Jump to content

Խորվաթիայի տնտեսություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Խորվաթիայի տնտեսություն
Արժույթխորվաթական կունա
Վիճակագրություն
ՀՆԱ54 849 180 228,872 $[1]
ՀՆԱ-ի աճ2,9 ± 0,1 տոկոս[2]
ՀՆԱ-ն մեկ շնչի հաշվով13 386 $[3]
Գնաճ (ՍԳԻ)0,2 ± 0,1 տոկոս[4]

Խորվաթիայի տնտեսությունը Եվրամիության անդամ պետության զարգացած տնտեսությունն է և ՀՆԱ-ի չափով աշխարհում 82-րդ տնտեսությունն է ըստ ՊՄԳ-ի(2022 թվականի դրությամբ)։ Միացյալ Հարավսլավիայի Հանրապետությունում Խորվաթիան արդյունաբերական զարգացման և մեկ շնչին ընկնող արտադրանքի ծավալով երկրորդ տեղում է եղել Սլովենիայից հետո: Խորվաթիայի տնտեսությունը հիմնված է եղել հանքարդյունաբերության (բոքսիտ, նավթ, ածուխ), նավագնացության և զբոսաշրջության արդյունաբերության վրա։ Անկախ Խորվաթիայի Հանրապետության ձևավորումը և դրան հաջորդած քաղաքացիական պատերազմը անցյալ դարի 90-ականներին առաջ բերեցին տնտեսական զարգացման մակարդակի կտրուկ անկում և հիպերինֆլյացիա։ Մինչև 1996 թվականը երկրի տնտեսությունը կարելի է համարել պատերազմական տնտեսություն՝ պետական ծախսերի 40%-ը հատկացվել է երկրի պաշտպանությանը։ Միայն այս տարվանից հետո, երբ տնտեսական անկումը հասել է 46%-ի, արձանագրվել է անընդհատ աճող տնտեսության վերականգնում։

Ընդհանուր բնութագիր

Մինչև 1991 թվականի Հարավսլավիայի լուծարումը Խորվաթիան Սլովենիայից հետո երկրորդ ամենահաջող և զարգացած տնտեսություն ունեցող երկրներից մեկն է եղել և մեկ շնչին բաժին ընկնող սպառումը նույնիսկ մեկ երրորդով ավելի բարձր էր, քան մնացած Հարավսլավիան:

Ըստ պետության կառավարիչների երկրի՝ անդամակցությունը Հյուսիսատլանտյան դաշինքին (ՆԱՏՕ) կհանգեցնի տնտեսական բեկման, երկիր կներգրավի օտարերկրյա ներդրողներին և թույլ կտա արտահանման զգալի աճ; Երկիրը ՆԱՏՕ-ի անդամ է դարձել 2009 թվականին:

1993 թվականին՝ պատերազմից հետո, Խորվաթիան սկսել է դանդաղ տնտեսական վերականգնում։ 1993 թվականի հունվարին երկիրը միացել է Արժույթի միջազգային հիմնադրամին (ԱՄՀ), իսկ ապրիլին դարձել է Վերակառուցման և զարգացման միջազգային բանկի անդամ։ Խորվաթիայի ներգրավվածությունը Բոսնիական պատերազմին (1992–1995) բարդացրել է նրա հարաբերությունները Համաշխարհային բանկի հետ, սակայն դրանից հետո դրանք որոշակիորեն բարելավվել են: 1993 թվականի վերջին կառավարությունը ընկերությունների մեծ մասը փոխանցել է մասնավոր սեփականությանը:

Խորվաթիայում նավաշինության արդյունաբերության վերականգնումը եղել է տնտեսական անցման հետաքրքիր հաջողություններից մեկը, երբ 1998 թվականի առաջին կիսամյակում արտադրանքի աճը հասել է ավելի քան 20%-ի՝ երկիրը դարձնելով Եվրոպայի առաջատար նավաշինողներից մեկը:

Շնորհիվ այն բանի, որ Խորվաթիան նավթի և գազի փոքր հանքավայրեր ունի, երկիրը մեծապես կախված է վառելիքի ներմուծումից: Խորվաթիան ունի 11 հիդրոէլեկտրակայան և 8 ջերմաէլեկտրակայան։ Էլեկտրաէներգիայի արտադրությունը ներկայումս աճում է շատ ավելի դանդաղ, քան ՀՆԱ-ն:

Ուղղակի օտարերկրյա ներդրումները Խորվաթիայի տնտեսությունում 1991 թվականի անկախացումից ի վեր հասել են 17,6 միլիարդ եվրոյի (27,95 միլիարդ դոլար), բայց դա հիմնականում տեղի է ունեցել միաձուլումների և ձեռքբերումների տեսքով շահութաբեր ոլորտներում՝ բանկային, նավթային, հեռահաղորդակցության ոլորտներում: Անկախության պատերազմի և 90-ականների ազգայնական քաղաքականության պատճառով Խորվաթիան կորցրել է օտարերկրյա ներդրումների առաջին խոշոր ալիքը, որը հասել է Արևելյան Եվրոպայի երկրներ։

Ձեռնարկությունները, չնայած պետական վերահսկողությանը, կարող էին հեշտությամբ ինքնուրույն որոշումներ կայացնել բիզնես քաղաքականության մեջ, ներառյալ ներդրումները, և նույնիսկ խրախուսվում էր մրցակցությունը այլ ձեռնարկությունների հետ։

Ներկայումս Խորվաթիայի հիմնական արդյունաբերություններն են՝ գյուղատնտեսությունը, սննդի արտադրությունը, տեքստիլ, փայտանյութ, մետաղների մշակումը, քիմիական և նավթային արդյունաբերությունը, նավաշինությունը և զբոսաշրջությունը։

Ներկայումս տնտեսության հիմքը սպասարկման ոլորտն է, որի ներդրումը ՀՆԱ-ում կազմում է 67%: 2007 թվականին ՀՆԱ-ն կազմել է 275,5 միլիարդ խորվաթական կունա կամ 12,400 միլիարդ ԱՄՆ դոլարից մի փոքր ավելի, ինչը գերազանցում է այնպիսի ԵՄ երկրներին, ինչպիսիք են Ռումինիան, Լատվիան, Լիտվան և Լեհաստանը: Գնողունակության համարժեքության դեպքում Խորվաթիայի ՀՆԱ-ն կազմում է մոտավորապես 16400 ԱՄՆ դոլար կամ 2007 թվականի ԵՄ միջինի 54,2%-ը:

Արժույթ և բանկեր

Մինչև 2023 թվականի հունվարի 1-ը Խորվաթիայի ազգային արժույթը եղել է խորվաթական կունան։ 1994 թվականին իր ներդրումից ի վեր կունան համեմատաբար կայուն է եղել դոլարի նկատմամբ: 2023 թվականի հունվարի 1-ին Խորվաթիան միացել է Եվրոգոտին (միևնույն ժամանակ Շենգենյան գոտուն միանալով՝ դառնալով 20-րդ երկիրը, որն ընդունել է միասնական եվրո արժույթը)[5]։

Գյուղատնտեսություն, ձկնորսություն, անտառային տնտեսություն և սննդի վերամշակում

Ընդհանուր 3,18 մլն ՀՍ գյուղատնտեսական նշանակության հողերից 63,5%-ը զբաղեցնում է գյուղատնտեսությունը, մնացածը արոտավայր է։ Գյուղատնտեսական նշանակության հողերի 80,4%-ը մասնավոր է, ինչը զգալի ազդեցություն ունի Խորվաթիայի տնտեսության վրա։

