COVID-19 համավարակը Ռուսաստանում

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Հիմնական հոդված՝ COVID-19 համավարակ

Հոդվածում նկարագրվում է Ռուսաստանում COVID-19 կորոնավիրուսային վարակի տարածումը, ինչպես նաև Ռուսաստանի համար COVID-19 պանդեմիայի հետևանքները։ COVID-19-ը վտանգավոր հիվանդություն է, որը հարուցվում է SARS-CoV-2 կորոնավիրուսի կողմից[1]։

Բնակչությանը տեղեկացնելու համար Ռուսաստանի Դաշնության կառավարությունը կազմակերպել է стопкоронавирус.рф[2][3] կայքն իրավիճակի զարգացման վերաբերյալ օպերատիվ տվյալներով[4]։

Մինչև 2020 թվականի հոկտեմբերի 25-ը հայտնաբերված վարակման դեպքերի թիվը գերազանցել է 1,5 միլիոնը[5]։

Ըստ Ռոսստատի տվյալների՝ ապրիլ-օգոստոս ամիսներին COVID-19-ը դարձել է 26 615 մարդու մահվան հիմնական պատճառը[6], ևս 5 843 մարդ մահացել է այլ պատճառներից՝ մահացու բարդությունների զարգացման հետ կորոնավիրուսային վարակի էական ազդեցության դեպքում։ Նույն ժամանակահատվածում COVID-19-ով վարակվածների ընդհանուր թիվը, ըստ Ռոսստատի, կազմել է 45,6 հազար (մահվան հաշվառման բոլոր չորս կատեգորիաներով))[6]։ Այս թվերը զգալիորեն տարբերվում են стопкоронавирус.рф կայքի օպերատիվ տվյալներից։

Կորոնավիրուսային վարակը գրանցվել Է Ռուսաստանի բոլոր շրջաններում[7][8]։

Հիվանդության տարբերակիչ նշանը, որը դժվարացնում է դրա դեմ պայքարը, երկար ինկուբացիոն շրջանն է[9]։ Մեկ այլ անբարենպաստ առանձնահատկությունն այն է, որ մեծ թվով ասիմպտոմատիկ հիվանդների, այսինքն, այն անձանց, ովքեր, վարակվելով, չեն ցույց տալիս կլինիկական դրսևորումներ, թեև կարող են վարակել ուրիշներին[10]։ Ռուսաստանում նրանց մասնաբաժինը մայիսի կեսերին միջինը կազմել է մոտ 50%։

Վարակի տարածումը կանխելու համար ձեռնարկվել են համալիր միջոցառումներ։ Իրականացվում է անբարենպաստ վայրերից ժամանող մարդկանց հսկողություն, նրանց մոտ սուր շնչառական վիրուսային վարակների ախտանիշների հայտնաբերման դեպքում կատարվում է ախտածինների մեկուսացում, հոսպիտալացում և վարակիչի հայտնաբերում։ Այն մարդկանց համար, ում հնարավոր չէ մեկուսացնել տանը, նախատեսված են հատուկ հաստատություններ, որտեղ տեղակայված են մահճակալներ մեկուսացման և դիտարկման համար[11]։

Վիճակագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռուսաստանի տարածքում COVID-19 հիվանդության առաջին դեպքերը գրանցվել են 2020 թվականի հունվարի 31-ին՝ մեկը Տյումենում, մյուսը՝ Չիտայում։ Երկու հիվանդներն էլ Չինաստանի քաղաքացիներ էին[12]։

Պաշտոնական ամփոփում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ինչպես հայտարարել Է Ռուսաստանի փոխվարչապետ և օպերատիվ շտաբի ղեկավար Տատյանա Գոլիկովան, COVID-19 հիվանդացության գագաթնակետը տեղի է ունեցել մայիսի 11-ին, երբ մեկ օրում հայտնաբերված վարակվածների թիվը կազմել է 11 656 մարդ[13]։

Հունիսի 13-ին դուրս է գրվել մասնագիտացված կլինիկաներում հոսպիտալացված հիվանդների 79%-ը[13]։

Ամեն օր տոկոսային աճը, ինչպես հայտնել Է Գոլիկովան, մինչև հունիսի 13-ը 16 անգամ կրճատվել է մարտի վերջի ցուցանիշի համեմատությամբ և Ռուսաստանի միջինում կազմել է 1,7-1,8 տոկոս[13]։ Բացարձակ թվերով այդ հայտարարությանը համապատասխանում է օրական 501 նոր դեպքից (մարտի 31-ի դրությամբ) մինչեևմոտավորապես 8,7 հազար նոր դեպք մեկ օրում մինչև հունիսի 13-ը։

Ըստ այդ ժամանակ թեստավորման (ՊՇՌ թեստերի քանակ) ավելացել է 139 անգամ՝ համեմատած մարտի 17-ի հետ, մայիսի 11-ի գագաթնակետից այն աճել է 5,6 անգամ[13]։

Բացի այդ, Գոլիկովայի խոսքով՝ ընդհանուր առմամբ Ռուսաստանում ապրիլի մահացությունը 2020 թվականին 2019 թվականի համեմատությամբ նվազել է 2,9 տոկոսով կամ 4,4 հազարով, և միայն Մոսկվայում, Մոսկվայի մարզում, Սանկտ Պետերբուրգում և Ռուսաստանի մի շարք այլ տարածաշրջաններում մահացության մակարդակը բարձր է եղել[13]։

2020 թվականի ապրիլին, ինչպես հայտնել Է Գոլիկովան, COVID-19-ը դարձել է 1 660 մարդու մահվան պատճառ, որոնց կարելի է բաժանել երկու խմբ[13] ի։

Դրանցից առաջինը հիվանդությունն ամբողջությամբ նույնականացված է, երկրորդ խմբում վիրուսը չի հայտնաբերվել, սակայն մահվան հիմնական պատճառը կորոնավիրուսային վարակն է ճանաչվել (նման դեպքեր 390 են եղել)։ Ամբողջությամբ նույնականացված դեպքերի թիվը չի վերանայվում։ Երկրորդ խմբի թվաքանակը կարող է փոխվել, քանի որ պաթոլոգոանատոմիական դիահերձման արդյունքում եզրակացության առավելագույն ժամկետը 45 օր է, սակայն մեծ փոփոխություններ, Գոլիկովայի խոսքով, պետք չէ ակնկալել[13]։

Բացի այդ, COVID-19-ը հայտնաբերվել է այլ պատճառներով մահացած 1 052 մարդու մոտ։ Ընդ որում, 435 դեպքերում COVID-19-ը խորացրել է քրոնիկ հիվանդությունը, իսկ 617 դեպքերում նման ազդեցություն չի հայտնաբերվել[13]։

Ռուսաստանում COVID-19-ի ապրիլյան մահացությունը կազմել է 1,6%-ից մինչև 2,6%։ Առաջին թիվը համապատասխանում է այն դեպքերին, երբ COVID-19-ը մահվան հիմնական պատճառն էր, երկրորդը հաշվի է առնում նաև այն մահացածներին, որոնց մոտ հայտնաբերվել է COVID-19-ը, սակայն մահվան հիմնական պատճառն այլ էր[13]։

Հիվանդացածների, առողջացածների, մահացածների թիվ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]





Թեստավորման վիճակագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]


Աղբյուրներ՝
«covid-testing-all-observations.xlsx» (Office Open XML) (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 20-ին.,
«Իրավիճակի և նոր կորոնավիրուսի պատճառած հիվանդությունների տարածումը թույլ չտալու միջոցների մասին տեղեկագրեր». Սպառողների իրավունքների պաշտպանության և մարդու բարեկեցության վերահսկողության դաշնային ծառայություն (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 7-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 25-ին..

Մահացության և մահաբերության վիճակագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ պաշտոնական վիճակագրության՝ Ռուսաստանում նկատվում է շատ ցածր մակարդակ՝ համեմատ այլ երկրների մահացության և մահաբերության։

Մասնավորապես, մայիսի 8-ին Ռոսպոտրեբնադզորի ղեկավար Աննա Պոպովան հայտնել է, որ մահացությունը COVID-19 Ռուսաստանում կազմում է 0,9%։ Նա կարծում է, որ ցածր ցուցանիշը դա «ժամանակին հայտնաբերման արդյունք է»[14]։ Մայիսի 11-ի ՏԱՍՍ-ի տեղեկատվության համաձայն՝ փոխվարչապետ Տատյանա Գոլիկովան հայտարարել է, որ ռուսական մահացության ցուցանիշները 7,4 անգամ ցածր են, քան ամբողջ աշխարհում, որտեղ համապատասխան ցուցանիշը կազմել է 6,8 տոկոս (մայիսի 10-ի դրությամբ)[15]։

Պաշտոնական տվյալներով՝ կորոնավիրուսային վարակից մահացությունը ցածր է։ New York Times-ի մայիսի 11-ի գնահատականով՝ այն կազմում է շուրջ 13 մարդ՝ մեկ միլիոն բնակչի հաշվով (աշխարհում միջին ցուցանիշը 36 է՝ մեկ միլիոն բնակչի հաշվով)[16]։

Տվյալների հնարավոր նվազեցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համեմատելով Մոսկվայում և Սանկտ Պետերբուրգում ապրիլյան մահացության տարեկան տվյալները (Մոսկվայի ՔԿԱԳ-ն 2020 թվականի ապրիլին գրանցել է 11 846 մահ, մեկ տարի առաջ՝ 10 005 մահ[17], ընդ որում՝ COVID-19 - ից Մոսկվայում մահացածների պաշտոնական թիվը կազմում է ընդամենը 639 մարդ[18])՝ New York Times և Financial Times թերթերը եզրակացրել են, որ պաշտոնական տվյալները կարող են նվազեցվել[16][19]։

Ինչպես հաղորդել Է New York Times թերթը, Մոսկվայից անկախ ժողովրդագրագետ Ալեքսեյ Ռակշան հայտարարել է, որ կորոնավիրուսային վարակի հետ կապված մահերի մոտավորապես 70 տոկոսը արտացոլված չէ Մոսկվայի վիճակագրության մեջ, իսկ տարածաշրջանային տվյալներում արտացոլված չէ մահերի մոտավորապես 80 տոկոսը։ Նրա կարծիքով՝ դեպքերի մեծ մասում մահվան պատճառ է գրանցվում այն հիվանդությունը, որն անմիջականորեն առաջացրել է այն։ Նա պարզաբանել է, որ հենց այդպես է համակարգը գործում երկար ժամանակ։ Բացի այդ, Ռակշան շատ հավանական է համարում, որ որոշակի մակարդակի իշխանությունները շահարկում են այդ համակարգը՝ ցանկալի արդյունք ստանալու համար[16]։

Բացատրությունը, որը հիմնված է հաշվարկի մեթոդաբանության վրա, հնարավոր է համարում BBC ռուսական ծառայությունը։ COVID-19-ի զոհ են ճանաչվում միայն վարակվելուց անմիջապես մահացածները։ Ընդ որում, երկրների մեծ մասում վիճակագրության մեջ ընդգրկվում են նաև COVID-19 ուղեկցող հիվանդություններից մահացածները, իսկ Բելգիայում՝ կորոնավիրուսի կասկածով մահացածները[20]։

Ռուսաստանում ԱՀԿ-ի ներկայացուցիչ Մելիտա Վույնովիչը հայտարարել է, որ չի հավատում զոհերի թվի կանխամտածված նվազեցմանը, բայց ասել է, որ տվյալները կվերանայվեն[21]։

Առողջապահության ոլորտում ԱՀԿ-ի արտակարգ իրավիճակների ծրագրի տնօրեն Մայքլ Ռայանը 2020 թվականի հունիսին հայտարարել է, որ կորոնավիրուսի մահացության ռուսական վիճակագրությունը «հասկանալու համար բարդ է»։ Նրա կարծիքով՝ մահացությունների ցածր մակարդակը հիվանդացության բարձր մակարդակի դեպքում «անսովոր» է դիտվում։ Ռայանի խոսքով՝ Ռուսաստանի իշխանությունները պետք է վերանայեն մահաբեր ելքերի բացահայտման և հաշվետվությունների ուղիները[22]։

Հատուկ շտաբերի հաղորդագրություններում զոհվածների թվի նվազման մասին փաստացի տվյալները Մոսկվայի քաղաքային իշխանություններին են տրամադրել, որը նշել է մահացության մեծությունը Մոսկվայում 2 տոկոս կամ 3.8 տոկոս՝ կախված հաշվարկի մեթոդից[23]։ Մոսկվայի առողջապահության դեպարտամենտը փոխանցում է Стопкоронавирус.рф կայք։ ՌԴ-ն կորոնավիրուսից մահացության վերաբերյալ ամենօրյա օպերատիվ տվյալներ է հաղորդում, սակայն չի ներառում այն դեպքերի մի մասը, երբ ախտորոշումը սահմանված է պաթոլոգոանատոմիական հետազոտությունների արդյունքներով (չեն ուղարկվում վիճակագրության մեջ երկարատև պաթոլոգոանատոմիական հետազոտություններով)։ Վերջնական տվյալները հրապարակվում են մեկ ամսվա ընթացքում Ռոսստատի և ՔԳԱԿ-երի տվյալներով։ Ապրիլ-մայիս ամիսներին հատուկ շտաբի կողմից հաշվարկվել է 2537 մահ, ՔԳԱԿ-ի վիճակագրության մեջ՝ 3562, տարբերությունը կազմել է 1025 դեպք (մոտ կեսը՝ վերակոդավորում ըստ նոր մեթոդական ուղեցույցների, մնացածը՝ դիահերձման արդյունքների հիման վրա COVID-ի հայտմնաբերում, առանց հաստատման)[24]։

Սոցիալագետների կողմից հարցված ռուս բժիշկների գրեթե 60 տոկոսը չի վստահում կորոնավիրուսի վերաբերյալ պաշտոնական վիճակագրությանը, իսկ գրեթե կեսը վարակվածների և զոհվածների թվի վերաբերյալ տվյալները պակաս են համարում։ Սա հետևում է ESOMAR Got Talent հետազոտական մրցույթի շրջանակներում սոցիալագետների և «Լևադա կենտրոնի» անցկացրած հարցումից[25]։

Ռոսզդրավնադզորի ղեկավար Ալլա Սամոյլովան 2020 թվականի օգոստոսին պատմել է, որ բուժհաստատությունները տարբեր կերպ են ծածկում հիվանդանոցներում մահճակալների վրա մահացած հիվանդների մահվան պատճառները, որոնք նախատեսված են կորոնավիրուսով հիվանդների բուժման համար։ Նրանց մի մասը գրանցվում են որպես սիրտ-անոթային և այլ հիվանդություններից մահացածներ։ Նրա խոսքով՝ այն, թե ինչպես է կոդավորվել կորոնավիրուսից մահացությունը «դավաճան» հիվանդանոցներում, պետք է դառնա վերլուծական միջոցառումների և «ապագա եզրակացությունների» առարկա[26]։

Պաշտոնական մեկնաբանություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դմիտրի Պեսկով

Պատասխանելով CNN-ի լրագրողի այն դիտարկմանը, թե մահացության ցուցանիշները կասկածներ են առաջացնում թվերի հետ կապված մանիպուլյացիաների մեջ, նախագահի մամուլի քարտուղար Պեսկովը 2020 թվականի հունիսին հայտարարել էր իր անհամաձայնության մասին և հավելել[27]՝

Դուք երբևէ մտածել եք, որ Ռուսաստանի առողջապահական համակարգը կարող է ավելի արդյունավետ լինել, որ այն թույլ է տալիս ավելի շատ մարդկանց կյանք փրկել։
Առողջապահության նախարարություն

Մեկնաբանելով Financial Times-ի հրապարակումը՝ առողջապահության նախարարությունն ընդգծել է, որ հաստատված կորոնավիրուսային վարակով հիվանդների մահվան պատճառ կարող են լինել նաև այլ հիվանդություններ (ինչպիսիք են սուր անոթային պաթոլոգիան)[28]։ Նման մեկնաբանությունը ենթադրում է, որ COVID-19 վարակված հիվանդների մահվան ոչ բոլոր դեպքերն են ընկնում տվյալ հիվանդությունից մահացածների պաշտոնական վիճակագրության մեջ։

Մոսկվա քաղաքի առողջապահության նախարարություն
Կովիդից 2020 թվականի ապրիլին[29], մայիսին և հունիսին մահացությունը[30]
Շրջան COVID-19-ից մահացել է ապրիլի 19-ին COVID-19-ից մահացել է մայիսի 19-ին COVID-19-ից մահացել է հունիսի 19-ին COVID-19-ից մահացել է ապրիլ-հունիս ամիսներին
Ռուսաստան 1748 7603 7037 16388
Մոսկվա 805 2757 1605 5167
Մոսկվայի մարզ 383 1669 1231 3283
Սանկտ Պետերբուրգ 187 1047 1145 2379

Ի պատասխան ԶԼՄ-ների հաղորդագրություններին այն մասին, որ Մոսկվայի իշխանությունները իջեցնում են COVID-19-ի մահերի թվի տվյալները, Մոսկվայի առողջապահության դեպարտամենտը մայիսի կեսերին հանդես է եկել պաշտոնական հերքմամբ։ Մասնավորապես, դրանում ասվում է, որ Մոսկվան բացահայտ հրապարակում է մահացության մասին տվյալները, և որ Մոսկվայում կորոնավիրուսային վարակի կասկածով անձանց մահվան պատճառը սահմանվում է պաթոլոգոանատոմիական հերձումից հետո, որը ինչպես Մոսկվայում, այնպես էլ ընդհանուր առմամբ Ռուսաստանում կատարվում է դեպքերի 100%-ի մոտ։ Առողջապահության դեպարտամենտի պնդմամբ՝ «մահերի ավելի քան 60 տոկոսը տեղի է ունեցել ակնհայտ այլընտրանքային պատճառների», որոնց թվում են սրտամկանի ինֆարկտը, ինսուլտը, 4-րդ փուլի ուռուցքաբանական հիվանդությունները և այլ մահացու հիվանդություններ։ Ընդ որում, ինչպես սուր շնչառական վարակներով հիվանդացության սեզոնային բարձրացումը, այնպես էլ COVID-19 պանդեմիան ուղեկցվում է մահացության աճով ոչ միայն վարակիչ հիվանդությունից մահացածների հաշվին, միաժամանակ ավելանում է մահացությունը քրոնիկ հիվանդություններից, որոնք սրվում են վարակիչ հիվանդության ազդեցության տակ[29]։

Բացի այդ, Մոսկվայի առողջապահության դեպարտամենտը հայտարարել է, որ COVID-19-ից մահացածների թվի անհամատեղելիությունը, որը համաճարակի ժամանակ լրացուցիչ մահեր է գրանցել նաև հիվանդությունից տուժած այլ քաղաքներում[29]։

2020 թվականի հունիսի սկզբին Մոսկվայի առողջապահության դեպարտամենտը հրապարակել է ապրիլ ամսվա մահացության մանրամասն վերլուծությունը՝ հաշվի առնելով ԱՀԿ-ի առաջարկությունները։ Վերլուծության համաձայն՝ ապրիլին Մոսկվայում մահացել է 1561 մարդ՝ ախտորոշված կորոնավիրուսով։ Եվս 192 մահ առողջապահության դեպարտամենտը մահացության «անբացատրելի» բարձրացում և խոստացել է «պարզել այդ թիվը և սահմանել դրա բոլոր հնարավոր պատճառները»[31]։

Համաճարակի մահացության այլընտրանքային ցուցանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին պատկերներ
Մոսկվայում ամսական մահացության աստիճան, 2010—2020 թթ. մինչև 2020 թվականի ապրիլը
Ավելորդ մահացությունը Մոսկվայում մինչև 2020 թվականի ապրիլ


Մահացության գծով մասնագետ Վլադիմիր Շկոլնիկովի կարծիքով՝ այս կամ այն երկրում մահերի հաշվառումը մեծապես կախված է ազգային առանձնահատկություններից և կոնկրետ բժիշկների կամայականությունից, իսկ աշխարհում գոյություն ունեցող վիճակագրության համակարգը չի ենթադրում իրական ժամանակի ռեժիմով աշխատանք և սկզբունքորեն նախատեսված չէ համաճարակի զոհերի մասին տեղեկություններ հավաքելու համար։ Այդ պատճառով նա կոչ է անում չհավատալ COVID-19-ի մահացության պաշտոնական վիճակագրությանը, ընդ որում ոչ միայն Ռուսաստանում, այլև այլ երկրներում։ Համաճարակից մահացության առավել օբյեկտիվ գնահատական նա համարում է այնպիսի ցուցանիշ, ինչպիսին է ավելցուկային մահացության ցուցանիշը՝ որոշակի օրացուցային շաբաթվա ընթացքում բոլոր պատճառներից մահացածների թվի գերազանցումը վերջին տարիների ընթացքում այդ նույն օրացուցային շաբաթվա ընթացքում մահացածների սովորաբար դիտարկվող թվի նկատմամբ։ (Ընդ որում, ավելորդ մահերի թվում են նաև ոչ վարակված անձանց մահվան դեպքերը, որոնք չեն կարողացել ժամանակին բժշկական օգնություն ստանալ համաճարակի և հանրային առողջապահության ուղեկցող ծանրաբեռնվածության պատճառով։) Գիտնականը գործընկերների հետ նամակներ է գրել Financial Times-ում և Lancet բժշկական ամսագրում՝ կոչ անելով բոլոր երկրների վիճակագրական մարմիններին «շտապ կարգավորել բոլոր պատճառներից մեկշաբաթյա մահացության տվյալների թողարկումը»։ Արդյունքում Եվրոստատը կազմակերպել է համապատասխան տվյալների հավաքագրում, իսկ որոշ երկրների վիճակագրական մարմիններն արդեն մեկշաբաթյա մահացության մասին տվյալներ են հրապարակում իրենց կայքերում[32][33][34]։

Եթե հաշվի առնել կորոնավիրուսի և կորոնավիրուսով մահերի վերաբերյալ Ռոսստատի բոլոր տվյալները, ապա ապրիլ-հունիս ամիսներին երկրում մահացել է 27 411 մարդ, որոնք լաբորատոր հաստատված վիրուս են ունեցել, կամ մահացել են COVID-19-ին բնորոշ հիվանդության ընթացքում[35]։ Այս թվից հետևում է մոտ 4.2% մահաբերություն[36]։

COVID-19-ից մահացած բժիշկների բաժին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

COVID-19-ից մահացած բժիշկների բաժին՝ մայիսի 19-ի դրությամբ[37]
Երկիր Բաժին
Ռուսաստան 6,83%
Իրան 1,59%
Իտալիա 0,65%
Մեծ Բրիտանիա 0,53%
ԱՄՆ 0,48%
Իսպանիա 0,27%
Գերմանիա 0,23%

COVID-19-ից ցածր պաշտոնական մահացության ֆոնի վրա հակադրություն է տեսնում բժշկական աշխատողների մահվան դեպքերի մասնաբաժինը (COVID-19-ից մահացած բժիշկների թվի հարաբերակցությունը հիվանդության զոհերի ընդհանուր թվին)։ «Մեդիազոնա» պարբերականն իր հետազոտության մեջ, որը հրապարակվել է մայիսի 19-ին, հայտարարել է, որ COVID-19-ից մահացել է 186 բժիշկ[37]։

Հաշվի առնելով այդ պահին առկա պաշտոնական վիճակագրությունը՝ պարբերականը եզրակացրել է, որ Ռուսաստանում COVID-19-ից մահացած յուրաքանչյուր 15-րդը բժիշկ է[37]։

Հրատարակությունը հայտարարել է, որ մի քանի այլ երկրներում, որոնք համաճարակի մասշտաբներով համեմատելի են Ռուսաստանի հետ (տես աղյուսակը), COVID-19-ի բժիշկների մահերի բաժինը մի քանի անգամ ցածր է։ «Մեդիազոնայի» համաձայն՝ բժշկական անձնակազմի մահվան բարձր մասնաբաժինը կարող է բացատրվել COVID-19-ի մահվան պաշտոնական վիճակագրությամբ և/կամ բժիշկների համար բարձր մասնագիտական ռիսկով՝ անհատական պաշտպանության միջոցների պակասի պատճառով[37][38]։

Մայիսի վերջին Ռուսաստանի Դաշնության առողջապահության նախարարությունը հայտարարել էր 101 բժշկի մահվան մասին[39]։ Ավելի ուշ՝ 2020 թվականի հունիսի 18-ին, Ռոսզդավնադզորի ղեկավար Ալլա Սամոյլովան բժշկական աշխատողի օրվան նվիրված Համառուսաստանյան առցանց խորհրդաժողովում հայտարարել է, որ Ռուսաստանում COVID-19-ից մահացել են 489 բուժաշխատողներ, սակայն գերատեսչության մամուլի ծառայությունը հայտարարել է, որ իր ղեկավարի հնչեցրած տվյալները պաշտոնական չեն[40]։

Զանգվածային թեստավորումների արդյունքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հետազոտության ժամանակ կիրառվում է պատահական նմուշառման մեթոդ։ IgG հակամարմինները վիրուսով վարակվելուց 2-3 շաբաթ հետո ներկա են լինում արյան մեջ կես տարի։ Մարդիկ այդ հակամարմիններով չեն վարակվում։

Մինչև հունիսի 10-ը հակամարմինների թեստավորում է անցել 650 000 ռուսաստանցի, 46 շրջաններում, հակամարմինների արդյունքներով հայտնաբերվել է ռուսաստանցիների գրեթե 14%-ը։

Մոսկվայում մայիսի 4-21-ը IgG հակամարմինները հայտնաբերվել են 50 հազար հետազոտվածներից 12,5 տոկոսի, մայիսի 2-ին ՝ 17,4 տոկոսի, հունիսի 5-18-ին՝ 20 տոկոսի մոտ, շուրջ 90 հազար մարդուց, հունիսի 19-ից հուլիսի 2-ը՝ 98 հազար հետազոտվածներից 21,7 տոկոսի մոտ։

Ախտորոշում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փորձարկման համակարգերի մշակում և արտադրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Վեկտոր» պետական գիտական կենտրոնը, ինչպես հայտնել է նրա գլխավոր տնօրենը Պուտինի մասնակցությամբ Խորհրդակցության ժամանակ, 5 օրվա ընթացքում մշակել է առաջին երկու ախտորոշիչ ՊՇՌ‑հավաքածուները, և մինչև հունվարի 24-ը դրանք սկսել են արտադրել և մատակարարել տարածաշրջանային լաբորատորիաներ։ Մշակված ՊՇՌ համակարգը գրանցվել է Ռոսզդրավնադզորի կողմից 2020 թվականի փետրվարի 11-ին (ՌԶՆ-ի գրանցման համարը 2020/9677)[41]:

Մարտի 6-ին գրանցվել է ՊՇՌ-համակարգ, որը մշակվել և արտադրվում է Ռուսաստանի առողջապահության նախարարության «ՑՍՊ»-ի կողմից (ՌԶՆ 2020/9765)[42]:

Մարտի 16-ին Ռուսաստանի կառավարության փոխվարչապետ Տատյանա Գոլիկովան հայտարարել է, որ Ռուսաստանը սկսել է արտադրել մինչև 100 հազար COVID-19 կորոնավիրուսային վարակի հայտնաբերման թեստային համակարգեր[43]։

COVID-19 անալիզի հանձնում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մինչև մարտի 16-ը COVID-19-ում անալիզների ինքնուրույն հանձնում չի նախատեսվում, մասնավոր բժշկական կազմակերպություններ թեստեր չեն ստացվել։

Մարտի 16-ին ՌԴ փոխվարչապետ Տատյանա Գոլիկովան հայտնել էր, որ ռուսները կկարողանան ազատորեն ստուգել իրենց մոտ մասնագիտացված լաբորատորիաներում այդ վիրուսի առկայությունը[44]։ Նույն օրը Սանկտ Պետերբուրգի վարչակազմը հրապարակել է կլինիկաների ցանկը, որտեղ կարելի է ազատ անցնել թեստավորումը[45]։ Մարտի 20-ից Լենինգրադի մարզում աշխատում են բջջային լաբորատորիաներ[46]։ Մարտի 25-ին գրանցվել է օգտագործման համար նոր թեստ, որը բացառում է կեղծ դրական մշակումները[47]։

2020 թվականի ապրիլի 2-ին Ռոսպոտրեբնադզորը սահմանափակել է թեստավորումը տարածաշրջանային մասնավոր կենտրոններում[48]։ Ապրիլի 6-ի տվյալներով՝ Ռուսաստանում գրանցվել է տնային օգտագործման համար վիրուսային ՌՆԹ-ի Էքսպրես-թեստ, որի ճշգրտությունը կազմում է 94 տոկոս[49]։ Քանի որ ապրիլի 6-ին կենտրոններ մոլեկուլային ախտորոշման Ռոսպոտրեբնադզորը գործարկել է ՌՆԹ թեստերը տանը վերցնելու ծրագիր, թեստի արժեքը կլինի 1250 ռուբլի, բժիշկների կանչը վճարվում է առանձին, ծառայությունը դեռ տրամադրվում է միայն Մոսկվայում և Մերձմոսկվայում[50][51]։

Հոսպիտալացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մոսկվայում ապրիլի 25-ի դրությամբ, Մոսկվայի առողջապահության դեպարտամենտի տեղեկատվության համաձայն՝ բժշկի որոշմամբ հոսպիտալացման ենթակա էին միայն հիվանդության ծանր ընթացքով հիվանդները կամ ռիսկի խմբերին վերաբերող հիվանդները, իսկ վարակվածների մեծ մասը բուժվում էր տանը։ Ապրիլի վերջին և մայիսի առաջին կեսին Մոսկվայում զբաղեցված հիվանդանոցային մահճակալների ընդհանուր թիվը 15-19.6 հազար էր, գագաթնակետի ժամանակ տեղակայվել էր 23.6 հազար մահճակալ՝ տարբեր տարածաշրջանային, դաշնային և մասնավոր բուժհաստատությունների ակտիվ լայն վերամասնագիտացման շնորհիվ կորոնավիրուսի դեմ աշխատելու համար[52]։ Հունիսի 2-ին, 11 հազարից ցածր հոսպիտալացվածների թվի բանավոր նվազման ֆոնին, կատարվել է մի քանի տասնյակ հիվանդանոցների հետադարձ վերամասնագիտացում՝ պլանային բժշկական օգնություն ցուցաբերելու աշխատանքի համար։ Հունիսի 18-ին 7.5 հազարից ցածր հոսպիտալացվածների թվի նվազման դեպքում հիվանդանոցների ևս մի մասը տեղափոխվել է աշխատանքի սովորական պրոֆիլի հիման վրա։ Հունիսի 20-ին կորոնավիրուսի համար զբաղված է եղել կորոնավիրուսի տակ տեղակայված 11,7 հազարից շուրջ 7 հազար մահճակալ, իսկ օրական հոսպիտալացումների թիվը նվազել է օրական 500-ի մակարդակից ցածր (համեմատության համար՝ ապրիլի 22-ին և 24-ին եղել է գրեթե 2 հազար հիվանդ)։ Համաճարակի առաջին ալիքի ընթացքում քաղաքում միշտ պահպանվել է ավելի քան 2,5 հազար ազատ մահճակալի պահուստ[53]։

Զոհեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2020 թվականի մարտի 19-ին մահացել է 79-ամյա կին, որը վարակված է եղել COVID-19-ով[54]։ Մահի անմիջական պատառ է հանդիսացել տրոմբի շեղումը, որի պատճառով պացիենտը չի դասվել որպես COVID-19-ի զոհ[55]։

Մարտի 25-ին Մոսկվայում մահացել է 73 և 88 տարեկան երկու հիվանդ՝ COVID-19-ի դրական թեստով։ Նրանց մահվան մասին հաղորդագրությունը Ռուսաստանում նոր կորոնավիրուսով հիվանդների մահվան մասին առաջին պաշտոնական հաղորդագրությունն էր[56]։

Ապրիլի 7-ին COVID-19-ից մահացածների թիվը գերազանցել է 50-ը, ապրիլի 11-ին՝ 100-ը, ապրիլի 22-ին ՝ 500-ը, ապրիլի 30-ին ՝ 1 000-ը, մայիսի 11-ին ՝ 2 000-ը, մայիսի 21-ին՝ 3 000-ը, մայիսի 28-ին ՝ 4 000-ը, հունիսի 2-ին ՝ 5 000-ը, հուլիսի 4-ին՝ 10 000-ը, օգոստոսի 10-ին՝ 15 000-ը, սեպտեմբերի 25-ին՝ 20 000-ը, հոկտեմբերի 22-ին՝ 25 000-ը։

Տարիքային կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ապրիլի 24-ին փոխվարչապետ Տատյանա Գոլիկովան հրապարակել է տվյալներ կորոնավիրուսի զոհերի տարիքների բաշխման մասին։ Ինչպես հաղորդում է «ՌԻԱ Նովոստին», COVID-19-ից Ռուսաստանում մահացած 615 մարդկանց մեջ 4 մարդ (0,65 տոկոս) եղել է 18-ից 29 տարեկան հասակի, 90 մարդ (14,6 տոկոս)՝ 30-ից 49 տարեկան, 138 մարդ (22,4 տոկոս ՝ 50-ից 64 տարեկան։

Այլ առանձնահատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ապրիլի 22-ին Մոսկվայի համաճարակի դեմ պայքարի օպերատիվ շտաբը հայտնել էր, որ կորոնավիրուսից մահացած Մոսկվայի բնակիչների երկու երրորդը ուշ է դիմել օգնության համար՝ առանց բժիշկ կանչելու հիվանդանոցից։ Շտաբը նշում է, որ նույնիսկ աննշան ախտանշանները, ինչպիսիք են հազը, մրսածությունը, ջերմաստիճանի բարձրացումը և այլն, կարող են վարակի նշաններ լինել։ Հիվանդների վիճակի կտրուկ վատթարացումը սովորաբար տեղի է ունենում 5-8-րդ օրը և պահանջում է անհապաղ հոսպիտալացում[57]։

Մահացած բժիշկներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2020 թվականի ապրիլի 25-ին «ՌԻԱ Նովոստին» հրապարակել է CAVID-19-ից զոհված ռուս և բելառուս բժիշկների 23 անուններից բաղկացած ցանկը[58]։

Ցանկը թարմացվում է. այն ավելացնում են բժիշկները՝ լրացնելով հատուկ հայտ։ Նշվում է, որ ցուցակը ներառում է բոլոր նրանց, ում մահը կապված է CAVID-19 համաճարակի հետ. ներառված են նաև նրանք, ովքեր վարակվել են ոչ աշխատավայրում, և նրանք, որոնց մահվան անմիջական պատճառը եղել է այլ ծանր հիվանդություն։ Ցուցակի ստեղծման նպատակն է պահպանել զոհված գործընկերների հիշատակը[59]։ Ցանկը թարմացվում է։ Նրա ընթացիկ տարբերակը 2020 թվականի սեպտեմբերի 20-ի դրությամբ պարունակում է Ռուսաստանում զոհված 685 բուժաշխատողների անունները[60]։

Մայիսի 19-ին «Մեդիազոնա» պարբերականը հայտնել էր, որ Ռուսաստանում COVID-19-ից բժիշկների շրջանում ամենաբարձր մահացությունն է։ «Եթե հավատանք պաշտոնական վիճակագրությանը, ապա ստացվում է, որ երկրում COVID-19-ից մահացած յուրաքանչյուր 15-րդը բժիշկ է»,- նշում են լրագրողները։ Դա 16 անգամ ավելի է, քան վեց երկրներում, որտեղ համաճարակը ձեռք է բերել համադրելի մասշտաբներ[61]։

Ժամանակագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հունվար-փետրվար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մինչև 2020 թվականի հունվարի 24-ը մշակվել և արտադրության են դրվել կորոնավիրուսի հայտնաբերման համար թեստավորման առաջին համակարգերը[62]։

2020 թվականի հունվարի 27-ին ստեղծվել է COVID-19-ի դեմ պայքարի օպերատիվ շտաբ՝ կառավարության փոխվարչապետ Տատյանա Գոլիկովայի ղեկավարությամբ[63]։ Հունվարի 31-ին շտաբը հաստատել է կորոնավիրուսային վարակի ներմուծման և տարածման կանխարգելման ազգային պլանը[64][65]։

