«Հիլարի Ուայթհոլ Փաթնամ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
→‎top: Կատեգորիայի ավելացում
No edit summary
Տող 1. Տող 1.
{{Անձ}}
'''Հիլարի Ուայթհոլ Փաթնամ''' ({{ԱԾ}}), [[Ամերիկացիներ|ամերիկաց]]<nowiki/>ի տրամաբան և [[փիլիսոփա]], [[Հարվարդի համալսարան]]<nowiki/>ի [[պրոֆեսոր]]։ Ամենից հաճախ մեջբերված և ազդեցիկ ամերիկյան ժամանակակակից [[փիլիսոփա]]<nowiki/>ներից մեկը{{sfn|Макеева|1996|с=3}}{{sfn|Hickey|2009|p=1}}։
'''Հիլարի Ուայթհոլ Փաթնամ''' ({{ԱԾ}}), [[Ամերիկացիներ|ամերիկաց]]ի տրամաբան և [[փիլիսոփա]], [[Հարվարդի համալսարան]]ի [[պրոֆեսոր]]։ Ամենից հաճախ մեջբերված և ազդեցիկ ամերիկյան ժամանակակակից [[փիլիսոփա]]ներից մեկը{{sfn|Макеева|1996|с=3}}{{sfn|Hickey|2009|p=1}}։


== Կենսագրություն ==
== Կենսագրություն ==
Հիլարի Փաթնամը ծնվել է Սամուել Փաթնամի ընտանիքում ({{lang-en|Erle Samuel Putnam}}, 1892—1950)<ref>Хиллари Патнэм в автобиографии упоминает, что его отец на самом деле был 1888 года рождения.</ref> և Ռիվա Փաթնամը (անունը ՝ Սամփսոն) {{lang-en|Riva Lillian Sampson}}; 1893—1979)։ Մոր ծնողները՝ [[Հրեաներ|հրեա]] ներգաղթյալներ էին Կովնոյից, ովքեր 1880-ականների վերջին հաստատվել էին [[Չիկագո]]<nowiki/>յում, իսկ ավել ուշ տեղափոխվել [[Մանչեստր|Մանչեսթեր]], որտեղ ծնվել են նրանց ավագ երեխաները<ref>[https://books.google.com/books?id=adoKCQAAQBAJ&pg=PA4&lpg=PA4&dq= The Philosophy of Hilary Putnam]</ref>։ Նրա հայրը [[լրագրող]] և [[Թարգմանիչները|թարգմանիչ]] էր, 1936-1945 թվականներին աշխատել է կոմունիստական <nowiki/>[[մամուլ]]<nowiki/>ում, մայրը [[Բեմանկարչություն|ստենոգրաֆ]] էր։ Մինչև 1934 թվականը ընտանիքն ապրում էր [[Փարիզ|Փարի]]<nowiki/>զում։ Մինչև 1934 թվականը ընտանիքն ապրում էր Փարիզում։
Հիլարի Փաթնամը ծնվել է Սամուել Փաթնամի ընտանիքում ({{lang-en|Erle Samuel Putnam}}, 1892—1950)<ref>Хиллари Патнэм в автобиографии упоминает, что его отец на самом деле был 1888 года рождения.</ref> և Ռիվա Փաթնամը (անունը ՝ Սամփսոն) {{lang-en|Riva Lillian Sampson}}; 1893—1979)։ Մոր ծնողները՝ [[Հրեաներ|հրեա]] ներգաղթյալներ էին Կովնոյից, ովքեր 1880-ականների վերջին հաստատվել էին [[Չիկագո]]յում, իսկ ավել ուշ տեղափոխվել [[Մանչեստր|Մանչեսթեր]], որտեղ ծնվել են նրանց ավագ երեխաները<ref>[https://books.google.com/books?id=adoKCQAAQBAJ&pg=PA4&lpg=PA4&dq= The Philosophy of Hilary Putnam]</ref>։ Նրա հայրը [[լրագրող]] և [[Թարգմանիչները|թարգմանիչ]] էր, 1936-1945 թվականներին աշխատել է կոմունիստական [[մամուլ]]ում, մայրը [[Բեմանկարչություն|ստենոգրաֆ]] էր։ Մինչև 1934 թվականը ընտանիքն ապրում էր [[Փարիզ|Փարի]]զում։ Մինչև 1934 թվականը ընտանիքն ապրում էր Փարիզում։