Խորվաթիան արտադրում է աշխարհահռչակ սննդամթերքներ ինչպիսիք են՝ «slavonski kulen» (հայտնի սլավոնական սալյամի), «dalmatinski pršut» ( դալմատերեն ապխտած խոզապուխտ ), «istarski pršut» (իստրական ապխտած խոզապուխտ) և «paški sir»:

Խորվաթիայում ձկան վերամշակման 18 գործարան կա։ Ձկների և խեցեմորթների աճեցումը գնալով ավելի է կարևորվում: 1998 թվականին քաղցրահամ ջրերի ձկներից արտադրությունը կազմել է մոտավորապես 5800 տոննա, իսկ ծովային ձկներից՝ մոտավորապես 1500 տոննա։

Սննդամթերքի, խմիչքների և ծխախոտի արտադրությունը կազմում է Խորվաթիայի համախառն ներքին արդյունքի 20,6%-ը։

Տրանսպորտ

Խորվաթիայում ճանապարհների երկարությունը 2941 կմ է։ Դրանցից 1313,8 կմ-ը մայրուղիներ են (autocesta)[6]։ Խորվաթիան 2018 թվականին 19-րդն է աշխարհում ճանապարհների որակով համաշխարհային մրցունակության ինդեքսում, որը ամեն տարի կազմվում է Համաշխարհային տնտեսական ֆորումի փորձագետների կողմից: Աշխարհի բոլոր հետկոմունիստական երկրների մեջ զբաղեցնում է ամենաբարձր տեղը[7]:

էներգետիկա

Խորվաթիայի ապացուցված էներգակիրների ընդհանուր պաշարները գնահատվում են 0,05 միլիարդ տուտ (ածխային համարժեքով), այդ թվում՝ 29,7 %-ը՝ հում նավթ, 64,1 %-ը՝ բնական գազ և 6,2 %-ը՝ ածուխ։ Երկրի էներգետիկ կախվածությունը էներգակիրների ներմուծումից բնութագրվում է Eurostat-ի տվյալների համաձայն հետևյալ կորերով[8]՝

EES EAEC, Խորվաթիայի էներգետիկ կախվածությունը, 1990-2019 թվականներին:

Երկրի վառելիքաէներգետիկ հաշվեկշռի 2019 թվականի առանձնահատկությունները պատկերված են ստորև բերված աղյուսակի տվյալներով[9]: Առաջնային էներգիայի արտադրությունը կազմում է մոտ 44,0 մլն տոննա մատ (նավթի համարժեք), այդ թվում՝ բնական գազը՝ 14,7 մլն մատ կամ 33,5%; հում նավթ և նավթամթերք՝ 7,1 մլն տո կամ 16,1%; վերականգնվող աղբյուրներ և կենսավառելիք՝ 22,1 մլն ոտ կամ 50,2% և չվերականգնվող թափոններ՝ մոտ 0,1 մլն ոտ կամ 0,3%:

Խորվաթիայի վառելիքաէներգետիկ հաշվեկշռը 2019 թվականի համար, հազար տոննա նավթային համարժեք
Էներգիա Առաջնային էներգիայի արտադրություն Արտահանում Ներմուծում Ընդհանուր մատակարարում Վերջնական էներգիայի սպառում Արդյունաբերություն Տրանսպորտ Այլ ոլորտներ
Էլեկտրականություն -- 5707 10623 4916 13397 2929 220 10247
Ջերմային էներգիա -- -- -- -- 2267 321 -- 1946
Գազի ա. -- -- -- -- 12 -- -- 12
Բնական գազ 14747 2422 11049 23361 10709 3952 28 6729
Չվերականգնվող թափոններ 116 -- -- 116 116 116 -- --
Միջուկային ջերմություն -- -- -- -- -- -- -- --
Հում նավթ և նավթամթերք (բացառությամբ կենսավառելիքի) 7065 19673 46186 32210 26785 2740 19806 4238
Շեյլ և խեժ ավազ -- -- -- -- -- -- -- --
Տորֆ արտադրանք -- -- -- -- -- -- -- --
Վերականգնվող ռեսուրս և կենսավառելիք 22091 2503 319 19898 12075 378 221 11476
Պինդ օրգանական վառելիք -- -- 5753 5772 1019 977 -- 43
Ընդամենը 44019 30305 73930 86273 66381 11413 20276 34692
Էլեկտրաէներգիայի մասնաբաժինը -- 18,83% 14,37% 5,70% 20,18% 25,66% 1,09% 29,54%