Հունվարի 28-ին Ռուսաստանի տուրիստական միությունը պաշտոնապես փակել Է Չինաստանից կազմակերպված զբոսաշրջային խմբերի մուտքը[66], ընդ որում հունվարի 26-ից չինական իշխանությունները դադարեցրել են կազմակերպված խմբեր ուղարկել արտասահման և չեղարկել մեկնման ցուցակները[67]։

Հունվարի վերջին սահմանափակվել են Ռուսաստանի և Չինաստանի միջև չարտերային չվերթները[68]։

Անդրբայկալյան երկրամասում հատուկ կարանտինային միջոցներ են կիրառվել։ Անդրբայկալսկ ավանում, որտեղ տեղակայված է Անդրբայկալյան երկաթուղու Անդրբայկալսկ կայանը, որի վրա գտնվում է երկաթուղային անցակետը ռուս-չինական սահմանին՝ Մանչժուրիա քաղաքի դիմաց, արտակարգ դրության ռեժիմ է մտցվել[69]։ Խաբարովսկի երկրամասում դադարեցվել է բիկինի մոտ գտնվող Ժաոհե-Պոկրովկա անցակետի աշխատանքը[70]։ Նաև սահմանափակվել է երթևեկությունը Խաբարովսկ-Ֆյուան անցակետերով, Տուրիի Ռոգ-Միշան, Պոգրանիչնի (երկաթուղային)-Սուիֆենհե (երկաթուղային), Պոգրանիչնի (ավտոմոբիլային)-Սուիֆենհե (ավտոմոբիլային), Պոլտավկա-Դուննին, Կրասկինո-Խունչուն, Մահալինո-Խունչուն[71]։

Հունվարի 30-ից Չինաստանի քաղաքացիների համար դադարեցվել է Հեռավոր Արևելքում, Կալինինգրադի և Լենինգրադի մարզերում սահմանային անցակետերով Ռուսաստան մուտք գործելու համար էլեկտրոնային վիզաների ձևակերպումը[72]։ Հունվարի 31-ից COVID-19 կորոնավիրուսային վարակի տարածման պատճառով փակվել է ռուս-չինական սահմանը[73][74]։

Հունվարի 31-ին առաջին հաղորդումներն են ստացվել Ռուսաստանում կորոնավիրուսով վարակման առաջին երկու դեպքերի հայտնաբերման մասին։ Երկու հիվանդներն էլ Չինաստանի քաղաքացիներ էին՝ հիվանդության թեթև ձևով։ Հիվանդները բուժման կուրս են անցել և հիվանդանոցից դուրս են գրվել փետրվարի 11-12-ին[75]։

Հունվարի 31-ից մինչև մարտի 1-ը Չինաստանի հետ դադարեցվել է ուղևորային երկաթուղային հաղորդակցությունը[76], բացառությամբ Մոսկվա-Պեկին (չինական կազմավորում) գնացքի[77]։ Գնացքի երթուղին անցնում է Մոնղոլիայի տարածքով, որը հունվարի 29-ից խստացրել է սանիտարական հսկողությունը։ Փետրվարի 1-ից սահմանափակվել է կանոնավոր ավիահաղորդակցությունը, բացի «Աերոֆլոտ»-ի ՝ Պեկին, Շանհայ, Գուանչժոու և Հոնկոնգ չվերթներից և չինական չորս ավիաընկերությունների թռիչքներից։ Բոլոր ինքնաթիռներն ընդունվել են «Շերեմետևո» օդանավակայանի F առանձնացված տերմինալում, որտեղ ուղևորներին դիմավորել են «Ռոսպոտրեբնադզորի» աշխատակիցները[78]։

Ռուսաստանում սովորող չինացի ուսանողներին Ռուսաստանի կրթության նախարարության հրամանով ի սկզբանե արձակուրդները երկարացվել են մինչև մարտի 2-ը (օրացույցային ուսումնական ժամանակացույցում համապատասխան փոփոխություններ կատարելով)[79], ավելի ուշ՝ մինչև ապրիլի 1-ը։

Փետրվարի 1-ին Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը կարգադրել է Չինաստանից ՌԴ քաղաքացիների տարհանման համար ներգրավել Ռուսաստանի օդատիեզերական ուժերի ռազմատրանսպորտային ինքնաթիռներին։ Բոլոր ցանկացողների տարհանումն իրականացվել է փետրվարի 3-4-ին[80][81]։ Ռուսաստանի, Բելառուսի, Հայաստանի, Ուկրաինայի և Ղազախստանի արտահանված քաղաքացիները երկու շաբաթով կարանտին են տեղափոխվել Տյումենի մարզի Վինզիլի գյուղի «Քաղաքաշինարար» առողջարանի տարածքում[82][83], որտեղ բոլորը դուրս են գրվել փետրվարի 19-ին[84]։ Մինչ այդ ՉԺՀ-ից ռուսների տարհանումն իրականացվել է Պրիմորսկի երկրամասի սահմանով երեք ավտոմոբիլային անցակետով[85]։

Պրիմորսկի երկրամասի Օկտյաբրսկի և Հասանի շրջաններում արտակարգ դրության ռեժիմ է սահմանվել, Պոգրանիչնի, Հոկտեմբերյան շրջաններում և Արտեմովսկի քաղաքային օկրուգում հատուկ մեկուսացման կետեր են բացվել ՉԺՀ-ի քաղաքացիների համար[86]։

Փետրվարի 20-ից արգելվել է Չինաստանի քաղաքացիների մուտքը Ռուսաստանի տարածք[87]։

Փետրվարի 23-ին ՌԴ ԱԻՆ ինքնաթիռով Ռուսաստան են տեղափոխվել 8 ռուս քաղաքացիներ, որոնք գտնվում էին Diamond Princess զբոսանավում։ Նրանցից երեքի մոտ լաբորատոր անալիզների արդյունքում նոր կորոնավիրուսային վարակ է հայտնաբերվել։ Բոլոր ժամանածները, ինչպես նաև նրանց ուղեկցող անձինք կարանտին և բուժում են ստացել Կազանի ինֆեկցիոն հիվանդանոցում։ Մնացած ռուս քաղաքացիները, որոնք գտնվել են օդանավում, հրաժարվել են թռիչքից[88]։

Կորոնավիրուսի վարակի տարածման վտանգի պատճառով չեղյալ է հայտարարվել Սոչիում փետրվարի 12-14-ը կայանալիք տնտեսական համաժողովը[72]։

Մարտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մոսկվայի երկաթուղու Յարոսլավլի ուղղությունը 2020 թվականի մարտի 25-ին COVID-19 պանդեմիայի ժամանակ

Մարտի 3-ից բոլոր օդանավակայաններում, որոնք չվերթներ էին ընդունում Իտալիայից, Իրանից և Հարավային Կորեայից, խստացվել է սանիտարական հսկողությունը. այդ չվերթների բոլոր ուղևորները, նախքան ինքնաթիռի դուրս գալը, պետք է պարտադիր ստուգում անցնեին[89]։

Մարտի 11-ին Ռուսաստանի իշխանություններն առաջին անգամ սկսել են լրջորեն սահմանափակել ԵՄ-ի հետ ավիահաղորդակցությունը COVID-19 համաճարակի պատճառով՝ թույլ տալով միայն «Աերոֆլոտ» և միայն դեպի յոթ քաղաք թռչել՝ Բեռլին, Մյունխեն, Մայնի Ֆրանկֆուրտ, Մադրիդ, Բարսելոնա, Փարիզ և Հռոմ[90]։

Մարտի 16-ին հրապարակվել Է ՌԴ կառավարության որոշումը՝ Բելառուսի հետ Ռուսաստանի սահմանը փակելու մասին[91]։ Մշակույթի նախարարությունը նաև որոշել է սահմանափակել այցելուների մուտքը թանգարաններ, թատրոններ, կինոթատրոններ, ցուցասրահներ և համերգային համալիրներ, կրկեսներ և մշակույթի այլ հաստատություններ[92]։ Նման կերպ ստացվել է նաև սպորտի նախարարությունը՝ սահմանափակելով երկրում ազգային և միջազգային նշանակության մարզական միջոցառումների անցկացումը, այդ թվում՝ հոկեյի, ֆուտբոլի, բասկետբոլի, վոլեյբոլի ազգային լիգաները[93]։

Մարտի 17-ին դադարեցվել է երկաթուղային հաղորդակցությունը Ղրղզստանի և Տաջիկստանի հետ։ Ավելի վաղ չեղարկվել էին չվերթները Չինաստանի, ԿԺԴՀ-ի, Իտալիայի, Լատվիայի, Մոնղոլիայի, Չեխիայի, Լեհաստանի, Ֆրանսիայի, Գերմանիայի, Մոլդովայի, Ուկրաինայի, Ղազախստանի հետ։ Դադարեցվել է նաև ավիահաղորդակցությունը մի շարք քաղաքների[94]՝ Ռիգայի, Բելգրադի, Լյուբլյանայի, Տիվատի, Լառնակայի, Ալմա-Աթայի, Կոստանայի, Կարագանդայի, Նուր Սուլթանի, Ակտաուի, Ակտոբեի, Շիմկենտի, Աթիրաու քաղաքների հետ։ Ավելի վաղ ժամանակավորապես դադարեցվել էր ավիահաղորդակցությունը Սալոնիկների, Պրահայի, Ցյուրիխի, Կոպենհագենի, Բարսելոնայի, Օսլոյի, Վիլնյուսի, Վարշավայի, Տալինի և այլ քաղաքների հետ[95]։

Մարտի 18-ին ուժի մեջ են մտել օտարերկրյա քաղաքացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց մուտքի սահմանափակումները։ Նման միջոցը, ՌԴ կառավարության ղեկավար Միխայիլ Միշուստինի խոսքով, համապատասխանում է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության հանձնարարականներին[96]։

Նույն օրը Ռոսկոմնադզորը հայտարարել է, որ մտադիր է անհապաղ արգելափակել և զրկել ԶԼՄ-ներին արտոնագրից նոր կորոնավիրուսի մասին կեղծ «խուճապ սերմանող և հասարակական անհանգստություն հրահրող» տեղեկություններ հրապարակելու համար[97]։ Մարտի 20-ին «Մոսկվայի էխո» ռադիոն Ռոսկոմնադզորի պահանջով իր կայքից հեռացրել է 2020 թվականի մարտի 16-ի «Հատուկ կարծիք» հաղորդման տեսագրությունը, որում քաղաքագետ Վալերի Սոլովեյը, մասնավորապես, հայտարարել է, որ իր տվյալներով, իշխանությունները թաքցնում են կորոնավիրուսից մահացության իրական թվերը։ Սոլովեյը պնդել է, որ Ռուսաստանում հիվանդությունից մահացել է 1600 մարդ, իսկ վարակվածների թիվը գնահատվում է 130-180 հազար։ Ռադիոկայանի կայքի գլխավոր խմբագիր Վիտալի Ռուվինսկու խոսքով՝ «Ռոսկոմնադզորը» չի հայտնել, թե հաղորդման մեջ հատկապես որ բառերն են դժգոհություն առաջացրել։ Նույն օրը ՌԴ գլխավոր դատախազությունը հայտարարել է, որ սոխակի խոսքերում վարչական իրավախախտում է տեսնում, որը նախատեսում է մինչև 100 հազար ռուբլի տուգանք[98][99][100][101][102]։

Մարտի 23-ին Ռուսաստանը սահմանափակել է ավիահաղորդակցությունն աշխարհի բոլոր երկրների հետ, բացառությամբ 146 երկրների չվերթների, դրանցից յուրաքանչյուրը 1-ական չվերթի և չարտերային չվերթների՝ մարդկանց հայրենիք տեղափոխելու համար[103]։

Մարտի 24-ին ՄՊԿ-ի արտաքին եկեղեցական կապերի և Սինոդալ աստվածաբանական հանձնաժողովի նախագահ միտրոպոլիտ Իլարիոնը (Ալֆեև) «ՌԻԱ Նովոստի» գործակալությանը տված հարցազրույցում հայտարարել է, որ դեռևս մարտի 17-ին Սրբազան Սինոդը կարգադրեց ՌՈՒԵ-ի բոլոր ծխերին կատարել խիստ սանիտարահիգիենիկ միջոցներ և չի բացառել, որ հեռանկարում հնարավոր է տաճարում աղոթողների թվի սահմանափակումներ մտցնել։ Միտրոպոլիտն ընդգծել է, որ եկեղեցին հակամարտության չի գնա իշխանությունների հետ այն դեպքում, եթե նրանք որոշում կայացնեն տաճարները փակելու մասին, ինչպես նաև սահմանափակող միջոցների հակառակորդներին մեղադրել է Սուրբ ավանդության և փարիսեցիության չիմացության մեջ՝ կոչ անելով հոգ տանել եթե ոչ իրենց առողջության, ապա ուրիշների առողջության մասին[104]:

Վլադիմիր Պուտինը կոմունալ ծառայության թիվ 40 համա ում, որը նախատեսված է COVID-19-ի կասկածով հիվանդների համար, 24 մարտի 2020

Մարտի 24-ին Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինն այցելել է Կոմունարկայի հիվանդանոց, որտեղ շփվել է գլխավոր բժիշկ Դենիս Պրոցենկոյի հետ և առանց ձեռնոցների սեղմել նրա ձեռքը[105], որը քիչ ավելի ուշ՝ մարտի 31-ին, հիվանդացել է կորոնավիրուսային վարակով[106][107][108]։

Մարտի 25-ին կայացել է Ռուսաստանի նախագահի տեսաուղերձը Ռուսաստանի քաղաքացիներին։ Նա հայտարարել է, որ համաճարակի տարածման դեմ պայքարի նպատակով մարտի 30-ից ապրիլի 3-ը ներառյալ հայտարարված է ոչ աշխատանքային։ Նաև անորոշ ժամանակով հետաձգվել է Ռուսաստանի Սահմանադրության փոփոխությունների վերաբերյալ համառուսաստանյան քվեարկությունը[109]։ Նույն օրը Նախագահի կողմից ստորագրվել են համապատասխան հրամանագրեր[110][111]։ Հրամանագրի տեքստի համաձայն՝ դրա գործողությունը չի տարածվում պետական իշխանության մարմինների, բժշկական հաստատությունների և շարունակաբար գործող կազմակերպությունների աշխատողների վրա (վերանորոգման աշխատանքների կատարում, սննդամթերքի, դեղամիջոցների և առաջին անհրաժեշտության ապրանքների իրացում, կապի ծառայություններ, ֆինանսական ծառայություններ և այլն)։

Վ. Վ. Պուտինի ուղերձը COVID-19 համաճարակի կապակցությամբ

Մարտի 27-ին հիվանդացածների թիվն առաջին անգամ գերազանցել է հազարը։

Մարտի 29-ին Մոսկվայի և Համայն Ռուսիո պատրիարք Կիրիլը հավատացյալներին կոչ է արել «առաջիկա օրերին, քանի դեռ պատրիարքական հատուկ օրհնություն չի եղել, ձեռնպահ մնալ տաճարներ այցելելուց», իսկ նրանց, ովքեր նման վարքը սխալ կհամարեն, հիշեցնել Մարիամի Եգիպտացու օրինակը[112]։

Մարտի 30-ից, վարակի տարածման դեմ պայքարի շրջանակներում, Ռուսաստանն ամբողջությամբ փակել է իր սահմանները՝ ինչպես ռուսների, այնպես էլ օտարերկրյա քաղաքացիների համար։ Բացառությունները նախատեսված էին միայն խիստ սահմանափակ կատեգորիայի անձանց համար[113]։

Ապրիլ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ապրիլի 1-ին, Ռոստուրիզմի հայտարարության համաձայն, Ռուսաստան է վերադարձել աշխարհի 43 երկրներից շուրջ 160 հազար կազմակերպված զբոսաշրջիկ[114]։

Ապրիլի 2-ին Ռուսաստանի նախագահը քաղաքացիներին ուղղված իր նոր հեռուստաուղերձում հայտնել էր ոչ աշխատանքային օրերի ժամկետը մինչև ապրիլի 30-ը երկարացնելու մասին[115]։ Նույն օրը երեկոյան հրապարակվել է նախագահի հրամանագիրը ոչ աշխատանքային օրերի երկարաձգման և Ռուսաստանի տարածաշրջանների վարչակազմերի ղեկավարներին լրացուցիչ իրավունքներ տրամադրելու մասին, այդ թվում՝ տեղաշարժի սահմանափակումների մասով[116]։

Ապրիլի 4-ից ամբողջությամբ դադարեցվել են չարտերային չվերթները, որոնք նախատեսված են արտասահմանում մնացած ռուսաստանցիներին Ռուսաստան վերադարձնելու համար[117]։ Դեպի Ռուսաստան արտահանման չվերթները վերսկսվում էին ապրիլի 6-ին, դրանց մասին տեղեկատվությունը հրապարակվում է стопкоронавирус.рф պորտալում[118]։ Ապրիլի 7-ին պլանավորված են եղել յոթ ավիաչվերթներ՝ Բանգկոկ-Մոսկվա, Բանգկոկ-Սանկտ Պետերբուրգ, Բանգկոկ-Նովոսիբիրսկ, Բանգկոկ-Իրկուտսկ, Ալժիր-Մոսկվա, Տոկիո-Վլադիվոստոկ, Սեուլ - Խաբարովսկ, ուղևորների ակնկալվող թիվը՝ մինչև 1500[119]։

Ապրիլի 4-ին Ռոսպոտրեբնադզորի ղեկավար Աննա Պոպովան հայտարարել է, որ երկրում վիրուսի հետ կապված իրադրության զարգացումը տեղի է ունենում լավատեսական սցենարով[120]։

Ապրիլի 5-ին հիվանդների թիվը գերազանցել է 5 հազարը։

Ապրիլի 7-ին Վլադիմիր Պուտինը հայտարարել է, որ COVID-19 համաճարակի գագաթը դեռ չի անցել, և կոչ է արել սովորել այլ երկրների սխալների վրա[121]։

Ապրիլի 8-ին Վլադիմիր Պուտինը դիմել է Ռուսաստանի նահանգապետերին և քաղաքացիներին։

Ապրիլի 9-ին Ռուսաստանում հիվանդացածների թիվն անցել է 10 հազարի սահմանը։

Ապրիլի 11-ին առողջապահության նախարար Միխայիլ Մուրաշկոն հայտարարել է, որ Ռուսաստանի բնակչությունը լիովին չի գիտակցել իրավիճակը և համաճարակի հակազդման միջոցների պահպանման անհրաժեշտությունը։

Ապրիլի 16-ին կորոնավիրուսային վարակը գրանցվել է Ռուսաստանի բոլոր շրջաններում[7]։

Ապրիլի 21-ին Ռուսաստանում հիվանդացածների թիվն անցել է 50 հազարի սահմանը[122]։

Ապրիլի 27-ին Ռուսաստանը շրջանցել է Չինաստանին և զբաղեցրել իններորդ տեղն աշխարհում COVID-19 հիվանդացածների թվով[123]։

Ապրիլի 28 - ին Ռուսաստանը COVID-19 հիվանդացածների թվով առաջ է անցել Իրանից և դուրս եկել ութերորդ տեղ[124][125]։

Ապրիլի 30-ին Ռուսաստանում հիվանդացածների թիվը հաղթահարել է 100 հազարի սահմանագիծը։ Այդ օրը հայտնի է դարձել, որ վարակված Է Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության նախագահ Միխայիլ Միշուստինը[126]։

Մայիս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մայիսի 2 - ին Ռուսաստանը COVID-19 հիվանդացածների թվով շրջանցել է Թուրքիային և դուրս եկել աշխարհում յոթերորդ տեղ[127]։

Մայիսի 7-ին Ռուսաստանը հիվանդացածների թվով հինգերորդ տեղն է գրավել՝ առաջ անցնելով Ֆրանսիայից և Գերմանիայից[128]։

Մայիսի 10-ին Ռուսաստանում հիվանդացածների թիվը գերազանցել է 200 000-ը։

Մայիսի 11-ին հիվանդացածների թվով Ռուսաստանը երրորդ տեղն է գրավել աշխարհում՝ շրջանցելով Մեծ Բրիտանիային և Իտալիային[129]։

Նույն օրը Վլադիմիր Պուտինը հայտարարել է, որ մարտի 30-ից սկսած վեց ոչ աշխատանքային շաբաթները թույլ են տվել արգելակել համաճարակի զարգացումը և «զգալիորեն բարձրացնել առողջապահության ամբողջ համակարգի պատրաստակամությունը համաճարակաբանական իրավիճակի սրման դեպքում»։ Դա, նրա խոսքով, թույլ է տալիս սկսել փուլ առ փուլ վերացնել սահմանափակումները։ Այսպիսով, ամբողջ երկրի համար ավարտվում է ոչ աշխատանքային մի շրջան, բայց վարակի դեմ պայքարը շարունակվում է։ Մասնավորապես, շարունակում են գործել սահմանափակումներ տարեցների և քրոնիկ հիվանդություններով տառապող անձանց համար, բացառվում են զանգվածային միջոցառումները։ Բացի այդ, երկարաձգվում են սահմանափակումների մեղմացման կամ խստացման տարածաշրջանների ղեկավարների լիազորությունները[130]։

Ջոնս Հոպկինսի համալսարանի տվյալներով՝ մայիսի 12-ին Ռուսաստանը, առաջ անցնելով Իսպանիայից, կորոնավիրուսով հիվանդացածների թվով երկրորդ տեղն է գրավել աշխարհում։ Ըստ այլընտրանքային տվյալների, որոնք ներառում են արյան մեջ հակամարմինների առկայության դեպքերը, այդ ամսաթվի համաձայն Ռուսաստանը դեռևս հետ էր մնում Իսպանիայից[131]։

Նույն օրը իր վարակման մասին հայտնել է Վլադիմիր Պուտինի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը[132]։

Մայիսի 19-ին հիվանդանոցից դուրս գրվելուց հետո վերսկսել է վարչապետի պարտականությունների կատարումը[133]։

Մայիսի 20 - ին Ռուսաստանում համաճարակի ընթացքում առաջին անգամ առողջացման նոր դեպքերի թիվը գերազանցել է հիվանդության նոր դեպքերի թիվը[134]։ Նույն օրը վարակվածների ընդհանուր թիվը գերազանցել է 300 000-ը։

Մայիսի 23-ին ապաքինումների ընդհանուր թիվը գերազանցել է 100 000-ը։

Մայիսի 24-ին Ռուսաստանն աշխարհում երրորդ տեղն Է զբաղեցրել հիվանդացածների թվով, իսկ երկրորդ տեղը զբաղեցրել է Բրազիլիան[135]։

Մայիսի 26-ին համաճարակի ընթացքում 2-րդ անգամ ապաքինումների օրական թիվը գերազանցել է հիվանդացածների օրական թիվը[136]։

Մայիսի 31-ին հիվանդների ընդհանուր թիվը գերազանցել է 400 000-ը։

Հունիս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հունիսի 4-ին COVID-19-ից ապաքինումների ընդհանուր թիվը գերազանցել է 200 000-ը։

Հունիսի 10-ին վերականգնվել է հիվանդների ավելի քան 50 տոկոսը։

Հունիսի 11-ին հիվանդների ընդհանուր թիվը գերազանցել է 500 000-ը։

Հունիսի 17-ին COVID-19-ից ապաքինումների ընդհանուր թիվը գերազանցել է 300 000-ը։

Հունիսի 23-ին Վլադիմիր Պուտինը հանդես է եկել ռուսներին ուղղված հերթական ուղերձով։ Նա շնորհակալություն է հայտնել նրանց, որ նրանք արժանի են անցել ամենավտանգավոր շրջանում համաճարակի՝ հայտարարելով, որ այն չի ավարտվել, նա կոչ է արել զգույշ լինել և դասեր քաղել կատարվածից[137]։

Հունիսի 24-ին վարակվածների ընդհանուր թիվը գերազանցել է 600 000-ը։ Նույն օրը Մոսկվայի Կարմիր հրապարակում տեղի է ունեցել հաղթանակի 75-ամյակին նվիրված շքերթ։

Հունիսի 29-ին COVID-19-ից ապաքինումների ընդհանուր թիվը գերազանցել է 400 000-ը։

Հուլիս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հուլիսի 5-ին Ռուսաստանն աշխարհում չորրորդ տեղն Է զբաղեցրել հիվանդացածների թվով, իսկ երրորդ տեղը զբաղեցրել Է Հնդկաստանը[138][139]։

Հուլիսի 8-ին հիվանդների ընդհանուր թիվը գերազանցել է 700 000-ը։

Հուլիսի 12-ին ապաքինումների ընդհանուր թիվը գերազանցել է 500 000-ը։

Հուլիսի 24-ին հիվանդների ընդհանուր թիվը գերազանցել է 800 000-ը։

Հուլիսի 26-ին ապաքինումների ընդհանուր թիվը գերազանցել է 600 000-ը։

Օգոստոս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օգոստոսի 1-ից Ռուսաստանը վերսկսել Է ավիահաղորդակցությունը Մեծ Բրիտանիայի, Թուրքիայի և Տանզանիայի հետ[140]։

Օգոստոսի 11-ին COVID-19-ի ապաքինումների թիվը գերազանցել է 700 000-ը։

Նույն օրը Վլադիմիր Պուտինը հայտարարել է, որ Ռուսաստանն աշխարհում առաջինն է գրանցել COVID-19 պատվաստանյութը[141]։

Սեպտեմբեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սեպտեմբերի 3-ին Ռուսաստանը վերսկսել Է ավիահաղորդակցությունը Եգիպտոսի, ԱՄԷ-ի և Մալդիվների հետ[142]։

Հոկտեմբեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կորոնավիրուսի դեմ պայքարի դաշնային օպերատիվ շտաբը հայտնել է, որ հոկտեմբերի երկրորդ շաբաթվա ընթացքում Ռուսաստանում կորոնավիրուսով վարակման հայտնաբերված դեպքերի թիվը 20 տոկոսով ավելի է, քան առաջին շաբաթում, և համաճարակի սկզբից ի վեր առաջին անգամ գերազանցել է 100 հազարը[143]։

Հոկտեմբերի 21-ին Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը հայտնել էր, որ իշխանությունները մտադիր չեն խիստ սահմանափակումներ մտցնել կորոնավիրուսի հետ կապված իրավիճակի պատճառով[144]։ Նրա խոսքով՝ կառավարությունը նման ծրագրեր չունի։ Նա երկրում մահացության աճը բացատրել է մահվան պատճառների ավելի մանրակրկիտ արձանագրմամբ։ Նույն օրը Պուտինը չի բացառել, որ պանդեմիան նոր խնդիրներ կառաջացնի համաշխարհային տնտեսության մեջ[145]։ Նա համաճարակաբանական իրավիճակը բարդ է անվանել։ Ռուսաստանում հոկտեմբերի 21-ին կորոնավիրուսով 15,7 հազար վարակ է հայտնաբերվել, մահացել է 317 մարդ, դա պանդեմիայի ամբողջ ընթացքում ամենաբարձր ցուցանիշն է եղել։ Մահերի ընդհանուր թիվը հասել է 25 հազարի։

Հոկտեմբերի 22-ին Վլադիմիր Պուտինը հայտարարել է, որ COVID-19 կորոնավիրուսը չի նահանջել և մինչև հիմա լուրջ սպառնալիք է ներկայացնում[146]։ Նրա խոսքով՝ դա ստիպում է մտածել կյանքում սպասվող արմատական փոփոխությունների մասին։

Սցենարներ և կանխատեսումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ապրիլի 2-ի ՏԱՍՍ-ի փոխանցմամբ՝ Ռուսաստանի Դաշնային բժշկակենսաբանական գործակալության գլխավոր ինֆեկցիոնիստ Վլադիմիր Նիկիֆորովը հայտնել է, որ Ռուսաստանում COVID-19-ի բռնկումը, ենթադրաբար, իր կարծիքով, պետք է ավարտվեր մինչև ամռան սկիզբ[147]։

Ապրիլի 8-ին Դաշնային բժշկա-կենսաբանական գործակալության ղեկավար Վերոնիկա Սկվորցովան կանխատեսում է արել, որ 10-14 օրից համաճարակըի կորը կուղղվի (այսինքն՝ օրերով մոտավորապես նույն թվով նոր հիվանդներ), այնտեղ մի որոշ ժամանակ կմնա, իսկ հետո կգնա նվազման։ Սարահարթից «իջնելը» կտևի մոտավորապես այնքան ժամանակ, որքան դրա վրա բարձրանալը, իսկ սարահարթում գտնվելը կտևի մինչև հունիսի առաջին տասնօրյակը կամ կեսը։ Կանխատեսվող ելքի ժամկետը սարահարթի համար 10-14 օր ենթադրում է, առաջին հերթին, որ բնակչությունը, սկսած երեխաների ավագ տարիքային խմբերի, դեռ պետք է ռացիոնալ վարվել, երկրորդ, որ կավելանա «փորձարկման ծավալները, ցուցադրություն և ախտորոշիչ թեստեր»։ Նա հայտարարել է, որ այդ կանխատեսումները ստացվել են մաթեմատիկոսների և կենսաբանների լավագույն խմբերից[148][149]։ Հետագայում՝ ապրիլի 20-ին, նա հայտարարել է, որ COVID-19-ի հիվանդացությամբ սարահարթի դուրս գալը կարող է տեղի ունենալ մինչև մայիս[150]։

Ապրիլի 9-ին «Վեդոմոստի»-ն հրապարակել է Մոսկվայի պետական համալսարանի դոցենտ Միխայիլ Տամմի կանխատեսումային ցուցանիշները՝ հիմնված Բազելի համալսարանի մշակած մոդելի վրա։ Գիտնականը կարծում է, որ համաճարակի զարգացման բարեհաջող սցենարի դեպքում, որը ենթադրում է Մոսկվայում առավելագույն սահմանափակիչ միջոցներ, վարակվածների թիվը կարող է հասնել 37 000-ի։ Համաճարակը այս դեպքում կդադարի մինչւ մայիս։ Իսկ եթե պահպանվեն ներկայիս միտումները, ապա Ռուսաստանում վարակվածների ընդհանուր թիվը մինչև մայիսի վերջ կհասնի 1 միլիոնի, թեև վստահություն չկա, որ դրանք բոլորը կգրանցվեն, մասնավորապես, ախտանիշների բացակայության պատճառով[151]։

Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի գենի կենսաբանության ինստիտուտի վիրուսաբան Անատոլի Ալտշտեյնը, որը նշել է, որ, որպես կանոն, «վերին շնչուղիների հիվանդությունները սեզոնային բնույթ ունեն և ամռանը նվազում են»։ Բացի այդ, նա հույս ունի, որ վիրուսը կարող է հարմարվել մարդու օրգանիզմին, նվազեցնելով իր պաթոգենությունը, քանի որ «իրեն ձեռնտու չէ սպանել կրողին», և չի բացառում, որ երկու ամիսը բավարար կլինի հարմարվելու համար[151]։

Մեչնիկովի անվան գիտահետազոտական ինստիտուտի փոխտնօրեն և Մոսկվայի նախկին գլխավոր սանիտարական բժիշկ Նիկոլայ Ֆիլատովը նույնպես կարծում է, որ ջերմաստիճանի և լուսավորության աճով վիրուսի տարածումը կդանդաղի, իսկ «բնակչության բնական իմունիզացիան» թույլ կտա դադարեցնել համաճարակը[151]։

Ապրիլի 9-ին «Խորհրդարանական թերթը» հաղորդել Է, որ, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի ակադեմիկոս Վիկտոր Մալեևի կարծիքով, իրադարձությունների բարենպաստ զարգացման դեպքում համաճարակը կարող է ավարտվել մինչև հունիս, թեև համաճարակի ավարտի ժամկետները կախված են, մասնավորապես, քաղաքացիների կարգապահությունից և «լուրջ բժշկական սխալների» բացակայությունից։ Ընդ որում, ամբողջական հաղթանակը հնարավոր կլինի միայն կորոնավիրուսային վարակի դեմ պատվաստանյութի մշակումից հետո[152]։

Ապրիլի 12-ին Տնտեսության բարձրագույն դպրոցի առողջապահության տնտեսության ինստիտուտի տնօրեն Լարիսա Պոպովիչը հայտարարել էր, որ վարակի տարածումը Ռուսաստանում դուրս է եկել լավատեսական սցենարից։ Նրա պնդմամբ՝ համաճարակի դեմ պայքարին խանգարում է որոշ քաղաքացիների, մասնավորապես՝ երիտասարդների անպատասխանատվությունը, որոնք սխալմամբ իրենց անխոցելի են համարում[153]։

Ավելի ուշ նա Ura.ru պորտալի հետ զրույցում հայտնել է, որ Ռուսաստանում նկատվում է համաճարակի զարգացման սեփական սցենարը։ Մի կողմից, զարգացումը չի գնացել ամերիկյան, իսպանական կամ իտալական ճանապարհով, և խուսափել իսպանական և իտալական սցենարներից օգնել է ինքնամեկուսացումը և հեռավորությունը։ Մյուս կողմից, ռուսական սցենարը այնքան էլ լավատեսական չէ, որքան հունականը կամ ավստրիականը։ Որպես մեկ այլ պատճառ, նա նշել է Մոսկվայում ինքնամեկուսացման ռեժիմի չպահպանումը[154]։

Ապրիլի 13-ին «Խորհրդարանական թերթի» էջերից ակադեմիկոս Միխայիլ Կուբիչնիկովը, որը բիոօրգանական քիմիայի ինստիտուտի սպիտակուցի ինժեներիայի լաբորատորիայի վարիչ է, հայտարարել է, որ COVID-19-ի դեմ պայքարում մեղմ միջոցները բավարար չեն։ Նա կարծիք է հայտնել, որ Ռուսաստանում COVID-19 համաճարակը գագաթնակետին կհասնի ապրիլի վերջին-մայիսի սկզբին։ Այս օրերին, հիվանդների և մահացածների թվի աճը կբարձրանա։ Հետո համաճարակը դուրս կգա սարահարթի վրա, որտեղ գտնվելու տևողությունը կախված է, ի թիվս այլ բաների, քաղաքացիների կողմից սանիտարահամաճարակաբանական միջոցների պահպանումից։ Ակադեմիկոսը կարծում է, որ կորոնավիրուսային վարակի դեմ պայքարում ամենահաջողը Չինաստանի փորձն է[155]։

Մոսկվայի քաղաքապետի սոցիալական զարգացման հարցերով տեղակալ Անաստասիա Ռակովան հայտնել է, որ Մոսկվայում հիվանդացության գագաթնակետը սպասվում է հաջորդ 2-3 շաբ

Մոսկվայի ֆիզիկատեխնիկական ինստիտուտի գենոմային ինժեներիայի լաբորատորիայի ղեկավար Պավել Վոլչկովը RT-ին տված հարցազրույցում, որը հրապարակվել է ապրիլի 18-ին, կարծիք է հայտնել, որ Ռուսաստանը կարանտինային միջոցների պահպանման պայմանով (որոնք պետք է տևեն, ամենաքիչը՝ 4 շաբաթ) կկարողանա արդեն հունիսին տեսնել զրոյի ձգտող հիվանդության նոր դեպքերի քանակը։ Ընդ որում, շատ բան կախված կլինի առանձին քաղաքացիների վարքագծից, որոնք պետք է հնարավորության դեպքում տանը մնան, իսկ փողոց դուրս գալուց հետո դիմակը հագնեն և հեռավորությունը պահպանեն[156]։

Ապրիլի 23-ին Մոսկվայի քաղաքապետը հայտարարել է, որ COVID-19-ի դեմ պայքարը մայրաքաղաքում չի անցել անգամ ճանապարհի կեսը։ Նրա խոսքով՝ համաճարակին պետք է դիմակայել առնվազն մի քանի շաբաթ[157]։