Որպես վերլուծական փիլիսոփայության առաջատար ներկայացուցիչներից մեկը՝ 1980-ականների կեսերից հանդես է եկել նրա կոշտ քննադատությամբ։ Փիլիսոփայական [[հետաքրքրություն]]<nowiki/>ները ներառում են գիտության [[փիլիսոփայություն]]<nowiki/>ն ու մեթոդաբանությունը, լեզվի փիլիսոփայությունը, մտքի փիլիսոփայությունը, [[իմացաբանություն]]<nowiki/>ն ու [[տրամաբանություն]]<nowiki/>ը։
Որպես վերլուծական փիլիսոփայության առաջատար ներկայացուցիչներից մեկը՝ 1980-ականների կեսերից հանդես է եկել նրա կոշտ քննադատությամբ։ Փիլիսոփայական [[հետաքրքրություն]]ները ներառում են գիտության [[փիլիսոփայություն]]ն ու մեթոդաբանությունը, լեզվի փիլիսոփայությունը, մտքի փիլիսոփայությունը, [[իմացաբանություն]]ն ու [[տրամաբանություն]]ը։


1960-թվականներին Փաթնամը Ս․ Կրիպեի հետ միասին, ստեղծում է «նոր» կամ «պատճառահետեւանքային» [[տեսություն]], համաձայն որի` բնական տեսակներ հասկացությունների իմաստը, որոնք կազմում են գիտական <nowiki/>[[տերմին]]<nowiki/>ների մեծամասնությունը, որոշվում է հիմնականում նրանց ներքին բնույթով, բայց հաշվի են առնվում նաև նրանց օգտագործման պրագմատիկ ասպեկտները։
1960-թվականներին Փաթնամը Ս․ Կրիպեի հետ միասին, ստեղծում է «նոր» կամ «պատճառահետեւանքային» [[տեսություն]], համաձայն որի` բնական տեսակներ հասկացությունների իմաստը, որոնք կազմում են գիտական [[տերմին]]ների մեծամասնությունը, որոշվում է հիմնականում նրանց ներքին բնույթով, բայց հաշվի են առնվում նաև նրանց օգտագործման պրագմատիկ ասպեկտները։


1980-ականների կեսերից քննադատում է վերլուծական փիլիսոփայությունը, որի առաջնորդներից մեկն էր համարվում նախկինում{{sfn|НФЭ|2010}}։ 1976-ին ընտրվել է [[Ամերիկա]]<nowiki/>յի փիլիսոփայական ասոցիացիայի նախագահ։ 2000 թվականից նա դադարեցնում է դասախոսական գործունեությունը։
1980-ականների կեսերից քննադատում է վերլուծական փիլիսոփայությունը, որի առաջնորդներից մեկն էր համարվում նախկինում{{sfn|НФЭ|2010}}։ 1976-ին ընտրվել է [[Ամերիկա]]յի փիլիսոփայական ասոցիացիայի նախագահ։ 2000 թվականից նա դադարեցնում է դասախոսական գործունեությունը։


2011-ին նա արժանացել է Ռոլֆ Շոկի անվան տրամաբանության և փիլիսոփայության մրցանակի<ref>[http://www.kva.se/en/Prizes/Prize-winner-page/?laureateId=749 Лауреаты премии Рольфа Шока] — на сайте [[Шведская королевская академия наук|Шведской королевской академии наук]]{{ref-en}}</ref>։
2011-ին նա արժանացել է Ռոլֆ Շոկի անվան տրամաբանության և փիլիսոփայության մրցանակի<ref>[http://www.kva.se/en/Prizes/Prize-winner-page/?laureateId=749 Лауреаты премии Рольфа Шока] — на сайте [[Шведская королевская академия наук|Шведской королевской академии наук]]{{ref-en}}</ref>։


