Ղրիմի Հանրապետություն
 Республіка Крим Республика Крым Къырым Джумхуриети | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Ռուսաստան | ||||
| Մասն է | Հարավային դաշնային շրջան[1][2] և Եվրոպական Ռուսաստան | ||||
| Հիմն | Нивы и горы твои волшебны, Родина (թարգմանաբար` Քո դաշտերը ու լեռները հրաշալի են, Հայրենիք) | ||||
| Կարգավիճակ | հանրապետություն[Ն 1] | ||||
| Մտնում է | Ռուսաստան[3][4] | ||||
| Ներառում է | 14 շրջան, 16 քաղաք, 56 ավան, 950 գյուղ | ||||
| Վարչկենտրոն | Սիմֆերոպոլ | ||||
| Ամենաբարձր կետ | Ռոման-Կոշ | ||||
| Հանրապետության ղեկավար | Սերգեյ Ակսյոնով | ||||
| Հիմնական լեզու | Ռուսերեն | ||||
| Պաշտոնական լեզուներ | ռուսերեն, ուկրաիներեն և Ղրիմի թաթարերեն | ||||
| Բնակչություն (2014) | 1․966․801 մարդ | ||||
| Խտություն | 75,6 | ||||
| Տարածք | 26,081 հազ. | ||||
 | |||||
 | |||||
| Հիմնադրված է | մարտի 18, 2014 թ. | ||||
| Սահմանակցում է | Կրասնոդարի երկրամաս, Սևաստոպոլ և Kherson Oblast? | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+2 | ||||
| Նախորդ | Ղրիմի Հանրապետություն | ||||
| Հեռախոսային կոդ | +380-65 | ||||
| Ավտոմոբիլային կոդ | АК (ավելի վաղ` КР, КО, РК, МЯ, 01) | ||||
| crimea.gov.ru(ռուս.) և rk.gov.ru(ռուս.) | |||||
Ղրիմի Հանրապետություն (ռուս.՝ Автономная Республика Крым, ուկրաիներեն՝ Автономна Республіка Крим, Ղրիմի թաթարերեն՝ Qırım Muhtar Cumhuriyeti), Ղրիմի թերակղզու մեծ մասի վրա ստեղծված ինքնավար հանրապետություն, որը դե յուրե գտնվում է Ուկրաինայի կազմում, իսկ դե ֆակտո՝ Ռուսաստանի։ Ղրիմի Հանրապետության կազմի մեջ չի մտնում թերակղզու հարավարևմտյան մասը, որը ենթարկվում է Սևաստոպոլի քաղաքային խորհրդին, որը առանձին համապետական ենթակայության միավոր է[5], և Արբատյան ցամաքալեզվակի հյուսիսային մասը, որը մտնում է Խերսոնի մարզի մեջ։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1921 թվականի հոկտեմբերի 18-ին Տավրիչեսկի գուբերնիայի մի մասից ձևավորվեց Ղրիմյան ԻԽՍՀ-ն։ 1945 թվականի հունիսի 30-ին այն դարձավ ՌԽՖՍՀ կազմում Ղրիմի մարզ։ 1948 թվականին Սևաստոպոլ քաղաքը առանձնացվեց, որպես հանրապետական նշանակության քաղաք։ 1954 թվականից Ուկրաինական ԽՍՀ-ի կազմի մեջ։ 1991 թվականի փետրվարի 12-ին վերականգնվեց Ղրիմյան ԻԽՍՀ-ն։
Ղրիմի տարածքը պատմության ընթացքում բազմաթիվ անգամներ գրավվել է և վերահսկվել տարբեր պետությունների կողմից։ Իր պատմության ընթացքում այն վերահսկվել է կիմերացիների, հույների, սկյութերի, գոթերի, հունների, բուլղարների, խազարների կողմից, և մտել է Կիևյան Ռուսիայի, Բյուզանդական կայսրության, Կիպչակների պետության, Օսմանյան կայսրության, Ոսկե հորդայի թաթարների պետության և Մոնղոլների ենթակայության տակ։ 13-րդ դարում այն մասնակիորեն ենթարկվում էր Վենետիկի և Գենուայի հանրապետություններին, նրանցից հետո Ղրիմը ղեկավարում էին Ղրիմի խանությունը և Օսմանյան կայսրությունը 15-18-րդ դարերում, Ռուսական կայսրության կողմից 18-20-րդ դարերում, և ի վերջո մինչև Ուկրաինայի կազմի մեջ մտնելը, այն հանդիսանում էր Սովետական Միության մաս։
ՂԻՀ այժմ ինքնավար խորհրդարանական հանրապետություն է, Ուկրաինայի կազմի մեջ, որը կառավարվում է Ղրիմի սահմանադրության համաձայն և Ուկրաինայի օրենքներով։ Մայրաքաղաքը և հանրապետության կառավարության նստավայրն է Սիմֆերոպոլ քաղաքը, որը գտնվում է թերակղզու կենտրոնում։ Ղրիմի մակերևույթի մակերեսը կազմում է 26 200 կմ², և բնակչությունը, ըստ 2007 թվականի գնահատականների, կազմում է 1 973 185 մարդ։
Հանրաքվե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2014 թվականի մարտի 16-ին, ՌԴ ուժերի կողմից Ղրիմի օկուպացիայից հետո Ղրիմում անցկացվեց թերակղզու կարգավիճակի շուրջ հանրաքվե։ Ղրիմի Գերագույն խորհուրդը, որը նախաձեռնել էր հանրաքվեն, խոստացել էր ինքնալուծարվել, եթե ընտրողները նախընտրեն Ուկրաինայի մաս մնալ։ Ըստ Ղրիմի նորահայտ իշխանությունների հանրաքվեին մասնակցեց ընտրության իրավունք ունեցող քաղաքացիների 83,1 %-ը[փա՞ստ], իսկ ըստ Ղրիմի Թաթարների Ազգային Մեջլիսի, մասնակցեց բնակչության մոտ 30 %-ը[փա՞ստ]։ Արևմուտքը և Ուկրաինայի իշխանությունները չճանաչեցին հանրաքվեն։ Ըստ Ռուսաստանի տվյալների՝ հանրաքվեի մասնակիցների 96.7 %-ը ցանկություն հայտնեց միանալ Ռուսաստանին[փա՞ստ]։
Նշումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Ղրիմի թերակղզին միջազգային իրավարար նորմերով Ուկրաինայի մաս է, սակայն ներկայումս գտնվում է ՌԴ զինված ուժերի վերևահսկողության ներքո, իսկ ՌԴ պետական դուման այն ճանաչել է որպես ՌԴ–ի մաս, հիմք ընդունելով տեղական հանրաքվեի արդյունքները։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Crimea becomes part of vast Southern federal district of Russia
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 28.07.2016 № 375 "О Южном федеральном округе"
- ↑ OKTMO (ռուս.)
- ↑ Territorial integrity of Ukraine — 2014.
- ↑ «Ղրիմի ճակատագիրը հրամաններով և որոշումներով»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2008-01-16-ին։ Վերցված է 2014-10-25
| ||||||||||||||