Ապրիլի 27-ին «ՌԻԱ Նովոստին» հրապարակել է Սինգապուրի տեխնոլոգիաների և դիզայնի համալսարանի հետազոտողների կողմից ստացված կանխատեսումը։ Նրանք պնդում էին, որ Ռուսաստանում վիրուսի տարածումը 97 տոկոսով կավարտվի մինչև մայիսի 20-ը, 99 տոկոսով՝ մինչև մայիսի 28-ը, ամբողջական ավարտը կանխատեսվում է հուլիսի 20-ին։ Կանխատեսման համաձայն՝ այնպիսի երկրներում, ինչպիսիք են Գերմանիան, Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և ԱՄՆ-ը, վիրուսը կդադարեցնի տարածումն օգոստոսի 1-ին, 5-ին, 14-ին և 27-ին համապատասխանաբար։ Հետազոտողները ուսումնասիրել են երկրի 131 երկրում համաճարակի զարգացման տվյալները։ Օգտագործվել է, մասնավորապես, վարակի տարածման SIR մոդելը։ Հեղինակները նախազգուշացրել են չափից ավելի լավատեսությունից և կոչ են արել զգուշորեն վերաբերվել ցանկացած կանխատեսումների[158]։ 2 օրից հրապարակվել է նորացված կանխատեսումը, ըստ որի Ռուսաստանում COVID-19-ի բռնկումը վերջնականապես կավարտվի օգոստոսի 19-ին։ Ավարտի կանխատեսումները տեղաշարժվել են նաև այլ պետությունների համար (օրինակ՝ ԱՄՆ-ի համար՝ սեպտեմբերի 5-ին) ։ Հետազոտողները նշում են, որ իրավիճակը մշտապես փոխվում է, և զգուշացրել է սահմանափակումների վաղաժամկետ հեռացման մասին[159]։

Ապրիլի 27-ին Սանկտ Պետերբուրգի Պաստերի անվան համաճարակաբանության և մանրէաբանության ԳՀԻ նորարարական աշխատանքի գծով փոխտնօրեն Ալեքսանդր Սեմյոնովը հայտարարել է, որ սարահարթը դեռևս ձեռք չի բերվել, և համաճարակաբանական իրավիճակի վատթարացման վտանգ կա, եթե մայիսյան տոների ժամանակ բնակչությունը խախտի ինքնամեկուսացումը[160]։

Ապրիլի 27-ին Սանկտ Պետերբուրգի Պաստերի անվան համաճարակաբանության և մանրէաբանության ԳՀԻ նորարարական աշխատանքի գծով փոխտնօրեն Ալեքսանդր Սեմյոնովը հայտարարել է, որ սարահարթը դեռևս ձեռք չի բերվել, և համաճարակաբանական իրավիճակի վատթարացման վտանգ կա, Եթե մայիսյան տոների ժամանակ բնակչությունը խախտի ինքնամեկուսացումը։

Մայիսի 15-ին Դաշնային բժշկա-կենսաբանական գործակալության ղեկավար Վերոնիկա Սկվորցովան հայտարարել է, որ Ռուսաստանում COVID-19-ի տարածման ներկա փուլը կարելի է համարել պլատո (կայուն մակարդակ), քանի որ նվազում է հոսպիտալացվածների թիվը, մեծ է ասիմպտոմային հիվանդների մասնաբաժինը (մոտ 50 տոկոս), ծանր դեպքերի թիվը նվազում է։ Սակայն իրադարձությունների հետագա զարգացումը, նրա խոսքով, մեծապես կախված է ռուսների պահվածքից։ Մասնավորապես, նա պնդում է, որ Զատիկից հինգ օր անց՝ մայիսի 1-2-ին, և Հաղթանակի օրը, նկատվել է հիվանդացածների թվի աճ[161]։

2020 թվականի հուլիսի երկրորդ տասնօրյակում ՌԴ-ում Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության ներկայացուցիչ Մելիտա Վույնովիչը «ՌԻԱ Նովոստիին» տված հարցազրույցում հայտարարել է, որ ճշգրիտ կանխատեսումը հնարավոր չէ, սակայն COVID-19-ի երկրորդ ալիքը Ռուսաստանում կարող է սկսվել, եթե բնակչությունը հանգիստ մնա և դադարի պահպանել նախազգուշական միջոցները։ Նա նաև մտահոգություն է հայտնել, որ ընդհանուր առմամբ Ռուսաստանում վարակման դեպքերի օրական աճը չի նվազում ավելի քան երկու շաբաթ։ Միևնույն ժամանակ Մելիտա Վույնովիչը նշել է, որ ռուսական առողջապահական համակարգը պատրաստ է հիվանդության երկրորդ ալիքին[162]։

Հուլիսին Ռուսաստանի Դաշնային բժշկա-կենսաբանական գործակալության գլխավոր վարակաբան Վլադիմիր Նիկիֆորովը նորությունների ազգային ծառայությունում կայացած մամուլի ասուլիսում կարծիք է հայտնել, որ COVID-19 հիվանդացության նույնքան ուժեղ պոռթկումը, ինչպիսին նկատվել է ձմռանը և գարնանը, այլևս տեղի չի ունենա[163]։

2020 թվականի սեպտեմբերի երրորդ տասնօրյակում Ռուսաստանի առողջապահության նախարարության գլխավոր արտահաստիքային ինֆեկցիոնիստ Վլադիմիր Չուլանովը հնարավոր է համարել, որ COVID-19 վարակի դեպքերի թիվը կաճի։ Նրա խոսքով՝ իրադարձությունների նման զարգացումը սպասելի էր աշնանային սեզոնի և նոր ուսումնական տարվա մեկնարկի հետ[164]։

Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի ակադեմիկոս, ՄՊՀ-ի իմունոլոգիայի և մոլեկուլային կենսաբժշկության կենտրոնի տնօրեն Միխայիլ Պալցևի կարծիքով՝ կորոնավիրուսի պանդեմիան կանցնի երեք ալիքով (գարնանը, աշնանը և հաջորդ գարնանը) և կմարի միայն 2021 թվականի ամռանը[165]։

2020 թվականի հոկտեմբերին Ռոսպոտրեբնադզորը հանդես է եկել հայտարարությամբ, որում կորոնավիրուսով հիվանդացության աճ է կանխատեսել մինչև նոյեմբերի առաջին տասնօրյակը[166]։

Իրադարձություններ ըստ շրջանների[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մոսկվա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմնական հոդված՝ COVID-19 տարածումը Մոսկվայում
Մոսկվայի մետրո: Գծանշում ուղևորների միջև հեռավորությունը պահպանելու համար
Մոսկվայի ամայի փողոցներ, 2020 թվականի ապրիլի 6

Մարտի 1-ից չվերթները, որոնք Իտալիայից ժամանել էին մայրաքաղաքի Շերեմետևո օդանավակայան, սկսել են սպասարկվել միայն F տերմինալում, որը սարքավորված էր ջերմատեսիլներով և բժշկական հետազոտության համար հատուկ սենյակներով[167]։

Մարտի 2-ին Մոսկվայում հայտնաբերվել է COVID-19 հիվանդության առաջին դեպքը։ Ռուս զբոսաշրջիկը, որը վերադարձել էր Իտալիայից, փետրվարի 27-ին դիմել է բժշկական օգնության համար և կարանտին է տեղափոխվել ինֆեկցիոն սենյակ։ Հիվանդությունը դրսևորվել է թեթև ձևով[168]։

Մարտի 5-ին Մոսկվայի քաղաքապետ Սերգեյ Սոբյանինը հրամանագիր է ստորագրել «կորոնավիրուսի տարածման սպառնալիքի կապակցությամբ բարձր պատրաստվածության ռեժիմ սահմանելու մասին»։ Մասնավորապես, նա պարտավորեցրել է COVID-19-ի տարածման անբարենպաստ իրավիճակով պետություններից ժամանած բոլոր քաղաքացիներին ապահովել տան ինքնամեկուսացումը 14 օրվա ընթացքում (չայցելելել աշխատանքի, ուսման, նվազագույնի հասցնել հասարակական վայրերի այցելությունը)[169][170]։ Հրամանագրի վերջնական տարբերակում անբարենպաստ են ճանաչվել հետևյալ 7 երկրները՝ Չինաստանը, Հարավային Կորեան, Իրանը, Իտալիան, Իսպանիան, Գերմանիան և Ֆրանսիան[171]։

Մարտի 10-ին Սերգեյ Սոբյանինը հրամանագիր է ստորագրել կորոնավիրուսային վարակի տարածման պատճառով լրացուցիչ սահմանափակիչ միջոցներ սահմանելու մասին։ Ավելի քան հինգ հազար մարդուց բաղկացած բոլոր զանգվածային միջոցառումներն արգելվել են Մոսկվայում մինչև 2020 թվականի ապրիլի 10-ը։

Մարտի 16-ին Սերգեյ Սոբյանինը փակել է Մոսկվայի դպրոցները և լրացուցիչ կրթության հաստատությունները մինչև 2020 թվականի ապրիլի 12-ը[172]։

Մարտի 25-ին Մոսկվայի իշխանությունները ժամանակավորապես չեղյալ են հայտարարել 65-ից բարձր տարիքի ուսանողների և տարեցների համար անվճար երթևեկությունը։ Բացի այդ, մարտի 26-ից ապրիլի 14-ն ինքնամեկուսացման ռեժիմ է սահմանվել 65 տարեկանից բարձր անձանց և քրոնիկ հիվանդություններով տառապող անձանց համար[173]։

Մոսկվայի քաղաքապետ Սոբյանինի հրամանով մարտի 28-ից մինչև ապրիլի 5-ը կարգադրել են դադարեցնել աշխատանքը[174]՝

  • ռեստորանների, սրճարանների, բարերի, ճաշարանների և այլ սննդի ձեռնարկությունների (բացառությամբ դուրս բերելու սպասարկման և հեռավոր առաքման պատրաստի ուտեստների),
  • դեղերի և առաջին անհրաժեշտության ապրանքների (այդ թվում՝ սննդամթերքի) վաճառքի հետ կապված մանրածախ առևտրի,
  • 55 այգիների[175],
  • ծառայությունների ոլորտի ձեռնարկություններին, որոնք պահանջում են անձնական ներկայություն (օրինակ՝ վարսահարդարում), բացառությամբ բժշկության, սոցիալական սպասարկման, տրանսպորտի, կոմունալ ծառայությունների, կապի, բանկային, ապահովագրական և թաղման ծառայությունների։

Մարտի 30-ից ինքնամեկուսացման տնային ռեժիմ է սահմանվել Մոսկվայի բոլոր բնակիչների համար՝ անկախ տարիքից։ Փողոց դուրս գալու հիմքերն են աշխատավայրում ներկայության անհրաժեշությունը, մոտակա աշխատող խանութում կամ դեղատանը գնումներ կատարելը, բնակության վայրից 100 մետր ոչ ավելի հեռավորության վրա ընտանի կենդանիներին զբոսնելը, աղբահանությունը, շտապ բժշկական օգնության համար դիմելը կամ կյանքին ու առողջությանը ուղղակի սպառնացող վտանգը[176]։

2020 թվականի մարտի 31-ի առավոտյան Մոսկվայի մետրոպոլիտենում ուղևորահոսքը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ նվազել է 82 տոկոսով[177]։

Մետրոյի և Մոսկվայի կենտրոնական օղակի կայարաններում, գնացքների վագոններում, դրամարկղերի և բարձր ուղևորահոսքով կայարանների հարթակներում սկսել են գծանշումներ կատարել, որոնք ուղևորներին օգնում են պահպանել 1,5-2 մ հեռավորությունը։ Մետրոյում կանխարգելիչ միջոցառումներ են ձեռնարկվել՝ այն տարրերի մշակումը, որոնց հետ կապվում են ուղևորները, տոմսային ավտոմատների ամենժամյա ախտահանում, գնացքների ախտահանում, այդ թվում՝ ուլտրամանուշակագույն ճառագայթման միջոցով[178]։

Ապրիլի 22-ից հասարակական տրանսպորտը կարելի է օգտագործել միայն թվային անցակետի և դրան կցված տրանսպորտային կամ սոցիալական քարտի առկայության դեպքում։ Անցման քարտերը ստուգվում են ավտոմատ կերպով[179]։

Մայիսի 7-ին մոսկվացիների ինքնամեկուսացման ռեժիմը հերթական անգամ երկարաձգվել է՝ մինչև մայիսի 31-ը։ Մինչ այդ, ծառայությունների, առևտրի, կրթության, մշակույթի և սպորտի ոլորտի նախկինում փակ ձեռնարկությունները չեն աշխատի[179]։

Մայիսի 12-ից Մոսկվայում Մասկա-Ձեռնոցային ռեժիմ է մտցվել։ Ռեժիմը ենթադրում է դիմակներ կամ նմանատիպ արտադրանք, ինչպես նաև ձեռնոցներ՝ խանութներում, առևտրի կենտրոններում, հասարակական տրանսպորտում և տաքսիներում, ինչպես նաև այն ձեռնարկություններում, որոնք մայիսի 12-ից վերսկսել են աշխատանքը։ Դիմակներ և ձեռնոցներ վաճառվում են մետրոյում 30 ռուբլի և 20 ռուբլի համապատասխանաբար[180][181][182]։

Հունիսի 1-ին Մոսկվայում վերսկսվել է ոչ պարենային խանութների աշխատանքը[183]։

2020 թվականի հունիսի 5-ին Մոսկվայի քաղաքապետ Սերգեյ Սոբյանինը հայտարարել է հունիսի երկրորդ տասնօրյակում գործող սահմանափակումները զգալիորեն թուլացնելու մտադրության մասին։ Մեկ օր առաջ նա հայտարարել էր, որ հուլիսի 1-ից պլանավորվում է հանել գործող սահմանափակումների մեծ մասը, սակայն դա չի անդրադառնա մասքային ռեժիմի վրա[184], որը ենթադրաբար կտևի մինչև զանգվածային պատվաստանյութի ի հայտ գալը (որը սպասվում է 2020 թվականի հոկտեմբերից ոչ շուտ)[185]։

Հունիսի 8-ին Սերգեյ Սոբյանինը բացահայտեց, թե ինչ հաջորդականությամբ ՝ համաճարակաբանական անվտանգության պահպանման պայմանով, կվերացվեն գործող սահմանափակումները[186]։

Մասնավորապես, հունիսի 9-ից չեղյալ են հայտարարվել ինքնամեկուսացման ռեժիմը, թվային անցագրերը և վերջերս մտցված զբոսանքի ժամանակացույցը[186]։

Հուլիսի 10-ին Մոսկվայի փոխքաղաքապետ Անաստասիա Ռակովան հայտնել է, որ IgG-ի հակամարմինները COVID-19-ին հայտնաբերվել են մայրաքաղաքի բնակիչների 21,7 տոկոսի մոտ, որոնք զանգվածային թեստավորման թվով չորրորդ փուլն են անցել։ Չորրորդ փուլին մասնակցել է 98 հազար մարդ։ IgG հակամարմիններն արյան մեջ են լինում վիրուսի հայտնաբերումից 2-3 շաբաթ անց։ Սա նշանակում է, որ մեծ թվով մարդիկ վարակվել են երկրորդ անգամ, բայց հիվանդ չեն եղել (12 678 079-ից 21,7% մոսկվացիների 2 751 143 է)։ Այդ մարդիկ վտանգ չեն ներկայացնում, քանի որ նրանց մոտ իմունիտետ է մշակվել[187][188]։

Օգոստոսի առաջին օրերին Մոսկվայում գրանցվել է COVID-19-ից մահացածների 60%-ով պակաս, քան նախորդ ամսվա նույն ժամանակահատվածում, չհստակեցնելով, թե կոնկրետ որ ժամանակահատվածն է նկատի առնվում։ Այս մասին ասված է մայրաքաղաքի առողջապահության դեպարտամենտի կայքում հրապարակված զեկույցում[189]։

Մոսկվայի իշխանությունները սեպտեմբերի վերջին սկսել են քննարկել կորոնավիրուսային վարակի համաճարակի և դրա աշնանային սրացման հետ կապված կանխարգելիչ միջոցառումների ներդրման հնարավորությունը։ Միջոցները կարող են վերաբերել բնակչության խոցելի խմբերին, մասնավորապես թոշակառուներին. նրանց կարող է առաջարկվել պահպանել տնային ռեժիմը։ Քաղաքապետարանում քննարկում են նաև հեռավոր աշխատանքի ռեժիմի հետ կապված սահմանափակումներ մտցնելու հնարավորությունը, համապատասխան հանձնարարականները կտան գործատուներին։ Այժմ քաղաքապետարանը պատրաստում է այդ միջոցառումները սահմանող հրամանագիրը[190]։

Սեպտեմբերի 24-ին Մոսկվայում COVID-19 վարակի 1050 դեպք է հայտնաբերվել, ինչը հունիսի 23-ից առավելագույն ցուցանիշն է դարձել։ Մոսկվայի օպերատիվ շտաբում մոսկվացիներին կոչ են արել կրճատել շփումների քանակը և դիմակներ կրել տրանսպորտում[191]։

Սեպտեմբերի 29-ին Սերգեյ Սոբյանինը հրամանագիր է ստորագրել, որի համաձայն՝ մրսածության սեզոնի և կորոնավիրուսի դեպքերի աճի կապակցությամբ մոսկովյան դպրոցականները երկշաբաթյա արձակուրդ են մեկնում հոկտեմբերի 5-ից[192]։

2020 թվականի հոկտեմբերի 19-ից աշխատողների և այցելուների մուտքը դիսկոտեկներ, գիշերային ակումբներ, բարեր և նմանատիպ ժամանցային հաստատություններ, որոնք բաց են գիշերվա ժամը 0-ից մինչև առավոտյան ժամը 6-ը, հնարավոր կլինի միայն հեռախոսահամարների գրանցման դեպքում։ Մտնելով հաստատություն՝ այցելուները պետք է սկանավորեն QR կոդը կամ SMS ուղարկեն հատուկ կարճ համարին[193]։

Մոսկվայի մարզ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարտի 17-ին Մոսկվայի մարզի նահանգապետ Անդրեյ Վորոբյովը դպրոցներում դասերը դադարեցրել է մինչև 2020 թվականի ապրիլի 13-ը[194]։

Մոսկվայի մարզում բոլոր բնակիչների համար ինքնամեկուսացման ռեժիմ է սահմանվել մարտի 29-ի ժամը 20:00-ից[195]:

Ապրիլի 24-ին Արևմտյան ռազմական օկրուգի տանկային բանակից նշանակված հինգ բժիշկ-բուժքույրական բրիգադներ ժամանել են Մոսկվայի մարզի բժշկական հաստատություններ՝ COVID-19 վարակվածների բուժման հարցում օգնություն ցուցաբերելու համար։ Ավելի վաղ ՌԴ պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուն հայտնել էր, որ Մոսկվայի մարզի նահանգապետ Անդրեյ Վորոբյովը դիմել է ՌԴ Պաշտպանության նախարարությանը։ Բժիշկ-բուժքույրական բրիգադները համալրվել են անհրաժեշտ անհատական պաշտպանության միջոցներով և պատրաստություն են անցել նոր համաճարակաբանական պայմաններում աշխատելու համար[196]։

Մայիսի 1-ին Մոսկվայի մարզի օպերատիվ շտաբը հայտնել է, որ մայիսի 12-ից հասարակական վայրերում պարտադիր պաշտպանիչ դիմակներ են դրվելու, մինչև այդ օրը այն խստորեն խորհուրդ է տրվել[197]։

Մայիսի 23-ից Մոսկվայի մարզում տեղաշարժվելու համար այլևս էլեկտրոնային անցագրեր չեն պահանջվել[198]։

Մայիսի վերջին Մոսկվայի մարզի նահանգապետ Անդրեյ Վորոբյովը հայտարարել էր, որ հունիսի 3-ից Մերձմոսկվայում մտադիր են թույլատրել վարսավիրանոցների աշխատանքը[199]։

Հունիսի 5-ին Անդրեյ Վորոբյովը հայտարարել է, որ կորոնավիրուսի տարածման ինդեքսը, որը, նրա խոսքով, տատանվում է Մոսկվայի մարզում 0,89-ից մինչև 1, թույլ չի տալիս անցնել սահմանափակումների հետագա մեղմացմանը (մասնավորապես, բացել առևտրի կենտրոնները)։ Ավելի վաղ նա հայտնել էր, որ համաճարակի դեմ պայքարը մարզին արժեցել է մոտ 40 մլրդ ռուբլի[200]։

Հուլիսի 8-ին Մոսկվայի մարզի նահանգապետ Անդրեյ Վորոբյովը որոշում է ստորագրել, որով թուլացրել է կորոնավիրուսի պատճառով սահմանված սահմանափակումների գործողությունը։

Որոշման համաձայն՝ հուլիսի 15-ից վերսկսել են երեխաների հանգստի և առողջացման ստացիոնար կազմակերպումը, սոցիալական սպասարկման հիմնարկները և դպրոցական ճամբարները, հանվել են մշակութային հաստատությունների համար նախատեսված սահմանափակումները՝ բացառությամբ մշակութային-զանգվածային միջոցառումների, կինոցուցադրությունների, փակ տարածքներում ներկայացումների, փակ տարածքներում բացօթյա կինոթատրոնների, ատրակցիոնների և լողափերի։ Հուլիսի 25-ից վերսկսվել են հասարակական տրանսպորտում կանխիկ դրամի ընդունումը և հասարակական սննդի ձեռնարկության ամբողջ ծավալով աշխատանքը։ Օգոստոսի 1-ից վերսկսել են բոլոր կրթական հաստատությունների, հյուրանոցների, առողջարանային-առողջարանային կազմակերպությունների, ցուցահանդեսների և Կոնգրեսի գործունեությունը[201]։

Կորոնավիրուսով հիվանդացածների թիվը մեծանալու պատճառով սեպտեմբերի 28-ից Մերձմոսկվայի 65-ից բարձր տարիքի բնակիչների, ինչպես նաև քրոնիկ հիվանդություններ ունեցող անձանց խորհուրդ է տրվել չլքել բնակության (գտնվելու) վայրը[202]։

Ալթայի երկրամաս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2020 թվականի մարտի 29-ին հաստատվել է հիվանդության առաջին դեպքը։ Հիվանդացել է Դոմինիկյան Հանրապետությունում հանգստանալուց հետո Բարնաուլ վերադարձած կինը։ Երկու օրից՝ մարտի 31-ին, գրանցվել է COVID-19 վարակի երկրորդ դեպքը ։ Վարակվածը առաջին հիվանդ կնոջ ամուսինն է եղել։

Արխանգելսկի մարզ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2020 թվականի ապրիլի 18-ին արձանագրվել է Կորոնավիրուսային վարակի բռնկում Տալագի բնակավայրում Արխանգելսկի պետական կլինիկական հոգեբուժական հիվանդանոցում[203]։ Ինչպես հաղորդում է «ՌԻԱ Նովոստին», 52 հիվանդին 14 բուժաշխատողների մոտ շուրջօրյա հսկողության տակ են դրել, 32 բուժաշխատողներ գնացել են տնային ինքնամեկուսացման[204]։ ՌԲԿ-ի տեղեկատվության համաձայն՝ հոգեվերլուծական բաժանմունքի առանձին շենքը, որտեղ գրանցվել է օջախը, վերապրոֆիլավորվել է. հարկերից մեկում ինֆեկցիոն բաժանմունք է կառուցվել հիվանդացածների համար, մյուսում՝ դիտարան վարակված անձանց համար, ընդ որում, աշխատանքում գտնվում են ևս մոտ 100 թեստեր[205]։

Ապրիլի 23-ի դրությամբ կարանտինը գործել է Արխանգելսկի մարզային Կլինիկական Հիվանդանոցի Դիմածնոտային վիրաբուժության բաժանմունքում և Ե.Վոլոսևիչի անվան առաջին քաղաքային հիվանդանոցի թիվ 1 վիրաբուժական բաժանմունքում[206]։

Ապրիլի 29-ի դրությամբ Արխանգելսկի մարզային կլինիկական հիվանդանոցում փակվել են երեք բաժանմունքներ[207]։

Մայիսի 3-ին հայտնաբերվել է COVID-19 բռնկումը «Զապսիբգազպրոմ-գազաֆիկացում» ՍՊԸ-ի հերթապահապահների շրջանում, հայտնաբերվել է 21 հիվանդ[208]։

Մայիսի 22-ին Արխանգելսկի մարզի նահանգապետի ժամանակավոր պաշտոնակատար Ցիբուլսկին հայտնել է Սևերոդվինսկում «Սևմաշ» և «Զվեզդոչկա» պաշտպանական ձեռնարկությունների աշխատակիցների մոտ COVID-19-ի բռնկման մասին։ Սևերոդվինսկում կորոնավիրուսային վարակվածության մակարդակը 47%-ով ավելի բարձր է եղել, քան տարածաշրջանի միջինը[209]։

Մայիսի 29-ից մինչև հունիսի 30-ը Սևերոդվինսկում COVID-19-ի տարածմանը հակազդելու համար ժամանակավորապես սահմանափակվել է երթևեկությունը Յագրայի կղզու զինվորական հուշահամալիրի ճանապարհին։ 2020 թվականի հունիսի 6-ի կեսգիշերին Սևերոդվինսկ մուտք գործելու և քաղաքից դուրս գալու համար խիստ սահմանափակումներ են մտցվել[210][211]։

2020 թվականի հունիսի 23-ին Արխանգելսկում և Նովոդվինսկում առևտրի և ծառայությունների մատուցման օբյեկտներում մտցվել է պարտադիր մասայական ռեժիմ[212]։

Կալինինգրադի մարզ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ապրիլի 29-ից Կալինինգրադի մարզում թույլատրվում է աշխատել ոչ պարենային խանութներում՝ պայմանով, որ դրանք գտնվում են առանձին շենքում կամ ունեն առանձին մուտք։ Բացի այդ, նկատի է առնվում սանիտարական նորմերի պահպանումը։ Թույլատրվում է գյուղատնտեսության, մեքենաշինության, նավաշինության, շինարարության ձեռնարկությունների աշխատանքը[213]։

Մայիսի 4-ին Կալինինգրադի մարզի առողջապահության նախարար Ալեքսանդր Կրավչենկոն հայտնել էր, որ COVID-19-ի տարածումից առաջ տարածաշրջանի տարածքում հրաժարվել են շարունակել շուրջ 350 բժիշկների՝ մոտավորապես 100 բժիշկների և միջին բժշկական անձնակազմի 250 մարդու աշխատանքը։ Ընդ որում, նա հայտնել է, որ բժիշկ-ուսանողները և օրդինատորները կորոնավիրուսային վարակի հետ անմիջականորեն աշխատելու են միայն խիստ անհրաժեշտության դեպքում, քանի դեռ նրանք զբաղված են այլ տեղամասերում[214]։

Ինքնամեկուսացման ռեժիմը գործում է տարածաշրջանում մայիսի 11-ից։ Մայիսի 12-ից դրվել է դիմակների պարտադիր կրումը ոչ միայն հասարակական վայրերում, այլև փողոցում[213]։

Կրասնոդարի երկրամաս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2020 թվականի սեպտեմբերի 9-ին Կուբանիում օրվա ընթացքում գրանցվել է 90 նոր դեպք[215]։

Կրասնոյարսկի երկրամաս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մայիսի 9-ին Կրասնոյարսկի երկրամասում հայտնել են Հյուսիս-Ենիսեյսկում COVID-19 կորոնավիրուսային վարակի բռնկման մասին, որտեղ կորոնավիրուսով վարակվել է միանգամից 82 աշխատակից[216]։ Մայիսի 18-ին «Պոլյուս» ոսկու արդյունահանող ընկերության գլխավոր տնօրեն Պավել Գրաչևը հայտնել էր, որ Երուդա ավանում իրեն պատկանող Օլիմպիադա լեռնաարդյունահանող կոմբինատի 866 աշխատակիցների մոտ հայտնաբերել են COVID-19 կորոնավիրուսային վարակով վարակվածություն[217][218]։ Մայիսի 19-ին Պաշտպանության նախարարության կայքում հաղորդագրություն էր հայտնվել այն մասին, որ Կենտրոնական ռազմական օկրուգի զինծառայողները Երուդա ավանում 100 մահճակալով դաշտային շարժական հոսպիտալ են տեղակայել[219]։

Հունիսի 10-ին հայտնի է դարձել, որ Կրասնոյարսկի երկրամասում ինքնամեկուսացման ռեժիմը կերկարացվի ևս մեկ ամսով՝ մինչև հուլիսի 12-ը[220]։

2020 թվականի հուլիսին Նորիլսկի քաղաքապետ Ռինատ Ախմետչինը, որը Կրասնոյարսկի երկրամասի առողջապահության նախարարությանը մեղադրել էր քաղաքում վարակված կորոնավիրուսով վարակվելու վիճակագրության ուժեղ թերացման մեջ և խնդրել էր լրացուցիչ ուժեր հատկացնել բժիշկներին վիրուսի դեմ պայքարելու համար, մեկ շաբաթ անց հրաժարական էր տվել նրա աշխատանքի նկատմամբ «արտահայտված անվստահության» պատճառով[221]։

Մուրմանսկի մարզ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

COVID-19-ի վարակի առաջին դեպքը հաստատվել է 2020 թվականի մարտի 19-ին։ Մարտի վերջին հայտնի է դարձել Կիրովսկում և Ապատիտներում վարակի տարածման օջախի մասին։ Սակայն ամենամեծ բռնկումը գրանցվել է «Նովատեկ» ՀԿԿՄՍ-ի շինհրապարակում Բելոկամենկա գյուղի մոտակայքում գտնվող «Վելեսստրոյ» ընկերության աշխատողների շրջանում, որտեղ աշխատում է շուրջ 11 000 մարդ։ Տարածաշրջանային օպերատիվ շտաբի տվյալների համաձայն՝ մայիսի 1-ին՝ ժամը 23:30-ի դրությամբ, այնտեղ վարակվել է 1210 մարդ, ընդ որում Մուրմանսկի մարզի ողջ տարածքում հայտնաբերվել է հիվանդության ընդամենը 246 դեպք։ «Նովայա գազետայի» տեղեկություններով՝ հիվանդացած բանվորներին առաջարկում էին աշխատանքի դուրս գալ։ Թեև աշխտանքի դուրս գալու մասին որոշումը ներկայացված է որպես կամավոր, աշխատողները մտավախություն ունեին, որ հրաժարվելու դեպքում նրանց սպառնում են աշխատանքից ազատում՝ այս կամ այն պատճառաբանությամբ ներքո[222]։

Նիժնի Նովգորոդի մարզ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նիժնի Նովգորոդի մետրոն: Պրոլետարսկայա մետրոյի կայարան

Մարտի 28-ից Նիժնի Նովգորոդում և մարզում նահանգապետի հրամանով փակվել են բոլոր առևտրի կենտրոնները, կինոթատրոնները, համերգասրահները, ինչպես նաև չեղյալ է հայտարարվել բոլոր տեսակի տրանսպորտային քարտերի արտոնյալ երթևեկությունը։

Կորոնավիրուսային վարակի կանխարգելման նպատակով Նիժնի Նովգորոդի մարզի նահանգապետ Գլեբ Նիկիտինը մի շարք սահմանափակող միջոցներ է ձեռնարկել։ Փակվել են առևտրի օբյեկտները (բացի պարենային խանութներից և դեղատներից), վարսավիրանոցները, ատամնաբուժարանները, գեղեցկության սրահները, չեղյալ է հայտարարվել տրանսպորտում արտոնյալ երթևեկությունը, իսկ հասարակական սննդի ձեռնարկությունները «պետք է որոշակի սահմանափակումներ մտցնեն իրենց գործունեության մեջ»։ Սահմանափակվել է այցելություն զբոսայգիներ և այլ հասարակական վայրեր։ Բժշկական կազմակերպությունները, վերականգնողական կենտրոնները սահմանափակումների տակ չեն հայտնվել[223]։ Վերահեռարձակների միջոցով սկսել են բնակչության իրազեկումը փողոցում մարդկանց մեծ կուտակումների գտնվելու անթույլատրելիության մասին։

Մայիսի 1-ից մուտքը Նիժնի Նովգորոդի մարզ փակ է եղել ոչ բնիկների համար։ Ուղեվարձի համար պահանջվում էր հատուկ աշխատանքային անցում կամ մշտական գրանցում[224]։

Նովոսիբիրսկի մարզ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հոկտեմբերի 16-ին Նովոսիբիրսկի քաղաքապետ Անատոլի Լոկոտը հայտնել էր, որ կորոնավիրուսի պատճառով կարանտինի էին փակվել 224 դասարան։ Ախտորոշումը հաստատվել է 187 հազար աշակերտներից 145-ի մոտ։ Ընդ որում, նշվում է, որ համաճարակի պատճառով քաղաքի ոչ մի դպրոց ամբողջությամբ չի փակվել[225]։

Բաշկորտոստանի Հանրապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարտի 24-ին Բաշկիրիայի տարածքում COVID-19 հաստատված ախտորոշմամբ առաջին հիվանդացածների մասին. երկու հոգի արտասահմանից էին ժամանել, ևս մեկը պարբերաբար Մոսկվա է մեկնել ծառայողական անհրաժեշտությամբ[226]։

Ապրիլի 6-ին Ուֆայում Կուվատովի անվան Հանրապետական կլինիկական հիվանդանոցը փակվել է կարանտինի։ Ոչ պաշտոնական տեղեկատվության համաձայն՝ նրանում մեկուսացվել է շուրջ 600 հիվանդ և բժշկական անձնակազմի 400 մարդ[227]։ Ապրիլի 10-ին «ՌԻԱ Նովոստին» հայտնել էր, որ COVID-19-ի մոտ 170 առաջնային թեստերը դրական են եղել[228]։

Ապրիլի 7-ին գործարկվել է անձնական ավտոմեքենաներով երթևեկելու համար անցակետեր ստանալու ծառայությունը, որը թույլատրում է երթևեկել օրական 90 րոպեից ոչ ավելի՝ հիմքերի սահմանափակ ցուցակով։ Ստանալու համար անհրաժեշտ է գրանցվել կայքում և ներբեռնել կամ տպել PDF ֆայլը[229]։ Շուտով սխալ է հայտնաբերվել. ցանկացած մարդ կարող էր մուտք գործել ցանկացած մեքենայի համարը, որի պատճառով սեփականատերի համար կարող էր անհասանելի լինել սեփական մեքենան[230]։

2020 թվականի ապրիլի 9-ին Բաշկիրիայի տարածքում պարետային ժամ է սահմանվել 65-ից բարձր տարիքի անձանց և երեխաների համար։ Երեխաներին արգելվում է դուրս գալ փողոց 18:00-13:00, իսկ տարեց քաղաքացիներին՝ 18:00-10:00[231]:

Ապրիլի 16-ին հանրապետության ղեկավար Ռադի Խաբիրովը հայտարարել է ինքնամեկուսացման ռեժիմի երկարաձգման մասին՝ ամենաքիչը մինչև մայիսի վերջը[232]։

Մագադանի մարզ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մագադանի մարզում ապրիլի 24-ին COVID-19 կորոնավիրուսային վարակով արտելի՝ «Կրիվբաս»-ի (Յագոդնինի շրջան) 19 աշխատակիցների զանգվածային վարակման փաստով քրեական գործ է հարուցվել Ռուսաստանի Դաշնության Քրեական օրենսգրքի 236-րդ հոդվածի 1-ին մասով (սանիտարահամաճարակային կանոնների խախտում, որն անզգուշությամբ առաջացրել է զանգվածային հիվանդություն)։ Մագադանի մարզում այդ ամսաթվին գրանցվել է SARS-Cov-2 կորոնավիրուսով վարակման 82 դեպք, որոնցից մեծամասնությունը բաժին է ընկել «Կրիվբասի» աշխատակիցներին[233]։

Ալթայի Հանրապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2020 թվականի հունիսի 11-ին Ալթայի Հանրապետության ղեկավար Օլեգ Խորոխորդինը թույլատրել է բժշկական արտոնագրով բացօթյա սրճարաններ և առողջարաններ բացել, ինչպես նաև հայտարարել է այն շրջաններից մի քանիսի մուտքի սահմանափակումների վերացման մասին, որտեղ հիվանդության օջախներ են գրանցվել[234]։

2020 թվականի հունիսի 16-ին Ալթայի Հանրապետության գլխավոր սանիտարական բժիշկ Լեոնիդ Շչուչինովը տարածաշրջանում համաճարակաբանական իրավիճակը լարված է անվանել՝ նշելով Կոշ-Ագաչի շրջանում անբարեհաճ վիճակը, որտեղ, չնայած սահմանափակումներին, անցկացվում են հարսանիքներ, հոբելյաններ, հիշարժան ընտանեկան միջոցառումներ՝ մեծ թվով մարդկանց հրավիրելով, իսկ մասայական ռեժիմը միշտ չէ, որ պահպանվում է[235]։