== Գիտական ներդրում ==
== Գիտական ներդրում ==
Փաթնամը հրապարակեց բազմաթիվ ուսումնասիրություններ գիտության մեթոդաբանության, լեզվի փիլիսոփայության, գիտակցության փիլիսոփայության, էթիկայի և տրամաբանության խնդիրների, [[մաթեմատիկա]]<nowiki/>յի, [[ֆիզիկա]]<nowiki/>յի և [[քվանտային մեխանիկա]]<nowiki/>յի փիլիսոփայական խնդիրների վերաբերյալ{{sfn|Макеева|1996|с=6}}։ Նա ստեղծեց հղումների տեսություն ՝ նպատակ ունենալով հերքել Թոմաս Կունի և Պոլ Ֆեյերաբենդի թեզերը, գիտական տեսությունների անհամեմատելիության վերաբերյալ{{sfn|Макеева|1996|с=57}}։ Իր կյանքի ընթացքում Փաթնամի փիլիսոփայական հայացքները զգալի փոփոխությունների ենթարկվեցին։ Հետազոտողները առանձնացնում են փիլիսոփայական [[էվոլյուցիա]]<nowiki/>յի երեք փուլ{{sfn|Hickey|2009|p=2}}։
Փաթնամը հրապարակեց բազմաթիվ ուսումնասիրություններ գիտության մեթոդաբանության, լեզվի փիլիսոփայության, գիտակցության փիլիսոփայության, էթիկայի և տրամաբանության խնդիրների, [[մաթեմատիկա]]յի, [[ֆիզիկա]]յի և [[քվանտային մեխանիկա]]յի փիլիսոփայական խնդիրների վերաբերյալ{{sfn|Макеева|1996|с=6}}։ Նա ստեղծեց հղումների տեսություն ՝ նպատակ ունենալով հերքել Թոմաս Կունի և Պոլ Ֆեյերաբենդի թեզերը, գիտական տեսությունների անհամեմատելիության վերաբերյալ{{sfn|Макеева|1996|с=57}}։ Իր կյանքի ընթացքում Փաթնամի փիլիսոփայական հայացքները զգալի փոփոխությունների ենթարկվեցին։ Հետազոտողները առանձնացնում են փիլիսոփայական [[էվոլյուցիա]]յի երեք փուլ{{sfn|Hickey|2009|p=2}}։
* գիտական ռեալիզմ(1957—1975)
* գիտական ռեալիզմ(1957—1975)
* ներքին ռեալիզմ (1976—1988)
* ներքին ռեալիզմ (1976—1988)
Տող 29. Տող 30.


