Քրդական խոհանոց
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Քրդական խոհանոցը (քրդ.՝ خواردنی کوردی or Xwarina Kurdî) բաղկացած է քուրդ ժողովրդի պատրաստած կերակրատեսակների բազմազանությունից։ Քրդերի և նրանց անմիջական հարևանների՝ Իրանի, Թուրքիայի, Իրաքի, Սիրիայի և Հայաստանի միջև կան մշակութային նմանություններ։ Որոշ ուտեստներ, օրինակ՝ բիրանի, Հնդկաստանի մայրցամաքի հետ է կապված։ Քրդական սնունդը բնորոշ է արեւմտաասիական խոհանոցին։
Խոհարարական սովորույթներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քրդական սննդակարգը ներառում է մրգերի և բանջարեղենի լայն տեսականի։ Գառն ու հավը հիմնական միսն է։ Նախաճաշը սովորաբար ներառում է հաց, պանիր, մեղր, ոչխարի կամ կովի մածուն և մի բաժակ սև թեյ։ Ճաշի ժամանակ գառան միսն ու բանջարեղենը տապակում են տոմատի սոուսով և մատուցում են բրնձով կամ հացով (Naan): Քրդստանի կլիման և հողը բարենպաստ պայմաններ են ստեղծում խաղողի, նռան, թզի և ընկույզի համար։ Քրդական մեղրը չունի սուր համ և հաճախ վաճառվում է մեղրահացի տեսքով։ Քրդստանը կաթնամթերք է արտադրում ոչխարի և կովի կաթից և պատրաստում են բազմաթիվ տեսակի քուֆթա և կուբբա՝ մսով լցոնած պելմենի։
Քրդական խոհանոցը առատորեն օգտագործում է թարմ խոտաբույսեր[1]։
Քաղցր սև թեյը և դառը ուժեղ սուրճը շատ տարածված ըմպելիք է։ Մեկ այլ սիրված քրդական ըմպելիք է «մաստավը» (Sorani) կամ «Ava Mast»-ը, մածուն և աղ՝ խառնված ջրի հետ։ Դրա ֆերմենտացված տարբերակը կոչվում է թան (Doogh)[2] : Երկու ըմպելիքներն էլ հաճախ մատուցվում են սամիթի, անանուխի և Պիստակենի բթատերև ծառի սերմեր հետ մեկտեղ։
Քրդական խոհանոցի հիմնական բաղադրիչներն են՝ բերբեզելը, բիրիանին, դոկլիվը, քելանը, կուլլերենասկեն, կուտիլկը, պարև տոբուլին, կուկին (մսով կամ բանջարեղենով կարկանդակներ), բիրինչը (սպիտակ բրինձ մսով կամ բանջարեղենով և խոտաբույսերով) և մի շարք աղցաններ, խմորեղեն և խմիչքներ՝ հատուկ Քրդստանի տարածաշրջանին բնորոշ։ Այլ հայտնի ուտեստներ են՝ մակլուբա, կոֆտա, շիֆտա, շիլահ / մարագա, սպանախ ձվով, ցորենով և ոսպով ապուր, բազուկից և մսով ապուր, քաղցր շաղգամ, հիլի թխվածքաբլիթներ, բուրգուլ փլավ, մենեմեն, մեհիր, ուռ և ռուվի, յապրախ և չիչմա։ Այս ուտեստը տարածված է Էրբիլում (Էրբիլ), Տեֆտիում, նիսկենեում և նանե նիսկայում[3]։
Քրդական հայտնի ուտեստներից մեկը Քարդուպիլաուն է, որը տարածված է Պիրանշահրում և Մահաբադում։
Սավարը քուրդ ֆերմերների շրջանում ավանդական կերակուր է, պատրաստվում է ցորենի հատիկներից, որոնք խաշում են, արևը տակ չորացնում և հարվածում հավանգով՝ կեղևից ազատվելու համար, հետո ցորենը աղում են ջրաղացի մեջ (destarr)[4]:
Տապսին սմբուկի, կանաչ պղպեղի, դդմի և կարտոֆիլի ուտեստ է լոլիկի մի փոքր կծու սոուսով։ Քրդական տիպիկ նախաճաշը բաղկացած է պանիրից, կարագից, ձիթապտուղից, ձվից, լոլիկից, վարունգից, կանաչ պղպեղից, ռեցելից (ջեմ, մարմելադ կամ ջեմ) և մեղրից։ Քրդստանում երշիկեղենը, հացաբուլկեցենը և նույնիսկ ապուրները կարող են լինել նախաճաշին[5]։
Տոնական հանդիսություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նոյեմբերյան փառատոնի ժամանակ քրդերը գյուղական վայրերում կազմակերպում են խնջույքներ, ուտում ավանդական սնունդ, հաճախ տոլմա և պարում Halparke կոչվող ավանդական քրդական պարը։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Քրդական սուրճ՝ տաք ըմպելիք, որը պատրաստվում է տերեբինթից։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Kurdistan's cuisine». Krg.org. 2010 թ․ հունիսի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 21-ին.
- ↑ «Kurdistan's cuisine». Krg.org. 2010 թ․ հունիսի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 18-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 21-ին.
- ↑ «Middle East». Web.archive.org. 2008 թ․ փետրվարի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ փետրվարի 1-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 21-ին.
- ↑ «The food that launched civilization». Google.com. 2012 թ․ մայիսի 5. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 21-ին.
- ↑ «Iraqi Kurdish, Life Style». London: Guardian.co.uk. 2007 թ․ ապրիլի 7. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 21-ին.