Հունիսի 19-ի առավոտյան տվյալներով Ալթայի հանրապետությունում գրանցվել է COVID-19-ի 60 նոր դեպք, ինչը գրեթե երկու անգամ ավելի է նախորդ ռեկորդային թվից՝ 34 հիվանդ, որոնք հայտնաբերվել էին հունիսի 16-ին։ Լաբորատոր հաստատված ախտորոշումների ընդհանուր թիվը կազմել է 396 մարդ։ Դիտարկումների ողջ ընթացքում հիվանդանոցներից դուրս է գրվել 160 հիվանդ[236]։

Դաղստանի Հանրապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մայիսի 6-ին Դաղստանի ոչ առևտրային կազմակերպությունների համակարգող խորհրդի նախագահ Շամիլ Հադուլաևը դաշնային իշխանություններին ուղղված իր ուղերձում հայտարարել էր, որ Դաղստանի իշխանությունները պատրաստ չեն եղել կորոնավիրուսային վարակի տարածմանը, հիվանդանոցներում մահճակալների և սարքավորումների պակաս է արձանագրվել[237]։ Ռոսզդրավնադզորը Դաղստանի առողջապահության նախարարության և տեղական բուժհաստատությունների գործունեության վերլուծության ժամանակ հայտնաբերել է քաղաքացիների կորոնավիրուսի թեստավորման անբավարար քանակ, դեղերի պակաս, ամբուլատոր օղակում կադրերի պակաս, տանը բուժվող հիվանդների մոնիտորինգի համակարգի բացակայություն[238]։ Դաղստանի առողջապահության նախարարության մամուլի ծառայությունը խոստովանել է, որ այն պատրաստ չէ համաճարակի սրընթաց զարգացմանը, քանի որ ելել է վիճակագրական կանխատեսումներից և հաշվի չի առել տարածաշրջանում ինքնամեկուսացման չափազանց ցածր ցուցանիշը[239]։ Դաղստանում կա ինքնազբաղվածների մեծ տոկոս (տաքսիստներ, ծառայությունների ոլորտի աշխատողներ, սուրհանդակներ, շինարարներ)։ Սահմանափակող միջոցների պատճառով նրանք կորցրել են աշխատանքը, իսկ գրանցվել որպես գործազուրկ և գործազրկության նպաստ ստանալ չեն կարողացել։ Որպես հետևանք՝ նրանք ստիպված են եղել դուրս գալ փողոց՝ ինչ-որ աշխատանք գտնելու համար[240]։

Մայիսի 17-ին, ինչպես հայտարարել է առողջապահության հանրապետական նախարար Ջամալուդին Հաջիիբրագիմովը, Դաղստանում արտաբորսայական թոքաբորբի և կորոնավիրուսային վարակի հետևանքով մահացել է ավելի քան 40 բժիշկ[241]։ Նա նաև հայտարարել է, որ Դաղստանում կորոնավիրուսով և «արտահիվանդանոցային թոքաբորբով» մայիսի 17-ի դրությամբ հիվանդացել է 12 697 մարդ[242], ինչը մի փոքր ավելի բարձր է պաշտոնական տվյալներից, որոնց պատճառով հանրապետությունում կորոնավիրուսով հիվանդանում է 3 280 մարդ[243]։

Մայիսի 18-ին Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը Դաղստանի ղեկավարության և հասարակության ներկայացուցիչների հետ խորհրդակցության ժամանակ ԱԻՆ-ին և պաշտպանության նախարարությանը հանձնարարել է միանալ տարածաշրջանում COVID-19-ի տարածման դեմ պայքարին։ ԱԻՆ-ին հանձնարարվել է սկսել հասարակական վայրերի լայնածավալ սանիտարական մշակում, իսկ Պաշտպանության նախարարությանը հանձնարարվել է Դաղստանում կառուցել բազմաֆունկցիոնալ բժշկական կենտրոն առնվազն 200 մահճակալով[244]։

Կալմիկիա Հանրապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մայիսի 24-ին Չերնոզեմելի շրջանի օպերատիվ շտաբի նիստի ժամանակ, Արտեզիան բնակավայրից ոչ հեռու, որտեղ արձանագրվել է կորոնավիրուսային վարակով հիվանդության բռնկում[245], Դաղստանի հետ սահմանին տեղադրվել է շուրջօրյա սանիտարական պահակակետ՝ արտագնա և մուտքի վերահսկողության համար։ Բոլոր մուտքագրողները պարտադիր անցնել են ջերմաչափության գործընթացը[246]։

Կոմի Հանրապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2020 թվականի ապրիլի 1-ին հայտնի է դարձել, որ Էժվինի Սիկտիվկարի շրջանի քաղաքային հիվանդանոցում կորոնավիրուսային վարակով վարակվելու 54 դեպք է գրանցվել[247]։

Ղրիմի Հանրապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հանրապետության ղեկավար Սերգեյ Ակսենովի տվյալների համաձայն՝ Ղրիմում կորոնավիրուսի տարածման ամբողջ ընթացքում վարակվել են առողջապահության տարածաշրջանային նախարարությանը ենթակա բժշկական կազմակերպությունների 269 աշխատակիցների մոտ[248]։

Սախա-Յակուտիայի Հանրապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մայիսի 2-ին Ռուսաստանի առողջապահության նախարարության գլխավոր ինֆեկցիոնիստ Ելենա Մասլեննիկովան հայտնել էր, որ դրական թեստեր են հայտնաբերվել Չայանդինի նավթագազոկոնդենսատային հանքավայրի 10,5 հազար փորձարկվածներից շուրջ 3 500 աշխատակիցների մոտ[249][250][251]։

Մայիսի 4-ին Յակուտիայի Հանրապետական ակնաբուժական կլինիկական հիվանդանոցում կորոնավիրուսային վարակ է հայտնաբերվել 56 մարդու մոտ[252]։

Ռոստովի մարզ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռոստովի մարզում կորոնավիրուսի 153 նոր դեպք է հայտնաբերվել։ Վերջին մեկ օրում Ռոստովի մարզում կորոնավիրուսային վարակի ևս 153 դեպք է գրանցվել, հաղորդում է մարզի նահանգապետի մամուլի ծառայությունը։ Սեպտեմբերի 9-ի լույս 9-ի գիշերը վարակվածների ընդհանուր թիվը գերազանցել է 18,2 հազարը՝ հիվանդացածների թիվը 434՝ 100 բնակչի հաշվով։ Վարակի տարածման գործակիցը 1.06 է[253]։

Սանկտ Պետերբուրգ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարտի 5-ին ԶԼՄ-ները հայտնել են պետերբուրգյան 24-րդ միջազգային տնտեսական համաժողովի չեղարկման մասին, որը պետք է տեղի ունենար Սանկտ Պետերբուրգում 2020 թվականի հունիսի սկզբին[254]։

Մարտի 30-ին Սանկտ Պետերբուրգի իշխանությունները մինչև ապրիլի 5-ը քաղաքի բոլոր բնակիչների համար ինքնամեկուսացման ռեժիմ են սահմանել, որը նման է այն ռեժիմին, որն ավելի վաղ հաստատել էին Մոսկվայում[255]։

Մարտի 31-ին իշխանությունները կարգադրություն են արձակել, ըստ որի Սանկտ Պետերբուրգի մետրոն փակվելու է ժամը 22:00-ին: Դրանից հետո վերջին գնացքները, ինչպես նաև ցամաքային տրանսպորտը կաշխատեն «մինչև վերջին գնացքը», բայց ոչ ուշ, քան մինչև 23:00։ Բացի այդ, որոշվել է փակել ուղևորների մուտքի և ելքի համար նախասրահում ինը մետրոյի կայարաններում՝ «Նևսկի պողոտա», «Նովոկրեստովսկայա», «Սադովայա», «Սեննայա հրապարակ», «Տեխնոլոգիական ինստիտուտ 1», «Մայակովսկայա», «Դոստոևսկայա», «Ալեքսանդր Նևսկիի հրապարակ 2» և «Զվենիգորոդսկայա»[256]։

Ապրիլի 8-ից այն պատճառով, որ մոտ 300 մարդ վարակվել էր COVID-19-ով, կարանտինի էին փակվել Վնասենի անվան վնասվածքաբանության և օրթոպեդիայի գիտահետազոտական ինստիտուտը։ Այն մասին, որ վարակի աղբյուր է դարձել այն աշխատակիցը, որը վերադարձել էր Թուրքիայից և անտեսել ինքնամեկուսացումը, ապրիլի 30-ին հայտնել Է Սանկտ Պետերբուրգի նահանգապետ Ալեքսանդր Բեգլովը։ Միաժամանակ նա հիշեցրել է համաճարակի պայմաններում օրենքի կոպիտ խախտումների համար պատասխանատվության մասին և հայտարարել հինգ քրեական գործ հարուցելու մասին[257]։

Ապրիլի 20-ին քաղաքի վարչակազմի մամուլի ծառայությունը հայտնել էր, որ Սանկտ Պետերբուրգի նահանգապետը որոշում է ստորագրել բժշկական աշխատողներին միանվագ վճարումների մասին, որոնք COVID-19 հիվանդներին օգնություն ցուցաբերելիս վարակվել են այդ վարակով։ Բժշկական աշխատողին միանվագ վճարումները կկազմեն վարակի դեպքում՝ 300 հազար ռուբլի, վարակվելու պատճառով հաշմանդամության դեպքում՝ 500 հազար ռուբլի։ Վարակից մահվան դեպքում 1 մլն ռուբլի կստանան բժիշկի ընտանիքի անդամները։ Ապրիլի 20-ին Սանկտ Պետերբուրգի հիվանդանոցներում հայտնվել են 137 բուժաշխատողներ[258]։

Ապրիլի 30-ին «Ինտերֆաքս» գործակալությունը հայտնել էր, որ քաղաքում հայտնվել են 8 բջջային սառնարաններ՝ մահացածների մարմինները պահեստավորելու համար։ Գործակալության աղբյուրը հայտնել է, որ ներկա պահին դիահերձարաններում տեղերի պակաս չկա[259]։

Մայիսի 12-ից սկսած՝ Սանկտ Պետերբուրգում արգելվել է բոլոր մահացածների հետ հրաժեշտի արարողությունների իրականացումը՝ անկախ սահմանված ախտորոշումից։ Սանկտ Պետերբուրգի գլխավոր պետական սանիտարական բժիշկ Նատալյա Բաշկետովայի համապատասխան հանձնարարականը փոխանցվել է Պետերբուրգի առողջապահության կոմիտեին, «Սգո ծառայություններ» Պետական ՊՓՎ-ին և «Սգո գործի հարցերով Սանկտ Պետերբուրգի մասնագիտացված ծառայություն» ՊՈԱԿ-ին[260]։

Մայիսի 26-ին COVID-19-ի տարածմանը հակազդելու տարածաշրջանային աշխատանքային խմբի ղեկավար Եվգենի Շլյաժտոն հայտարարել է, որ Պետերբուրգում վարակված բժիշկների թիվը գերազանցել է 3 հազարը, որոնցից 8-ը մահացել է։ Նույն օրը թիվ 122 կլինիկական հիվանդանոցի գլխավոր բժիշկ Յակով Նակատիսը հայտնել է կորոնավիրուսային վարակի հետ աշխատելուց աշխատակիցների հրաժարվելու մասին, վարակվելու վախից նրանք դադարել են աշխատանքի դուրս գալ, իսկ ստանալով նշումներ դուրս գալու մասին, սկսել են ազատվել։ Ընդ որում, հիվանդանոցի 480 աշխատակիցներից առնվազն 30-ը հիվանդացել են COVID-19-ով[261]։

Սանկտ Պետերբուրգում դաշնային ավիացիոն ծառայության վարչությունը 2020 թվականի օգոստոսին հակամենաշնորհային գործ է հարուցել «պատերազմների վետերանների հոսպիտալ» պետական բժշկական համալսարանի դեմ, որը վերամասնագիտացվել է COVID-19 հիվանդների բուժման համար։ Ապրիլին բուժհաստատությունը և «Ռեդ Սթար» ՍՊԸ-ն անհատական պաշտպանության միջոցների մատակարարման պայմանագիր են կնքել՝ ավելի քան մեկ միլիարդ ռուբլի գումարի չափով։ Ավելի ուշ «Նովայա գազետան» հոդված էր հրապարակել, որում պայմանագրի գումարը խիստ ուռճացված է անվանել, իսկ մատակարարի ընտրությունը՝ անհիմն[262]։

Հոկտեմբերի 1-ից Սանկտ Պետերբուրգում հասարակական տրանսպորտի ուղևորները, այդ թվում՝ մետրոպոլիտենը, ինչպես նաև տաքսիների և քարշերինգի ավտոմեքենաների ծառայությունների ուղևորները պարտավոր են օգտագործել դիմակներ և ձեռնոցներ[263]։

Սարատովի մարզ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սարատովի մարզի կառավարության մամուլի ծառայությունը ապրիլի 30-ին հայտնել է, որ մեկ բժշկական դիմակը 425 ռուբլիով մեծ խմբաքանակ գնելուց հետո հրաժարական է տվել Սարատովի մարզի նահանգապետի աշխատակազմի ղեկավար Օլես Գորյաչևան[264]։

Մայիսի 1-ին տեղեկություն է ստացվել Սարատովի մարզում սոցիալական հաստատության պաշտոնատար անձանց անփութության վերաբերյալ քրեական գործ հարուցելու մասին[265]։

Սվերդլովսկի մարզ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ապրիլի 20-ին Եկատերինբուրգում փակել են կարանտինի թիվ 1 քաղաքային հիվանդանոցը, որտեղ 78 հիվանդ և բժիշկ վարակվել է COVID-19 կորոնավիրուսային վարակով[266]։

Հուլիսին Ռոսզդրավնադզորը հայտնել էր առողջապահության տարածաշրջանային համակարգի արտապլանային ստուգումների արդյունքները, որոնց արդյունքում Սվերդլովսկի մարզում խախտումներ են հայտնաբերվել կորոնավիրուսային վարակով հիվանդներին բուժօգնություն ցուցաբերելու և կազմակերպելու մեջ, ինչն արտահայտվել է COVID-19-ում անալիզների անցկացման ժամկետների չկատարման և լաբորատոր արդյունքների տրամադրման մեջ, նաև նշվում է սուր շնչառական վարակներով և գրիպով հիվանդների թեստավորման ցածր ընդգրկվածությունը[267]։

Սահմանափակող միջոցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռուսաստանի Դաշնության սուբյեկտների իշխանություններն օգտագործել և շարունակում են օգտագործել համաճարակին հակազդելու տարբեր միջոցներ։ Դրանք ներառում են՝ ծառայությունների ոլորտի, առևտրի սահմանափակում և հանրային վայրեր այցելություններ, ինքնամեկուսացման ռեժիմ կամ կարանտին և այլ միջոցառումներ։

Առևտրի, ծառայությունների ոլորտի և հասարակական վայրերի այցելությունների սահմանափակում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նման սահմանափակումներ են մտցվել Մոսկվայում, Նիժնի Նովգորոդում (տես վերևում) և այլ շրջաններում։

Ինքնամեկուսացման ռեժիմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարտի 30-ին վարչապետ Միխայիլ Միշուստինը Ռուսաստանի Դաշնության սուբյեկտների իշխանություններին խնդրել է քննարկել Մոսկվայում և Մոսկվայի մարզում սահմանված միջոցները, որպեսզի ուսումնասիրի նման ռեժիմ սահմանելու հնարավորությունը։ Արդյունքում մարտի 31-ի առավոտյան ինքնամեկուսացման ռեժիմը գործել է 26 շրջաններում[268]։

Ինչպես և Մոսկվայում, թույլատրվում է լքել բնակարանը, երբ անհետաձգելի բուժօգնության կարիք կա` անմիջական սպառնալիքի կյանքի և առողջության համար, աշխատանքի գործուղումների համար (նրանց համար, ովքեր պարտավոր են ներկա լինել), գնումներ կատարելու համար մոտակա խանութում կամ դեղատներում, աղբը հանելու համար, տան մոտ ընտանի կենդանիների զբոսանքի համար` բնակության վայրից ոչ ավելի, քան 100 մետր հեռավորության վրա[268]։

Հետագայում ինքնամեկուսացման ռեժիմն այս կամ այն տեսքով տարածվել է ամբողջ երկրի վրա։

Ինքնամեկուսացման ռեժիմի խախտումը վարչական պատասխանատվություն կարող է առաջացնել վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքի 19.4-րդ, 19.5-րդ հոդվածներով[269]։

Մոսկվայում, սակայն, քաղաքային իշխանությունների կողմից ընդունվել է առանձին օրենք, որը նախատեսում է պատիժ ինքնամեկուսացումը խախտողների համար։

«Յանդեքս» ընկերությունը մարտի 30-ից հրապարակում է ինքնամեկուսացման ինդեքսը, որն արտահայտվում է սանդղակի 0-ից մինչև 5 միավորներով (որքան բարձր է, այնքան ավելի լավ են պահպանվում սահմանափակումները)։ Հաշվարկման համար ընկերությունն օգտագործում է ավելի քան հարյուր հազար բնակչությամբ ռուսական քաղաքներում, ինչպես նաև Մինսկում, Երևանում և Նուր-Սուլթանում «Յանդեքս»-ի օգտատերերի կողմից հավելվածների օգտագործման ակտիվության մասին տվյալները[270]։

Մայիսի 16-ին Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը կառավարությանը և տարածաշրջանային իշխանություններին հանձնարարել է պահպանել ինքնամեկուսացումը 65 տարեկանից բարձր անձանց և քրոնիկ հիվանդություններով տառապող անձանց համար[271]։

Անցումային համակարգ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հատուկ անցագրերը, որոնք թույլ են տալիս տեղաշարժվել աշխատանքի վայր ինքնամեկուսացման ռեժիմի գործողության ընթացքում, ապրիլի սկզբին սկսել են Կիսլովոդսկում հանձնել այն համայնքային ծառայողներին, որոնք չեն տեղափոխվել հեռավոր աշխատանքի։

Մոսկվայում մտցվել են էլեկտրոնային անցագրեր, որոնք հիմնված են եղել 16-նիշանոց տառային-թվային կոմբինացիաների վրա։ Դրանց թողարկումը սկսվել է ապրիլի 13-ին[272], իսկ ապրիլի 14-ին հայտնի է դարձել դրանցից գրեթե մեկ միլիոնի չեղարկման մասին. պատճառը դարձել են դրանց ձևակերպման ժամանակ նշված ոչ կոռեկտ կամ ոչ արժանահավատ տվյալները։ Անցագրերը տրվում են ըստ հայտային սկզբունքի, սակայն դրանցում նշված տվյալները ստուգվում են հետագայում[273]։ Ապրիլի 18-ին Մոսկվայի իշխանությունները հայտնել են անցագրային ռեժիմը մինչև մայիսի 1-ը երկարաձգելու մասին, ինչպես նաև ընդլայնել են սահմանախախտների դեմ պայքարի միջոցառումների ցանկը։ Ապրիլի 22-ից Մոսկվայում սկսվել է մետրոյի և ճանապարհային ոստիկանության տեսախցիկների օգնությամբ անցագրերի ավտոմատ ստուգումը[274]։

Ապրիլի 13-ին թեստային ռեժիմով սկսել են հանձնել Խանտի-Մանսիյսկի ինքնավար օկրուգի իշխանության «թվային անցագրերը», ընդ որում համակարգը պետք է աշխատի «Անվտանգ քաղաք» ապարատային-ծրագրային համալիրի հետ համատեղ, որն ունի դեմքերի ճանաչման մոդուլ[275]։

Ապրիլի 16-ից Կալինինգրադի մարզում բոլոր աշխատող քաղաքացիներին անհրաժեշտ կլինի փաստաթղթերով հաստատել իրենց աշխատանքի ուղին՝ գործատուից տեղեկանք։ Խանութ կամ դեղատուն այցելելիս անհրաժեշտ է ունենալ անձնագիր կամ այլ փաստաթուղթ։ Մ րեխաները պետք է տեղափոխվեն մեծահասակների ուղեկցությամբ[276]։

Նման միջոցներ են սահմանվել նաև այլ շրջաններում։

Կարանտին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2020 թվականի մարտի 30-ին համաճարակի պատճառով Աստրախանի մարզը «բնակչության սանիտարահամաճարակային բարեկեցության մասին» դաշնային օրենքին համապատասխան կարանտին է սահմանել[277]։

Մարտի 31-ի ժամը 18:00-ից մինչև ապրիլի 5-ը կոշտ կարանտին է սահմանվել Կրասնոդարի երկրամասում։ Նախատեսված է եղել անձնական ավտոմեքենայով տեղաշարժի արգելք՝ բացառելով աշխատանքի մեկնումը, ինչպես նաև արտակարգ բժշկական օգնության դեպքերը կամ կյանքին և առողջությանը ուղղակի սպառնացող այլ դեպքեր[278]։

Ապրիլի 2-ի կեսգիշերից կարանտինը մտցվում է Ղրիմի Հանրապետությունում, իսկ Ղրիմի կամրջի վրա անցակետ կտեղադրվի։ Ղրիմի Հանրապետության ղեկավար Սերգեյ Ակսենովի խոսքով՝ նախատեսվում է «բոլոր ավտոմոբիլային տրանսպորտի հարյուր տոկոսանոց զննում՝ առանց բացառության»[279]։ ՆԳՆ-ի, Ռոսգվարդիայի և Ռոսպոտրեբնադզորի աշխատակիցները ստուգելու են Ղրիմ մուտք գործող ամբողջ ավտոմոբիլային տրանսպորտը, իսկ բժիշկները գնահատելու են ժամանողների առողջական վիճակը, այդ թվում՝ չափելով ջերմաստիճանը։ Նույն կերպ կկազմակերպվելու է նաև երկաթուղային ուղևորների զննում[280]։

Ավելի վաղ՝ ապրիլի 1-ին, դադարեցվել էր Ղրիմի Հանրապետության միջքաղաքային ավտոբուսային հաղորդակցությունը Սևաստոպոլի և Կրասնոդարի երկրամասի հետ[281]։

Կարանտինի ռեժիմը խախտողներին քրեական պատասխանատվություն է սպառնում[269]։

Ապրիլի 2-ին Պանգոդախում (Յամալո-Նենեցկի ինքնավար շրջան) կարանտին Է մտցվել. գյուղի մուտքն ու ելքը փակվել են[282]։

Ապրիլի 23-ին կարանտին Է հայտարարվել «Վոստսիբսպեցմոնտաժ» ՍՊԸ-ի՝ Յակուտիայի Սունթարի ուլուսի Կուտանինսկի նասլեգայի տարածքում։ Ավելի վաղ կարանտինը մտցվել էր Ալդան քաղաքում և Ալդանի շրջանի Լենինսկի ավանում, ինչպես նաև Չայանդինի հանքավայրի տարածքում գտնվող վախթյան ավաններում[283]։

Պաշտպանիչ դիմակների պարտադիր կրում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եկատերինբուրգում Սվերդլովի հուշարձանին դիմակ են հագցրել, 2020 թվականի հոկտեմբեր

ՌԲԿ-ի տեղեկատվության համաձայն՝ մինչև մայիսի 20-ը հասարակական վայրերում պաշտպանիչ դիմակներ կրելը (ամբողջ տարածքում կամ առանձին շրջաններում, պարտադիր կամ երաշխավորական) մտցրել են Ռուսաստանի բոլոր տարածաշրջանները, բացառությամբ Դաղստանի Հանրապետության, Կալմիկիայի Հանրապետության և Չուկոտյան ինքնավար շրջանի[284]։

Մոսկվայում[285], Մոսկվայի մարզում[197] և Սանկտ Պետերբուրգում[286] դիմակները կրելը պարտադիր է մայիսի 12-ից[197][285][286]։

Մոսկվայում դիմակային ռեժիմի գործողության ժամկետները, մայրաքաղաքի քաղաքապետի հավաստմամբ, մեծապես կախված են զանգվածային պատվաստանյութի առաջացման ժամանակից (որը, ենթադրաբար, կարող է հայտնվել 2020 թվականի հոկտեմբերին-2021 թվականի փետրվարին)[185]։

Ձեռնոցների պարտադիր կրում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մոսկվայում մայիսի 12-ից հասարակական տրանսպորտում և այլ հասարակական վայրերում ձեռնոցների պարտադիր կրում է սահմանվել (մասսայական ռեժիմի հետ միասին)[285]։ Նույն օրվանից ձեռնոցներ և դիմակներ պարտադիր են եղել Սանկտ Պետերբուրգում՝ փողոցում և հասարակական վայրերում[286]։

Նմանատիպ ռեժիմ է սահմանվել Թաթարստանի Հանրապետությունում[287]։

Արտակարգ դրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտակարգ դրություն է սահմանվել՝

  • 2020 թվականի մարտի 28-ին Չերեպովցեում և Էլիստայում[288][289],
  • 2020 թվականի ապրիլի 11-ին Մուրմանսկի շրջանում Նովատեկ ընկերության շինարարության վրա, Բելոկամենկա գյուղի մոտ և Կոլսկի շրջանի Միջժուրեչյե գյուղի տարածքում։

Բարձր պատրաստվածության ռեժիմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2020 թվականի ապրիլի 16-ին Սվերդլովսկի մարզում մտցված բարձր պատրաստականության ռեժիմը երկարացրել են մինչև այն չեղարկելու մասին հատուկ հրամանագիրը[290]։

Ալկոհոլի վաճառքի սահմանափակումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բաշկորտոստանի Հանրապետության ղեկավար Ռադի Խաբիրովն արգելել է ալկոհոլ վաճառել առավոտյան ժամը 18:00-ից մինչև 10:00-ն և ուժեղացրել է պայքարն ալկոհոլի անօրինական վաճառքի դեմ[291]։ Ավելի վաղ հաղորդվել էր, որ ալկոհոլի վաճառքի սահմանափակում է մտցվել Կարելիայի Հանրապետությունում, որտեղ այն կարելի է գնել միայն ժամը 10:00-ից մինչև 14:00-ն[292]:

Սախա-Յակուտիա Հանրապետության առանձին շրջաններում, որտեղ ինքնամեկուսացման ռեժիմ է սահմանվել, ալկոհոլի վաճառքը մինչև ապրիլի 6-ը արգելված է եղել։ Պատճառը, ինչպես բացատրել է տարածաշրջանի ղեկավար Այսեն Նիկոլաևը, «հարբած հանցավորության» կտրուկ աճն է[293]։

Ավելի ուշ տեղեկություն է ստացվել, որ Կրասնոյարսկի երկրամասում ալկոհոլի վաճառքը սահմանափակել են պատգամավորները։ Ինչպես Բաշկիրիայում, դրա վաճառքի արգելքը գործում է առավոտյան ժամը 18:00-ից մինչև 10:00-ն: Ավելի վաղ օրենսդիր ժողով էր ստացվել ներքին գործերի նախարարության տարածաշրջանային մարմինների ղեկավար Ալեքսանդր Ռեչիցկու պաշտոնական դիմումը, որում հաղորդվում էր, որ մարտի 16-ից 29-ը՝ երկրամասում սահմանափակիչ միջոցառումների ներդրման շրջանում, տեղի է ունեցել կենցաղի ոլորտում ծանր հանցագործությունների թվի 19 տոկոսի աճ[294]։

Արդյունքում ապրիլի 4-ին ալկոհոլի վաճառքի սահմանափակում կամ արգելք են սահմանել Կարելիայի Հանրապետությունը, Խակասիայի Հանրապետությունը, Սախա-Յակուտիայի Հանրապետությունը, Բաշկորտոստանի Հանրապետությունը, Պերմի, Կրասնոյարսկի և Անդրբայկալի երկրամասը, ինչպես նաև Լենինգրադի մարզը։ Ռուսաստանի գլխավոր նարկոլոգ Եվգենի Բրյունը դրական է գնահատել Յակուտիայում և Անդրբայկալյան երկրամասում ձեռնարկված միջոցառումները, քանի որ «յակուտները, ինչպես Սիբիրի մյուս բնիկ ժողովուրդները, խնդիրներ ունեն ալկոհոլը վերամշակող ֆերմենտների հետ» և առաջարկել է COVID-19 պանդեմիայի ժամանակ սահմանափակել թունդ ալկոհոլի վաճառքը ամբողջ երկրում[295]։

Առաջին ոչ աշխատանքային շաբաթվա արդյունքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ելույթ ունենալով ապրիլի 2-ին՝ նախագահ Պուտինը տարածաշրջանային իշխանություններին հնարավորություն է տվել ինքնուրույն ընտրել կորոնավիրուսի դեմ պայքարի միջոցները։ Արդյունքում, ինչպես հաղորդում Է ՏԱՍՍ-ը, ապրիլի 4-ի երեկոյան սահմանափակող միջոցները երկարացրել են Ռուսաստանի Դաշնության 45 սուբյեկտներ։ Դրանից բացի հատուկ ռեժիմը պահպանելու պլաններ են հայտարարել նաև Բուրյաթիայի իշխանությունները, որտեղ հայտնաբերվել է 35 վարակված (Հեռավոր Արևելքում ամենամեծ քանակը)։ Ղրիմում, Սևաստոպոլում, Մուրմանսկի մարզում և Յամալո-Նենեցկի ինքնավար շրջանում սահմանափակող միջոցները գործել են մինչև շաբաթվա վերջ, սակայն հրապարակման պահին դրանց երկարաձգման մասին տեղեկատվություն չի ստացվել[296]։

Ապրիլի 4-ի երեկոյան սահմանափակումները չեն մտցվել 3 շրջաններում՝ Նենեցկի ինքնավար շրջանում, Տվերի և Յարոսլավլի շրջաններում։ Մեկ օր առաջ նրանք 5 էին, բայց Տուլայի և Օռլովյան մարզերը հասցրել էին սահմանել 65-ից բարձր տարիքի քաղաքացիների համար պարտադիր ինքնամեկուսացման ռեժիմ[296]։

Չուկոտսկի ինքնավար օկրուգը և Տոմսկի մարզն ի սկզբանե սահմանափակումներ են մտցրել 2 շաբաթով. դրանք շարունակել են գործել մինչև ամսվա կեսերը և առաջին ոչ աշխատանքային շաբաթվա արդյունքներով չեն երկարացվել։ Ռուսաստանի Դաշնության 28 սուբյեկտներում հատուկ ռեժիմի գործողության կոնկրետ ժամկետ նշված չէ, այն շարունակում է գործել մինչև հատուկ կարգադրություն[296]։

Շրջանների մի մասը գնում է սահմանափակումների թուլացմանը, այդ թվում՝ Աստրախանի, Օրենբուրգի, Պսկովի մարզերը և այլն։ Հաջորդ շաբաթվանից նրանք ընդլայնել են թույլատրված գործունեության ցանկը, որի արդյունքում կկարողանան աշխատել զբաղվածության ծառայությունները, տարբեր արտադրություններ, շինարարական, ֆինանսական ընկերությունները, քիմմմաքրումները, ավտոսերվիսները, թերթերի կրպակները[296]։

Որոշ շրջաններ լրացուցիչ սահմանափակումներ են մտցնում։ Օրինակ, Մագադանի մարզում սահմանափակել են մուտքը օդանավակայան. ապրիլի 6-ից օդագնացության շենքի մուտքը թույլատրված է միայն անձնակազմին և ուղևորներին թռիչքի կամ ժամանման օրը։ Առանձին ռուսական սուբյեկտներ նախապես ուժեղացված միջոցներ են մտցրել։ Մասնավորապես, Չեչնիայի Հանրապետության իշխանությունները նախապես զգուշացրել են, որ ապրիլի 5-ից տարածաշրջանի վարչական սահմանները լիովին փակ կլինեն COVID-19-ի պատճառով[296]։

Հետագա իրադարձություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հետագայում որոշ շրջաններ երկարաձգել են պաշտպանական միջոցառումների ժամկետները։

Օրինակ, ապրիլի 7-ին Տվերի մարզը երկարաձգել է սահմանափակող միջոցների գործողության ժամկետը մինչև ապրիլի 30-ը[297]։

Ռեժիմի էական խստացումը տեղի է ունեցել Մոսկվայում, որտեղ ապրիլի 13-ից փուլ առ փուլ սկսել են անցագրեր մտցնել։ Բացի այդ, ապրիլի 13-19-ը Մոսկվայում ժամանակավորապես դադարեցվել է գրեթե բոլոր ձեռնարկությունների և կազմակերպությունների աշխատանքը փոքր բացառություններով (մասնավորապես, նախկինի պես կաշխատեն դեղատներ և առաջին անհրաժեշտության ապրանքների մանրածախ առևտուր)[298][299]։

Ապրիլի 13-ին «ՌԻԱ Նովոստի»-ն, վկայակոչելով Ուլյանովսկի մարզի նահանգապետ Սերգեյ Մորոզովին, հայտնել է, որ պարտադիր երկշաբաթյա ինքնամեկուսացում է մտցվում այն անձանց համար, ովքեր նրա տարածք են մտնում Ռուսաստանի Դաշնության այլ սուբյեկտներից[300]։

Ինչպես հաղորդել Է ՏԱՍՍ գործակալությունը, ապրիլի 14-ից լրացուցիչ սահմանափակումներ են մտցվել Ղրիմում. ժամանակավորապես արգելվել է աշխատանքի հերթապահ մեթոդն ու գերեզմանոցներ այցելելը, բացառությամբ հարազատների թաղման համար դեպքերի։ Բացի այդ, մինչև ապրիլի 30-ը 65 տարեկանից բարձր և քրոնիկ հիվանդություններով տառապող անձանց արգելվում է լքել բնակարանը, բացառությամբ սուր անհրաժեշտության դեպքերի[301]։

ՏԱՍՍ-ի փոխանցմամբ, առանձին շրջաններում ապրիլի երկրորդ տասնօրյակում տեղի է ունեցել ինքնամեկուսացման ռեժիմի որոշակի թուլացում։ Մասնավորապես, Աստրախանի մարզում թույլատրել են ինքնամեկուսացումը ամառանոցներում (մշտական գտնվելու պայմանով), փաստաբանների և նոտարների աշխատանքը, Ադիգեայի Հանրապետությունում թույլատրել են աշխատանքը շինարարության և շինանյութերի արտադրության, փայտամշակման և անտառանյութի առևտրի, արդյունաբերական արտադրության և այլ ոլորտներում[301]։

Սահմանափակումների հանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մայիսի 1-ից Կրասնոյարսկի երկրամասում հանվել է ինքնամեկուսացման ռեժիմը Բոգոտոլսկի, Բոգուչանսկի, Բիրիլյուսսկի, Բոլշեուլույսկի, Իլանսկի, Իդրինսկի, Կազաչինսկու, Կրասնոտուրանի, Կարատուզի, Նազարովսկու, Ուժուրի և Ույարի շրջանների, ինչպես նաև Պիրովսկի և Շարիպովի համայնքային օկրուգների բնակավայրերում[302]։

Մայիսի 12-ից Թաթարստանում պարտադիր անցագրային ռեժիմը չեղյալ է հայտարարվել, իսկ ինքնամեկուսացումը խորհրդատվական բնույթ է կրում, ընդ որում հասարակական վայրերում պահպանվում է դիմակների և ձեռնոցների պարտադիր կրումը[287]։

Տուլայի մարզում մայիսի 12-ից մարզի բնակիչներին անհատական պաշտպանության միջոցների օգտագործման դեպքում թույլատրվում են զբոսայգիներում զբոսանքները և բացօթյա սպորտով զբաղվելը (5 մետրից ավելի հեռավորության վրա ոչ ավելի, քան երկու մարդու մասնակցությամբ)[303]։

Մայիսի 12-ից ինքնամեկուսացման ռեժիմը դադարեցվել է Լիպեցկի շրջանում, քանի որ դադարել է աճել հիվանդացածների թիվը։ Ինքնամեկուսացման ռեժիմը պահպանվում է այլ շրջաններից ժամանողների համար, տարեցների և քրոնիկ հիվանդություններով տառապողների համար[304]։