== Քաղաքական և կրոնական հայացքներ ==
== Քաղաքական և կրոնական հայացքներ ==
[[Կյանք]]<nowiki/>ի վաղ շրջանում Փաթնամը կիսում էր իր ծնողների կոմունիստական հայացքները (հայրը Daily Worker- ի սյունակագիր էր)<ref name="Econ">[https://www.economist.com/news/obituary/21695366-hilary-putnam-philosopher-died-march-13th-aged-89-meaning-meaning «The meaning of meaning»], The Economist, Mar 26th 2016</ref>։ Նա արմատական ձախ Առաջադիմական աշխատանքային կուսակցության (PLP) անդամ էր, ապրում էր կոմունայում և դեմ էր արտահայտվում [[Վիետնամի պատերազմ]]<nowiki/>ին<ref name="Econ" />։ Հավատարիմ էր [[Աթեիզմ|աթեիստ]]<nowiki/>ական և հակակղերական հայացքներին<ref name="Econ" />։ Կյանքի վերջին շրջանում նա հրաժարվեց ձախ գաղափարախոսությունից և ընդունեց [[հուդայականություն]]։ Կնոջ հետ միասին նա վերադարձավ կրոնական ավանդույթին, երեխաներին դաստիարակության հարցում ևս։ 68 տարեկան հասակում նա բար-միցվայի արարողության է ենթարկվել։ Նա սովորեց [[եբրայերեն]] և գրեց հուդայականության փիլիսոփայության վերաբերյալ մի քանի գիրք, որոնցում, մասնավորապես, նա պնդեց, որ ապացույցների որոնումը հակասում է կրոնական աշխարհայացքի էությանը<ref name="Econ" /><ref>{{cite web|url=http://bostonreview.net/BR29.1/putnam.html|title=Hilary Putnam: The Chosen People|publisher=Bostonreview.net|date=|accessdate=2011-03-20|archiveurl=https://www.webcitation.org/65Z9NoNvr?url=http://bostonreview.net/BR29.1/putnam.html|archivedate=2012-02-19|deadlink=yes}}</ref>։
[[Կյանք]]ի վաղ շրջանում Փաթնամը կիսում էր իր ծնողների կոմունիստական հայացքները (հայրը Daily Worker- ի սյունակագիր էր)<ref name="Econ">[https://www.economist.com/news/obituary/21695366-hilary-putnam-philosopher-died-march-13th-aged-89-meaning-meaning «The meaning of meaning»], The Economist, Mar 26th 2016</ref>։ Նա արմատական ձախ Առաջադիմական աշխատանքային կուսակցության (PLP) անդամ էր, ապրում էր կոմունայում և դեմ էր արտահայտվում [[Վիետնամի պատերազմ]]ին<ref name="Econ" />։ Հավատարիմ էր [[Աթեիզմ|աթեիստ]]ական և հակակղերական հայացքներին<ref name="Econ" />։ Կյանքի վերջին շրջանում նա հրաժարվեց ձախ գաղափարախոսությունից և ընդունեց [[հուդայականություն]]։ Կնոջ հետ միասին նա վերադարձավ կրոնական ավանդույթին, երեխաներին դաստիարակության հարցում ևս։ 68 տարեկան հասակում նա բար-միցվայի արարողության է ենթարկվել։ Նա սովորեց [[եբրայերեն]] և գրեց հուդայականության փիլիսոփայության վերաբերյալ մի քանի գիրք, որոնցում, մասնավորապես, նա պնդեց, որ ապացույցների որոնումը հակասում է կրոնական աշխարհայացքի էությանը<ref name="Econ" /><ref>{{cite web|url=http://bostonreview.net/BR29.1/putnam.html|title=Hilary Putnam: The Chosen People|publisher=Bostonreview.net|date=|accessdate=2011-03-20|archiveurl=https://www.webcitation.org/65Z9NoNvr?url=http://bostonreview.net/BR29.1/putnam.html|archivedate=2012-02-19|deadlink=yes}}</ref>։


== Ընտանիք ==
== Ընտանիք ==
1962 թվականին նա ամուսնանում է Ռութ Աննա Յակոբսի հետ<ref name="Globe">{{cite news|author=Linda Wertheimer|title=Finding My Religion|url=http://www.boston.com/news/globe/magazine/articles/2006/07/30/finding_my_religion/?page=3|date=July 30, 2006 | work=The Boston Globe}}</ref>, կինը դասավանդել է փիլիսոփայություն [[Ուելսլի քոլեջ]]<nowiki/>ում<ref name="Hick">To appear in the «American Philosophers» edition of ''Literary Biography'', ed. Bruccoli, Layman and Clarke</ref>։ Ռութ Աննա Յակոբսը սերում էր Գոթայից գերմանացի գիտնականների ընտանիքից (հնագետ Քրիստիան Ֆրիդրիխ Վիլհելմ Յակոբսը նրա նախնին էր), ծնվել է Գերմանիայում<ref>Hortsch, Michael. «Dr. Hans Nathan Kohn — ein Berliner Jüdischer Arzt und Forscher am Vorabend des Nationalsozialismus.» Berlin Medical, Vol. 4:26-28 August 2007</ref>։
1962 թվականին նա ամուսնանում է Ռութ Աննա Յակոբսի հետ<ref name="Globe">{{cite news|author=Linda Wertheimer|title=Finding My Religion|url=http://www.boston.com/news/globe/magazine/articles/2006/07/30/finding_my_religion/?page=3|date=July 30, 2006 | work=The Boston Globe}}</ref>, կինը դասավանդել է փիլիսոփայություն [[Ուելսլի քոլեջ]]ում<ref name="Hick">To appear in the «American Philosophers» edition of ''Literary Biography'', ed. Bruccoli, Layman and Clarke</ref>։ Ռութ Աննա Յակոբսը սերում էր Գոթայից գերմանացի գիտնականների ընտանիքից (հնագետ Քրիստիան Ֆրիդրիխ Վիլհելմ Յակոբսը նրա նախնին էր), ծնվել է Գերմանիայում<ref>Hortsch, Michael. «Dr. Hans Nathan Kohn — ein Berliner Jüdischer Arzt und Forscher am Vorabend des Nationalsozialismus.» Berlin Medical, Vol. 4:26-28 August 2007</ref>։


