 978-0-313-03131-1.

[Hodge2008-6] Carl Cavanagh Hodge (2008). Encyclopedia of the Age of Imperialism, 1800-1914: A-K. Greenwood Publishing Group. էջեր 59–. ISBN 978-0-313-33406-1.

[7] Pieter M Judson. The Habsburg Empire: A New History (2016). Downplays the disruptive impact of ethnic nationalism.(անգլ.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]