Սվերդլովսկի մարզում ինքնամեկուսացման ռեժիմի պահպանման դեպքում մայիսի 13-ից թույլատրվում են զբոսանքները (ոչ ավելի, քան երկու մարդ, ոչ մարդկանց զանգվածային բնակության վայրերում, ոչ մանկական վայրերում)։ Թույլատրվում է նաև սպորտով զբաղվել (ոչ ավելի, քան երկու մարդ, պահպանելով 5 մետր հեռավորությունը)։ Մայիսի 19-ից մարզում վերսկսվել է առևտրի կենտրոնների աշխատանքը, իսկ ռեստորանները կարողացել են բացել ամառային ծածկապատշգամբները։ Անբարենպաստ համայնքներում (ներառյալ Եկատերինբուրգ) սահմանափակումների մի մասը պահպանվում է[305]։

Ղրիմում մայիսի 19-ից հանվել է պարտադիր ինքնամեկուսացման ռեժիմը բոլորի համար, բացի 65-ից բարձր տարիքի և քրոնիկ հիվանդություններով տառապող քաղաքացիներից։ Դրա հետ մեկտեղ թերակղզու բնակիչներին խորհուրդ է տրվում չլքել բնակության վայրն առանց անհրաժեշտության և ձեռնպահ մնալ ուղևորություններից[306]։

Մոսկվայի մարզում մայիսի 18-ից սկսել են աշխատել արդյունաբերական ձեռնարկությունները և վերսկսվել են շինարարական և վերանորոգման աշխատանքները[307]։

Մոսկվայի կառավարությունը մայիսի 25-ից հանել է որոշ սահմանափակումներ։ Մասնավորապես, Մոսկվայի խիտ բնակեցված շրջաններում բացվել է 88 ՄՖՑ։ Ավելի վաղ Մոսկվայում արդեն վերսկսել են արդյունաբերական ձեռնարկություններն ու շինարարական հարթակների աշխատանքը[308]։

Մայիսի 23-ից անցագրային ռեժիմը չեղյալ է հայտարարվել Մոսկվայի մարզի տարածքում, սակայն դեպի Մոսկվա ուղևորությունների համար մարզի բնակիչներին նախկինի պես անհրաժեշտ է օգտագործել էլեկտրոնային անցագրերը[309]։

Մոսկվայում հունիսի 1-ից 14-ը փորձարկումների կարգով մտցվել է այսպես կոչված «զբոսանավային ռեժիմ», որի ժամանակ բոլոր մոսկվացիներին, ներառյալ տարեցներին, թույլատրվել են փողոցում զբոսանքները և սպորտով զբաղվելը՝ մի շարք սահմանափակումների պահպանմամբ[310]։

Հունիսի 4-ին Մոսկվայի կառավարությունը հաղորդել է սահմանափակումների վերացման նոր ժամանակացույցի նախապատրաստման մասին և այն, որ սահմանափակումների մեծ մասը Մոսկվայում կչեղարկվի մինչև հուլիսի 1-ը[311]։

20 Մայիս Ռոսպոտրեբնադզորը հրապարակել է մեթոդական ուղեցույցներ առողջարանային հաստատությունների համար, որոնց համաձայն չի կարելի ավելի քան 1 մարդ նստել սենյակում, բացառությամբ ուղեկցողների և մեկ ընտանիքի անդամների։ Հունիսի 3-ին Ղրիմի պետական խորհրդի նախագահ Վլադիմիր Կոնստանտինովը «Ղրիմյան Իզվեստիա» թերթին տված հարցազրույցում հայտարարել էր, որ այդ սանիտարական նորմերն ի սկզբանե կատարված չեն, և հայտարարել էր, որ, բիզնեսի կարծիքով, դրանց կատարումը կհանգեցնի ուղեգրերի արժեքի կտրուկ աճի[312]։

Հունիսի 8-ին Միխայիլ Միշուստինը հանել է արտասահման ռուսների մեկնելու սահմանափակումները այն դեպքերում, երբ մեկնումը կապված է ուսման, աշխատանքի, բուժման կամ հարազատների խնամքի հետ[313]։

Հունիսի 9-ից Մոսկվայում դադարեցվել է ինքնամեկուսացման ռեժիմի գործողությունը, չեղյալ է հայտարարվել զբոսանքների և էլեկտրոնային անցագրերի ժամանակացույցը[314]։

Հունիսի 12-ից Կրասնոդարի երկրամասում դադարել են գործել անցակետեր համայնքների միջև բնակիչների տեղաշարժի համար[315]։ Նաև վերսկսում են հյուրանոցի աշխատանքը, որի համարային ֆոնդը չի գերազանցում 50-ը։

Հունիսի 15-ից Սանկտ Պետերբուրգում հանվել է կենցաղային ծառայություններից օգտվելու մի շարք սահմանափակումներ. սկսեցին աշխատել վարսավիրանոցները, ռիելթորական և անշարժ գույքի գործակալությունները, լուսանկարչական ստուդիաները և գործակալությունները։ Սպորտային համալիրները բացվել են, բայց միայն պրոֆեսիոնալ մարզիկների համար[316]։

Հունիսի 16-ից Մոսկվայում սկսել են բացօթյա սրճարանների և ռեստորանների աշխատանքը, ինչպես նաև հանվել է ատամնաբուժական օգնության տրամադրման սահմանափակումը[317]։

Ղրիմի Հանրապետության հյուրանոցները, գիշերօթիկները և առողջարանները սկսել են սպասարկել բնակիչներին թերակղզում հունիսի 15-ից, իսկ հուլիսի 1-ից հասանելի են դարձել բոլոր ռուսների համար[318]։

Հունիսի 21-ից Կրասնոդարի երկրամասում չեղյալ է հայտարարվել զբոսաշրջիկների համար նախատեսված աստղադիտարաններում պարտադիր երկշաբաթյա կարանտին[319]։

Հունիսի 23-ից Մոսկվայում վերսկսել են աշխատանքը սրճարանները, ռեստորանները և ֆիտնես կենտրոնները։ Գրադարանների, մանկապարտեզների և սոցիալական ծառայությունների աշխատանքի սահմանափակումները հանվել են[320][321]։

Հունիսի 28-ից Սանկտ Պետերբուրգում սկսել են գործել զբոսայգիները, պուրակները և մանկական խաղահրապարակները, հաջորդ օրը բացվել են ամառային սրճարաններ և կենդանաբանական այգիներ[322]։

Հուլիսի 1-ից Սարատովի մարզում վերսկսել են ամառային սրճարանների աշխատանքը[323]։

Հուլիսի 6-ից Մոսկվայի մարզում վերսկսել են աշխատանքը մանկապարտեզներն ու զագսերը[324]։

Հուլիսի 13-ից Մոսկվայում չեղյալ է հայտարարվել քաղաքային փողոցներում պարտադիր զանգվածային ռեժիմը, սակայն տրանսպորտում, բժշկական հաստատություններում, խանութներում և այլ հասարակական վայրերում անհատական պաշտպանության միջոցներ կրելը նախկինի պես անհրաժեշտ է[325]։

Հուլիսի 13-ից Սանկտ Պետերբուրգում վերսկսել են աշխատանքը գեղեցկության սրահները և ֆիզկուլտուրային-մարզական բազաները[326]։

Հուլիսի 15-ից Ռուսաստանում չեղյալ է հայտարարվել պարտադիր երկշաբաթյա կարանտինը երկիր ժամանածների համար, փոխարենը բոլոր օտարերկրացիները պետք է հաստատեն COVID-19-ի բացակայությունը[327]։

Հուլիսի 15-ից Հունգարիան բացել է իր սահմանները ռուսների համար՝ երկշաբաթյա կարանտինի պահպանման կամ կորոնավիրուսի բացակայության մասին տեղեկանքի տրամադրման պայմանով[328]։

Օգոստոսի 1-ից Ռուսաստանը վերականգնել է ավիահաղորդակցությունն Անգլիայի, Թուրքիայի և Տանզանիայի[329], ինչպես նաև ուղևորային հաղորդակցությունը Աբխազիայի հետ[330]։

Օգոստոսի 26-ին վարչապետ Միշուստինը վերացրել է արտասահմանցի մարզիկների և մարզիչների մուտքը երկիր[331]։

Սեպտեմբերի 3-ից Ռուսաստանը վերականգնել է ավիահաղորդակցությունը Եգիպտոսի, ԱՄԷ-ի և Մալդիվների հետ[332]։ Սեպտեմբերի 21-ից վերսկսվել Է ավիահաղորդակցությունը Բելառուսի, Ղրղզստանի, Ղազախստանի, սեպտեմբերի 27 - ից՝ Հարավային Կորեայի[333], նոյեմբերի 1-ից ՝ Կուբայի, Սերբիայի և Ճապոնիայի հետ[334]։

COVID-19 և առողջապահության համակարգ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նոր Մոսկվայում ինֆեկցիոն կենտրոնի շինարարություն

Մարտի 10-ին Մոսկվայի քաղաքապետ Սերգեյ Սոբյանինի պաշտոնական կայքում հաղորդագրություն է հայտնվել այն մասին, որ բարձր պատրաստվածության ռեժիմի շրջանակներում որոշում է կայացվել Մոսկվայում Գոլոխվաստովո գյուղի մոտ 500 տեղանոց նոր ինֆեկցիոն հիվանդանոցի շարժական համալիր կառուցելու մասին, որը կոչված է դառնալու Կոմունարքում ստացիոնար համալրում և թիվ 1 ինֆեկցիոն կլինիկական հիվանդանոց[335]։ 2020 թվականի ապրիլի 17-ին համալիրը բացվել Է Մոսկվայի քաղաքապետ Սերգեյ Սոբյանինի կողմից[336], իսկ 2020 թվականի ապրիլի 20-ին հիվանդանոցն ընդունել է առաջին հիվանդներին[337]։

Բացի այդ, կորոնավիրուսային վարակի բուժման համար Մոսկվայում վերասարքավորել են արդեն գոյություն ունեցող հիվանդանոցները։ Որպես օրինակ, կարելի է անվանել Ֆիլատովյան հիվանդանոց[338]։

Մարտի 26-ին Սերգեյ Շոյգուն կառավարության նիստի ժամանակ հայտարարել է, որ պաշտպանության նախարարությունը Ռուսաստանում մինչև ապրիլի 30-ը 8 մոդուլային ինֆեկցիոն կենտրոններ կկառուցի՝ Օդինցովում, Պոդոլսկում, Նիժնի Նովգորոդում, Վոլգոգրադում, Օրենբուրգում, Նովոսիբիրսկում, Ուլան Ուդեում և Ուսուրիյսկում։ Երկրորդ փուլում՝ մայիսի 15-ին, նախատեսվում է կառուցել ևս 8 կենտրոն՝ Սմոլենսկում, Կալինինգրադում, Պուշկինում (Լենինգրադի մարզ), Դոնի Ռոստովում, Սևաստոպոլում, Օմսկում, Կամչատկայի Պետրոպավլովսկում և Խաբարովսկում։ Ընդհանուր տարողությունը այդ բոլոր 16 կենտրոնների տարողունակությունը կազմել է 1600 մահճակալներ։ Շինարարությունը սկսվել է մարտի 20-ին՝ շուրջօրյա աշխատանքային ռեժիմով։ Անհրաժեշտության դեպքում կենտրոնները բուժելու են ոչ միայն զինծառայողներին, այլև քաղաքացիական բնակչությանը[339]։

Օդինցովոյի Ա. Ա. Վիշնևսկու անվան կենտրոնական զինվորական կլինիկական հոսպիտալի թիվ 3 մասնաճյուղում ինֆեկցիոն բաժանմունքի շինարարություն, 1 ապրիլի 2020
Հիվանդանոց COVID-19 քաղաքային հիվանդանոց № 33 հիմքի վրա Լենինի շրջանում Նիժնի Նովգորոդի:

Ապրիլի 10-ին առողջապահության նախարար Միխայիլ Մուրաշկոն հայտնել էր, որ Ռուսաստանը մոբիլիզացրել է առողջապահության համակարգը և վարակի դեմ պայքարի համար ավելացրել է 94,5 հազար մահճակալ[340]։ Մայիսի 30-ին նա հայտնել է կորոնավիրուսային վարակով հիվանդների ընդունման համար 177 հազար մահճակալի կամ Ռուսաստանի ընդհանուր մահճակալային ֆոնդի գրեթե 15 տոկոսի վերապրոֆիլավորման մասին[341]։

Ապրիլի 20-ին Ռուսաստանի փոխվարչապետ Մարատ Հուսնուլինը հայտնել էր, որ Նիժնի Նովգորոդում կառուցված պաշտպանության նախարարության բազմաֆունկցիոնալ կենտրոնն արդեն ընդունել է առաջին հիվանդներին։ Այն բացվել է ապրիլի 17-ին[342], իսկ Օդինցովում պաշտպանության նախարարության բժշկական կենտրոնի շինարարությունն ավարտվել է ապրիլի 30-ից՝ նախատեսված ժամկետից մեկ շաբաթ շուտ[343]։

Ապրիլի 23-ին Մոսկվայի քաղաքապետ Սերգեյ Սոբյանինը 300 մահճակալով բժշկական կենտրոն է բացել կորոնավիրուսային վարակով հիվանդների բուժման համար։ Կենտրոնը ստեղծվել է ոստիկանության հոսպիտալի բազայի վրա[344]։

Ապրիլի 25-ի դրությամբ՝ Մոսկվայում ըստ մայրաքաղաքի առողջապահության դեպարտամենտի տեղեկատվության՝ COVID-19-ի և թոքաբորբի հիվանդները, ինչպես նաև սուր շնչառական վարակների նշաններով և COVID-19-ի կասկածով հիվանդները հոսպիտալացվել են 57 քաղաքային, դաշնային, գերատեսչական և մասնավոր հիվանդանոցներում[52]։ Ապրիլի 27-ին Մոսկվայում կորոնավիրուսային հիվանդությանը հակազդելու համար հասանելի մահճակալների թիվը հասել է 22 հազարի և այդ մակարդակում պահպանվել է մինչև հունիսի 2-ը[53]։

Ռուսաստանի առողջապահության նախարարությունը հայտնել է կորոնավիրուսի տարածման պատճառով պատվաստումների ազգային օրացույցի շրջանակներում դադարեցման մասին։ Փոխնախարար Օլեգ Գրիդնևն ասել է, որ գերատեսչությունը կորոշվի ըստ օրացույցի՝ ելնելով COVID-19-ի դեմ պատվաստանյութի պատրաստումից[345]։

Բուժման արժեք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մոսկվայում, COVID-19-ով մեկ հիվանդի բուժումը ՕՄՍ պոլիսով հիվանդանոցներում արժենում է 200-ից 205 հազար ռուբլի[346]։

Հայտնաբերված խնդիրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ «Կոմերսանտի» հրապարակման (վկայակոչելով լրագրողների ստացած արտակարգ իրավիճակների նախարարության փաստաթուղթը)` մարտի վերջին Ռուսաստանի 28 շրջաններում նկատվել է COVID-19 թեստերի, լաբորատոր նյութերի, բժիշկների անհատական պաշտպանության միջոցների, թոքերի արհեստական օդափոխության սարքերի և այլ սարքավորումների զգալի դեֆիցիտ։ Ռուսաստանի Դաշնության մի շարք սուբյեկտներում լրագրողների հարցումներին ի պատասխան՝ խնդիրների առկայությունը պաշտոնապես ճանաչել են[347]։

Ապրիլի 10-ին անհատական պաշտպանության միջոցների և թոքերի արհեստական օդափոխության սարքերի դեֆիցիտը ճանաչել է առողջապահության նախարար Միխայիլ Մուրաշկոն[340]։

Անհատական պաշտպանության միջոցների և այլ ծախսային միջոցների դեֆիցիտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիվանդանոցների անվտանգությունը պաշտպանական միջոցներով և հակավիրուսային դեղամիջոցներով դարձել են Ռուսաստանի Դաշնության Գլխավոր դատախազության ուշադրության առարկա[348]։

Բժշկական հաստատություններում պաշտպանական միջոցների պակասը Վլադիմիր Պուտինը պահանջել է վերացնել[349]։

Մի շարք բարեգործական հիմնադրամներ հավաքներ են բացել բժիշկների համար պաշտնական միջոցների գնման համար։

Այնուամենայնիվ, մայիսի սկզբին առողջապահության համակարգում պաշտպանական միջոցների դեֆիցիտ դեռ նկատվում էր[350]։

Մահճակալների և ինֆեկցիոնիստների թվի կրճատում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վարակիչ վիճակագրություն[151]
Ցուցանիշ 1990 2018
Վտանգավոր վարակիչ հիվանդություններով հիվանդների թիվը 4,4 մլն. 3,5 մլն.
Ինֆեկցիոն պրոֆիլի մահճակալների թիվը 140 000 59 000
Մահացու ելքերի մասնաբաժինը 0,35% 0,82%

Մարտի վերջին Վնեշէկոնոմբանկի գլխավոր տնտեսագետ Անդրեյ Կլեպաչը քննադատել էր պետության կողմից ավելի վաղ ձեռնարկված առողջապահական բարեփոխումները։ Մասնավորապես, նա նշել է, որ հիվանդանոցներում մահճակալների և բժիշկ-ինֆեկցիոնիստների թիվը կրճատվել է[151]։

Ինչպես նշում է «Վեդոմոստին»՝ ըստ Ռոսստատի տվյալների՝ վտանգավոր վարակիչ հիվանդություններով (առանց տուբերկուլյոզի և վեներական հիվանդությունների) հիվանդների թիվը միայն աննշան կրճատվել է 1990-ից մինչև 2018 թվականն ընկած ժամանակահատվածում (տես աղյուսակը)։ Սակայն, նրանք նշում են, որ նույն ժամանակահատվածում ինֆեկցիոն պրոֆիլի մահճակալների թիվը կրճատվել է ավելի քան երկու անգամ։ Ի վերջո, զգալիորեն (ավելի քան կրկնակի) աճել է պրոֆիլային բժշկի բեռը։ Համապատասխանաբար, ավելի քան երկու անգամ բարձրացել է նաև մահաբեր ելքերի մասնաբաժինը[151]։

Կազմակերպության և առողջապահության կառավարման բարձրագույն դպրոցի ղեկավար Գուզել Ուլումբեկովայի տվյալներով՝ ԽՍՀՄ փլուզումից հետո ինֆեկցիոն հիվանդների համար նախատեսված մահճակալային ֆոնդը կրճատվել է 2,5 անգամ, նվազել է նաև ինֆեկցիոնիստ բժիշկների թիվը։ Ընդ որում, վարակիչ հիվանդություններից մահացության գործակիցը կրկնակի աճել է։ Վերջին 7 տարվա ընթացքում մահճակալների թիվը կրճատվել է 160 հազարով կամ 15 տոկոսով, բժիշկների հաստիքները նվազել են 46 հազարով կամ 8 տոկոսով։ Այս բոլոր խնդիրները հանգեցրել են Հայրենական առողջապահության «աղետալի վիճակի» առաջացմանը[351]։

COVID-19 վարակը բժշկական հաստատություններում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ապրիլի 13-ին Աննա Պոպովան՝ Ռոսպոտրեբնադզորի ղեկավարը, հաղորդել է, որ Ռուսաստանի շրջաններում կորոնավիրուսային վարակի բռնկումների 55%-ի (ընդհանուր 74 թվից) օջախ են հանդիսանում բժշկական հաստատությունները[352]։

Ներհիվանդանոցային վարակման դեպքեր են արձանագրվել, մասնավորապես, Արխանգելսկի մարզում[204][205], Բաշկորտոստանի Հանրապետությունում[228], Կոմիի Հանրապետությունում[247], Սվերդլովսկի մարզում[266]։

Խնդիրներ ԹԱՕ սարքերի հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մայիսի 9-ին Մոսկվայում Ս. Ի. Սպասոկուկոցկինի անվան 50-րդ հիվանդանոցում[353] և մայիսի 12-ին Սանկտ Պետերբուրգի Սուրբ Գեորգի հիվանդանոցի վերակենդանացման բաժանմունքում հրդեհներ են բռնկվել[354]։ Հրդեհի պատճառը, վարկածներից մեկի համաձայն, թոքերի արհեստական օդափոխության (ԹԱՕ) «Ավենտա-Մ» սարքերն են եղել, որոնք արտադրվել են Ուրալի սարքաշինական գործարանի կողմից, որը մտնում է «Ռոստեխ» հոլդինգի[355] ԿՐԵՏ կոնցեռն «ռադիոէլեկտրոնային տեխնոլոգիաների» մեջ[356]։ Հրդեհների հետևանքով զոհվել է մեկ և հինգ մարդ՝ համապատասխանաբար[357]։

Այդ դեպքերից հետո Ռոսզդրավնադզորը դադարեցրել է այդ ապրանքանիշի սարքերի օգտագործումը, որոնք թողարկվել են ապրիլի 1-ից[358]։

Բժշկական աշխատողների աշխատանքի ծանր պայմաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կորոնավիրուսային վարակով հիվանդների բուժմամբ զբաղվող բժիշկները գտնվում են ծանր պայմաններում. նրանք ստիպված են օրական 12 ժամ աշխատել առանց ընդմիջումների և կրել պամպերսներ[359]։ Զարգացող բարդությունները ցույց է տալիս Մոսկվայի Ֆիլատովի հիվանդանոցում աշխատող կարդիոլոգի պատմությունը, որը վերափոխվել է բուժել հիվանդներին COVID-19[360]:

Արտաքին տեսաֆայլեր
 COVID-19 - վտանգավոր է երիտասարդների համար, պանդեմիան Անտոն Կրասովի հետ


Նախքան հիվանդին հասնելը, աշխատողը անցնում է դարպասով, որտեղ նա չափում է ջերմաստիճանը և նրան տալիս են ռետինե հողաթափեր, գուլպաներ, ներքնազգեստ և պաշտպանիչ միջոցներ, որոնցում նա աշխատում է հիվանդների հետ։ Աշխատակիցն իրավունք չունի կրելու իր ներքնազգեստը։ Ներքնազգեստի վերևից աշխատողը հագնում է պաշտպանիչ կոմբինեզոն, բահիլա, ռեսպիրատոր, ակնոցներ, երկու զույգ ձեռնոցներ[360]։

Այնուհետև աշխատակիցը թողնում է «կանաչ գոտին» և ընկնում է «կարմիր գոտի», որտեղ հիվանդներն են գտնվում։ Հերթապահության ժամանակ աշխատակիցներն անհարմարություն են զգում, քանի որ շնչառական համակարգը դժվարացնում է շնչառությունը, իսկ դեմքին ամուր հարող պաշտպանիչ դիմակը մաքրում է մաշկը։ Կանաչ գոտի վերադառնալիս թափոնները հայտնվում են գրեթե բոլոր պաշտպանական միջոցները՝ բախիլները, ձեռնոցները, պաշտպանիչ կոստյումը, ռեսպիրատորը։ Միայն ռետինե և պլաստիկից պատրաստված պաշտպանիչ դիմակները ենթակա են սանիտարական մշակման։ Դիմակներից բացի, մաքրում են նաև ռետինե հողաթափերը, իսկ ներքնազգեստը լվացվում է։ Աշխատողը ցնցուղ է ընդունում[360]։

Հերթափոխը տևում է 12 ժամ, թեև որոշ աշխատակիցներ ընտրել են ամենօրյա հերթապահություն։ Ուտել, խմել, բնական կարիքների հոգալը և ծխելը կարմիր (վարակված) գոտում բժիշկների համար արգելված է։ Նրանք պետք է լքեն այն։ Այդ նպատակով նրանց տրվում է մեկ ընդմիջում։ Բազմակի ընդմիջումները հնարավոր չեն ժամանակի գերածախսի և պաշտպանական ձևի պատճառով։ Ընդ որում, սակայն, ոչ բոլոր բժիշկներն են օգտագործում ընձեռված հնարավորությունը՝ այն պատճառով, որ կարմիր գոտուց կանաչ գոտի անցնելը կապված է կրկնակի հագնվելու հետ և այլն։ Այդ պատճառով այն զբաղեցնում է մոտ 30 րոպե, իսկ հաշվի առնելով սննդի ընդունումը և այլն՝ ընդհուպ մինչև մեկ ժամ[360]։

Այս ընթացքում հնարավոր է հիվանդի վիճակի հանկարծակի վատթարացում, արագ վերադառնալ կանաչ գոտուց բժիշկը չի կարող[360]։

COVID-19 պանդեմիայի սկզբից միայն Ամուրի մարզի բուժհաստատությունները կորցրել են շուրջ 200 մասնագետ. 400-ը տարբեր պատճառներով ազատվել են աշխատանքից և միայն 200-ն են աշխատանքի տեղավորվել։ Փորձագետները ուշադրություն են դարձնում բժիշկների աշխատանքի ծանր պայմաններին, իշխանությունների և հիվանդների կողմից նրանց նկատմամբ անբարեխիղճ վերաբերմունքին[361]։

Վարակված անձանց հետ աշխատանքի դիմաց խոստացված վճարումների չկատարումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2020 թվականի ապրիլին Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինը հանձնարարական է տվել կորոնավիրուսով վարակված անձանց հետ աշխատող բուժաշխատողներից 25-80 հազար ռուբլի վճարել[362], բայց շուտով վճարումների հետ կապված խնդիրներ են առաջացել։ Նախագահը պահանջել է գումարը հասցնել բուժաշխատողներին մինչև մայիսի 15-ւ։ Ընդ որում, Պուտինի խոսքով, վճարումները պետք է կատարվեն վարակվածների հետ աշխատելու փաստի համար, «այլ ոչ թե ինչ-որ ժամերի, րոպեների և այլնի համար», սակայն գործնականում յուրաքանչյուր տարածաշրջանում վճարումների կարգը յուրովի են մեկնաբանում, և փաստացի գումարը կարող է կախված լինել հիվանդների հետ աշխատելու համար ծախսված ժամերից։ Պուտինն այդ իրավիճակը «բյուրոկրատական կանչ» է անվանել։ Դրանից հետո կառավարությունը վճարման մասին որոշումից հանել է աշխատած ժամանակի մասին արտահայտությունը։

Հունիսի 16-ին Չելյաբինսկի մարզի Զլատոուստ քաղաքում շտապ օգնության աշխատակիցները կեղծ լուրերի վերաբերյալ գործեր են հարուցել (13.15-ի հոդվածի 9-րդ մաս) այն բանից հետո, երբ նրանք բողոքել են վարակված կորոնավիրուսի հետ աշխատելու համար խթանող վճարումների բացակայությունից[363][364]։ Բացի այդ, վճարումների բացակայությունից բողոքել են բժիշկները Կուրգանի և Օռլովսկի մարզերում[365][366], Պերմի երկրամասում[367], ինչպես նաև Բաշկիրիայում և Ղրիմում[368][369]։

2020 թվականի օգոստոսին ԶԼՄ-ները տեղեկացել էին նաև Սևաստոպոլում կորոնավիրուսային հավելավճարները բժիշկներին չվճարելու մասին[370]։ Բուժաշխատողների վճարումները մայիսից չեն իրականացվել։ Սևաստոպոլի առողջապահության դեպարտամենտում պարզաբանել են, որ բժիշկների աշխատավարձերի ավելացումը և տոկոսների պահպանումը նախկին մակարդակում քաղաքային բյուջեից մեծ միջոցներ են պահանջում, ուստի վճարումները ձգձգվում են։ Իր հերթին Սևաստոպոլի վարչակազմից հայտնել են, որ ուշացումը տեղի է ունեցել կառավարության մակարդակով՝ դաշնային վճարումը փոխանցելիս[371]։

2020 թվականի օգոստոսին Բաշկիրիայում առողջապահության աշխատողների Հանրապետական արհմիությունը Արխանգելսկի Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովում ստուգման արդյունքներով մտադիր է բողոք ներկայացնել պետական տեսչություն։ Հիվանդանոցի աշխատակիցների դիմումները կապված են եղել COVID-19-ի պայմաններում աշխատանքի դիմաց չվճարումների[372], պրովիզորային հոսպիտալում աշխատանքային պայմանագրերի նկատմամբ լրացուցիչ համաձայնագրերի անժամանակ ձևակերպման հետ[373]։

Սեպտեմբերի 27-ին սկսվել է բուժաշխատողների համառուսաստանյան ակցիա ՝ «Վճարեք COVID-ի համար» Բողոքի ակցիաները նախատեսված են երկրի տարբեր քաղաքներում մինչև հոկտեմբերի 5-ը։ Բժիշկների գլխավոր պահանջը կորոնավիրուսո վարակակիրների հետ աշխատանքի դիմաց նախագահի խոստացված հավելավճարների ամբողջական վճարն է[374]։

Կորոնավիրուսի պատվաստանյութ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Արբանյակ V»[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աշխարհում կորոնավիրուսի դեմ հարյուրավոր պոտենցիալ պատվաստանյութերի մշակում է իրականացվում, ավելի քան 30-ի համար մարդկանց վրա հետազոտություններ են սկսվել[375]։ Հունիսի 29-ին տրվել է ՉԺՀ ՊՆ-ի առաջին սահմանափակ գրանցումը CanSinoBIO ընկերությանը[375][376]։

Ռուսաստանում առաջին սահմանափակ (պայմանական) գրանցումը ստացել է 2020 թվականի օգոստոսի 11-ին ԳամԿովիդՎակ («Արբանյակ V» մարքեթինգային անվանում) դեղամիջոցը, որը ստեղծվել է Համալեյի անվան կենտրոնում[377]։ Ինչպես հայտնել են առողջապահության նախարարությունում, դեղամիջոցի արտադրությունը կիրականացվի մի քանի հարթակներում, ենթադրվում է, որ քաղաքացիական շրջանառության մեջ պատվաստանյութը կընդունվի 2021 թվականի հունվարի 1-ից՝ 3-րդ փուլի կլինիկական հետազոտություններից հետո։ Առցանց հարցման ընթացքում ռուս բժիշկների 52 տոկոսը հայտարարել է, որ անվստահությամբ է վերաբերվում կորոնավիրուսի դեմ պատվաստանյութին և պատրաստ չէ պատվաստում անել։ Նրանց 66 %-ն անվստահության պատճառ է համարում դրա արդյունավետության մասին տվյալների բացակայություն[378] ը։

ԳՐԼՍ-ի տվյալների համաձայն՝ պատվաստանյութն ամբողջ ծավալով անցել է միայն կենդանիների նախակլինիկական հետազոտություններ։ I-II փուլը մարդկանց կլինիկական հետազոտությունների (մոտ 80 հիվանդների) մեկնարկել է հունիսի 16-ին։ Սովորաբար դեղամիջոցները գրանցվում են Կի-ի երեք փուլերը անցնելուց հետո, այդ թվում՝ 3-րդ փուլը, որի ընթացքում ապացուցվում է դեղերի արդյունավետությունը[379]։

Կլինիկական հետազոտությունների կազմակերպությունների ասոցիացիան (Aoki) նամակ է հղել առողջապահության նախարարության ղեկավար Միխայիլ Մուրաշկոյին՝ կոչ անելով հետաձգել Ռուսաստանում մշակված COVID-19 կորոնավիրուսային վարակի դեմ առաջին պատվաստանյութի պետական գրանցումը մինչև իր կլինիկական փորձարկումների երրորդ փուլի հաջող ավարտը՝ հնարավոր բացասական կողմնակի ազդեցությունների առաջացման և պատվաստանյութի մշակողի ձգտման կապակցությամբ «հերոսական պարադիգմի» պատճառով դեղամիջոցների թեստավորման ստանդարտներից նահանջելու համար[380]։ «Ռոսզդրավնադզում»-ում ռուսական պատվաստանյութի նկատմամբ դեղագործական ընկերությունների պահանջներն անվանել են հետազոտությունների արդյունքների անտեղյակության վրա հիմնված, իսկ «Ռոսզդրավնադզորի» բժշկական արտադրանքի որակի պետական վերահսկողության կազմակերպման վարչության ֆարմակոնադզորի կազմակերպման բաժնի պետ Սերգեյ Գլագոլևը պարզաբանել է, որ MERS-ի հետ աշխատանքի փորձը նվազեցնում է կորոնավիրուսի դեմ պատվաստանյութի մշակման ուղին և որ պանդեմիայի պայմաններում թույլատրելի է դեղամիջոցի արագացված գրանցումը կլինիկական հետազոտությունների վաղ փուլերում[381]։

ՀԿՈՒՀԿ-ի հարցումը, որն անցկացվել է 2020 թվականի օգոստոսին, ցույց է տվել այն, որ ռուսների կեսից ավելին չի ցանկանում պատվաստվել COVID-19-ից։ ՀԿՈՒՄՀ-ի ղեկավարի կարծիքով՝ մեծամասնությունը չի ցանկանում պատվաստումներ անել, քանի որ «վախենում են, չեն հավատում»։ «Արբանյակ V» պատվաստանյութով պատվաստվելու պատրաստակամության մասին հայտնել Է հարցվածների 42 տոկոսը, հարցվածների 52 տոկոսը չի պաշտպանել այդ տեսակետը[382]։

CNN-ի տվյալներով՝ ԱՄՆ-ն հրաժարվել է համագործակցել Ռուսաստանի հետ՝ պատվաստանյութի արդյունավետության մասին տվյալների բացակայության պատճառով[383]։ Առողջապահության նախարարությունում ի պատասխան հայտարարել են, որ գերատեսչությունը չի դիմել ԱՄՆ-ի իշխանություններին պատվաստանյութի համար համատեղ աշխատանքի[384]։

«Դեղագործական Լրաբեր» պարբերականն իրականացրել է իմունոբիոլոգիական պատրաստուկի ցուցումների, ինչպես նաև կլինիկական հետազոտությունների միջազգային և ռուսական ռեեստրի գրառումների վերլուծություն։ Մասնավորապես պարզվել է, որ առողջապահության նախարարության կողմից հայտարարված 76 կամավորներից միայն 20-ն է ստացել գրանցված պատվաստանյութի երկու բաղադրիչ[385]։

«ՖՎ»-ն նաև ուշադրություն է դարձրել, որ պատվաստանյութն առայժմ արգելված է 60-ից բարձր տարիքի մարդկանց և մինչև 18 տարեկան երեխաների մոտ օգտագործելու համար[385]։

2020 թվականի օգոստոսի 25-ին հայտնի է դարձել, որ երկու հազար մեքսիկացիներ կմասնակցեն «Արբանյակ 5» պատվաստանյութի փորձարկման երրորդ եզրափակիչ փուլին։ Ավելի վաղ Մեքսիկայի նախագահ Անդրես Մանուել Լոպես Օբրադորը հայտարարել էր COVID-19-ի դեմ ռուսական պատվաստանյութն անձամբ փորձարկելու ցանկության մասին։ Պատվաստանյութ գնելու մտադրության մասին հայտնել են նաև Մոլդովայի և Վիետնամի իշխանությունները[386]։

«ԷպիՎակԿորոնա»[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կորոնավիրուսի երկրորդ ռուսական պատվաստանյութը, որը մշակվել է «Վեկտոր» կենտրոնի կողմից, կարողացել է կլինիկական փորձարկումներ անցկացնել սեպտեմբերին, որի մասին հաղորդում են Ռոսպոտրեբնադզորում։ Գերատեսչությունը ծրագրում է պատվաստանյութի գրանցման ընթացակարգերն ավարտել հոկտեմբերին, որպեսզի նոյեմբերին անցնի վերագրանցման կլինիկական հետազոտությունների (երրորդ փուլ) արտադրությանը և անցկացմանը։ Այժմ նրա փորձություններին մասնակցում են 100 կամավորներ, բոլորն իրենց լավ են զգում[387]։

Պետական գիտական կենտրոնի «Վեկտոր» զոոնոզ ինֆեկցիաների և գրիպի բաժնի վարիչ Ալեքսանդր Ռիժիկովը օգոստոսի վերջին հայտարարել էր, որ «ԷպիՎաԿԿորոնան կարող է գրանցվել հոկտեմբերին արագացված ընթացակարգով, ընդ որում նշվում է, որ «Վեկտոր» կենտրոնի մշակումը սկզբունքորեն տարբերվում է նրա կողմից մշակված «Արբանյակ 5» պատվաստանյութից[388]։

Սեպտեմբերի 30-ին ռոսպատենտը հայտնել է, որ վիրուսաբանության և կենսատեխնոլոգիայի «Վեկտոր» պետական գիտական կենտրոնը երեք արտոնագիր է ստացել կորոնավիրուսի դեմ Ռուսաստանի երկրորդ պատվաստանյութի համար[389]։