Կինը նրանից երկար ապրեց, ինչպես նաև նրա երեխաները՝ որդիներ Սամուելը և Հեսուն,․և դուստրերը ՝ Էրիկը և Մաքսիմը։
Կինը նրանից երկար ապրեց, ինչպես նաև նրա երեխաները՝ որդիներ Սամուելը և Հեսուն,․և դուստրերը ՝ Էրիկը և Մաքսիմը։

07:35, 9 Օգոստոսի 2021-ի տարբերակ

Հիլարի Ուայթհոլ Փաթնամ
Դիմանկար
Ծնվել էհուլիսի 31, 1926(1926-07-31)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՉիկագո, Իլինոյս, ԱՄՆ[1]
Մահացել էմարտի 13, 2016(2016-03-13)[4][1][2][…] (89 տարեկան)
Մահվան վայրArlington, Միդլսեքս շրջան, Մասաչուսեթս, ԱՄՆ[1]
Քաղաքացիություն ԱՄՆ[5]
Կրոնհուդայականություն
ԿրթությունՀարվարդի համալսարան[1], Փենսիլվանիայի համալսարան[1], Central High School? և Լոս Անջելեսի կալիֆոռնյան համալսարան (1951)[1]
Ազդվել էՎիլյամ Ջեյմս, Ջոն Դյուի և Լյուդվիգ Վիտգենշթայն
ԵրկերReason, truth, and history?
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, փիլիսոփա, համալսարանի դասախոս, ոչ գեղարվեստական գրող և համակարգչային գիտնական
ԱշխատավայրՓրինսթոնի համալսարան, Հարվարդի համալսարան, Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ և Հյուսիսարևմտյան համալսարան
Ծնողներհայր՝ Samuel Putnam?
ԿուսակցությունProgressive Labor Party?
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունԵվրոպական գիտությունների և արվեստների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն և Բրիտանական ակադեմիա
 Hilary Putnam Վիքիպահեստում

Հիլարի Ուայթհոլ Փաթնամ (հուլիսի 31, 1926(1926-07-31)[1][2][3][…], Չիկագո, Իլինոյս, ԱՄՆ[1] - մարտի 13, 2016(2016-03-13)[4][1][2][…], Arlington, Միդլսեքս շրջան, Մասաչուսեթս, ԱՄՆ[1]), ամերիկացի տրամաբան և փիլիսոփա, Հարվարդի համալսարանի պրոֆեսոր։ Ամենից հաճախ մեջբերված և ազդեցիկ ամերիկյան ժամանակակակից փիլիսոփաներից մեկը[8][9]։

Կենսագրություն

Հիլարի Փաթնամը ծնվել է Սամուել Փաթնամի ընտանիքում (անգլ.՝ Erle Samuel Putnam, 1892—1950)[10] և Ռիվա Փաթնամը (անունը ՝ Սամփսոն) անգլ.՝ Riva Lillian Sampson; 1893—1979)։ Մոր ծնողները՝ հրեա ներգաղթյալներ էին Կովնոյից, ովքեր 1880-ականների վերջին հաստատվել էին Չիկագոյում, իսկ ավել ուշ տեղափոխվել Մանչեսթեր, որտեղ ծնվել են նրանց ավագ երեխաները[11]։ Նրա հայրը լրագրող և թարգմանիչ էր, 1936-1945 թվականներին աշխատել է կոմունիստական մամուլում, մայրը ստենոգրաֆ էր։ Մինչև 1934 թվականը ընտանիքն ապրում էր Փարիզում։ Մինչև 1934 թվականը ընտանիքն ապրում էր Փարիզում։