Երկիրը էլեկտրաէներգիայի զուտ ներկրող երկիր է։ Խորվաթիայի էլեկտրաէներգետիկ համալիրը 2019 թվականի վերջին (Եվրոստատի տվյալները 2021 թվականի հունվարի 27-ի և փետրվարի 3-ի դրությամբ) բնութագրվում է հետևյալ ցուցանիշներով[10]` Էլեկտրակայանների տեղադրված հզորությունը՝ 4712 ՄՎտ։ Էլեկտրաէներգիայի համախառն արտադրությունը՝ 12760 մլն. կՎտժ է:

EES EAEC. 2019 թվականին Խորվաթիայում արտադրող աղբյուրների տեղադրված հզորության կառուցվածքը:
EES EAEC. Էլեկտրաէներգիայի համախառն արտադրության կառուցվածքը Խորվաթիայում 2019 թվականի համար, տոկոս

Արդյունաբերություն

Խորվաթիայի արդյունաբերական հատվածը արագորեն փոխվում է, ինչպես և ամբողջ Խորվաթիայի տնտեսությունը: Այս հատվածի ամբողջական ազդեցությունը և ռազմավարական վերակազմավորումն ակնհայտ են շատ ոլորտներում: Մասնավորապես՝ սեփականաշնորհում, արտահանման ուժեղացում դեպի արևմտյան շուկաներ, նոր ապրանքների մշակում և նորարարությունների կիրառում առկա ապրանքների և արտադրական գործընթացներում, որակի մակարդակի և ստանդարտների բարձրացում, շրջակա միջավայրի պաշտպանության համար պայմանների ստեղծում, ծախսերի արդյունավետության հասնելու և այլն։

Արդյունաբերությունը ներկայումս կազմում է Խորվաթիայի ՀՆԱ-ի մոտավորապես 20%-ը, որը մոտ է Եվրամիության մակարդակին: Արդյունաբերական ապրանքներին բաժին է ընկնում Խորվաթիայի ընդհանուր արտահանման 97%-ը։

Խորվաթիայի հիմնական արդյունաբերությունները[11]՝

  • Դեղագործական արդյունաբերություն: Խորվաթիայի առաջատար դեղագործական ընկերությունը Pliva-ն է (այն նաև առաջին տեղն է զբաղեցնում Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայում վաճառքի ծավալներով): Ընկերության բաժնետոմսերը ցուցակված են Լոնդոնի ֆոնդային բորսայում։ Դեկտեմբերին 2000 թվականին Pliva-ն ձեռք է բերել Pharmascience UK-ը, որին պատկանում է Dominion Pharma-ն: Pliva-ն արտադրում է ագրոքիմիական, կոսմետիկ և անձնական խնամքի միջոցներ, սննդամթերք և խմիչքներ, ինչպես նաև բժշկական և անասնաբուժական արտադրանք:
  • Քիմիական և նավթային արդյունաբերությունը ներկայացվում է INA ընկերության կողմից։ INA-ն ինտեգրված պետական ընկերություն է, որը զբաղվում է տարբեր գործունեությամբ։ INA-ն գազամատակարարման մենաշնորհ ունի և ունի երկու նավթավերամշակման գործարաններ երկրում (Ռիեկա և Սիսակ), ինչպես նաև ուսումնասիրում է նավթի հանքերը: INA-ն ապահովում է երկրի ազգային տնտեսության հում նավթի կարիքների երկու երրորդը Անգոլայում, Եգիպտոսում և Ռուսաստանում իր արդյունահանվող հանքավայրերից: INA -ն ապահովում է բնական գազի կարիքների մեկ երրորդը։
  • Ծանր արդյունաբերությունը ներառում է մետալուրգիական և պողպատի գլանման գործարաններ, ինժեներական գործարաններ, հիդրոէլեկտրակայաններ, նավաշինական գործարաններ, ցեմենտի և երկաթբետոնե արտադրատեսակների գործարաններ:
  • Ավտոմոբիլային արդյունաբերություն