Նովոսիբիրսկի «Վեկտոր» կենտրոնը 2020 թվականի հոկտեմբերի 13-ին կորոնավիրուսի դեմ երկրորդ ռուսական պատվաստանյութի պայմանական գրանցում է ստացել, նախատեսվում է առաջին 60 հազար դեղաչափերի արտադրություն։ Դեղամիջոցի նախնական ընդունումը քաղաքացիական շրջանառության մեջ սպասվում Է հունվարի 1-ից[390]։

Ռոսզդրավնադզորը COVID-19-ից մահացությունը թաքցնող հիվանդանոցներ է հայտնաբերել[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռոսզդրավնադզորը հայտնաբերել է COVID-19-ից մահացությունը թաքցնող հիվանդանոցներ։ Գերատեսչության ղեկավար Ալլա Սամոյլովայի խոսքով՝ տվյալներում տարընթերցումները հայտնաբերվել են այն պատճառով, որ բուժհաստատությունները տարբեր կերպ են ծածկում դավաճանական հիվանդանոցներում մահացածների մահվան պատճառները[391]։

COVID-19 և կրթության համակարգ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

COVID-19 համաճարակի պատասխանը կրթական հաստատությունների հեռավար ուսուցմանը անցնելն էր[392]։

Ելնելով ստեղծված իրավիճակից՝ 2020 թվականի հունիսին կառավարությունը որոշում է կայացրել բոլոր ռուսաստանցի շրջանավարտներին հանձնել ատեստատներ՝ առանց ավարտական քննությունների[393]։

2020 թվականի օգոստոսին Ռոսպոտրեբնադզորը և կրթության նախարարությունը խորհուրդ են տվել մարզերի իշխանություններին սեպտեմբերի 1-ի դպրոցներում հանդիսավոր միջոցառումների անցկացման համար։ Ընդ որում ծնողներին խորհուրդ են տվել դիմակներով գալ[394]։

Կրթության նախարարությունը 2020 թվականի հոկտեմբերին հայտնել է, որ չի քննարկում դպրոցներում կարանտինային խիստ սահմանափակումների սահմանումը։ Գերատեսչության ղեկավար Սերգեյ Կրավցովը նաև նշել է, որ կորոնավիրուսի պատճառով ռուսական դպրոցների մոտավորապես 0,31 տոկոսը փակվել է կարանտինի, 0,22 տոկոսը՝ սուր շնչառական վարակների և գրիպի պատճառով[395]։

COVID-19 և իրավակարգ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մոսկվա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մոսկվայի ոստիկանությունը հայտնել է, որ ապրիլի 6-ի դրությամբ կազմվել է 160 վարչական արձանագրություն վարչական իրավախախտումների մասին օրենսգրքի 19.4 հոդվածով[396] (ապրիլի 3-ի դրությամբ դրանք 145 էին[397]):

Ապրիլի 9-ին «ՌԻԱ Նովոստի»-ն հաղորդել է առաջին տուգանքների մասին, որոնք նշանակված են ինքնամեկուսացման ռեժիմի խախտման համար։ (Նախկինում պարզաբանել են իրավաբանները, մոսկվացիներին պատժել են ոստիկանության աշխատակցին անհնազանդության համար։) Տուգանքները քաղաքային իշխանությունների կողմից սահմանվել էին ապրիլի սկզբին։ Մոսկվայի մարզի մի բնակիչ տուգանվել է, որը հայտնվել է մայրաքաղաքում «Մոսկվայի քաղաքապետի հրամանով նախատեսված հիմքերի բացակայության պայմաններում»։ Այլ անձինք, ովքեր իրենց տնից 100 մետր հեռու են գտնվել «քաղաքապետի հրամանով նախատեսված հիմքերի բացակայության պայմաններում»[398]։

Հետագայում վարչական պատասխանատվության ենթարկվածների թիվը զգալիորեն աճել է։ Մասնավորապես, ապրիլի 11-ին ոստիկանությունը պետական այլ մարմինների հետ միասին կազմել է 1358 արձանագրություն՝ Մոսկվա քաղաքի վարչական խախտումների մասին օրենսգրքի 3.18.1-րդ հոդվածով սոցիալական տարածության կանոնները խախտելու համար։ Օրինախախտները հավաքվում էին խմբերում կամ էլ փողոցում էին՝ առանց գործող սահմանափակումների թույլատրված պատճառի (այլ կերպ ասած՝ նրանք չէին գնում խանութ, դեղատուն կամ բժշկական հաստատություն, չէին զբոսնում շանը, աղբ չէին հանում)։ Բացի քաղաքացիներից, սոցիալական հեռավորության կանոնները չպահպանելու համար վարչական պատասխանատվության են ենթարկվել 18 առևտրային ձեռնարկություններ[398]։

2020 թվականի հուլիսի 8-ին ՌԴ Նախագահին առընթեր քաղաքացիական հասարակության զարգացման և մարդու իրավունքների խորհուրդն առաջարկել է համաներում անցկացնել այն քաղաքացիների նկատմամբ, որոնց վարչական տուգանքներ են վճարվել «ինքնամեկուսացման ռեժիմի» խախտման համար, որը հայտարարվել է COVID-19 համաճարակի պատճառով[399]։

Կիրովի մարզ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կիրովի մարզի դատախազությունը, ինչպես հայտնել է նրա մամուլի ծառայությունը, պահանջում է քրեական գործ հարուցել սոցիալական ցանցում հրապարակված լուրին թողած մեկնաբանություններից մեկի հեղինակի դեմ։ News-ը հայտնել է Կիրովի մարզում նոր կորոնավիրուսային վարակով հիվանդների թվի և այն մասին, որ չորս հիվանդներ ժամանել են Մոսկվայից։ Մեկնաբանության մեջ կոչ էր անում այրել COVID-19 հիվանդներին հոսպիտալացման փոխարեն։ Ըստ մամուլի ծառայության՝ մեկնաբանության հեղինակի գործողությունները պարունակում են Ռուսաստանի Դաշնության քրեական օրենսգրքի 280-րդ հոդվածի 2-րդ մասով նախատեսված հանցագործության հատկանիշներ (ծայրահեղական գործունեություն իրականացնելու հրապարակային կոչեր)։ Կիրովի մարզի դատախազությունը Ռուսաստանի ԱԴԾ տարածքային վարչություն որոշում է ուղարկել քրեական գործ հարուցելու հարցը քննելու համար[400]։

Նովգորոդի մարզ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2020 թվականի ապրիլի 2-ին Նովգորոդի մարզի Մ-11 մայրուղու վրա ոստիկանության կողմից ձերբակալվել են «Բժիշկների դաշինք» արհմիության անդամները։ Նրանք տանում էին դիմակներ, ռեսպիրատորներ, ձեռնոցներ և այլ միջոցներ Նովգորոդի մարզի բժիշկների համար։ Նրանց մեղադրել են բնական կամ տեխնածին բնույթի արտակարգ իրավիճակներից բնակչությանը պաշտպանելու՝ օրենսդրությամբ նախատեսված պարտականությունները չկատարելու մեջ (ինքնամեկուսացման ռեժիմի խախտում)։ Արհմիության ղեկավար Անաստասիա Վասիլևային նաև մեղադրել են ոստիկանության աշխատակիցների օրինական պահանջներին չենթարկվելու մեջ։ Ինչպես հաղորդում է NTV հեռուստաընկերությունը, նա, ի թիվս այլ բաների, մեքենայի վերաբերյալ փաստաթղթեր չունի, իսկ նրա հարազատները վերջերս են վերադարձել ԱՄԷ-ից, ինչը ենթադրում էր նրա կողմից կարանտինային միջոցների խիստ պահպանում[401][402][403][404][405][406][407][408][409]։ Մի քիչ ավելի ուշ պահանջված առաքման օգնության Վասիլևան կասկածի տակ է դրվել բժիշկների կողմից Նովգորոդի մարզի հիվանդանոցներում[409][410][411]։

Օմսկի մարզ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ապրիլի 7-ին Ներքին գործերի նախարարության մարզային վարչությունը հայտնել էր, որ Օմսկի բնակիչները ոստիկանություն են կանչել, երբ հայտնաբերել են, որ ինքնամեկուսացման ռեժիմի գործողության ընթացքում դեռահասները ֆուտբոլ են խաղում բակում։ Ոստիկանությունը կանխարգելիչ զրույց է անցկացրել և խնդրել խաղացողներին ցրվել, վարչական տուգանքներ կամ այլ պատժամիջոցներ չեն կիրառվել[412]։

Սախա-Յակուտիայի Հանրապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ապրիլի 27-ին Չայանդինի նավթագազոկոնդենսատային հանքավայրի մի քանի հարյուր աշխատակիցներ, որոնց կառավարում է «Գազպրոմ Նոյաբրսկ արդյունահանումը», հանրահավաք են կազմակերպել՝ բողոքելով Վախթանգ ավանում վատ պայմաններից, որտեղ կարանտին Է հայտարարվել COVID-19 կորոնավիրուսային վարակի տարածման պատճառով, և պահանջելով պաշտպանական միջոցներ ձեռնարկել[413]։ Սոցիալական ցանցերում տարածում է ստացել «Գազարտստրոյ» ՍՊԸ-ի («Ստրոյտրանսնեֆտեգազ» ԲԸ-ի դուստր ընկերություն) շինարարների բաց դիմումը[414]։ Չայանդինի նավթագազոկոնդենսատային հանքավայրի շուրջ 50 աշխատակիցներ COVID-19 ծանր ձևով բուժվում են Լենսկի և Յակուտսկի հիվանդանոցներում, 39 մարդ՝ Յամալո-Նենեցկի ինքնավար օկրուգում։ Յակուտիայի Լենսկի շրջանի դատախազությունը ստուգումներ է սկսել տարերային հանրահավաքից հետո[415]։ Ապրիլի 27-ից 28-ը վախթանգները մեկ օր կանգնած էին «71-կիլոմետր» բնակավայրի մուտքի մոտ՝ ճանապարհը ծածկելով գերաններով[416]։

Ալանիայի Հանրապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ապրիլի 20-ին Վլադիկավկազում հազարավոր մարդիկ տապալել են ինքնամեկուսացման ռեժիմը, որը Հյուսիսային Օսիայում մտցվել է COVID-19 կորոնավիրուսային վարակի դեմ պայքարելու համար, և դուրս են եկել Ազատության հրապարակ[417]։ Սա Հյուսիսային Օսիայում ինքնամեկուսացման դեմ երկրորդ հանրահավաքն է՝ ապրիլի 6-ին Դիգորում տեղի ունեցած առաջին հանրահավաքին մասնակցել է մոտ 100 մարդ[418]։ Վլադիկավկազում ակցիայի ժամանակ ձերբակալվել է 69 մարդ[419], ձերբակալվել է 14 մարդ[420]։

Սանկտ Պետերբուրգ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ապրիլի 3-ին ԶԼՄ-ները հայտնել էին ՌԴ Քրեական օրենսգրքի 207.1 հոդվածով առաջին քրեական գործի հարուցման մասին («Քաղաքացիների կյանքին և անվտանգությանը սպառնացող հանգամանքների մասին ակնհայտ կեղծ տեղեկատվության հրապարակային տարածում»)։ Ռուսաստանի Դաշնության Քրեական օրենսգրքում համապատասխան փոփոխությունները հաստատվել են Ռուսաստանի նախագահի կողմից դրանից երկու օր առաջ՝ ապրիլի 1-ին։ Նախնական տեղեկությունների համաձայն՝ գործի հարուցման պատճառը Սանկտ Պետերբուրգի կուրորտային շրջանի հիվանդանոցներից մեկում կորոնավիրուսային վարակով վարակվելու մասին կեղծ տեղեկատվության տարածումն է[421][422]։

Ապրիլի 6-ի դրությամբ Սանկտ Պետերբուրգում կազմվել է շուրջ 200 վարչական արձանագրություն՝ կապված սահմանափակումների խախտման հետ (ապրիլի 2-ի դրությամբ դրանք 170 էին)։ Բացի այդ, հարուցվել է 4 քրեական գործ, որոնք «այսպես թե այնպես կապված են եղել կորոնավիրուսի միջոցառումների և սահմանափակումների հետ», մասնավորապես, կեղծ տեղեկատվության տարածման, «Զարյա» աստղադիտարանից փախուստի և արգելքներին հակառակ նարգիլեանոցի աշխատելու համար[423][424]։

Ապրիլի 9-ին «ՌԻԱ Նովոստին», վկայակոչելով Սանկտ Պետերբուրգի դատարանների միավորված մամուլի ծառայությանը, հայտնել էր, որ Վասիլեոստրովսկի շրջանային դատարանը քաղաքի բնակչուհուն տուգանել է այն շենքում կողմնակի անձանց գտնվելու համար, որտեղ նա պետք է ինքնամեկուսանար արտասահմանյան ուղևորությունից հետո։ Այն վարչական պատասխանատվության է ենթարկվում վարչական իրավախախտումների համար, որոնք նախատեսված են վարչական իրավախախտումների մասին օրենսգրքի 6.3-րդ հոդվածի 2-րդ մասով (այսինքն՝ բնակչության սանիտարահամաճարակային բարեկեցության ապահովման բնագավառում օրենսդրությունը խախտելու համար)։ Դատարանը նրան 15 հազար ռուբլի տուգանք է նշանակել[425]։

Տուլայի մարզ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տուլայի մարզի սահմանին ապրիլի 30-ին մուտքի և ելքի վերահսկողության համար սահմանված թվային անցագրերի ստուգման կետը շրջանցելու փորձ կատարելիս ձերբակալվել են 16 բժիշկներ։ Նրանց տեղավորել են «Ազդանշան» առողջարարական ճամբարում, որտեղ նրանք սպասում էին COVID-19-ի թեստավորման արդյունքներին։ Ձերբակալվածներն աշխատում էին հերթափոխով Մոսկվայի մարզում։ Լաբորատոր հետազոտությունները բացասական արդյունք են տվել, և բժիշկներին բնակության վայրի ինքնամեկուսացման են ուղարկել[426]։

Չեչենական Հանրապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ապրիլի 4-ին համացանցում հայտնվել է Արգուն քաղաքի բնակչին ոստիկանների կողմից ծեծի ենթարկելու տեսագրությունը՝ ինքնամեկուսացման ռեժիմը խախտելու համար։ Ավելի ուշ Արգունի ոստիկանության բաժնի պետի տեղակալ Ումար Ջաբրաիլովը հայտարարել է, որ չի պաշտպանում իր ենթակաների գործողությունները և խոստացել է պատժել նրանց ծառայողական ստուգումից հետո։ Սակայն Չեչնիայի ղեկավար Ռամզան Քադիրովը հանդես է եկել ի պաշտպանություն ոստիկանների գործողությունները. «Ինձ համար ավելի լավ է մեկ խփել, քան հազար թաղել։ Այդ պատճառով էլ ես կոշտ միջոցներ եմ ձեռնարկում»[427]։

COVID-19 և տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փետրվարի 20-ին ֆինանսների նախարար Անտոն Սիլուանովը հայտնել է, որ Ռուսաստանն ամեն օր շուրջ 1 մլրդ ռուբլի է կորցնում Չինաստանի հետ ապրանքաշրջանառության նվազեցումից COVID-19-ի պատճառով[428]։

Փետրվարի 20-ին Ռուսաստանի տուրիստական օպերատորների ասոցիացիան դիմել է Ռուսաստանի վարչապետ Միխայիլ Միշուստինին՝ խնդրելով քննարկել Չինաստանում COVID-19-ի հետ կապված իրավիճակի պատճառով տուրօպերատորների կորուստների փոխհատուցման հնարավորությունը։ Նախնական գնահատումների համաձայն՝ տուրիստական օպերատորների վնասները կազմել են 450 մլն ռուբլի։ Խոսքը ֆորս-մաժորային իրավիճակի պատճառով ուղղակի վնասների մասին է, երբ տուրիստական օպերատորները ստիպված են եղել ոչ միայն դադարեցնել դեպի ՉԺՀ ուղեգրերի իրացումը, այլև ռուսներին արտահանձնել իրենց հաշվին։ ԱՏՕՐ-ի տվյալների համաձայն՝ ներգնա զբոսաշրջության ոլորտի տուրիստական օպերատորները 140 մլն ռուբլու վնաս են կրել[429]։ Ավելի վաղ ֆինանսների նախարարությունը համաձայնել է գնահատականների հետ՝ տրանսպորտի և կապի գումարի մասին վնասները, որոնք կրել են ռուսական ավիաընկերությունները են թռիչքների դադարեցման Չինաստան։ Խոսքը 1,6 մլրդ ռուբլու մասին է[430]։

Ռուսաստանում ակտիվ դեղանյութերի և ինտերմեդիատների արտադրության չինական գործարանների կանգնեցման պատճառով որոշակի դեղերի դեֆիցիտի վտանգ է առաջացել, քանի որ ռուսական շուկայում դեղանյութերի 75 տոկոսը գնվում է Չինաստանում[431]։ Հայտարարվել է, որ դեղերի մատակարարման խափանումները սպասվում են ապրիլին[431], քանի որ COVID-19-ի բռնկումը համընկել է Չինաստանում ամանորյա երկար տոների հետ, ռուս արտադրողները ակտիվ նյութերի պաշարներ են արել։

Տեղի է ունեցել ավտոմոբիլային արդյունաբերության ռուսական գործարաններում (Volkswagen և Peugeot Citroen ընկերությունների արտադրություն) արտադրության դադարեցում[432]։

Ռուսաստանը արգելել է մի շարք բժշկական ապրանքների, այդ թվում՝ պաշտպանիչ դիմակների և վիրակապերի արտահանումը։ Կառավարության համապատասխան որոշումը հրապարակվել է կայքում։ Սահմանափակումը գործել է մինչև 2020 թվականի հունիսի 1-ը[433]։ Չնայած նշված սահմանափակմանը՝ ռուսական ռազմական ինքնաթիռն ԱՄՆ է տեղափոխել բուժօգնության բեռ։ ԱՄՆ-ի պետական դեպարտամենտն ապրիլի 1-ին հայտնել է, որ Ռուսաստանի կողմից փոխանցված թոքերի արհեստական օդափոխության ապարատները և անհատական պաշտպանության միջոցները ձեռք են բերվել ԱՄՆ-ի իշխանությունների կողմից[434]։ Գործարքի գումարը չի նշվել։ Ավելի ուշ պարզվել է, որ ԱՄՆ-ն վճարել է բժշկական սարքավորումներով ռուսական բեռի ողջ արժեքը, հայտնում է Reuters-ը՝ վկայակոչելով ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի վարչակազմում բարձրաստիճան պաշտոնյային։ Ավելի վաղ Ռուսաստանի ԱԳՆ-ում հայտարարել էին, որ հաշիվը հավասարապես բաժանվել է ամերիկյան և ռուսական կողմերի միջև[435]։

Փորձագետների գնահատմամբ՝ հինգ շաբաթ տևողությամբ կարանտինը հագեցրել է ՀՆԱ-ի 2-2.5 տոկոսի կորստին[436]։

Ապրիլի 10-ին ՌԲԿ գործակալությունը հրապարակել է տեղեկատվություն, որը ստացվել է մանրածախ առևտրի ընկերությունների ասոցիացիայից։ Այդ տեղեկության համաձայն՝ խոշոր առևտրային ցանցերի մատակարարները պարենի գները բարձրացրել են միջինը 5-15 տոկոսով։ Բացի այդ, առանձին մատակարարներ տեղեկացնում է մանրածախ մտադրության մասին բարձրացնել վաճառքի գները 20-50%-ով։ Մարտի վերջին-ապրիլի սկզբին գների բարձրացումը ռուբլու փոխարժեքի կտրուկ անկման հետևանք էր[437]։

Ռուսաստանում, ըստ արդյունաբերության և առևտրի նախարարության տեղեկատվության, ապրիլի վերջին նկատվել է արտադրանքի առանձին տեսակների՝ բոլոր տեսակի պաշտպանիչ դիմակների, մաշկի հակասեպտիկների և պաշտպանիչ կոստյումների արտադրության արագ աճ։ Ապրիլի 24-ից 29-ը նրանց օրական թողարկումն աճել է, համապատասխանաբար, 11 տոկոսով, 24 տոկոսով և 92 տոկոսով[438]։

Ռուսական ռեստորանների ավելի քան 15 տոկոսը, որոնք փակվել են կորոնավիրուսային վարակի համաճարակի հետ կապված սահմանափակումների պատճառով, այդպես էլ չեն վերսկսել աշխատանքը դրանք հանելուց հետո, դա հետևում է Wheretoeat ռեստորանային մրցանակաբաշխության կողմից անցկացված հարցումից։ Ռեստորանային բիզնեսի համար առավել բարդ իրավիճակ է ստեղծվել Ուրալում, որտեղ փակ են մնում հաստատությունների մոտ մեկ երրորդը։ Թաթարստանում վերջնականապես փակվել է հաստատությունների ավելի քան 16 տոկոսը։ Մոսկվայում ռեստորանատերերն իրենց ավելի լավ են զգում՝ մայրաքաղաքում վաստակել է ռեստորանների ավելի քան 94 տոկոսը[439]։

2020 թվականի օգոստոսի վերլուծության տվյալների համաձայն, որն անցկացրել է ՊՄԳ աուդիտորական ընկերությունը, խոշոր ռուսական ընկերությունների ավելի քան 60 տոկոսը պանդեմիայի շրջանում հարկային պետական աջակցություն չի ստացել։ Ընդ որում, նրանց 97 տոկոսը սպասում է եկամուտների անկմանը, իսկ գրեթե մեկ քառորդը (24 տոկոս) արդեն որոշում է կայացրել աշխատակիցների կրճատման մասին[440]։ Հարկային արձակուրդները՝ տուժած ոլորտների համար հարկային վճարումների հետաձգման և տարաժամկետ վճարման իրավունքը, հասանելի են եղել հարցվածների միայն 2 տոկոսը։ Հարկային արձակուրդների անհասանելիության պատճառներից մեկն առավել ձգտել է միջոցառումների բիզնեսի բարդ ընթացակարգի հետաձգման համար։ Անհրաժեշտ է եղել հավաքել փաստաթղթերի մեծ փաթեթ, և շատ տարածաշրջանային ՈՒՖՆՍ-ն նախկինում չի հանդիպել հետաձգումների տրամադրման դիմումների հետ։ Բացի այդ, հետաձգումը տրամադրվում է միայն պարտք առաջանալուց հետո։ Այդ պատճառով արտոնությունը պահանջված չէ խոշոր, հատկապես պահպանողական ընկերությունների մոտ[441]։

FinExpertiza միջազգային աուդիտորական-խորհրդատվական ցանցի վերլուծական ծառայության զեկույցի համաձայն՝ COVID-19 կորոնավիրուսային վարակի պանդեմիան աղետալի վնաս է հասցրել ռուսական բիզնեսին, նրա համախառն շահույթը (առանց փոքր բիզնեսի հաշվառման) 2020 թվականի մարտ-մայիս ամիսներին տարեկան կտրվածքով կրճատվել է 67 տոկոսով։ Շահույթի նման անկումը ողջ պատմության դիտարկումների գարնանային ամիսների ամենավատն է եղել, այսինքն, առնվազն 16 տարի։ Մինչ այժմ վատագույնն է համարվում 2017 թվականի ցուցանիշը, երբ ռուսական ընկերությունների շահույթն ընկել է 28 տոկոսով։ Ընդհանուր շահույթը ռուսական բիզնեսի համար 2020 թվականի գարնանը, ըստ FinExpertiza-ի՝ կազմել է 1,4 տրիլիոն ռուբլի։ Ավելի քան մեկ երրորդը ընկերությունների ստացել է կորուստ՝ 1,65 տրիլիոն ռուբլիի չափով, իսկ մնացածի շահույթը՝ 3,05 տրիլիոն ռուբլիի չափով[442]։

Ռոստուրիզմի ղեկավար Զարինա Դոգուզովան գնահատել է կորուստները, որոնք առաջացել են COVID-19 կորոնավիրուսային վարակի համաճարակի պատճառով, ռուսական տուրիստական ճյուղը՝ 1,5 տրլն ռուբլու չափով։ Ընդ որում՝ Ռոստուրիզմի ղեկավարը նախազգուշացրել է, որ ճյուղի կորուստների գնահատումը 1,5 տրլն ռուբլի է։ Դա միայն հաշվարկային գումար է, իրականում կորուստները կարող են ավելի շատ լինել[443]։

2020 թվականի առաջին կիսամյակում Ռուսաստանում կորոնավիրուսային վարակի համաճարակի պատճառով ավելի քան մեկ երրորդով նվազել է անհատ ձեռնարկատերերի նոր գրանցումների թիվը։ Այս մասին հայտնել են Seldon ընկերությունում, որը զբաղվում է տեղեկատվական համակարգերի մշակմամբ։ Առավել դժկամությամբ նոր բիզնես է բացվել Պսկովի մարզում, այնտեղ 2020 թվականի առաջին վեց ամիսների ընթացքում բացվել է 56,5%-ով ավելի քիչ ընկերություններ, քան նույն ժամանակահատվածում 2019 թվականին։ Խիստ տուժել են Մոսկվան, Սանկտ Պետերբուրգը և Մերձմոսկովյան տարածաշրջանները։ Այդ տարածաշրջաններում ցուցանիշի անկումը կազմել է 43,8-ից մինչև 48,5 տոկոս[444]։

Կորոնավիրուսի պանդեմիան և դրա զսպման համար սահմանված կարանտինային միջոցառումները կտրուկ և մասշտաբային շոկ են դարձել համաշխարհային տնտեսության համար՝ այն ընկղմելով խորը ռեցեսիայի, ասված է Համաշխարհային բանկի «Համաշխարհային տնտեսության հեռանկարները» հունիսյան տեսության մեջ։ Ռուսաստանի տնտեսությունը, ՀԲ-ի գնահատականներով, 2020 թվականին 6 տոկոսով անկում է սպասում, որը պայմանավորված է COVID-19 հիվանդացության աճով և նավթի գների անկմամբ[445]։

Օգոստոսին ռուս ձեռնարկատերերի մեծամասնությունը (77%) գնահատել են իրենց ընկերության գոյատևման 50% և ավելի քիչ շանսերը՝ COVID-19 երկրորդ ալիքի ռիսկերի կապակցությամբ կարանտինի ռեժիմի կրկնակի ներդրման դեպքում, դա հետևում է բիզնեսի վիճակի մոնիթորինգի և պետական աջակցության միջոցների արդյունավետության արդյունքներից, որն անցկացվել է ձեռնարկատերերի իրավունքների պաշտպանության լիազոր Բորիս Տիտովի համակարգի կողմից[446]։ Հետկարանտինային շրջանում բիզնեսի համար հիմնական խնդիրը տնտեսության կայուն պահանջարկն է եղել. հարցվածների 67,2 տոկոսը նշել է, որ սպառողական պահանջարկն այդպես էլ չի վերադարձել մինչճգնաժամային մակարդակ։ Ձեռնարկատերերի կեսից ավելին հայտնել է, որ իրենց արտադրանքի պահանջարկը վերականգնվել է միայն 50 տոկոսով և քիչ տոկոսով՝ 2019 թվականի նույն ժամանակահատվածի նկատմամբ, իսկ 25 տոկոսը կարծում է, որ պահանջարկը նախորդ տարվա հետ համեմատ 20 տոկոսից պակաս է[447]։

Կորոնավիրուսի համաճարակի հետ կապված 2020 թվականի օգոստոսին տնտեսական կորուստների մասին հայտարարել է նաև աշխատանքի որոնման խոշորագույն կայքերից մեկը՝ HeadHunter-ը։ Ֆինանսական հաշվետվությունում տվյալներ են բերվում, որ բիզնեսի ռուսական հատվածում եկամուտը նվազել է 19,1 տոկոսով՝ մինչև 1,4 մլրդ ռուբլի։ HeadHunter-ի շահույթի անկումը բացատրում է փոքր և միջին բիզնեսի հատվածում վճարունակ հաճախորդների թվի նվազմամբ՝ սահմանափակիչ միջոցների ֆոնին, որոնք ձեռնարկվել են Ռուսաստանում կորոնավիրուսային վարակի համաճարակի տարածումը զսպելու համար։ Վճարող հաճախորդների ընդհանուր թիվը նվազել է 22,5 տոկոսով՝ հասնելով 127,2 հազարի[448]։

Նախագահի օգնական Մաքսիմ Օրեշկինի խոսքով՝ ժամանակից շուտ, փաստորեն, Ռուսաստանի խոշորագույն տնտեսությունների հնգյակում ընդգրկվելուն օգնել է COVID-19 պանդեմիան, որից մրցակիցներն ավելի շատ են տուժել[449]։

COVID-19 և կրոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ապրիլի երկրորդ տասնօրյակի սկզբին ռուսների կրոնական կյանքը զգալի փոփոխություններ է կրել. ուղղափառ, կաթոլիկներ, հրեաներ իրենց կարևորագույն կրոնական տոները տոնել են ինքնամեկուսացման պայմաններում[450]։

Միայն մայիսի վերջին հայտարարվել էր նախկինում սահմանված սահմանափակումների մեղմացման մասին. 2020 թվականի մայիսի 29-ին Ռոսպոտրեբնադզորը հանձնարարականներ է տվել տաճարների, մզկիթների, սինագոգների և երկրպագության այլ վայրերի փուլային բացման վերաբերյալ։ Համաձայն առաջարկությունների, պետք է սահմանափակել 65-ից բարձր տարիքի և քրոնիկ հիվանդություններով տառապող անձանց մասնակցությունը պատարագներին. մասնակիցները պետք է կրեն դիմակներ և պահեն 1,5 մ հեռավորություն, անհրաժեշտ է պահպանել այլ սանիտարական միջոցներ, պարբերաբար օդափոխել տարածքները, իրականացնել մուտքի ժամանակ ձեռքերի հակասեպտիկ բուժում և այլն։ Արտաժամյա ծառայության ընթացքում նախատեսվում են միաժամանակ ներկա գտնվողների թվի սահմանափակումներ. մինչև 100 մ2 մակերեսով տաճարների համար իրավիճակի կայունացման դեպքում 2-ից ոչ ավելի մարդ, տաճարների համար՝ 100-ից 400 մ2 ոչ ավելի, քան 5 մարդ, տաճարների համար՝ 400 մ2-ից ոչ ավելի և 10 մարդ[451]։

Սահմանափակումների վերացման առաջին փուլում հանձնարարականները նախատեսում են տաճարային ժամերգություններ՝ ոչ ավելի, քան 1 անձի ներկայությամբ 4 մ2-ով ՝ տաճարի տարածքում ոչ ավելի, քան 400 մ2-ով, իսկ ավելի մեծ տարածքի դեպքում՝ մինչև 100 մարդ։ Սահմանափակող միջոցների վերացման երկրորդ փուլում նշված նորմատիվը (4 մ2-ից ոչ ավելի) կգործի 800 մ2-ից ոչ ավելի մակերեսով տաճարներում, իսկ ավելի մեծ տարածքի դեպքում՝ մինչև 200 մարդ։ Ժամերգության մասնակիցների թվով սահմանափակումների երրորդ փուլում կհանվեն[451]։

Ռուսական ուղղափառ եկեղեցի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ապրիլի 11 - ին Մոսկվայի պատրիարքարանը Մոսկվայի գլխավոր սանիտարական բժշկի պահանջով կարգադրել է Մոսկվայի և Մոսկվայի մարզի հոգևորականներին ապրիլի 13-19-ը պատարագներ անցկացնել առանց ծխականների մասնակցության։ Ծառայություններում պետք է գտնվեն միայն հոգևորականներ, ինչպես նաև անձինք, «որոնց ներկայությունն անհրաժեշտ է պաշտամունքային շենքերի գործելու համար, ինչպես նաև ժամերգությունների առցանց հեռարձակումներ կատարելու համար»[452]։ Ավելի ուշ մոսկովյան տաճարներում պատարագներին ծխականների մասնակցության արգելքը երկու անգամ վաճառվել է։

Զատիկին (որը 2020 թվականի ուղղափառների մոտ ապրիլի 19-ին է) շատ հավատացյալներ զրկվել են ծառայություն այցելելու հնարավորությունից և ստիպված են եղել բավարարվել ուղիղ հեռարձակմամբ և տնային աղոթքով։ Ռուսներն առաջին անգամ Զատիկը դիմավորել են զանգվածային ինքնամեկուսացման պայմաններում[453]։

Սակայն տարբեր թեմերում տարբեր իրավիճակներ կան. որոշ ծխականների ծառայություն այցելելը թույլ չէր տրվում, մյուսներում այն հնարավոր էր բժշկական դիմակի առկայության և հեռավորության և սանիտարական այլ միջոցների պահպանման դեպքում։ Թեմերն ինքնուրույն որոշումներ են կայացրել, արդյոք աշխարհիկ մարդկանց թողնել ծառայության՝ հաշվի առնելով սանիտարա-համաճարակաբանական ծառայությունների ցուցումները[453]։

Առանձին թեմերում «Ռոսպոտրեբնադզորի» տեղական բաժանմունքների կարգադրագրերը սվիններով են ընդունվել։ Օրինակ՝ Սիկտիվքարի և Կոմի-Զիրյանսկի արքեպիսկոպոս Պիտիրիմը հայտարարել է, որ կդիմի դատարան և կոչ է արել հոտին հայտնել բոլոր ապօրինի ձերբակալությունների կամ թեմի տաճարներ այցելելու համար տուգանքի կիրառման բոլոր դեպքերի մասին[453]։

Հունիսի 1-ին, Ռոսպոտրեբնադզորի առաջարկությունների հրապարակումից հետո, կորոնավիրուսի դեմ պայքարի աշխատանքային խումբը պատրիարք Կիրիլի գլխավորությամբ տեղեկացրել է, որ հունիսի 6-ին Մոսկվայի տաճարները կբացվեն ծխականների, և Քրիստոսի Փրկչի տաճարը և Ելոհովում Աստծո տաճարը կբացվի արդեն հունիսի 2-ին։ Ծխականների մուտքը տաճար կիրականացվի համաձայն նշված ուղեցույցների։ Որոշումն ընդունելուց առաջ այն քննարկել են Մոսկվայի քաղաքապետ Սերգեյ Սոբյանինի և Ռոսպոտրեբնադզորի ղեկավար Աննա Պոպովայի հետ[454]։

Ավելի ուշ միտրոպոլիտ Իլարիոնը հայտարարել է, որ նախքան սանիտարական սահմանափակումների վերացումը կամ թուլացումը, անդամները տաճար կթույլատրվեն միայն դիմակներով, իսկ նրանց, ովքեր եկել են առանց դիմակի, այն պարտավոր են հանձնել։ Ռուսաստանի յուրաքանչյուր տաճարի համար սահմանված է առավելագույն թվով անձինք, որոնց թույլատրվում է ներկա գտնվել պատարագին, մյուսները կարող են, եթե առկա է հեռարձակումը, լսել այն փողոցում կամ այցելել մոտակա տաճար[455]։

Հոկտեմբերի 19-ին Պատրիարքը հաստատել է եկեղեցուց Սերգիայի նախկին սխիմոնախին հեռացնելը՝ կարանտինի անտեսման հրապարակային կոչերի և իրավիճակը պսևդոպանդեմիայի հայտարարման պատճառով[456]։

Ռուս մուսուլմաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռուսաստանի մուսուլմանների հոգևոր վարչությունը (ՌԴ ԴՈՒՄ) COVID-19 համաճարակի պատճառով մարտի 18-ից դադարեցրել է Մոսկվայի մզկիթներում ուրբաթօրյա և հնգապատիկ աղոթքները, ինչի մասին ասվում է ՌԴ ԴՈՒՄ նախագահի առաջին տեղակալ Դամիր Մուխետդինովի հրամանում։ Այդ օրվանից սկսած՝ մզկիթների հերթապահ իմամները պետք է հնգապատիկ աղոթք կարդան միայնակ մզկիթներում։ Նաև սահմանափակվում է թաղումների մասնակիցների թիվը, մզկիթներում կասեցվում են ամուսնություններն ու անվանափոխությունները, հավատացյալներին առաջարկվում է «նշված միջոցառումները հետաձգել մինչև համաճարակաբանական վտանգի անհետացման պահը»։ Ավելի վաղ Ռուսաստանի մուսուլմանների հոգևոր վարչությունը կիրակի օրը մզկիթների և այլ կրթական հաստատությունների կիրակնօրյա դպրոցներին հրահանգել էր անցնել հեռակա ուսուցման, իսկ նման հնարավորության բացակայության դեպքում դադարեցնել աշխատանքը[457]։