Որպես վերլուծական փիլիսոփայության առաջատար ներկայացուցիչներից մեկը՝ 1980-ականների կեսերից հանդես է եկել նրա կոշտ քննադատությամբ։ Փիլիսոփայական հետաքրքրությունները ներառում են գիտության փիլիսոփայությունն ու մեթոդաբանությունը, լեզվի փիլիսոփայությունը, մտքի փիլիսոփայությունը, իմացաբանությունն ու տրամաբանությունը։

1960-թվականներին Փաթնամը Ս․ Կրիպեի հետ միասին, ստեղծում է «նոր» կամ «պատճառահետեւանքային» տեսություն, համաձայն որի` բնական տեսակներ հասկացությունների իմաստը, որոնք կազմում են գիտական տերմինների մեծամասնությունը, որոշվում է հիմնականում նրանց ներքին բնույթով, բայց հաշվի են առնվում նաև նրանց օգտագործման պրագմատիկ ասպեկտները։

1980-ականների կեսերից քննադատում է վերլուծական փիլիսոփայությունը, որի առաջնորդներից մեկն էր համարվում նախկինում[12]։ 1976-ին ընտրվել է Ամերիկայի փիլիսոփայական ասոցիացիայի նախագահ։ 2000 թվականից նա դադարեցնում է դասախոսական գործունեությունը։

2011-ին նա արժանացել է Ռոլֆ Շոկի անվան տրամաբանության և փիլիսոփայության մրցանակի[13]։

Գիտական ներդրում

Փաթնամը հրապարակեց բազմաթիվ ուսումնասիրություններ գիտության մեթոդաբանության, լեզվի փիլիսոփայության, գիտակցության փիլիսոփայության, էթիկայի և տրամաբանության խնդիրների, մաթեմատիկայի, ֆիզիկայի և քվանտային մեխանիկայի փիլիսոփայական խնդիրների վերաբերյալ[14]։ Նա ստեղծեց հղումների տեսություն ՝ նպատակ ունենալով հերքել Թոմաս Կունի և Պոլ Ֆեյերաբենդի թեզերը, գիտական տեսությունների անհամեմատելիության վերաբերյալ[15]։ Իր կյանքի ընթացքում Փաթնամի փիլիսոփայական հայացքները զգալի փոփոխությունների ենթարկվեցին։ Հետազոտողները առանձնացնում են փիլիսոփայական էվոլյուցիայի երեք փուլ[16]։

  • գիտական ռեալիզմ(1957—1975)
  • ներքին ռեալիզմ (1976—1988)
  • պրագմատիկ ռեալիզմ (1988—2016)

Այս փուլերից առաջինում Փաթնամը դարձավ հոգեֆիզիոլոգիական խնդրի լուծման ֆունկցիոնալ մոտեցման ամենաազդեցիկ ներկայացուցիչներից մեկը, որը ուղեղի գործունեությունը համեմատում է թվային համակարգչի աշխատանքի հետ, բայց հետագայում հրաժարվեց այս մոտեցումից և ենթարկեց կոշտ քննադատություն[17]։ 1990-ականների սկզբին նա ասաց, որ գիտակցության փիլիսոփայությունը և ճանաչողական գիտությունը փակուղի են մտել, և կոչ արեց նոր մոտեցում գտնել «ուղեղ-գիտակցություն» խնդրի համար[18]։ Վերջին տարիներին Փաթնամը մեծ ուշադրություն է դարձնում գիտակցության և ընկալման խնդիրներին[19]։

Փիլիսոփայական հայացքներ

Գիտակցության փիլիսոփայություն

Փաթնամն առավել հայտնի է գիտակցության փիլիսոփայության մեջ ունեցած ներդրումներով։ 1960 -ականների վերջերին Փաթնամը հայտնեց բազմակի իրագործելիության գաղափար։ Բազմակի իրացման թեզը ենթադրում է, որ մեկ մտավոր տեսակը (հատկություն, վիճակ, իրադարձություն)կարող է իրացվել բազմաթիվ ֆիզիկական տեսակների միջոցով։ Տիպիկ օրինակ է ցավի վիճակը։ Ցավը, ըստ Փաթնամի աշխատությունների, կարող է համապատասխանել օրգանիզմի նյարդային համակարգի տարբեր ֆիզիկական վիճակների, և, այնուամենայնիվ, նրանք բոլորը նույն հոգեկան վիճակում են։