Առևտուր

Խորվաթիայի տնտեսվարող սուբյեկտների գրեթե 50%-ը ներգրավված է բաշխիչ առևտրով: Այս գործունեության մեջ աշխատում է ընդհանուր աշխատուժի 15%-ը և արտադրում է Խորվաթիայի ՀՆԱ-ի մոտավորապես 10%-ը, ինչը այս ոլորտը չափազանց կարևոր է դարձնում ողջ երկրի տնտեսության համար: 1998 թվականին այս արդյունաբերության ձեռք բերած ընդհանուր եկամուտը կազմել է 19 միլիարդ դոլար:

Միջազգային առևտուր

2017 թվականին Խորվաթիայի արտահանումը կազմել է 8,16 մլրդ ԱՄՆ դոլար[12], ներմուծումը` 14,5 մլրդ ԱՄՆ դոլար, արտաքին առևտրի բացասական հաշվեկշիռը՝ 6,35 մլրդ ԱՄՆ դոլար։

Հիմնական արտահանվող ապրանքները եղել են՝ դեղեր, նավթամթերք, մեքենաներ և սարքավորումներ, պահեստամասեր, գյուղատնտեսական ապրանքներ (ներառյալ ծխախոտ և ալկոհոլային խմիչքներ), առաջատար գնորդներն են՝ Գերմանիա (1,33 միլիարդ դոլար), Իտալիա (1,08 միլիարդ դոլար), Սլովենիա (0,817 միլիարդ դոլար), Բոսնիա և Հերցեգովինա (0,744 միլիարդ դոլար) և Ավստրիա (0,559 միլիարդ դոլար):

Հիմնական ներմուծվող ապրանքներն են՝ ավտոմեքենաներ, նավթամթերք, դեղամիջոցներ, մեքենաներ և սարքավորումներ, ածուխ, սպառողական ապրանքներ, հիմնական մատակարարները՝ Գերմանիա (2,85 միլիարդ դոլար), Իտալիա (2 միլիարդ դոլար), Սլովենիա (1,36 միլիարդ դոլար), Հունգարիա (0,936 միլիարդ դոլար) և Ավստրիա (0,901 միլիարդ դոլար):