Ապրիլի 9-ին COVID-19 համաճարակի պայմաններում Ռուսաստանի մուսուլմանների հոգևոր վարչության ուլեմների խորհուրդը թույլատրելի է համարել մահացածների դիահերձումը, ավանդական լվացում կատարելուց հրաժարումը, դագաղում թաղումը (սավանի փոխարեն), ոչ մուսուլմանական գերեզմանոցում թաղումը և դիակիզումը (մարմնին հողին հանձնելու անհնարինության դեպքում)։ Հուղարկավորության աղոթքը պետք է ընթանա մասնակիցների նվազագույն թվի դեպքում՝ «սահմանափակվելով միայն հանգուցյալի մերձավոր ազգականներով»[458]։

Ռուս հրեաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռուս հրեաները փակել են բոլոր սինագոգները։ Դրան նպաստել է, մասնավորապես, Մոսկվայի համայնքում կորոնավիրուսի զանգվածային վարակումը, թեև ապրիլի երկրորդ տասնօրյակի սկզբին հիվանդացածների մեծ մասն արդեն ապաքինվել է[450]։

Ռուս կաթոլիկներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զատկի գիշերային պատարագները, որոնք կաթոլիկները 2020 թվականին տոնում էին ապրիլի 12-ին, ռուսական կաթոլիկ տաճարներում պետք է ծառայեին առանց հոտի, իսկ ծառայությունները՝ պետք է կրճատվեին ժամանակի ընթացքում։ Նախատեսված էին առցանց հեռարձակումներ, որոնք, ըստ ծխականների, չեն կարող լիովին փոխարինել ժամերգության այցելությանը։ Ապրիլի առաջին տասնօրյակի սկզբին դավանանքի և հաղորդության համար հավատացյալները կարող էին անհատական կարգով գալ տաճարներ[450]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «Коронавирусная инфекция 2019-nCoV внесена в перечень опасных заболеваний». Министерство здравоохранения Российской Федерации. 2020 թ․ փետրվարի 2. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  2. ↑ «Правительство запустило сайт по борьбе с коронавирусом». Коммерсантъ. 2020 թ․ մարտի 16. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 6-ին.
  3. ↑ «Власти РФ будут сообщать о ситуации с коронавирусом на специальном сайте». Интерфакс. 2020 թ․ մարտի 16. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 6-ին.
  4. ↑ «Оперативные данные». стопкоронавирус.рф. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
  5. ↑ «Число заболевших COVID-19 в России превысило 1,5 млн». РБК (ռուսերեն). 2020 թ․ հոկտեմբերի 25. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 «Число умерших с COVID-19 в России превысило 45 тыс. человек». РБК. 2020 թ․ հոկտեմբերի 2. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 23-ին. «Общее количество умерших с COVID-19 в России за апрель—август достигло 45 663 человек, сообщил Росстат. ... COVID-19 стал основной причиной смерти (26 615 умерших с апреля по август)»

