Ֆինլանդիա և ՆԱՏՕ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ֆինլանդիա և ՆԱՏՕ
Ֆինլանդիա և ՆԱՏՕ

Ֆինլանդիա
ՆԱՏՕ

Ֆինլանդիան ներկայումս հանդիսանում է Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի կազմակերպության (ՆԱՏՕ) անդամ։ Պետության անդամակցությունը ՆԱՏՕ-ին տեղի է ունեցել 2023 թվականի ապրիլի 4-ին[1]։

Նախապատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1947 և 1948 թվականներին Ֆինլանդիան համապատասխանաբար ստորագրեց Փարիզի խաղաղության պայմանագիրը և ԽՍՀՄ-ի հետ բարեկամության, համագործակցության և փոխադարձ օգնության մասին պայմանագիրը՝ հաստատելով չեզոքություն[2][3]։ Չեզոքության քաղաքականությունը գործում էր սառը պատերազմի ընթացքում։ Չնայած դրան, Ֆինլանդիան ՆԱՏՕ-ին թույլ է տվել օգտագործել իր օդային տարածքը և մասնակցել է համագործակցության այլ գործողությունների։ ԽՍՀՄ փլուզումից հետո Ֆինլանդիան մասամբ հեռացավ չեզոքությունից՝ անդամակցելով Եվրամիությանը[4]։

Ֆինլանդիան ՆԱՏՕ-ի հետ ակտիվ հարաբերություններ սկսել է պահպանել 1994 թվականից, երբ միացել է «Գործընկերություն հանուն խաղաղության» ծրագրին[5]։ 1990-ական թվականներից ի վեր Հելսինկին ձգտում էր առավելագույնս մոտենալ ՆԱՏՕ-ի չափանիշներին[5][6]։ 1995 թվականից Ֆինլանդիան մասնակցել է Բոսնիա և Հերցեգովինայում ՆԱՏՕ-ի խաղաղապահ ուժերին (IFOR, 1996 թվականից՝ SFOR): 1999 թվականից Ֆինլանդիան զինծառայողներ է տրամադրել Կոսովոյում ՆԱՏՕ-ի ռազմական կոնտինգենտին (KFOR)։ 2002-2021 թվականներին Աֆղանստանում գործում էր ֆիննական զորախումբ՝ ISAF ուժերի կազմում և նրանց փոխարինած «Վճռական աջակցություն օպերացիան»[5][6][7]։ Ֆինլանդիան դարձել է 1997 թվականին ստեղծված ևրոատլանտյան Գործընկերության Խորհրդի անդամ։ 2008 թվականին երկիրը միացել է ՆԱՏՕ-ի արագ արձագանքման ուժերին[6]։ 2014-ին Ղրիմի թերակղզին Ռուսաստանի կողմից բռնակցելուց հետո, զուգորդված Մոսկվայի կողմից Ուկրաինայի արևելքում անջատողականներին աջակցելու հետ, Ֆինլանդիան ընդլայնեց իր համագործակցությունը ՆԱՏՕ-ի հետ։ Այդ ժամանակ էլ նա դարձավ ՆԱՏՕ-ի ընդլայնված հնարավորությունների ծրագրի գործընկերը[6]։

2017 թվականին Ֆինլանդիան մտել է Միացյալ էքսպեդիցիոն ուժերի կազմի մեջ Մեծ Բրիտանիայի հրամանատարության ներքո, որոնք ստեղծվել են ՆԱՏՕ-ի նախաձեռնությամբ[6]։

Ներածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

[[Файл:Flags of Finland and NATO.jpg|мини|слева|Ֆինլանդիայի և ՆԱՏՕ-ի դրոշները Ֆինլանդիայի արտաքին գործերի նախարարության շենքի առջև։ Ապրիլի 4, 2023 թվական]] 2022 թվականին սկսվեց Ռուսաստանի ներխուժումն Ուկրաինա, ինչը ստիպեց Ֆինլանդիային տեսնել «ռուսական սպառնալիք»[6], ֆինների շրջանում ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու աջակցությունն աճել է[6][8]։ Մայիսի 15-ին նախագահ Սաուլի Նինիստոն և կառավարությունը որոշեցին, որ Ֆինլանդիան ՆԱՏՕ-ին հայտ կներկայացնի[9]։ Մայիսի 17-ին Ֆինլանդիայի խորհրդարանը (էդուսկունտա) հավանություն է տվել հայտի ներկայացմանը, 188 պատգամավոր կողմ է քվեարկել, 8-ը՝ դեմ[10]։ Մայիսի 18-ին ՆԱՏՕ-ում Ֆինլանդիայի դեսպան Կլաուս Կորխոնենը և ՆԱՏՕ-ում Շվեդիայի դեսպան Աքսել Վերնհոֆը միաժամանակ Բրյուսելում ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Ենս Սթոլթենբերգին հանձնեցին ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու հայտերը[11]։ Հուլիսի 5-ին ստորագրվել է ՆԱՏՕ-ին Ֆինլանդիայի անդամակցության մասին արձանագրությունը[12]։ Այսպիսով, Ֆինլանդիան հրաժարվեց չեզոքությունից, որին հավատարիմ էր 75 տարի[3]։

Մինչև 2023 թվականի մարտի 31-ը ՆԱՏՕ-ի բոլոր երկրները, ներառյալ Հունգարիայի և Թուրքիայի դանդաղողները, վավերացրել են Ֆինլանդիայի անդամակցությունը ՆԱՏՕ-ին[13]։ Այն բանից հետո, երբ ՆԱՏՕ-ի բոլոր երկրները ծանուցեցին ԱՄՆ կառավարությանը, որը 1949 թվականի Վաշինգտոնի պայմանագրի ավանդապահն է, ՆԱՏՕ-ի ստեղծման մասին[14][15], Ապրիլի 4-ին Ֆինլանդիան դարձավ ՆԱՏՕ-ի 31-րդ անդամը։ ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգը հայտարարել է, որ դաշինքն առանց իր համաձայնության զորքեր չի տեղակայելու Ֆինլանդիայում[16]։ Նա նաև վավերացման գործընթացն ամենաարագն է համարել ՆԱՏՕ-ի ժամանակակից պատմության մեջ[17]։

Վավերացման գործընթաց[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

№ ՆԱՏՕ-ի անդամ պետություն Վավերացման ուժի մեջ մտնելու ամսաթիվը[18]
1 {{{2}}} Ալբանիա 2022 թվականի օգոստոսի 11
2 Բելգիա Բելգիա 2022 թնականի օգոստոսի 11
3  Բուլղարիա 2022 թվական օգոստոսի 9
4 Միացյալ Թագավորություն Միացյալ Թագավորություն 2022 թվականի հուլիսի 8
5 {{{2}}} Հունգարիա 2023 թվականի մարտի 31
6 {{{2}}} Գերմանիա 2022 թվականի հուլիսի 20
7 {{{2}}} Հունաստան 2022 թվականի հոկտեմբերի 14
8 {{{2}}} Դանիա 2022 թվականի հուլիսի 5
9 {{{2}}} Իսլանդիա 2022 թվականի հուլիսի 6
10 {{{2}}} Իսպանիա 2022 թվականի հոկտեմբերի 6
11 {{{2}}} Իտալիա 2022 թվականի օգոստոսի 17
12  Կանադա 2022 թվականի հուլիսի 5
13 {{{2}}} Լատվիա 2022 թվականի հուլիսի 22
14 {{{2}}} Լիտվա 2022 թվականի օգոստոսի 4
15 {{{2}}} Լյուքսեմբուրգ 2022 թվականի օգոստոսի 9
№ ՆԱՏՕ-ի անդամ պետություն Վավերացման ուժի մեջ մտնելու ամսաթիվը[18]
16  Նիդերլանդներ 2022 թվականի հուլիսի 20
17 {{{2}}} Նորվեգիա 2022 թվականի հուլիսի 7
18  Լեհաստան 2022 թվականի օգոստոսի 3
19 {{{2}}} Պորտուգալիա 2022 թվականի հոկտեմբերի 11
20 {{{2}}} Ռումինիա 2022 թվականի օգոստոսի 22
21 {{{2}}} Հյուսիսային Մակեդոնիա 2022 թվականի օգոստոսի 22
22  Սլովակիա 2022 թվականի հոկտեմբերի 4
23  Սլովենիա 2022 թվականի հոկտեմբերի 24
24 ԱՄՆ-ի դրոշը ԱՄՆ 2022 թվականի օգոստոսի 18
25 {{{2}}} Թուրքիա 2023 թվականի ապրիլի 4
26 {{{2}}} Ֆրանսիա 2022 թվականի օգոստոսի 16
27 {{{2}}} Խորվաթիա 2022 թվականի օգոստոսի 25
28 {{{2}}} Չեռնոգորիա 2022 թվականի սեպտեմբերի 13
29  Չեխիա 2022 թվականի սեպտեմբերի 19
30 {{{2}}} Էստոնիա 2022 թվականի հուլիսի 22