Բնակչության եկամուտ

Կեյտցի ինդեքսը (երկրում նվազագույն և միջին աշխատավարձերի հարաբերակցությունը) Խորվաթիայում 2018 թվականի դրությամբ (միջին 8420 կունա[13][14] և նվազագույնը 3439 կունա[15][16]) կազմում է մոտ 40,8%: 2020 թվականի հունվարի 1-ից նվազագույն աշխատավարձը կազմել է 4062,51 կունա՝ 543,35 եվրո (համախառն), և 3250,01 կունա՝ 434,68 եվրո (մաքուր)[17][18][19]: 2021 թվականի հունվարի 1-ից նվազագույն աշխատավարձը կազմել է 4250 կունա՝ 562,04 եվրո (համախառն), և 3400 կունա՝ 449,44 եվրո (մաքուր)[20][21][22][22][23]: 2022 թվականի հունվարի 1-ից նվազագույն աշխատավարձը կազմել է 4687,50 կունա՝ 623,42 եվրո (համախառն), իսկ 3750 կունա՝ 499,22 եվրո (մաքուր), Կեյտցի ինդեքսը՝ 48,78%[24][25][26][27]: 2023 թվականի հունվարի 1-ից նվազագույն աշխատավարձը կազմել է 700 եվրո (համախառն) և 560 եվրո (մաքուր)[28][29][30][31]: Խորվաթիայի աշխատանքի նախարարության տվյալներով՝ 2023 թվականի հոկտեմբերին մոտ 21,000 խորվաթներ ստացել են նվազագույն աշխատավարձ, իսկ ընդհանուր առմամբ 96,650 մարդ ստացել է 800 եվրոյից ցածր աշխատավարձ[32][33][34]: 2023 թվականի դեկտեմբերի դրությամբ Խորվաթիայում միջին աշխատավարձը կազմել է 1620 եվրո (համախառն) և 1191 եվրո (մաքուր): 2024 թվականի հունվարի 1-ից նվազագույն աշխատավարձը կազմում է 840 եվրո (համախառն) և 677 եվրո (մաքուր)[32][33][34][35]:

Ծանոթագրություններ

  1. Համաշխարհային բանկի տվյալների բազաWB.
  2. http://www.imf.org/external/datamapper/NGDP_RPCH@WEO?year=2016
  3. Համաշխարհային բանկի տվյալների բազաWB.
  4. http://www.imf.org/external/datamapper/PCPIEPCH@WEO?year=2016
  5. Хорватия: теперь в шенгене и еврозоне
  6. «Motorways network - HUKA». Արխիվացված օրիգինալից 2019-07-01-ին. Վերցված է 2019-07-01-ին.
  7. «Global Competitiveness Index 2017-2018 - Reports - World Economic Forum». Արխիվացված օրիգինալից 2019-12-16-ին. Վերցված է 2019-07-01-ին.
  8. «Запасы энергоносителей. Энергетический потенциал». EES EAEC. Мировая энергетика. Արխիվացված է օրիգինալից 2021-07-29-ին. Վերցված է 2021-08-03-ին.
  9. «Запасы энергоносителей. Энергетический потенциал». EES EAEC. Мировая энергетика. Արխիվացված է օրիգինալից 2021-07-29-ին. Վերցված է 2021-08-03-ին.
  10. «Энергетика Хорватии». EES EAEC. Мировая энергетика. 2021-07-11. Արխիվացված օրիգինալից 2021-08-03-ին. Վերցված է 2021-08-03-ին.
  11. «Экономика Хорватии». Արխիվացված օրիգինալից 2019-02-12-ին. Վերցված է 2019-02-10-ին.
  12. «Внешняя торговля Хорватии на https://atlas.media.mit.edu». Արխիվացված է օրիգինալից 2019-03-26-ին. Վերցված է 2019-02-10-ին. {{cite web}}: External link in |title= (օգնություն)
  13. «Croatian Bureau Of Statistics - Republic Of Croatia». Արխիվացված օրիգինալից 2020-04-16-ին. Վերցված է 2018-12-27-ին.
  14. «Currency Converter | Foreign Exchange Rates | OANDA». Արխիվացված օրիգինալից 2021-06-16-ին. Վերցված է 2018-12-27-ին.
  15. «Data services - Eurostat». Արխիվացված օրիգինալից 2014-04-02-ին. Վերցված է 2018-12-27-ին.
  16. «Источник» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2020-08-31-ին. Վերցված է 2018-12-27-ին.
  17. «Novac — Rebalansom za 2019. smanjuje se državni deficit sa 1,7 milijardi kuna na 582 milijuna kuna». Արխիվացված օրիգինալից 2019-10-31-ին. Վերցված է 2023-04-19-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 6 (օգնություն)
  18. «Poslodavci negoduju zbog povećanja minimalca: «To je veliki udar» — Index.hr». Արխիվացված օրիգինալից 2019-11-08-ին. Վերցված է 2023-04-19-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 66 (օգնություն)
  19. «Plenković najavio novi rast minimalne plaće: To je bez presedana u povijesti hrvatskih vlada — Poslovni dnevnik». Արխիվացված օրիգինալից 2020-01-24-ին. Վերցված է 2023-04-19-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 93 (օգնություն)
  20. «Vlada povećava minimalac na 3400 kuna - Index.hr». Արխիվացված օրիգինալից 2021-10-29-ին. Վերցված է 2020-10-31-ին.
  21. «Jutarnji list - Minimalna neto plaća za 2021. godinu 3.400 kuna ili za 150 kuna više nego sada». Արխիվացված օրիգինալից 2022-05-09-ին. Վերցված է 2020-10-31-ին.
  22. 22,0 22,1 «HRT: Minimalna plaća raste za 150 kn, sindikati zadovoljni, HUP nije». Արխիվացված օրիգինալից 2021-10-28-ին. Վերցված է 2020-10-31-ին.
  23. «Premijer objavio kolika će biti minimalna plaća - Poslovni dnevnik». Արխիվացված օրիգինալից 2022-02-02-ին. Վերցված է 2020-10-31-ին.
  24. «Vlada diže minimalac. Poduzetnici ljutiti, sindikati oduševljeni - Index.hr». Արխիվացված օրիգինալից 2022-06-08-ին. Վերցված է 2021-10-28-ին.
  25. «Raste minimalna studentska satnica, evo koliko bi trebala iznositi u 2022». Արխիվացված օրիգինալից 2022-06-08-ին. Վերցված է 2021-10-28-ին.
  26. «Državni tajnik: Povećanje minimalne plaće veliki je iskorak - Glas Istre». Արխիվացված օրիգինալից 2022-06-08-ին. Վերցված է 2021-10-28-ին.
  27. «Minimalac će prvi put biti veći od polovine prosječne plaće, rodiljna naknada 1000 eura - Večernji.hr». Արխիվացված օրիգինալից 2022-06-08-ին. Վերցված է 2021-10-28-ին.
  28. «Objavljeno koliko će minimalna neto plaća iznositi u 2023. godini - Novi list». Արխիվացված օրիգինալից 2022-10-23-ին. Վերցված է 2023-01-01-ին.
  29. «Plenković: Minimalna plaća će biti 560 eura - Index.hr». Արխիվացված օրիգինալից 2022-10-23-ին. Վերցված է 2023-01-01-ին.
  30. «Oslobođenje - Povećanje minimalne plate u Hrvatskoj: I nakon toga teško će se živjeti». Արխիվացված օրիգինալից 2022-10-23-ին. Վերցված է 2023-01-01-ին.
  31. «Sabor prihvatio premijerovo izvješće o radu Vlade». Արխիվացված օրիգինալից 2022-10-23-ին. Վերցված է 2023-01-01-ին.
  32. 32,0 32,1 «Od 1. siječnja raste minimalna plaća u Hrvatskoj - mnogim građanima bi se život bar malo mogao promijeniti nabolje — KAportal.hr». Արխիվացված օրիգինալից 2024-01-02-ին. Վերցված է 2024-01-02-ին.
  33. 33,0 33,1 «Za tjedan dana raste minimalna plaća — eZadar.hr». Արխիվացված օրիգինալից 2024-01-02-ին. Վերցված է 2024-01-02-ին.
  34. 34,0 34,1 «Od 1. siječnja raste minimalna plaća: Broj ljudi koji primaju minimalac je drastično pao, a zna se i razlog | Riportal». Արխիվացված օրիգինալից 2024-01-02-ին. Վերցված է 2024-01-02-ին.
  35. «Što se u Hrvatskoj mijenja od 1. siječnja: Ovo vas čeka u 2024. - Večernji.hr». Արխիվացված օրիգինալից 2024-01-02-ին. Վերցված է 2024-01-02-ին.