Իր աշխատանքի վաղ շրջանում Փաթնամը ձևակերպեց այն դիրքորոշումը, որն այժմ կոչվում է մեքենայի վիճակի ֆունկցիոնալություն, ըստ որի ՝ ցանկացած կենդանի էակի գիտակցություն կարելի է դիտարկել Թյուրինգի մեքենայի հետ համադրությամբ, որի աշխատանքը կարել է ամբողջությամբ կանխորոշվել հրահանգների ամբողջությամբ։

Այնուամենայնիվ, 1980 -ականների վերջին Փաթնամը հրաժարվեց ֆունկցիոնալիզմին և գիտակցության այլ հաշվարկային տեսություններին նվիրված լինելուց[20]։

Քաղաքական և կրոնական հայացքներ

Կյանքի վաղ շրջանում Փաթնամը կիսում էր իր ծնողների կոմունիստական հայացքները (հայրը Daily Worker- ի սյունակագիր էր)[21]։ Նա արմատական ձախ Առաջադիմական աշխատանքային կուսակցության (PLP) անդամ էր, ապրում էր կոմունայում և դեմ էր արտահայտվում Վիետնամի պատերազմին[21]։ Հավատարիմ էր աթեիստական և հակակղերական հայացքներին[21]։ Կյանքի վերջին շրջանում նա հրաժարվեց ձախ գաղափարախոսությունից և ընդունեց հուդայականություն։ Կնոջ հետ միասին նա վերադարձավ կրոնական ավանդույթին, երեխաներին դաստիարակության հարցում ևս։ 68 տարեկան հասակում նա բար-միցվայի արարողության է ենթարկվել։ Նա սովորեց եբրայերեն և գրեց հուդայականության փիլիսոփայության վերաբերյալ մի քանի գիրք, որոնցում, մասնավորապես, նա պնդեց, որ ապացույցների որոնումը հակասում է կրոնական աշխարհայացքի էությանը[21][22]։

Ընտանիք

1962 թվականին նա ամուսնանում է Ռութ Աննա Յակոբսի հետ[23], կինը դասավանդել է փիլիսոփայություն Ուելսլի քոլեջում[24]։ Ռութ Աննա Յակոբսը սերում էր Գոթայից գերմանացի գիտնականների ընտանիքից (հնագետ Քրիստիան Ֆրիդրիխ Վիլհելմ Յակոբսը նրա նախնին էր), ծնվել է Գերմանիայում[25]։

Կինը նրանից երկար ապրեց, ինչպես նաև նրա երեխաները՝ որդիներ Սամուելը և Հեսուն,․և դուստրերը ՝ Էրիկը և Մաքսիմը։

Ստեղծագործություն

  • Philosophical Papers. Vol. 1—3. Cambridge, 1975—1983;
  • Reason, Truth and History. Cambridge, 1981;
  • The Many Faces of Realism. LaSalle (111.), 1987;
  • Realism with a Human Face. Cambridge, 1990.

Ռուսերեն տպագրված ստեղծագործություններ

  • Патнэм Х. Философия сознания / Пер. с англ. Л. Б. Макеевой, О. А. Назаровой, А. Л. Никифорова; предисл. Л. Б. Макеевой. М.: Дом интеллектуальной книги, 1999. 240 с. ISBN 5-7333-0004-3 (В бумажном издании допущена опечатка: ISBN содержит 9 цифр вместо 10: 5-733-0004-3. Искать книгу в Интернете следует по обоим указанным ISBN).
  • Разум, истина и история[прим. 1] = Reason, Truth and history / Пер. с англ. Т.А. Дмитриева, М.В. Лебедева.. — М.: Праксис, 2002. — 296 с. — (Философия). — 2000 экз. — ISBN 5-901574-09-5
  • Патнэм Х. Как нельзя говорить о значении (комментарий к статье Дж. Дж. Смарта) // Структура и развитие науки. М., 1978. С. 396—418 (также в сборнике: Патнэм Х. Философия сознания. С. 146—163).
  • Патнэм Х. Значение и референция // Новое в зарубежной лингвистике. Вып. 13. М., 1982. С. 377—390.
  • Патнэм Х. Вопрос о реализме. / Перевод И. Джохадзе // «Герменея», 2011, № 1(3). С.20-36.
  • Патнэм Х. Введение к книге «Реализм и разум». — В кн.: Современная философия науки: знание, рациональность, ценности в трудах мыслителей Запада. Хрестоматия. — М., Логос, 1996. — 2-е изд. — 400 с. — Тираж 6000 экз. — ISBN 5-88439-061-0. — с. 209—220.
  • Патнэм Х. Философы и человеческое понимание. — В кн.: Современная философия науки: знание, рациональность, ценности в трудах мыслителей Запада. Хрестоматия. — М., Логос, 1996. — 2-е изд. — 400 с. — Тираж 6000 экз. — ISBN 5-88439-061-0. — с. 221—245.