    Согласно данным оперативного штаба по борьбе с пандемией COVID-19 на конец августа, от коронавируса умерли 17 176 человек (учитываются только летальные случаи, когда коронавирус стал основной причиной смерти), что в 1,5 раза меньше цифр Росстата, согласно которым COVID-19 стал основной причиной смерти для 26 615 человек.
  7. ↑ 7,0 7,1 «Коронавирус выявили во всех регионах России. Последним стала Республика Алтай». ТАСС. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 16-ին.
  8. ↑ Оперативные данные // стопкоронавирус.рф, 04.07.2020. Կաղապար:Уточнить
  9. ↑ Анна Урманцева. «Нулевой пациент, вероятно, появился в октябре 2019 года» // Известия, 10.04.2020.
  10. ↑ Валерия Нодельман. «Бессимптомников — до 50 %, и они могут распространять вирус» // Известия, 03.04.2020.
  11. ↑ «Информационный бюллетень о ситуации и принимаемых мерах по недопущению распространения заболеваний, вызванных новым коронавирусом». Роспотребнадзор. 2020 թ․ մարտի 20. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 31-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 21-ին.
  12. ↑ Е. Калюков (2020 թ․ հունվարի 31). «В России выявили первых заражённых коронавирусом из Китая». РБК. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 6-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 13,6 13,7 13,8 Голикова заявила, что пик заболеваемости коронавирусом в России пришелся на 11 мая // ТАСС, 13.06.2020.
  14. ↑ В Роспотребнадзоре назвали уровень смертности от коронавируса в России // Известия, 08.05.2020.
  15. ↑ Темпы роста числа случаев заражения коронавирусом в России снизились почти в пять раз // ТАСС, 11.05.2020.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Nechepurenko, Ivan (2020 թ․ մայիսի 11). «A Coronavirus Mystery Explained: Moscow Has 1,700 Extra Deaths». The New York Times (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 14-ին.
  17. ↑ Смертность в Москве в апреле выросла на 15,5 % в сравнении с прошлым годом // ՌԻԱ Նովոստի, 10.05.2020.
  18. ↑ «Власти Москвы сообщили о росте смертности на 3,7%» (ռուսերեն). РБК. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 17-ին.
  19. ↑ «РКН решил проверить New York Times и Financial Times по закону о фейках» (ռուսերեն). РБК. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 14-ին.
  20. ↑ Козловский, Сергей (2020 թ․ մայիսի 12). «В России очень низкая смертность от коронавируса. Как ее считают?». BBC News Русская служба. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 16-ին.
  21. ↑ Henry Meyer (2020 թ․ մայիսի 13). «Experts Question Why Coronavirus Hasn't Killed More Russians». bloomberg.com (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 14-ին. «the lowest among nations ... she doesn't believe the authorities are deliberately downplaying»
  22. ↑ «ВОЗ назвала «сложной для понимания» статистику смертей от COVID в России». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 10-ին.
  23. ↑ «Депздрав Москвы опубликовал данные о смертности за май». mosgorzdrav.ru. 2020 թ․ հունիսի 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 15-ին.
  24. ↑ «Официальное сообщение». mosgorzdrav.ru. 2020 թ․ հունիսի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 15-ին.
  25. ↑ «Большинство российских врачей не доверяют официальной статистике по коронавирусу». Ведомости (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 7-ին.
  26. ↑ Татьяна Бескаравайная. «Глава Росздравнадзора подтвердила неточность российской статистики смертности от COVID-19». medvestnik.ru.
  27. ↑ «Коронавирус в России: Песков объяснил Си-эн-эн низкую смертность от Covid-19». BBC News Русская служба. 2020 թ․ հունիսի 10. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 10-ին.
  28. ↑ В Минздраве прокомментировали статью FT о смерти пациентов с коронавирусом // ТАСС, 13.05.2020.
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 Депздрав опроверг заявления о некорректности подсчёта смертности от COVID-19 Արխիվացված 2020-08-31 Wayback Machine // Департамент здравоохранения города Москвы, 13.05.2020.
  30. ↑ Архив оперативных данных по ЕДН: Արխիվացված 2020-08-11 Wayback Machine Январь-июнь 2020; Январь-май 2020; Январь-апрель 2020 - лист 5_1 столбец "B" - "Коронавирусная инфекция как основная причина смерти, всего"
  31. ↑ «Дипломатический просчет» (ռուսերեն). Новая газета - Novayagazeta.ru. 2020 թ․ հունիսի 2. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 2-ին.
  32. ↑ Катя Бонч-Осмоловская, Артём Щенников, Екатерина Мартынова (2020 թ․ մայիսի 11). «Неучтённые» (ռուսերեն). Новая газета. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 17-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  33. ↑ «Грязная статистика. Почему умерших от COVID может быть больше» (ռուսերեն). Радио Свобода. 2020 թ․ ապրիլի 24. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 17-ին.
  34. ↑ David A. Leon, Vladimir M. Shkolnikov, Liam Smeeth, Per Magnus, Markéta Pechholdová COVID-19: a need for real-time monitoring of weekly excess deaths(անգլ.) // The Lancet. — Elsevier, 2020-05-02. — В. 10234. — Т. 395. — С. e81. — ISSN 1474-547X 0140-6736, 1474-547X. — doi:10.1016/S0140-6736(20)30933-8
  35. ↑ «Росстат представил данные о смертности от COVID-19 за июнь». РБК (ռուսերեն). 2020 թ․ օգոստոսի 7. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 11-ին. «Всего за апрель—июнь смертность с COVID-19 (с учетом всех четырех категорий) составила 27 411 человек (из них 2 825 умерших в апреле, 12 699 в мае и 11 917 в июне).»
  36. ↑ «Росстат представил данные о смертности от COVID-19 за июнь». РБК (ռուսերեն). 2020 թ․ օգոստոսի 7. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 11-ին. «Доля умерших в апреле—июне достигла 4,2% от количества подтвержденных случаев заболевания (654 405 человек по состоянию на 30 июня»
  37. ↑ 37,0 37,1 37,2 37,3 «В России от коронавируса погибли не меньше 186 медиков — смертность среди них в 16 раз выше, чем в других странах. Исследование «Медиазоны»» (ռուսերեն). Медиазона. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 19-ին.
  38. ↑ Deutsche Welle (www.dw.com). «В России от COVID-19 умерло беспрецедентное число медиков | DW | 19.05.2020» (ռուսերեն). DW.COM. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 19-ին.
  39. ↑ «В списке умерших из-за коронавируса медиков, который ведет Минздрав, находится 101 человек». ТАСС. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 18-ին.
  40. ↑ «Росздравнадзор прокомментировал данные о смертности медиков с COVID-19». РИА Новости (ռուսերեն). 2020 թ․ հունիսի 18. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 18-ին.
  41. ↑ «В России зарегистрирована отечественная тест-система для определения коронавируса». Интерфакс-Россия. 2020 թ․ փետրվարի 14. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 6-ին.
  42. ↑ «Тест-система для выявления РНК коронавируса SARS-CoV-2 тяжелого острого респираторного синдрома (COVID-19) методом полимеразной цепной реакции «АмплиТест SARS-CoV-2»». ФГБУ «Центр стратегического планирования и управления медико-биологическими рисками здоровью» Министерства здравоохранения Российской Федерации. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 6-ին.
  43. ↑ «Россия создаёт до 100 тысяч тест-систем для выявления COVID-19 в сутки». RT. 2020 թ․ մարտի 16. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 6-ին.
  44. ↑ «Здоровые россияне смогут пройти тест на коронавирус». Интерфакс. 2020 թ․ մարտի 16. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 6-ին.
  45. ↑ «В Петербурге можно сдать тест на коронавирус». www.gov.spb.ru. Администрация Санкт-Петербурга. 2020 թ․ մարտի 16. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 6-ին.
  46. ↑ «В Ленобласти на коронавирус «охотятся» восемь мобильных лабораторий». Regnum. 2020 թ․ մարտի 20. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 6-ին.
  47. ↑ «Учёные Роспотребнадзора создали высокоточный тест для диагностики COVID-19». Федеральная служба по надзору в сфере защиты прав потребителей и благополучия человека. 2020 թ․ մարտի 31. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 6-ին.
  48. ↑ Якорева, А. (2020 թ․ ապրիլի 7). «Частные медицинские сети начали тестирование на коронавирус в российских регионах. А потом остановили из-за «рекомендации» Роспотребнадзора». «Медуза». Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  49. ↑ «В России зарегистрировали определяющий COVID-19 за 40 минут экспресс-тест». РБК. 2020 թ․ ապրիլի 6. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  50. ↑ «Роспотребнадзор запустил платное тестирование на коронавирус на дому». «Коммерсант». 2020 թ․ ապրիլի 6. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  51. ↑ «В Роспотребнадзоре назвали цену домашнего теста на коронавирус». РБК. 2020 թ․ ապրիլի 6. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  52. ↑ 52,0 52,1 «Власти Москвы разъяснили порядок госпитализации пациентов с коронавирусом». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ մարտի 25. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 26-ին.
  53. ↑ 53,0 53,1 Возвращение к нормальной жизни. Очередной этап отмены ограничений, С.С.Собянин, блог, 22 июня 2020: Динамика госпиталазции и выписки в г.Москве, Динамика заполнения коечного фонда по г.Москве, 20 апр. - 21 июн 2020
  54. ↑ Г. Тадтаев (2020 թ․ մարտի 19). «Власти сообщили о первой смерти пациентки с коронавирусом в России». РБК. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 6-ին.
  55. ↑ «В оперативном штабе назвали причину смерти пациентки с коронавирусом в Москве». ТАСС. 2020 թ․ մարտի 19. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 6-ին.
  56. ↑ «В Москве умерли двое больных коронавирусом». Коммерсантъ. 2020 թ․ մարտի 25. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 6-ին.
  57. ↑ «Две трети умерших от коронавируса в Москве поздно обратились к врачу». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 22. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 22-ին.
  58. ↑ «Российские врачи опубликовали список умерших от коронавируса коллег». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ մարտի 25. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 25-ին.
  59. ↑ «Список умерших от коронавируса врачей». Православие и мир. 2020 թ․ մարտի 25. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 28-ին.
  60. ↑ Список памяти
  61. ↑ ««Медиазона»: в России самая высокая смертность среди врачей от COVID-19» (ռուսերեն). www.kommersant.ru. 2020 թ․ մայիսի 19. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 19-ին.
  62. ↑ Совещание по вопросам развития ситуации с коронавирусной инфекцией и мерам по её профилактике // Администрация Президента Российской Федерации, официальный сайт, 07.04.2020.
  63. ↑ «Мишустин создал штаб для борьбы с коронавирусом». Коммерсантъ. 2020 թ․ հունվարի 27. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 6-ին.
  64. ↑ «В России разработали национальный план по борьбе с коронавирусом». ТАСС. 2020 թ․ հունվարի 31. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 6-ին.
  65. ↑ «О Национальном плане по предупреждению завоза и распространения коронавирусной инфекции». Правительство Российской Федерации. 2020 թ․ փետրվարի 3. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 6-ին.
  66. ↑ А. Ломейко, А. Фишер (2020 թ․ հունվարի 28). «Россия закрылась от китайских туристов. Но не стала выгонять уже приехавших». 360tv.ru. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 28-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  67. ↑ А. Сахаров (2020 թ․ հունվարի 28). «Россия перестала принимать группы китайских туристов из-за коронавируса». 360tv.ru. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 28-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  68. ↑ «Российским авиакомпаниям разрешили летать в Китай в чартерном режиме». РБК. 2020 թ․ ապրիլի 31. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  69. ↑ «Режим ЧС введён в приграничном посёлке Забайкалья». iz.ru. Известия. 2020 թ․ հունվարի 31. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 28-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  70. ↑ «Движение через пункт пропуска «Покровка» и сообщение с Фуюанем приостановлены по распоряжению Правительства РФ». www.khabkrai.ru. Пресс-служба губернатора и правительства Хабаровского края. 2020 թ․ հունվարի 31. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 28-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  71. ↑ «Правительство РФ. Распоряжение от 30 января 2020 N 140-р. О временном ограничении движения через пункты пропуска на отдельных участках государственной границы Российской Федерации с Китайской Народной Республикой». www.tks.ru. 2020 թ․ հունվարի 30. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 6-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  72. ↑ 72,0 72,1 «Экономический форум в Сочи могут отменить из-за коронавируса». Коммерсантъ. 2020 թ․ հունվարի 30. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 6-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  73. ↑ «Китайцы нашли способ, как попасть в Россию, минуя закрытые границы» (ռուսերեն). Росбалт. 2020 թ․ փետրվարի 6. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 6-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին. {{cite web}}: More than one of |lang= and |language= specified (օգնություն)
  74. ↑ «Мишустин сообщил о планах временно закрыть границу на Дальнем Востоке» (ռուսերեն). Ведомости. 2020 թ․ ապրիլի 30. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 8-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  75. ↑ А. Губенко (2020 թ․ փետրվարի 12). «В России выздоровел второй пациент с коронавирусом». РБК. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 28-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  76. ↑ Е. Калюков (2020 թ․ հունվարի 31). «В России выявили первых заражённых коронавирусом из Китая». РБК. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  77. ↑ «Россия приостановила пассажирское железнодорожное сообщение с Китаем» (ռուսերեն). РБК. 2020 թ․ փետրվարի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 9-ին.
  78. ↑ «Все рейсы из Китая будет принимать отдельный терминал Шереметьево» (ռուսերեն). РБК. 2020 թ․ հունվարի 31. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունվարի 31-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  79. ↑ «Приказ от 29 января 2020 г. № 146 «О мерах по предупреждению распространения коронавирусной инфекции»». Министерство науки и высшего образования Российской Федерации. 2020 թ․ հունվարի 30. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  80. ↑ «Для эвакуации россиян из Китая задействуют пять самолётов ВКС». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ փետրվարի 1. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  81. ↑ «Самолёты ВКС привлечены к эвакуации россиян из районов Китая, наиболее поражённых коронавирусом». Президент Российской Федерации. 2020 թ․ փետրվարի 1. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  82. ↑ «Эвакуированных из Китая поместят на карантин в Тюменской области». ТАСС. 2020 թ․ փետրվարի 4. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  83. ↑ «Первый самолёт ВКС вылетел для эвакуации россиян из Уханя». ТАСС. 2020 թ․ փետրվարի 4. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  84. ↑ «Вокруг санатория в Тюмени, куда везут граждан из Китая, выстроили два периметра безопасности». Коммерсантъ. 2020 թ․ փետրվարի 4. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  85. ↑ «Самолёты ВКС привлекут к эвакуации россиян из Китая». Коммерсантъ. 2020 թ․ փետրվարի 1. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  86. ↑ Н. Манаева (2020 թ․ փետրվարի 2). «В Приморье в двух приграничных с Китаем территориях ввели режим ЧС». Znak.com. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  87. ↑ «Россия временно запретила въезд гражданам Китая / kommersant.ru, 18 февраля 2020». Коммерсантъ. 2020 թ․ փետրվարի 18. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  88. ↑ «Восемь россиян с лайнера Diamond Princess вернулись в РФ». Коммерсантъ. 2020 թ․ փետրվարի 23. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  89. ↑ «Обязательная проверка введена для авиапассажиров, прибывших из Италии, Ирана и Южной Кореи». Первый канал. 2020 թ․ մարտի 3. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  90. ↑ О. Никитина, Г. Костринский, А. Мерцалова (2020 թ․ մարտի 12). «Инфекция летательных путей». Коммерсантъ.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  91. ↑ «Россия закрывает границу с Белоруссией». ТАСС. 2020 թ․ մարտի 16. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  92. ↑ «О внесении изменений в приказ Минкультуры России от 16 марта 2020 г. № 357 «О деятельности находящихся в ведении Минкультуры России организаций в условиях угрозы распространения новой коронавирусной инфекции (2019-nCoV) на территории Российской Федерации»». www.mkrf.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 23-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 23-ին.
  93. ↑ «Россия на карантине: Минспорт ввёл меры по борьбе с COVID-19». Газета.Ru. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 23-ին.
  94. ↑ «Россия отменяет поезда в Киргизию и Таджикистан». Газета.Ru. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 23-ին.
  95. ↑ «"Аэрофлот" расширил список приостановленных рейсов». ՌԻԱ Նովոստի. 20200316T2248+0300. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 23-ին.
  96. ↑ «Россия ограничит с 18 марта въезд иностранцев». ՌԻԱ Նովոստի. 20200316T2120+0300. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 23-ին.
  97. ↑ «Роскомнадзор пригрозил СМИ немедленной блокировкой и лишением лицензий за фейки о коронавирусе». Медиазона. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 22-ին.
  98. ↑ Соловей Валерий. «Валерий Соловей — Особое мнение — Эхо Москвы, 16.03.2020». Эхо Москвы. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 22-ին.
  99. ↑ «Генеральная прокуратура Российской Федерации принимает меры по ограничению доступа к недостоверной общественно значимой информации о ситуации с коронавирусной инфекцией». genproc.gov.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 22-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 22-ին.
  100. ↑ ««Эхо Москвы» по требованию Роскомнадзора удалило запись эфира с рассуждениями политолога Соловья о коронавирусе» (անգլերեն). Медиазона. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 22-ին.
  101. ↑ «Генпрокуратура пригрозила штрафом политологу за слова о жертвах вируса». РБК. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 22-ին.
  102. ↑ «Политолог Соловей прокомментировал штраф за фейк о коронавирусе». ՌԻԱ Նովոստի. 20200320T1919+0300. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 22-ին.
  103. ↑ «Россия ограничила авиасообщение со всеми странами из-за коронавируса». РИА Новости. 2020 թ․ մարտի 23.
  104. ↑ «Митрополит Иларион: „Не боишься заразиться сам, подумай о других“».
  105. ↑ «Это вам не медицинская маска. В коронавирусной больнице Путина переодели в желтый защитный костюм». Фонтанка. 2020 թ․ մարտի 24. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  106. ↑ «В НИИ Склифосовского рассказали о здоровье и самочувствии главврача Проценко». Известия. 2020 թ․ ապրիլի 5. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  107. ↑ «У главврача больницы в Коммунарке обнаружили коронавирус». РБК. 2020 թ․ մարտի 31. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  108. ↑ «Главврач инфекционной больницы в Коммунарке, жавший руку Путину, заболел коронавирусом». Фонтанка. 2020 թ․ մարտի 31. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  109. ↑ «РБК»: «Путин объявил следующую неделю нерабочей».
  110. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 25.03.2020 № 206 «Об объявлении в Российской Федерации нерабочих дней».
  111. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 25.03.2020 № 205 «О переносе даты общероссийского голосования по вопросу одобрения изменений в Конституцию Российской Федерации»
  112. ↑ Патриаршая проповедь в Неделю 4-ю Великого поста после Литургии в Храме Христа Спасителя.
  113. ↑ Виктория Полякова (2020 թ․ մարտի 28). «Мишустин распорядился полностью закрыть границы России». РБК. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 28-ին.
  114. ↑ Практически все организованные туристы вернулись в Россию // Интерфакс, 01.04.2020.
  115. ↑ «Путин из-за коронавируса продлил нерабочие дни до 30 апреля».
  116. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 02.04.2020 № 239 «О мерах по обеспечению санитарно-эпидемиологического благополучия населения на территории Российской Федерации в связи с распространением новой коронавирусной инфекции (COVID-19)».
  117. ↑ Россия отменяет все вывозные рейсы из других стран // НТВ, 03.04.2020.
  118. ↑ «Вывозные рейсы в Россию возобновятся 6 апреля». ТАСС. 2020 թ․ ապրիլի 6. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  119. ↑ «Я застрял за границей на карантине. Что делать?». ТАСС. 2020 թ․ ապրիլի 6. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  120. ↑ ««Попова заявила о развитии ситуации с вирусом по оптимистичному сценарию»». РБК. 2020 թ․ ապրիլի 4. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 26-ին.
  121. ↑ «Путин заявил, что пик эпидемии коронавируса еще не пройден». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 7. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  122. ↑ «За сутки в России коронавирус обнаружили еще у 5642 человек. Число заболевших превысило 50 тысяч человек». Meduza. 2020 թ․ ապրիլի 21. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 26-ին.
  123. ↑ «Россия обошла Китай по числу зараженных коронавирусом». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 27. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 27-ին.
  124. ↑ «Россия обогнала Иран и вышла на 8 место в мире по числу заразившихся коронавирусом». TRT. 2020 թ․ ապրիլի 28. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 28-ին.(չաշխատող հղում)
  125. ↑ «Россия обогнала Иран и вышла на восьмое место по случаям коронавируса». Русская служба BBC. 2020 թ․ ապրիլի 28.
  126. ↑ «Премьер Мишустин заразился коронавирусом». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ մայիսի 1. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 30-ին.
  127. ↑ Россия вышла на седьмое место в мире по числу зараженных коронавирусом // РБК, 02.05.2020.
  128. ↑ Анна Якушова.Россия обошла Германию и Францию по числу зараженных коронавирусом // Ведомости, 07.05.2020.
  129. ↑ Россия поднялась на третье место в мире по числу заразившихся коронавирусом // ТАСС, 11.05.2020.
  130. ↑ Путин объявил о новых мерах поддержки россиян // ՌԻԱ Նովոստի, 11.05.2020.
  131. ↑ Россия вышла на второе место в мире по числу заразившихся коронавирусом РБК 12 мая 2020
  132. ↑ Стало известно, когда Песков лично общался с Путиным Արխիվացված 2020-11-01 Wayback Machine // «Будущее России. Национальные проекты», 12.05.2020.}}
  133. ↑ Мишустин вернулся к исполнению обязанностей премьер-министра // ՌԻԱ Նովոստի, 19.05.2020.
  134. ↑ «В России число выздоровевших от COVID за сутки превысило число заболевших» (ռուսերեն). РБК. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 20-ին.
  135. ↑ Россия опустилась на третье место в мире по числу заразившихся коронавирусом // ТАСС, 24.05.2020.
  136. ↑ Оперштаб: число выписанных за сутки второй раз за время эпидемии COVID-19 превысило количество заболевших // стопкоронавирус.рф, 26.95.2020.
  137. ↑ Владимир Путин обратился к россиянам // ՌԻԱ Նովոստի, 23.06.2020.
  138. ↑ Индия обогнала Россию по числу заболевших COVID-19, сообщили СМИ // ՌԻԱ Նովոստի, 05.07.2020.
  139. ↑ СМИ: Индия обогнала Россию по числу заразившихся коронавирусом // ТАСС, 05.07.2020.
  140. ↑ Евгений Гайва. С какими странами Россия скоро возобновит авиасообщение // Российская газета - Неделя № 172 (8226), 05.08.2020.
  141. ↑ Россия первой в мире зарегистрировала вакцину от коронавируса // ТАСС, 11.08.2020.
  142. ↑ «Россия возобновит авиасообщение с Египтом, Мальдивами и ОАЭ». РИА Новости (ռուսերեն). 20200903T0902. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 3-ին.
  143. ↑ «В России впервые выявили более 100 тыс. заразившихся коронавирусом за неделю». ТАСС. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.
  144. ↑ «Путин пообещал не вводить тотальные ограничения из-за коронавируса». www.kommersant.ru (ռուսերեն). 2020 թ․ հոկտեմբերի 21. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  145. ↑ «Путин не исключил новых проблем в мировой экономике из-за пандемии». www.kommersant.ru (ռուսերեն). 2020 թ․ հոկտեմբերի 21. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  146. ↑ «Путин: коронавирус продолжает представлять серьезную угрозу». www.kommersant.ru (ռուսերեն). 2020 թ․ հոկտեմբերի 22. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 22-ին.
  147. ↑ «В ФМБА заявили, что вспышка коронавируса в России завершится к лету». 2 апр 2020
  148. ↑ «Скворцова спрогнозировала пик коронавируса в России». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 7. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 9-ին.
  149. ↑ «Скворцова спрогнозировала пик эпидемии коронавируса в России». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 7. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  150. ↑ «Скворцова рассказала о сроках выхода России на плато по коронавирусу». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 20. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 21-ին.
  151. ↑ 151,0 151,1 151,2 151,3 151,4 151,5 Александр Соколов (2020 թ․ ապրիլի 8). «Готово ли российское здравоохранение к борьбе с коронавирусом» (ռուսերեն). Ведомости. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  152. ↑ Анастасия Яланская. Академик РАН рассказал, когда может закончиться пандемия // Парламентская газета, 09.04.2020.
  153. ↑ «Эксперт ВШЭ заявила о смене динамики распространения COVID-19 в России». ТАСС. 2020 թ․ ապրիլի 13. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 13-ին.
  154. ↑ «Эксперт ВШЭ заявила об особом сценарии эпидемии коронавируса в России». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 14. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 14-ին.
  155. ↑ Анастасия Яланская. Академик Кирпичников рассказал, когда эпидемия коронавируса в России достигнет пика // Парламентская газета, 13.04.2020.
  156. ↑ ««Важно, чтобы все сидели дома»: российский биотехнолог — о тестах, вакцинах и способах борьбы с пандемией коронавируса». RT. 2020 թ․ ապրիլի 18. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 19-ին.
  157. ↑ «Собянин назвал минимальные сроки борьбы с коронавирусом в Москве». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 23. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 24-ին.
  158. ↑ «Ученые назвали дату окончания вспышки коронавируса в России». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 27. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 27-ին.
  159. ↑ «Ученые изменили прогноз по окончанию вспышки коронавируса в России». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 27. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 27-ին.
  160. ↑ «Врач рассказал об угрозе ухудшения ситуации с COVID-19 в России». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 27. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 27-ին.
  161. ↑ Скворцова заявила о выходе России на плато заболеваемости COVID-19 // ՌԻԱ Նովոստի, 15.04.2020.
  162. ↑ «Представитель ВОЗ оценила вероятность второй волны COVID-19 в России». Российская газета (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 17-ին.
  163. ↑ «Инфекционист ФМБА: Повторной вспышки коронавируса уже не будет». Российская газета (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 21-ին.
  164. ↑ «Главный внештатный инфекционист Минздрава допускает рост заболеваемости COVID-19». www.kommersant.ru (ռուսերեն). 2020 թ․ սեպտեմբերի 22. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 22-ին.
  165. ↑ «Академик РАН: Пандемия коронавируса закончится к лету 2021 года». Российская газета (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 1-ին.
  166. ↑ «В Роспотребнадзоре спрогнозировали рост заболеваемости COVID-19». Российская газета (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
  167. ↑ «Аэропорт Шереметьево переведёт в терминал F рейсы из Италии». РБК. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 28-ին.
  168. ↑ «У вернувшегося из Италии россиянина нашли коронавирус». www.rbc.ru (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ մարտի 8-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  169. ↑ «На самоизоляцию придётся отправиться въехавшим в Москву из 11 стран, включая США». Интерфакс. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 13-ին.
  170. ↑ Указ мэра Москвы от 5 марта 2020 года № 12-УМ "О введении режима повышенной готовности" — Российская газета
  171. ↑ «Четыре страны были исключены из чёрного списка по коронавирусу». Известия. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 13-ին.
  172. ↑ «Коронавирус. Запрет проведения массовых мероприятий и другие ограничительные меры 16.03.2020». www.sobyanin.ru. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 17-ին.
  173. ↑ «Власти Москвы временно отменили бесплатный проезд в транспорте для студентов и пожилых людей». ՌԻԱ Նովոստի. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 25-ին.
  174. ↑ «Собянин закрыл непродуктовые магазины, крупные ТЦ, парки и бары». Коммерсантъ. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 30-ին.
  175. ↑ «Коронавирус. Продление домашнего режима, перенос введения пропусков и другие решения 02.04.2020» (ռուսերեն). Официальный сайт Сергея Собянина. 2020 թ․ ապրիլի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  176. ↑ «В Москве введут режим всеобщей самоизоляции». ՌԻԱ Նովոստի. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 29-ին.
  177. ↑ «Метро в два раза снизит плату за право торговли на его территории». Официальный портал Мэра и Правительства Москвы. 2020 թ․ ապրիլի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 5-ին.
  178. ↑ «На станциях метро и МЦК начали наносить специальную разметку». Официальный портал Мэра и Правительства Москвы. 2020 թ․ ապրիլի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 5-ին.
  179. ↑ 179,0 179,1 Режим самоизоляции в Москве продлили до 31 мая // ТАСС, 07.05.2020.
  180. ↑ «Метрополитен сообщил о продаже масок на станциях по цене ниже рыночной на 10%» (ռուսերեն). www.kommersant.ru. 2020 թ․ մայիսի 15. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 15-ին.
  181. ↑ Власти Москвы отрицают информацию СМИ о наценке на маски и перчатки в метро // Коммерсант, 13.05.2020.
  182. ↑ Московские власти назвали цены на маски для продажи в метро // ՌԻԱ Նովոստի, 13.05.2020.
  183. ↑ «Магазинам в Москве в день открытия выписали более 50 протоколов» (ռուսերեն). www.kommersant.ru. 2020 թ․ հունիսի 2. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 2-ին.
  184. ↑ «Собянин: существенные меры по снятию ограничений можно принять на следующей неделе» (ռուսերեն). www.kommersant.ru. 2020 թ․ հունիսի 5. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  185. ↑ 185,0 185,1 Сергей Собянин: через год мы полностью вернемся к прежнему образу жизни // ТАСС, 04.06.2020.
  186. ↑ 186,0 186,1 Наталия Сергиевская. возвращается к обычному ритму жизни»: Собянин объявил об отмене самоизоляции в Москве с 9 июня // RT, 08.06.2020.
  187. ↑ «Иммунитет к коронавирусу выявили почти у 22% протестированных москвичей». www.kommersant.ru (ռուսերեն). 2020 թ․ հուլիսի 10. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 10-ին.
  188. ↑ «Иммунитет к коронавирусу выявлен у 12% обследованных москвичей» (ռուսերեն). 2020 թ․ մայիսի 23.
  189. ↑ «Власти Москвы отчитались о падении числа смертей от коронавируса на 60%». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  190. ↑ «В Москве обсудили ужесточение мер против коронавируса». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.
  191. ↑ «Москвичам рекомендовали ограничить контакты из-за роста заражений COVID». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.
  192. ↑ «В связи с сезоном простуд и ростом случаев коронавируса московские школьники отправляются на двухнедельные каникулы с 5 октября. Новости. Первый канал» (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 29-ին.
  193. ↑ «Коронавирус. Дискотеки и другие ночные заведения. О решениях 15.10.2020». www.sobyanin.ru (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
  194. ↑ «Андрей Воробьёв провёл расширенное заседание правительства Московской области». Правительство Московской области. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 17-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 17-ին.
  195. ↑ «Режим самоизоляции для жителей Подмосковья ввели с вечера воскресенья». ՌԻԱ Նովոստի. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 29-ին.
  196. ↑ «Военные медики прибыли в больницы Подмосковья помочь с лечением заразившихся коронавирусом» (ռուսերեն). ТАСС. 2020 թ․ ապրիլի 24. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 25-ին.
  197. ↑ 197,0 197,1 197,2 «В Подмосковье ношение масок при выходе из дома станет обязательным с 12 мая» (ռուսերեն). ТАСС. 2020 թ․ մայիսի 1. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 1-ին.
  198. ↑ В Подмосковье с 23 мая отменяются электронные пропуска // Вести.Ru, 22.05.2020.
  199. ↑ «Парикмахерские в Подмосковье откроются 3 июня» (ռուսերեն). www.kommersant.ru. 2020 թ․ մայիսի 29. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 29-ին.
  200. ↑ «Ситуация с коронавирусом в Подмосковье не позволяет дальше снимать ограничения» (ռուսերեն). www.kommersant.ru. 2020 թ․ հունիսի 5. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 6-ին.
  201. ↑ «В Подмосковье продолжают снимать введенные из-за COVID-19 ограничения». www.kommersant.ru (ռուսերեն). 2020 թ․ հուլիսի 8. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 8-ին.
  202. ↑ «Постановление Губернатора Московской области от 25.09.2020 № 420-ПГ «О внесении изменений в постановление Губернатора Московской области от 12.03.2020 № 108-ПГ «О введении в Московской области режима повышенной готовности для органов управления и сил Московской областной системы предупреждения и ликвидации чрезвычайных ситуаций и некоторых мерах по предотвращению распространения новой коронавирусной инфекции (COVID-2019) на территории Московской области»». Правительство Московской области. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  203. ↑ Число случаев коронавируса в Поморье возросло в разы после вспышки в психбольнице
  204. ↑ 204,0 204,1 В Архангельске в отделении психиатрической клиники ввели карантин
  205. ↑ 205,0 205,1 В Архангельске выявили вспышку коронавируса в психиатрической больнице
  206. ↑ Элла Микушева. В двух больницах Архангельска продолжат оказывать экстренную помощь, несмотря на карантин // 29.ru, 23.04.2020.
  207. ↑ Элла Микушева. В Архангельской областной больнице закрыли на карантин три отделения // 29.ru, 29.04.2020.
  208. ↑ В Архангельской области новая вспышка коронавируса
  209. ↑ «В Северодвинске выявили очаги COVID-19 на двух оборонных предприятиях». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
  210. ↑ Александр Емельяненков. 180-тысячный Северодвинск переходит в режим обсервации // Российская газета, 05.06.2020.
  211. ↑ Владислав Гордеев.Власти из-за вспышки COVID-19 ограничили въезд и выезд из Северодвинска // РБК, 04.06.2020.
  212. ↑ В Архангельске и Новодвинске будут штрафовать покупателей без масок
  213. ↑ 213,0 213,1 В Калининградской области ужесточают масочный режим // ТАСС, 08.05.2020.
  214. ↑ В Калининградской области 350 медиков отказались работать в пандемию // ТАСС, 04.05.2020.
  215. ↑ Полина ДМИТРИЕВА. На Кубани 90 новых случаев коронавируса выявили за сутки. KURSK.COM// http://kursk.com/news/country/54485.html(չաշխատող հղում)
  216. ↑ Золотая корона работники красноярского рудника массово заражаются коронавирусом
  217. ↑ На золотом руднике под Красноярском выявили 866 заразившихся коронавирусом. Рудник блокирует Росгвардия
  218. ↑ В Красноярский край отправили военных медиков из-за вспышки коронавируса на золотом руднике
  219. ↑ В Красноярском крае развернули полевой госпиталь для больных с COVID-19
  220. ↑ Ася ЖУКОВА | Сайт «Комсомольской правды» (2020 թ․ հունիսի 11). «Продление режима самоизоляции в Красноярске в 2020 году: ограничения продлены до 12 июля». KP.RU - сайт «Комсомольской правды» (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 11-ին.
  221. ↑ «Мэр Норильска подал в отставку». ТАСС. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 20-ին.
  222. ↑ «Положительные» работают добровольно. Рабочие на стройке «Новатэка», где выявлен COVID-19, заявили, что в понедельник их выведут на работу — больных и здоровых вместе
  223. ↑ «В Нижегородской области закрывают ТЦ и стоматологии, отменяют льготы». www.nn.ru. 2020 թ․ մարտի 26. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 29-ին.
  224. ↑ «Въезд в Нижегородскую область ограничен: разбираемся, что ждет приезжих в регион». Нижегородская правда. Нижполиграф. 2020 թ․ ապրիլի 30. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 2-ին.
  225. ↑ Александра СУДАРЬ | Сайт «Комсомольской правды» (2020 թ․ հոկտեմբերի 16). «В Новосибирске из-за коронавируса закрыли 224 класса». nsk.kp.ru - Сайт «Комсомольской правды». Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
  226. ↑ «В Башкирии выявлены первые заболевшие коронавирусом». Российская газета. 2020 թ․ մարտի 24. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 9-ին.
  227. ↑ Фариза Дударова. Клинический карантин(չաշխատող հղում) // Новая газета, 11.04.2020.
  228. ↑ 228,0 228,1 «В больнице в Уфе коронавирусом заразились 170 человек». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 10. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 14-ին.
  229. ↑ «Дорога02 - сервис для получения пропуска на автомобиль». ProUfu.ru / Новости Уфы и Башкирии. 2020 թ․ ապրիլի 7. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 13-ին.
  230. ↑ «Выявлена главная ошибка сайта для передвижения по Башкирии doroga02». Независимая уральская газета. ООО «Уральский проект». 2020 թ․ ապրիլի 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 13-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
  231. ↑ «В Башкирии умер пациент с первично подтвержденным коронавирусом». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 9. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 9-ին.
  232. ↑ «В Башкирии продлили режим самоизоляции до лета». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 16. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 16-ին.
  233. ↑ Уголовное дело возбуждено по факту вспышки коронавируса в магаданской артели «Кривбасс», 24 апреля 2020 г.
  234. ↑ «В Республике Алтай разрешили начать работу уличным кафе и санаториям». Недвижимость РИА Новости (ռուսերեն). 20200611T0926. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 19-ին.
  235. ↑ «В Республике Алтай вопреки ограничениям проводят массовые мероприятия». РИА Новости (ռուսերեն). 2020 թ․ հունիսի 16. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 19-ին.
  236. ↑ «Рекордное число пациентов с COVID-19 зафиксировано в Республике Алтай». Tayga.info (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 19-ին.
  237. ↑ Хадулаев призвал Москву помочь Дагестану в борьбе с эпидемией
  238. ↑ Росздравнадзор: в больницах Дагестана не хватает лекарств и тестов на COVID-19
  239. ↑ Это просто война. Что происходит с пандемией коронавируса в Дагестане — российском регионе, где свадьба на 500 человек считается скромным мероприятием
  240. ↑ Повальное заражение коронавирусом в Дагестане: мертвые забирают живых
  241. ↑ В Дагестане от коронавируса и пневмонии умерли более 40 врачей // ՌԻԱ Նովոստի, 17.05.2020.
  242. ↑ ntv.ru. «В Дагестане сообщили о смерти более 40 врачей от коронавируса и пневмонии». НТВ (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 20-ին.
  243. ↑ «Министр здравоохранения Дагестана сообщил, что в республике почти 700 человек умерли от «внебольничной пневмонии»». Эхо Москвы (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 20-ին.
  244. ↑ Путин подключил МЧС и Минобороны к борьбе с коронавирусом в Дагестане
  245. ↑ В одном из посёлков Калмыкии выявили крупный очаг заражения коронавирусом
  246. ↑ «На границе Калмыкии с Дагестаном установлен санитарный пост». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 24-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
  247. ↑ 247,0 247,1 В Сыктывкаре более 50 пациентов больницы заболели коронавирусом. Их мог заразить врач
  248. ↑ «В Крыму коронавирусом с начала пандемии заразились почти 270 медиков». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 1-ին.
  249. ↑ Треть работников Чаяндинского месторождения заразилась коронавирусом, 02.05.2020
  250. ↑ На Чаянде положительный результат на коронавирус выявили почти у 3500 человек
  251. ↑ В Якутии треть сотрудников Чаяндинского месторождения заразилась коронавирусом. Там работает более 10 тысяч человек Արխիվացված 2021-03-04 Wayback Machine, 02 мая 2020
  252. ↑ Число заболевших COVID в офтальмологической больнице Якутска достигло 56
  253. ↑ Дарья Голякова. В Ростовской области выявили 153 новых случая коронавируса. Коммерсант. 09.09.2020, 10:41// https://www.kommersant.ru/doc/4484116
  254. ↑ Власти Петербурга поддержали решение об отмене ПМЭФ из-за коронавируса
  255. ↑ «В Петербурге ввели режим самоизоляции». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ մարտի 30. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 30-ին.
  256. ↑ «В Петербурге с 1 апреля закроют девять станций метро». ТАСС. 2020 թ․ մարտի 31. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 31-ին.
  257. ↑ «Источником коронавируса в НИИ им. Вредена стал вернувшийся из Турции сотрудник». ТАСС. 2020 թ․ ապրիլի 30. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 1-ին.
  258. ↑ «В Петербурге назначили компенсации медикам до 1 млн рублей при заражении коронавирусом». ТАСС. 2020 թ․ ապրիլի 20. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 1-ին.
  259. ↑ «В Петербурге появились восемь мобильных рефрижераторов для умерших». Интерфакс. 2020 թ․ ապրիլի 30. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 1-ին.
  260. ↑ «В Петербурге запретили прощание с умершими вне зависимости от причины смерти» (ռուսերեն). www.kommersant.ru. 2020 թ․ մայիսի 19. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 19-ին.
  261. ↑ Главврач больницы в Петербурге заявил о массовых увольнениях из-за «истерии с телеэкранов» // Интерфакс, 26.05.2020.
  262. ↑ «УФАС возбудило дело в отношении ковид-госпиталя за закупку слишком дорогих СИЗ». Медицинская Россия (ռուսերեն). 2020 թ․ հունիսի 23. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 11-ին.
  263. ↑ «В Петербурге пассажиров без масок и перчаток не будут пускать в транспорт». РИА Новости (ռուսերեն). 20200930T1520. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.
  264. ↑ «Саратовский министр ушла в отставку после скандала с закупкой масок». «Известия» (ռուսերեն). 2020 թ․ ապրիլի 30. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 1-ին.
  265. ↑ «В Саратовской области завели дело из-за вспышки COVID-19 в интернате». RT News (ռուսերեն). 2020 թ․ մայիսի 1. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 2-ին.
  266. ↑ 266,0 266,1 В екатеринбургской больнице 91 человек заразился коронавирусом
  267. ↑ «На Среднем Урале нашли нарушения в оказании помощи пациентам с COVID-19». Российская газета (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 21-ին.
  268. ↑ 268,0 268,1 «В 26 регионах России ввели режим самоизоляции». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ մարտի 31. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 31-ին.
  269. ↑ 269,0 269,1 Иван Петров. В полиции разъяснили, чем карантин отличается от режима самоизоляции // Российская газета, 31.03.2020.
  270. ↑ ««Яндекс» создал индекс самоизоляции россиян». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ մարտի 30. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 30-ին.
  271. ↑ «Путин поручил сохранить режим самоизоляции для лиц старше 65 лет» (ռուսերեն). ՌԻԱ Նովոստի. 20200516T0312. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 16-ին.
  272. ↑ «В Москве началась выдача пропусков на передвижение в городе с использованием личного и общественного транспорта». Эхо Москвы. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 14-ին.
  273. ↑ «В Москве аннулируют около миллиона пропусков». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 14. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 14-ին.
  274. ↑ «В Москве начали автоматически проверять цифровые пропуска в метро» (ռուսերեն). РБК. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 22-ին.
  275. ↑ «В Югре ввели цифровые пропуска для контроля режима самоизоляции». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 13. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 13-ին.
  276. ↑ «В Калининградской области ужесточаются меры по контролю за передвижениями граждан». Вести-Калининград. 2020 թ․ ապրիլի 14. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 14-ին.
  277. ↑ Распоряжение правительства Астраханской области от 30 марта 2020 года № 103-Пр «О введении на территории Астраханской области ограничительных мероприятий (карантина)»
  278. ↑ Ирина Белова. В Краснодарском крае введён жёсткий карантин // Российская газета, 31 марта 2020.
  279. ↑ Илья Изотов. В Крыму со 2 апреля введут режим карантина // Российская газета, 1 апреля 2020.
  280. ↑ Илья Изотов. Аксёнов рассказал о режиме работы блокпоста на Крымском мосту // Российская газета, 1 апреля 2020.
  281. ↑ Илья Изотов. Крым отменил автобусы в Севастополь и Краснодарский край // Российская газета, 31 марта 2020.
  282. ↑ «Руководители ездят, отдыхают, скрывают, не несут никакой ответственности». В распространении коронавируса по всему Ямалу подозревают начальника газового месторождения, 10 апреля 2020.
  283. ↑ В Якутии карантин ввели на территории вахтового посёлка
  284. ↑ Евгений Калюков. СМИ назвали регионы России с наибольшей нехваткой масок // РБК, 12.05.2020.
  285. ↑ 285,0 285,1 285,2 Собянин призвал готовиться к длительным ограничениям из-за коронавируса // Известия, 07.05.2020.
  286. ↑ 286,0 286,1 286,2 Мария Мельникова. Евгений Елин рассказал, как Смольный будет снижать цены на маски // «Санкт-Петербургский дневник», 13.05.2020.
  287. ↑ 287,0 287,1 В Татарстане с 12 мая отменяют пропускной режим // Кроммерсантъ, 11.05.2020.
  288. ↑ В Череповце ввели режим ЧС из-за коронавируса
  289. ↑ В Элисте ввели режим ЧС из-за угрозы распространения коронавируса
  290. ↑ В Свердловской области ввели бессрочный режим повышенной готовности, РБК, 16 апреля 2020
  291. ↑ «Хабиров ограничил продажу алкоголя на территории Башкирии». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 1. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 1-ին.
  292. ↑ В Карелии ограничили продажу алкоголя // ՌԻԱ Նովոստի, 31.03.2020.
  293. ↑ «Власти объяснили введение «сухого закона» в ряде районов Якутии». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ մարտի 31. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 1-ին.
  294. ↑ «В Красноярском крае ограничили продажу алкоголя из-за коронавируса». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 2. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 2-ին.
  295. ↑ Главный нарколог предложил ограничить продажу крепкого алкоголя в России // Коммерсантъ, 04.04.2020.
  296. ↑ 296,0 296,1 296,2 296,3 296,4 «Ограничительные меры из-за коронавируса продлил каждый второй регион России» (ռուսերեն). ТАСС. 2020 թ․ ապրիլի 4. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 4-ին.
  297. ↑ [htps://www.region.tver.ru/novosti/?ELEMENT_ID=131004 «В Тверской области продлены ограничительные меры по предупреждению распространения коронавируса»]. Правительство Тверской области. 2020 թ․ ապրիլի 7. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  298. ↑ Ilya Khrennikov, Jake Rudnitsky (2020 թ․ ապրիլի 13). «Moscow's Lockdown-Pass Portal Crashes as Virus Cases Worsen». Bloomberg. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 21-ին.
  299. ↑ «Собянин объявил о введении в Москве пропускного режима». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 10. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 10-ին.
  300. ↑ «В Ульяновской области обязали приезжих проходить самоизоляцию». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 13. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 13-ին.
  301. ↑ 301,0 301,1 «Врачи нескольких клиник ЮФО ушли карантин после контакта с пациентами с коронавирусом». ТАСС. 2020 թ․ ապրիլի 13. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 13-ին.. Дополнительные ограничения вводит и Севастополь: все, кто прибывает из-за пределов Крымского полуострова, должны будут пройти 14-дневный карантин дома или в обсерваторе, услуги которого будут платными
  302. ↑ Режим самоизоляции снят в сотнях деревень Красноярского края
  303. ↑ Власти Тульской области разрешили гулять в парках и заниматься спортом // РБК, 11.05.2020.
  304. ↑ В Липецкой области приостановили режим самоизоляции // РИА Новости? 12.05.2020.
  305. ↑ «Свердловский губернатор разрешил гулять и заниматься спортом на улице во время изоляции». Znak.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 2-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 13-ին.
  306. ↑ «В Крыму с 18 мая отменят всеобщий режим самоизоляции» (ռուսերեն). Интерфакс. 2020 թ․ մայիսի 16. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 16-ին.
  307. ↑ ««Можно двигаться вперед»: часть ограничений по коронавирусу в Подмосковье отменят с 18 мая» (ռուսերեն). Телеканал 360°. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 17-ին.
  308. ↑ «Собянин подписал указ о смягчении ограничений в Москве» (ռուսերեն). Российская газета. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 22-ին.
  309. ↑ «Московская область отменяет пропускной режим» (ռուսերեն). Ведомости. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 22-ին.
  310. ↑ Елена ГИЛЬМАНОВА | Сайт «Комсомольской правды» (2020 թ․ մայիսի 27). ««Прогулочный режим» в Москве будет действовать с 1 по 14 июня 2020 года в виде эксперимента» (ռուսերեն). KP.RU - сайт «Комсомольской правды». Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 27-ին.
  311. ↑ «Власти Москвы готовят график дальнейшего снятия ограничений» (ռուսերեն). Российская газета. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 5-ին.
  312. ↑ «Интервью председателя Госсовета РК Владимира Константинова газете «Крымские известия»». Новости Крыма. 2020 թ․ հունիսի 3. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 5-ին.
  313. ↑ «Россия открывает границы для выезда за рубеж на работу, учебу и лечение» (ռուսերեն). ՌԻԱ Նովոստի. 20200608T1306. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 8-ին.
  314. ↑ «В Москве назвали дату отмены режима самоизоляции и пропусков» (ռուսերեն). RT на русском. 2020 թ․ հունիսի 8. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 8-ին.
  315. ↑ «На Кубани отменили пропуска для передвижения между муниципалитетами». РИА Новости (ռուսերեն). 2020 թ․ հունիսի 11. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 11-ին.
  316. ↑ «В Петербурге открываются парикмахерские, бани и мебельные (фото)». fontanka.ru (ռուսերեն). 2020 թ․ հունիսի 13. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 13-ին.
  317. ↑ «Собянин объявил об очередном этапе снятия ограничений в Москве с 16 июня». ТАСС. 2020 թ․ հունիսի 15. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 15-ին.
  318. ↑ Елена Плавская (2020 թ․ հունիսի 12). «В Крыму объявили о начале бронирования отдыха для россиян». Известия (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 12-ին.
  319. ↑ «Краснодарский губернатор назвал дату открытия региона для туристов». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 17-ին.
  320. ↑ «Москва переходит к новому этапу снятия ограничений, введенных из-за коронавируса, - объявил мэр Сергей Собянин». Эхо Москвы (ռուսերեն). 2020 թ․ հունիսի 22. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 22-ին.
  321. ↑ Возвращение к нормальной жизни. Очередной этап отмены ограничений, С.С.Собянин, блог, 22 июня 2020
  322. ↑ «В Петербурге 28 июня откроют парки, скверы и детские площадки». РИА Новости (ռուսերեն). 20200625T1911. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 25-ին.
  323. ↑ «В Саратовской области с 1 июля разрешат работу летних кафе». ТАСС. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 30-ին.
  324. ↑ «Губернатор Подмосковья сообщил, когда откроются детсады и ЗАГСы» (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 30-ին.
  325. ↑ «Собянин оценил угрозу второй волны коронавируса в ближайшее время». РИА Новости (ռուսերեն). 20200710T1529. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 10-ին.
  326. ↑ «В Петербурге с 13 июля возобновляют работу салоны красоты и тренировочные базы». ТАСС. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 14-ին.
  327. ↑ «В России с 15 июля отменят обязательную изоляцию для въезжающих». Российская газета (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 14-ին.
  328. ↑ «Венгрия назвала условия для въезда россиян с 15 июля». ТАСС. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 14-ին.
  329. ↑ «Россия возобновила полеты в Турцию, Великобританию и Танзанию». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  330. ↑ «Власти Абхазии сняли ограничения на въезд россиян в республику». ТАСС. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  331. ↑ «Мишустин снял ограничения на въезд иностранных тренеров и спортсменов». RT на русском (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  332. ↑ «Россия возобновила авиасообщение с Египтом, ОАЭ и Мальдивами». Российская газета (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 3-ին.
  333. ↑ «Мишустин распорядился открыть авиасообщение с четырьмя странами». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  334. ↑ «Россия возобновляет авиасообщение с Сербией, Кубой и Японией». Новая газета - Novayagazeta.ru (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 28-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
  335. ↑ «Коронавирус. Определена площадка для строительства новой инфекционной больницы». www.sobyanin.ru. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 21-ին.
  336. ↑ «ВЗГЛЯД» — деловая газета. Собянин открыл построенную за месяц инфекционную больницу в Вороновском
  337. ↑ «Построили за месяц: в Вороновском открылась инфекционная больница» (ռուսերեն). Сайт Москвы. 2020 թ․ ապրիլի 17. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 23-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 18-ին.
  338. ↑ «Когда настанет пик: хватит ли мест в больницах Москвы всем больным с коронавирусом» (ռուսերեն). The Bell. 2020 թ․ ապրիլի 22. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 24-ին.
  339. ↑ Минобороны строит в Одинцово модульный инфекционный центр // «Одинцово-ИНФО», 26.03.2020.
  340. ↑ 340,0 340,1 «Мурашко заявил, что Россия мобилизовала систему здравоохранения для борьбы с коронавирусом». ТАСС. 2020 թ․ ապրիլի 10. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 11-ին.
  341. ↑ Почти 15% больничных коек в России перепрофилировали под прием пациентов с коронавирусом // ТАСС, 30.05.2020.
  342. ↑ «Медцентр Минобороны в Нижнем Новгороде принял первых пациентов». РИА Новости-Недвижимость. 2020 թ․ ապրիլի 20. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 24-ին.
  343. ↑ «В подмосковном Одинцово военные досрочно завершили строительство медцентра» (ռուսերեն). www.kommersant.ru. 2020 թ․ ապրիլի 24. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 24-ին.
  344. ↑ «Собянин открыл стационар для лечения пациентов с коронавирусом». ТАСС. 2020 թ․ ապրիլի 23. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 24-ին.
  345. ↑ «В России из-за коронавируса приостановили вакцинацию» (ռուսերեն). kommersant.ru. 2020 թ․ մայիսի 19. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 19-ին.
  346. ↑ Анна Добрюха. Сколько стоит лечение больного коронавирусом в России // «Կոմսոմոլսկայա պրավդա», 30.04.2020.
  347. ↑ МЧС проверило регионы на вирус // Коммерсантъ.
  348. ↑ Генпрокуратуру вызвали к врачу // Коммерсантъ.
  349. ↑ «Путин призвал устранить нехватку медицинских средств защиты». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 13. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 13-ին.
  350. ↑ «Почему в России не хватает средств защиты от коронавируса» (ռուսերեն). Ведомости. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 1-ին.
  351. ↑ «Бедственное положение: как «обескровили» российскую медицину». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 16-ին.
  352. ↑ «Попова рассказала о вспышках коронавируса в регионах». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 13. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 13-ին.
  353. ↑ «Горит реанимация»: кто погиб в больнице для COVID-пациентов // Газета.ру, 09.05.2020.
  354. ↑ Пять пациентов с коронавирусом погибли в больнице Санкт-Петербурга, где загорелся аппарат ИВЛ // Первый канал, 12.05.2020.
  355. ↑ Назван производитель загоревшихся в больницах Москвы и Петербурга аппаратов ИВЛ // Lenta.ru, 12.05.2020.
  356. ↑ В США отказались от аппаратов ИВЛ из России после пожаров в клиниках // Ведомости, 13.05.2020.
  357. ↑ После пожаров в больницах проверят условия эксплуатации аппаратов ИВЛ // РенТВ, 13.05.2020.
  358. ↑ В России временно перестали использовать новейшие ИВЛ «Авента» // ՌԻԱ Նովոստի, 13.05.2020.
  359. ↑ ««В памперсах по 12 часов»: врач рассказал об «адском» труде медиков». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 21. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 21-ին.
  360. ↑ 360,0 360,1 360,2 360,3 360,4 Ольга Лабецкая, Ирина Ильенко (2020 թ․ ապրիլի 7). «««Пациент с тобой разговаривает, а лёгких у него уже нет». Врач из Филатовской — о больных коронавирусом и сменах без перерыва». Православие и мир. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 21-ին.
  361. ↑ Ольга Коберник. «За время пандемии в Амурской области уволились около 400 медработников». medvestnik.ru. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.
  362. ↑ «Путин поручил обеспечить спецвыплаты врачам» (ռուսերեն). www.kommersant.ru. 2020 թ․ ապրիլի 8. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 19-ին.
  363. ↑ «Путин поручил довести до медиков апрельские выплаты до 15 мая» (ռուսերեն). www.kommersant.ru. 2020 թ․ մայիսի 11. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 19-ին.
  364. ↑ Глеб Силко, Виктория Феофанова. Владимир Путин вступился за врачей // «Коммерсантъ FM», 15.05.2020.
  365. ↑ «Медики в Орловской области пожаловались на отсутствие выплат за работу с больными COVID-19 - Центр || Интерфакс Россия». www.interfax-russia.ru (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 24-ին.
  366. ↑ Константин Владимиров (2020 թ․ մայիսի 22). «Получили не все. В Орловской области проверяют историю с выплатами медикам». chr.aif.ru. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 24-ին.
  367. ↑ ««Проблему не решают»: в Перми медики скорой помощи всё ещё ждут выплат». perm.aif.ru. 2020 թ․ մայիսի 20. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 24-ին.
  368. ↑ «Медики Кетовской ЦРБ не получили президентских выплат. В ситуации разбираются прокуратура и следствие». kurgan.ru. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 24-ին.
  369. ↑ Уж вторник близится, а выплат медикам все нет // Коммерсантъ.
  370. ↑ «СМИ узнали о невыплате медикам коронавирусных надбавок в Севастополе». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 13-ին.
  371. ↑ «Правительство убрало из документа о выплатах медикам фразу об отработанном времени» (ռուսերեն). www.kommersant.ru. 2020 թ․ մայիսի 18. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 19-ին.
  372. ↑ «В Челябинской области сотрудников скорой вызвали в СК после жалобы на невыплату денег за работу с коронавирусом». mbk-news.appspot.com (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 24-ին.
  373. ↑ «Медработники в Башкирии готовят жалобу в Трудинспекцию из-за невыплат за работу с COVID». Медицинская Россия (ռուսերեն). 2020 թ․ սեպտեմբերի 1. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  374. ↑ ««Мы относимся к медикам, которые имели риски, но не имеют никаких доплат»». Медицинская Россия (ռուսերեն). 2020 թ․ սեպտեմբերի 29. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.
  375. ↑ 375,0 375,1 https://www.nytimes.com/interactive/2020/science/coronavirus-vaccine-tracker.html «developing more than 165 vaccines against the coronavirus, and 32 vaccines are in human trials»; Filter the list of vaccines: — Approved (2) — «Chinese military approved the vaccine on June 25»; «On Aug. 11, .. Russian health care regulator had approved the vaccine, renamed Sputnik V, before Phase 3 trials had even begun»
  376. ↑ https://meduza.io/feature/2020/08/12/vizhu-novosti-chto-v-rossii-zaregistrirovali-pervuyu-v-mire-vaktsinu-ot-koronavirusa-ona-pravda-pervaya-kogda-ya-smogu-privitsya ""
  377. ↑ «Стало известно название первой российской вакцины от коронавируса». РИА Новости (ռուսերեն). 20200811T1237. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  378. ↑ «Опрос продемонстрировал недоверие врачей к вакцине от коронавируса». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  379. ↑ «Разработка вакцин против COVID-19 в мире». РИА Новости (ռուսերեն). 20200811T1406. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 18-ին.
  380. ↑ «Фармкомпании призвали Минздрав отложить регистрацию вакцины от COVID-19». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  381. ↑ «Росздравнадзор ответил на призыв отложить регистрацию вакцины от COVID». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  382. ↑ «ВЦИОМ сообщил о нежелании более половины россиян прививаться от COVID-19». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  383. ↑ «CNN узнала об отказе США сотрудничать с Москвой при разработке вакцины». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  384. ↑ «Минздрав опроверг данные об отказе США работать с Россией над вакциной». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  385. ↑ 385,0 385,1 «К моменту регистрации безопасность российской вакцины от коронавируса оценили всего на 20 людях». Фармацевтический вестник. 2020 թ․ օգոստոսի 18.
  386. ↑ «Российскую вакцину от коронавируса испытают на мексиканцах». www.kommersant.ru (ռուսերեն). 2020 թ․ օգոստոսի 25. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  387. ↑ «Роспотребнадзор сообщил о здоровье испытателей второй вакцины от COVID». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  388. ↑ «В «Векторе» допустили ускоренную регистрацию своей вакцины от COVID-19». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 29-ին.
  389. ↑ «Центр "Вектор" запатентовал вторую российскую вакцину от коронавируса». newizv.ru. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.
  390. ↑ «Путин объявил о регистрации второй российской вакцины от коронавируса». РИА Новости (ռուսերեն). 20201014T1523. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
  391. ↑ Росздравнадзор обнаружил скрывающие смертность от COVID-19 больницы. РБК, 2020-09-07, medvestnik
  392. ↑ «Половина российских преподавателей не готовы к удаленному обучению / Экономика / Независимая газета». ng.ru. 2020 թ․ ապրիլի 7. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 30-ին.
  393. ↑ «Российские школьники получат аттестат без сдачи экзаменов». Газета.Ru (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 11-ին.
  394. ↑ «Роспотребнадзор порекомендовал провести линейки 1 сентября на улице». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 17-ին.
  395. ↑ «Минпросвещения не рассматривает введение жестких карантинных ограничений в школах». ТАСС. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.
  396. ↑ «За нарушение карантина в Москве наказали 160 человек». Коммерсантъ. 2020 թ․ ապրիլի 6. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  397. ↑ «В Москве с 29 марта составили 145 протоколов о нарушении самоизоляции». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 3-ին.
  398. ↑ 398,0 398,1 «В Москве начали штрафовать за нарушение самоизоляции». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 9. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 9-ին.
  399. ↑ «СПЧ предложил отменить все штрафы за нарушение самоизоляции». www.kommersant.ru (ռուսերեն). 2020 թ․ հուլիսի 8. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 8-ին.
  400. ↑ «Против автора призыва сжигать больных COVID-19 могут возбудить дело». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 9. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 9-ին.
  401. ↑ «Альянс врачей» попытались разбить // Коммерсантъ.
  402. ↑ «Дело главы «Альянса врачей» Васильевой рассмотрит суд в Москве». Interfax-Russia.ru. 2020 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 4-ին.
  403. ↑ «Суд в Новгородской области оштрафовал главу профсоюза 'Альянс врачей' Анастасию Васильеву». Эхо Москвы. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 4-ին.
  404. ↑ «Главу «Альянса врачей» осудили за провокацию с "гуманитарной помощью"». РЕН ТВ. 2020 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 4-ին.
  405. ↑ ntv.ru. «Главу «Альянса врачей» задержали за нарушение режима самоизоляции». НТВ. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 4-ին.
  406. ↑ «На главу «Альянса врачей» составили протокол за нарушение режима изоляции». РБК. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 4-ին.
  407. ↑ «Russia detains activists trying to help hospital amid virus». AP NEWS. 2020 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 4-ին.
  408. ↑ Higgins, Andrew (2020 թ․ ապրիլի 3). «Russian Doctor Detained After Challenging Virus Figures». The New York Times. 0362-4331. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 4-ին.
  409. ↑ 409,0 409,1 Ольга Никитина (2020 թ․ ապրիլի 3). «Врачи рассказали о наличии средств индивидуальной защиты в больницах Новгородской области». Взгляд. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 9-ին.
  410. ↑ Сокова Анна (2020 թ․ ապրիլի 4). «Маски, которые везла глава «Альянса врачей», не имели сертификатов». Life.ru. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  411. ↑ Эдуард Футурье (2020 թ․ ապրիլի 4). «Врач из Боровичей: маски, которые везла Васильева, не имели сертификатов». Ридус. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  412. ↑ «Подростки отделались профилактической беседой за футбол в самоизоляции». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 7. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 7-ին.
  413. ↑ Работники месторождения «Газпрома» в Якутии вышли на стихийный митинг из‑за ситуации с коронавирусом
  414. ↑ Вахтовики Чаяндинского месторождения устроили митинг из-за ситуации с коронавирусом
  415. ↑ «Где карантин *****? Где ***** маски?» В Якутии сотни рабочих с месторождения «Газпрома» устроили митинг из-за коронавируса
  416. ↑ Бастующие на базе «Газпрома» рабочие перекрыли трассу, 30 апреля 2020
  417. ↑ В столице Северной Осетии люди вышли на сход из-за режима самоизоляции
  418. ↑ Беспорядки во Владикавказе: тысячи людей сорвали самоизоляцию под руководством певца
  419. ↑ После протеста во Владикавказе власти Северной Осетии начали выплаты потерявшим доход из-за «самоизоляции»
  420. ↑ «Во Владикавказе арестовали 14 участников схода против режима самоизоляции». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
  421. ↑ В Петербурге возбудили первое уголовное дело за фейки о коронавирусе
  422. ↑ В России возбудили первое уголовное дело о распространении фейков о коронавирусе
  423. ↑ Петербург вышел на первое место в России по количеству протоколов за нарушение режима самоизоляции
  424. ↑ В Петербурге составлено две сотни протоколов о нарушении режима самоизоляции
  425. ↑ «Жительницу Петербурга оштрафовали за прием гостей во время изоляции». ՌԻԱ Նովոստի. 2020 թ․ ապրիլի 9. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 9-ին.
  426. ↑ Медиков из обсервации под Тулой отпустили домой // «Тульская пресса», 02.05.2020
  427. ↑ «Мне лучше одного ударить, чем тысячи похоронить». Кадыров похвалил полицейских, которые избили человека за нарушение самоизоляции
  428. ↑ «Россия теряет 1 млрд рублей в день от снижения товарооборота с Китаем из-за коронавируса». www.kommersant.ru (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 28-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  429. ↑ «Туроператоры просят Мишустина компенсировать убытки от коронавируса». www.kommersant.ru. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 28-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  430. ↑ «Минфин согласился с оценкой убытков авиакомпаний от приостановки полётов в КНР». Коммерсантъ. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 28-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  431. ↑ 431,0 431,1 «Запасов хватит до апреля | | Алла Астахова.Ru». alla-astakhova.ru. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 2-ին.
  432. ↑ Автопром и вирус: в России начали останавливать конвейеры // Газета.Ru, 24.03.2020
  433. ↑ «Россия ввела запрет на вывоз медицинских масок и бинтов». РБК. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 2-ին.
  434. ↑ «МИД сообщил об оплате отправленного в США груза медтехники». РБК. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 2-ին.
  435. ↑ «Reuters: США полностью заплатили за «гуманитарный груз» из России. В МИД говорили о разделе оплаты». Телеканал Дождь. 2020 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 8-ին.
  436. ↑ «Эксперты оценили потери российской экономики из-за пяти нерабочих недель» (ռուսերեն). РБК. 2020 թ․ ապրիլի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 10-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 9-ին.
  437. ↑ «Ретейлеры предупредили о росте цен у поставщиков продуктов». РБК. 2020 թ․ ապրիլի 10. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 20-ին.
  438. ↑ Минпромторг направил в регионы около 65 млн масок из Китая, собственное производство выросло на 11% за неделю // СТОПКОРОНАВИРУС.РФ, 06.05.2020.
  439. ↑ «В России после самоизоляции не открылось более 15% ресторанов». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 3-ին.
  440. ↑ «Налоговыми каникулами в кризис воспользовались лишь 2% крупных компаний». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 3-ին.
  441. ↑ «ФНС раскрыла сумму полученной крупным бизнесом отсрочки по налогам». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 3-ին.
  442. ↑ «Эксперты заявили о сильнейшем за 16 лет падении прибыли бизнеса в России». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 12-ին.
  443. ↑ «Глава Ростуризма оценила сроки «наверстывания» потерь от пандемии». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 12-ին.
  444. ↑ «Эпидемия COVID-19 на треть сократила количество новых ИП в России». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 13-ին.
  445. ↑ [https://www.interfax.ru/business/712355 «��������� ���� ������ �������� ������� �������� ��� � � 2020 ���� � 5,2%»]. Interfax.ru (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 17-ին. {{cite web}}: replacement character in |title= at position 1 (օգնություն)
  446. ↑ «Российский бизнес усомнился в способности пережить вторую волну COVID-19». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  447. ↑ «ВЭБ отчитался об убытке в ₽24 млрд из-за поддержки бизнеса в пандемию». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 29-ին.
  448. ↑ «Выручка HeadHunter во втором квартале упала на 19% из-за коронавируса». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 29-ին.
  449. ↑ «Пандемия COVID-19 поможет России войти в топ-5 экономик мира». РБК (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 31-ին.
  450. ↑ 450,0 450,1 450,2 Антон Скрипунов. Как будут освящать вербы и куличи в условиях самоизоляции // ՌԻԱ Նովոստի, 10.04.2020 (обновлено 11.04.2020).
  451. ↑ 451,0 451,1 «Роспотребнадзор выпустил рекомендации по открытию храмов» (ռուսերեն). www.kommersant.ru. 2020 թ․ մայիսի 29. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 29-ին.
  452. ↑ Патриарх Кирилл призвал молиться и смотреть трансляции богослужений // ՌԻԱ Նովոստի, 12.04.2020
  453. ↑ 453,0 453,1 453,2 В каких регионах пустят в храм на Пасху, а в каких — нет // ՌԻԱ Նովոստի, 16.04.2020
  454. ↑ «В Москве с 6 июня откроют православные храмы» (ռուսերեն). www.kommersant.ru. 2020 թ․ հունիսի 1. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 1-ին.
  455. ↑ РПЦ будет пускать в храмы только прихожан в масках // Интерфакс, 06.05.2020.
  456. ↑ «Патриарх утвердил решение об отлучении бывшего схимонаха Сергия от церкви». ТАСС. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 19-ին.
  457. ↑ ДУМ РФ приостановило пятничные и пятикратные молитвы в Москве из-за коронавируса // ТАСС, 17.04.2020.}}
  458. ↑ РФ мусульмане установили порядок захоронения умерших из-за COVID-19 // ՌԻԱ Նովոստի, 09.04.2020.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռոսպոտրեբնադզորի փաստաթղթեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գլխավոր պետական սանիտարական բժշկի որոշումները՝

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «COVID-19 համավարակը Ռուսաստանում» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=COVID-19_համավարակը_Ռուսաստանում&oldid=9523927» էջից