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «Finland to join NATO as Allied Foreign Ministers meet» (անգլերեն). NATO. 2023 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 3-ին.
  2. ↑ «После вступления Финляндии в НАТО общая граница РФ с альянсом увеличится на 1,3 тыс. км» (ռուսերեն). Коммерсантъ. 2023 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 4-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 Абаринов, Владимир (2022 թ․ մայիսի 20). «"Мы не дрогнули". Швеция и Финляндия отказались от нейтралитета». Радио Свобода. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 4-ին.
  4. ↑ «How Finland went from neutral to NATO» (անգլերեն). The Washington Post. 2023 թ․ ապրիլի 4. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 4-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Салониус-Пастернак, Чарли (2015 թ․ օգոստոսի 5). «Финский опыт нейтралитета. Что нужно учесть Украине?». Европейская правда. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 13-ին. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 17-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 «Как менялись позиции Швеции и Финляндии по вопросу о вступлении в НАТО». ТАСС. 2022 թ․ մայիսի 18. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մայիսի 18-ին. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 17-ին.
  7. ↑ Воронов К. Миротворчество стран Северной Европы: ответы на вызовы // Мировая экономика и международные отношения. — 2011. — № 12. — С. 57-68. — doi:10.20542/0131-2227-2011-12-57-68
  8. ↑ «Ниинистё и Марин: Финляндия должна подать заявку на членство в НАТО как можно скорее». Yle. 2022 թ․ մայիսի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 13-ին.
  9. ↑ «Президент и правительство: Финляндия подаст заявку на вступление в НАТО». Yle. 2022 թ․ մայիսի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մայիսի 17-ին. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 17-ին.
  10. ↑ «Финский парламент одобрил членство страны в НАТО». ТАСС. 2022 թ․ մայիսի 17. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մայիսի 17-ին. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 17-ին.
  11. ↑ «Финляндия и Швеция в Брюсселе подали заявку на вступление в НАТО». Yle. 2022 թ․ մայիսի 18. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մայիսի 18-ին. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 18-ին.
  12. ↑ «Финляндия и Швеция подписали протоколы о вступлении в НАТО». ТАСС. 2022 թ․ հուլիսի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հուլիսի 5-ին. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 6-ին.
  13. ↑ «Турецкий парламент ратифицировал протокол о вступлении Финляндии в НАТО». ՌԻԱ Նովոստի. 2023 թ․ մարտի 31. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 31-ին.
  14. ↑ «Страны НАТО официально пригласят Финляндию и Швецию в альянс 29 июня». ТАСС. 2022 թ․ հունիսի 28. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունիսի 28-ին. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 25-ին.
  15. ↑ «Finland and Nato» (անգլերեն). Finnish Government. 2022 թ․ հուլիսի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հուլիսի 25-ին. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 25-ին.
  16. ↑ «Премьер Польши Моравецкий: Финляндия стала членом НАТО» (ռուսերեն). Коммерсантъ. 2023 թ․ ապրիլի 4. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 4-ին.
  17. ↑ Польская, Ксения (2023 թ․ ապրիլի 3). «НАТО не видит изменений в ядерной позиции» (ռուսերեն). Брюссель: Deutsche Welle. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 4-ին.
  18. ↑ 18,0 18,1 «Protocol to the North Atlantic Treaty on the Accession of the Republic of Finland» (PDF) (անգլերեն). U.S. Department of State. 2022 թ․ հոկտեմբերի 11. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 12-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ֆինլանդիա_և_ՆԱՏՕ&oldid=9801918» էջից