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ См. эл. версию текста книги, посвященного знаменитому мысленному эксперименту Патнэма «Мозги в бочке», а также Приложения: Лебедев М.В. “The Matrix never has you”. Хилари Патнэм и традиционная философия.
  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 http://www.nytimes.com/2016/03/18/arts/hilary-putnam-giant-of-modern-philosophy-dies-at-89.html?action=click&contentCollection=obituaries&region=rank&module=package&version=highlights&contentPlacement=1&pgtype=sectionfront&_r=0
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 http://dailynous.com/2016/03/13/hilary-putnam-1929-2016/
  5. ↑ LIBRIS — 2016.
  6. ↑ https://lauener-foundation.ch/award.php?aktiv=200000
  7. ↑ https://www.apaonline.org/page/carus
  8. ↑ Макеева, 1996, էջ 3
  9. ↑ Hickey, 2009, էջ 1
  10. ↑ Хиллари Патнэм в автобиографии упоминает, что его отец на самом деле был 1888 года рождения.
  11. ↑ The Philosophy of Hilary Putnam
  12. ↑ НФЭ, 2010
  13. ↑ Лауреаты премии Рольфа Шока — на сайте Шведской королевской академии наук(անգլ.)
  14. ↑ Макеева, 1996, էջ 6
  15. ↑ Макеева, 1996, էջ 57
  16. ↑ Hickey, 2009, էջ 2
  17. ↑ Макеева, 1996, էջ 152
  18. ↑ Макеева, 1996, էջ 161
  19. ↑ Hickey, 2009, էջ 5
  20. ↑ «Hilary Putnam».
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 «The meaning of meaning», The Economist, Mar 26th 2016
  22. ↑ «Hilary Putnam: The Chosen People». Bostonreview.net. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-02-19-ին. Վերցված է 2011-03-20-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  23. ↑ Linda Wertheimer (July 30, 2006). «Finding My Religion». The Boston Globe.
  24. ↑ To appear in the «American Philosophers» edition of Literary Biography, ed. Bruccoli, Layman and Clarke
  25. ↑ Hortsch, Michael. «Dr. Hans Nathan Kohn — ein Berliner Jüdischer Arzt und Forscher am Vorabend des Nationalsozialismus.» Berlin Medical, Vol. 4:26-28 August 2007

Կենսագրություն

  • Макеева Л. Б. Философия Х. Патнэма / Утверждено к печати Учёным советом Института философии РАН. — М.: ЦОП Института философии РАН, 1996. — 190 с. — 500 экз. — ISBN 5-201-01923-4
  • Боррадори, Дж. Американский философ: Джованна Боррадори беседует с Куайном, Дэвидсоном, Патнэмом и др. / Пер. с англ. — М.: Дом интеллектуальной книги, 1998.
  • Макеева, Л. Б. Семантические идеи Х. Патнэма // История философии. № 1. — М.: ИФ РАН, 1997. — С. 121—135.
  • Կաղապար:НФЭ
  • Джохадзе И. Д. Прагматический реализм Хилари Патнэма. М.: Канон +, 2013. — 288 c. — ISBN 978-5-88373-370-2.
  • Lance P. Hickey Hilary Putnam. — 1st Edition. — Continuum International Publishing Group, 2009. — 192 p. — (Continuum Contemporary American Thinkers). — ISBN 978-1-84706-076-1

Հղումներ

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հիլարի_Ուայթհոլ_Փաթնամ&oldid=8043234» էջից