Ջոզեֆ Պրիստլի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ջոզեֆ Պրիստլի
Joseph Priestley
Ծնվել էմարտի 13 (24), 1733[1] Բիրստոլ, Կիրկլիս, Արևմտյան Յորքշիր, Միացյալ Թագավորություն[2][3][1][…]
Մահացել էփետրվարի 6, 1804(1804-02-06)[4][5][6][…] (70 տարեկան) Northumberland, Նորթամբերլենդ շրջան, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ[1][7]
ԳերեզմանՌիվերվյու գերեզմանատուն[8]
Բնակության վայր(եր)Անգլիա
Քաղաքացիություն Միացյալ Թագավորություն[9]
Դավանանքքրիստոնեություն
Մասնագիտությունփիլիսոփա, աստվածաբան, քիմիկոս, դաստիարակ, քաղաքական տեսաբան, դիլետանտ, գրադարանավար, ուսուցիչ, գիտության պատմություն, ֆիզիկոս, քաղաքական գործիչ, գյուտարար, գրող, քահանա, լեզվաբան և բնագետ
Գործունեության ոլորտփիլիսոփայություն, քիմիա, pastoral care?[10], Բնափիլիսոփայություն[10], կրթություն[10], Protestant theology?[10], ունիտարիստություն[10] և լեզվաբանություն[10]
Պաշտոն(ներ)Ֆրանսիայի ազգային ժողովի պատգամավոր
ԱնդամակցությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն, Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա, Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն[11], Իտալիայի գիտությունների ազգային ակադեմիա, Leeds Library?[12], Թուրինի գիտությունների ակադեմիա[1] և Lunar Society of Birmingham?[13]
Ալմա մատերBatley Grammar School?[7]
Տիրապետում է լեզուներինֆրանսերեն և անգլերեն[14][15]
Ազդվել էՋերեմի Բենթամ և Յան Ամոս Կոմենսկի
Պարգևներ
Ամուսին(ներ)Mary Priestley?[7][16]
Երեխա(ներ)Henry Priestley?[16], Joseph Priestley?[16][9], William Priestley?[16] և Sarah Priestley?[16]
ՀայրJonas Priestley?[16]
ՄայրMary Wells?[16]
 Joseph Priestley Վիքիպահեստում

Ջոզեֆ Պրիստլի (անգլ.՝ Joseph Priestley, մարտի 13 (24), 1733[1], Բիրստոլ, Կիրկլիս, Արևմտյան Յորքշիր, Միացյալ Թագավորություն[2][3][1][…] - փետրվարի 6, 1804(1804-02-06)[4][5][6][…], Northumberland, Նորթամբերլենդ շրջան, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ[1][7]), անգլիացի մատերիալիստ փիլիսոփա, հասարակական գործիչ, քիմիկոս։

Լոնդոնի թագավորական ընկերության (1767 թվական) և Փարիզի ԳԱ (1772 թվական) անդամ։ 1755 թվականից դարձել է հոգևորական, հանդես եկել պաշտոնական եկեղեցու դեմ, քարոզել կրոն, հանդուրժողականություն։ Եղել է անգլիական առաջադիմական բուրժուազիայի գաղափարախոսը, պաշտպանել Ֆրանսիան, հեղափոխությունը, դատապարտել անգլիական գաղութային քաղաքականությունը Հյուսիսային Ամերիկայում։1794 թվականից տարագրվել է ԱՄՆ։ Պրիստլին զարգացրել է անգլիական մատերիալիզմի ավանդույթները։ Ըստ Պրիստլիի՝ հոգին (գիտակցությունը) շարժմամբ օժտված մատերիայի հատկությունն է։ Սակայն Պրիստլին մատերիալիզմը զուգակցել է դեիզմի հետ, ընդունել, որ մատերիային շարժման օրենքներ է հաղորդել աստվածային բանականությունը։ Նա ասոցիատիվ հոգեբանության ներկայացուցիչ է, հոգեֆիզիոլոգիական երևույթները բացատրել է մատերիալիստորեն։ Սոցիոլոգիայի մեջ պաշտպանել է դետերմինիզմը, մերժել ֆատալիզմը, բարոյականության հարցերում հարել էվդեմոնիզմին։ Հայտնաբերել է թթվածինը (1774 թվականին, Շելեից անկախ), ստացել ջրածնի քլորիդ, ամոնիակ (1772-1774 թվականներ), ցույց տվել, որ օդը բուսականության ազդեցությամբ վերականգնում է իր հատկանիշները։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 9, էջ 431