Հաղթանակի օր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Jump to navigation Jump to search
Հաղթանակի օր
Victory Day Parade 2005-36.jpg
Տեսակ Ռուսաստանի տոներ և Բելառուսի տոներ
Ամսաթիվ մայիսի 9
Անվանված է Երկրորդ աշխարհամարտի ավարտը Եվրոպայում

Հաղթանակի օր, տոն՝ նվիրված 1941-1945 թվականների Հայրենական մեծ պատերազմում նացիստական Գերմանիայի դեմ Կարմիր բանակի և խորհրդային ժողովրդի տարած հաղթանակին: Սահմանվել է ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության 1945 թվականի մայիսի 8-ի հրամանով[1] և նշվում է ամեն տարի մայիսի 9-ին: 1965 թվականից Հաղթանակի օրը ոչ աշխատանքային տոնական օր է[2]:

Պատերազմի վերջին օրերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բեռլինի հարձակողական գործողություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմնական հոդված՝ Բեռլինի ճակատամարտ։
Հաղթանակի դրոշակ
Խորհրդային զինվորների կողմից Ռայխստագի պատերին թողնված ստորագրություններ, պահպանվել է Բեռլինի գրավումից 70 տարի անց

1945 թվականի ապրիլին Կարմիր բանակն ընդհուպ մոտեցել է Բեռլինին: Գործողություններից առաջ խորհրդային զորքում կային 149 հրաձգային և 12 հեծելազորային դիվիզիա, 13 տանկային և 7 մեքենայացված կորպուս, 15 առանձին տանկային և ինքնագնաց բրիգադ՝ ընդհանուր հաշվով ավելի քան 1 900 000 հոգի: Գործողություններին մասնակցած Լեհական 1-ին և 2-րդ զորքերում հաշվում էին հետևակային 10 և տանկային 1 դիվիզիա, ինչպես նաև հեծելազորային 1 առանձին բրիգադ, ընդհանուր հաշվով 155900 մարդ: Ընդհանուր առմամբ ռազմական գործողություններին մասնակցել են ավելի քան 2 միլիոն զինվոր և սպա[3], 6250 տանկ և ինքնագնաց հրանոթ, 41600 հրանոթ և ականանետ, 7500 ինքնաթիռ:

Գերմանական զորքերը գրավում են մինչև Օդրա և Նեյսե գետերի արևմտյան ափերի պաշտպանական դիրքերը: Բեռլինի մերձակայքում և հենց քաղաքում կենտրոնացված էին զորախմբեր, որոնք իրենց կազմում ունեին 62 դիվիզիա (այդ թվում 48 հետևակային, 4 տանկային և 10 մոտորավորված), 37 հետևակային առանձին գնդեր և մոտ 100 հետևակային առանձին գումարտակներ, ինչպես նաև մեծ թվով հրետանային զորամասեր ու զորաբաժանումներ: Այդ խմբում հաշվում էին մոտ մեկ միլիոն մարդ, 1500 տանկ, 10000 հրանոթ և ականանետ, 3300 մարտական ինքնաթիռ[4]: Բեռլինը վերածվել էր ամենաուժեղ ամրացված շրջանի և պատրաստվել փողոցային մարտերի անցկացման: Բեռլինի շուրջն ստեղծվել էր երեք պաշտպանական օղակ, քաղաքի ներսում կառուցվել երկաթբետոնե ավելի քան 400 երկարաժամկետ կրակակետ՝ մինչև հազար հոգանոց կայազորով: Բեռլինի կայազորն իր կազմում հաշվում էր մոտ 200000 մարդ:

Բեռլինի գործողության ընթացքում Կարմիր Բանակն անվերադարձ կորցրեց 78291 մարդու, իսկ սանիտարական կորուստները կազմել են 274184 մարդ[3]: Այսինքն՝ մեկ օրվա ընթացքում շարքից դուրս եկավ 150000 զինվոր և սպա: 8892 մարդ էլ կորցրին լեհական զորքերը, նրանցից 2825 հոգին՝ անվերադարձ:

Գերմանական պաշտպանության ճեղքման, ինչպես նաև քաղաքների համար մղվող մարտերի ժամանակ լայնորեն օգտագործվում էին տանկերը: Քաղաքային պայմաններում դրանք չէին կարողանում գործի դնել իրենց բոլոր հնարավորությունները և հաճախ հարմար թիրախ էին դառնում գերմանացիների հակատանկային միջոցների համար: Դա նաև հանգեցրեց մեծ կորուստների. երկու շաբաթվա մարտերի ընթացքում Կարմիր բանակը կորցրեց Բեռլինի գործողությանը մասնակցող 3 տանկ և հրետանային ինքնագնաց կայանք, ինչը կազմում էր 1997 միավոր: Կորցրեց նաև 2108 հրանոթ ու ականանետ, 917 մարտական ինքնաթիռ, սակայն խորհրդային զորքերի գործողությունների հիմնական խնդիրն ամբողջությամբ լուծվեց. ջախջախեցին հակառակորդի 70 հետևակային, 12 տանկային և 11 մեքենայացված դիվիզիա, գերի վերցրին մոտավորապես 480 հազար մարդու[5], գրավեցին Գերմանիայի մայրաքաղաքը և փաստացի Գերմանիային ստիպեցին հանձնվել:

1945 թվականի մայիսի 1-ի վաղ առավոտյան Ռայխստագի գրոհի ժամանակ սերժանտ Միխայիլ Եգորովը և կրտսեր սերժանտ Մելիտոն Կանտարիան կրտսեր լեյտենանտ Ալեքսեյ Բերեստի ղեկավարությամբ հաղթանակի դրոշակը կանգնեցրին Ռայխստագի տանիքին[Ն. 1]:

Տոնը նախկին ԽՍՀՄ երկրներում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հաղթանակի օրը Դոնեցկում, 2016 թվականի մայիսի 9-ը

Հաղթանակի օրը տոնվում և ոչ աշխատանքային է համարվում ԱՊՀ գրեթե բոլոր երկրներում՝ Ադրբեջանում, Բելառուսում, Հայաստանում, Ղազախստանում, Ղրղզստանում, Մոլդովայում, Ռուսաստանում, Տաջիկստանում, Ուզբեկստանում, ինչպես նաև Վրաստանում, մասամբ ճանաչված Աբխազիայում[6] և Հարավային Օսիայում[7], չճանաչված Դոնեցկի Ժողովրդական Հանրապետությունում[8], Լուգանսկի Ժողովրդական Հանրապետությունում[9], Արցախի Հանրապետությունում[10] և Մերձդնեստրում:

Տոնի պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մայիսի 9-ը որպես Հաղթանակի օր նշելը ներկայացված է ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության 1945 թվականի մայիսի 8-ի հրամանում, որով կարգադրված է այդ օրը համարել ոչ աշխատանքային[11]:

Հաղթանակի օրը մշակույթում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հեռուստատեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆիլատելիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նշումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Գոյություն ունի նաև այլընտրանքային տարբերակը, թե ով է խորհրդային դրոշն ամրացրել Ռայխստագի տանիքին: Մանրամասն տես Ռայխստագի գրոհը:

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «Указ Президиума Верховного Совета СССР от 8 мая 1945 г. «Об объявлении 9 мая Праздником Победы»»։ Վերցված է 2015-04-10 
  2. ↑ «Указ Президиума Верховного Совета СССР от 26 апреля 1946 г. «Об объявлении 9 мая нерабочим днём»»։ Վերցված է 2017-08-21 
  3. ↑ 3,0 3,1 «Россия и СССР в войнах XX века. Потери вооружённых сил»։ Արխիվացված օրիգինալից-ից 2007-10-05-ին։ Վերցված է 2015-04-10 
  4. ↑ Берлинская операция 1945 — статья из Большой советской энциклопедии
  5. ↑ ««За Берлин» в Учительской газете»։ Վերցված է 2014 
  6. ↑ «Государственные праздники Республики Абхазия»։ Վերցված է 2014 (չաշխատող հղում)
  7. ↑ «В Южной Осетии утверждён календарь праздничных дней и памятных дат»։ Վերցված է 2014 
  8. ↑ Указ главы Донецкой Народной Республики «О праздниках в Донецкой Народной Республике» Արխիվացված է Փետրվար 23, 2015 Wayback Machine-ի միջոցով:
  9. ↑ День Победы 9 мая в ЛНР объявлен государственным праздником // ТАСС, 27 апреля 2015 г.
  10. ↑ Праздники и памятные даты НКР
  11. ↑ «Указ Президиума Верховного Совета СССР от 8 мая 1945 г. «Об объявлении 9 мая Праздником Победы»»։ Վերցված է 2015-04-10 

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հաղթանակի_օր&oldid=5882139» էջից