Մասնակից:Vardouhie Ghazarian/Ավազարկղ47

Բրյուսել (հոլ.՝ Brussel [ˈbrʏsəl], ֆր.՝ Bruxelles [bʁyˈsɛl]) համայնք Բելգիայում, որի բնակչությունը 2017 թվականի սեպտեմբերի մեկի դրությամբ կազմում է 179688 մարդ ^[1], Բելգիայի, Բելգիայի ֆրանaսախոս համայնքի, Բելգիայի ֆլամանդախոս համայնքի և Եվրոպական Միության մայրաքաղաք։ Այն գտնվում է Բրյուսելի մայրաքաղաքային տարածաշրջանի կենտրոնում^[2] և որը հարևան շրջանների հետ կազմում է 19 համայնք, որոնց բնակչություն 2017 թվականի ապրիլի մեկի դրությամբ կազմել է 1197983 մարդ։ Համարվում է բելգիական կառավարության և Ազգային ժողովի նստավայրը։ Քաղաքը կազմված է մի քանի շրջաններից։ Առաջինը այսպես կոչված հնգանկյունն է, որը համարվում է Բրյուսելի պատմական կենտրոնը, այնուհետև Լակյոնի, Աղոնի և Նեդեր-Օվեռ-Հեմբեկի պատմական շրջանները ինչպես նաև հարակից Հյուսիս-Արևելյան շրջանը իր ժամանակակից թաղամասերով և աշտարակներով, եվրոպական և ավյու Լուիզ թաղամասերը ինչպես նաև Կամբր անտառը և Սուան անտառի մի մասը^[3]։ Բրյուսելը զբաղենում է 32.61 կմ² տարածք և 2017 թվականի սեպտեմբերի մեկի դրությամբ քաղաքի բնակչությունը կազմում է 179688 մարդ, որոնցից 91888-ը տղամարդիկ են իսկ 87800-ը կանայք։ Բնակչության խտությունը կազմում է 5510.21 մարդ/կմ²։

Համայքային տարածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բրյուսելը բաղկացած է մի քանի շրջաններից որոնցից են․

Բուն Բրյուսելի հատվածը, որը իր մեջ ներառում է
- քաղաքի պատմական կենտրոնը, որը շրջապատված է հին երկշարքանի պարիսպներով։ Այսօր քաղաքի պատմական կենտրոնում գտնվում են բազմաթիվ պողոտաներ։ Քաղաքի այս հատվածի հայտնի է նաև որպես Պենտագոն, քանի որ այն ունի հնգանկյան տեսք: Քաղաքի այս շրջանը այլ կերպ անվանում են նաև Բրյուսելի սիրտ:
- շրջանները, որոնք քաղաքին են միացել XIX-րդ դարի երկրորդ կեսին:
  - արևելքից 1853 թվականին քաղաքին է միացել Սանկտ-Յոսս-տա-Նուդը համայնքը, որի վարչակազմի սնանկությունից հետո, Բրյուսելի քաղաքը գնել է այս քաղաքի կեսը: Այսօր քաղաքի այս հատվածը համարվում է «զբոսայգի-թաղամաս»։ Այս թաղամասը Բրյուսելի միակ թաղամասն է, որը ունի նույն՝ 1040 փոստային կոդը ինչ Էտերբեեկ համայնք:
  - հարավից 1860 թվականին քաղաքին է միացել Սուան անտառից 123 հեկտար տարածք, որպեսզի ստեղծեն Կամբր անտառը, վերածելով այն այսպես կոչված անգլիական այգու, որտեղ պետք է զբոսներ քաղաքի արիստոկրատիա։ Միևնույն ժամանակ կառուցվեց լայն և մեծ հռչակ ձեռք բերած պողոտան, որը կոչվեց ավենյու Լուիզ։ Այն ևս կցվեց Բրյուսելին, ինչը բաժանում է իրարից Բրյուսելի մայրաքաղաքային տարածաշրջանի հնագույն Իքսելլ և Սեն Ժիլլ համայնքները:
  - արևելքից 1880 թվականին քաղաքին է միացել զորավարժական հրապարակը և նրա շրջակա տարածքները, որոնք գտնվում էին Էտերբեեկ համայնքում, որոնք Բրյուսելին միացվել են այնտեղ անկախության հոբելյանական տարեդարձի առթիով «Հիսունամյա այգին» ստեղծելու նպատակով։ Այտեղ տեղայված են թանգարաններ և առևտրային կազմակերպություններ։ Թաղամասները գտնում են այգու և քաղաքի կետրոնի միջակայքում, որոնք նույնպես միացվել են քաղաքին այդ ժամանակ։ Այսօր այդտեղ գտնվում են Եվրոպական միության ենթակայության տակ գտնվող շինություններ:
հյուիսից 1921 թվականից քաղաքին են միացել են Լակյոնի, Աղոնի և Նեդեր-Օվեռ-Հեմբեկի հին համայնքները, որոնք այօր դարձել են քաղաքի մի մասը:

Հնգանկյուն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կենտրոնական թաղամաս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կենտրոնական թաղամասը գտնվում է Սեն-Ժենի կղզու սրտում, որը շրջապատված է Սենն գետով։ Այդ թաղամասում է 979 թվականին կառուցվել առաջին ամրոցի աշտարակը, որն էլ հադիսանում է քաղաքի սկիզբը։ Այսօր Սեն-Ժենի կղզուն շրջապատող թաղամասերը, որոնցից են օրինակ հին Փակ շուկան համարում է քաղաքի ամենամոդայիկ թաղամասերից մեկը։ Կենտրոնական թաղամասում պահպանված են տասներեքերորդ դարի Բրյուսելի առաջին պարիսպի որոշ հատվածներ, որոնք ընդգրկում են Սեննի առաջին գետային նավահանգիստը, ռոմանական կոլեգիան, որի նույն վայրում հետագայում կառուցվեց Սուրբ-Միշել-է-Գյուդուլ եկեղեցին և դուքս Գուդենբերգի ամրոցը (Արքայական թաղամաս)։ Եռանկյունու մեջտեղում գտնվում են Բրյուսելի Գրան Պլասը, Սուրբ Իլոի թաղամասը(որը վերցրել է իր անվանումը քանդման աշխատանքներին դեմ լինելու պատճառով), որը շրջապատած է Սուրբ-Ուբերտի պատկերասրահը, Սեն ժակ թաղամասը, որը ամեն տարի հյուընկալում է ուխտգնացների ։

Փորագրություն, որը բերկայացնում է Բրյուսել քաղաքը(1610)
Բրյուսել քաղաքի նկարագրությունը մոտ 1610 թվականի աշատության մեջ
Սեն Միշել-է-Գյուդուլի մայր տաճար
Ֆոնդային բորսայի պալատ
«Թքողի» արձան

Թագավորական թաղամաս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թաղամասը կոչվում է Թագավորական, քանի որ նրա մի հատվածում՝ Կուդենբերգ բլրի վրա Չարլզ Ալեքսանդրը Լորեյնի կողմից կառուցվել է թագավորական պալատ, Բարաբան դքսերի նախկին պատալի փոխարեն, որի հիմքերը ինչ-որ չափով պահպանվել են մինչ այսօր։ Թագավորական պալատի դիմաց գտնվում է Բրյուսելի այգին, և որի մյուս կողմում գտնվում է Բելգիայի խորհրդարանը։ Բրյուսելի կենտրոնական կայարանից ներքև ընկած հատվածում կոչվում է Արվեստների բլուր, որտեղ գնտվում են Բելգիայի թագավորական գրադարանը, Բելգիայի թագավորական ֆիլմադարանը, Բրյուսելի գեղեցիկ արվեստների պալատը, Բրյուսելի կինոյի թանգարանը, Երաժշտական գործիքների թանգարանը, Բելվյու թանգարանը, Բելգիայի գեղեցիկ արվեստների թագավորական թանգարանը։

Սաբլոների թաղամաս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռեժանսի փողոցը, որը սկսվում է Թագավորական հրապարակից անցնում է Մեծ և Փոքր Սաբլոների թաղամասում, որտեղ գտնվում է Սաբլորի Աստվածամոր տաճարը։ Այս թաղամաում է գտնվում նաև Սաբլոի հին շուկան, որտեղ գնտնում են զանազան հուշանվերների, արվեստի գործերի և այլ շքեղ խանութներ, որոնցից ոչ հեռու գտնվում է Ժողովրդի տունը (ֆր.՝ Maison du Peuple), որը կառուցել է Վիկտոր Օրատան։ Այս թաղամասում են գտնվում նաև Էգմոնի պալատը և Բրյուսելի թագավորական կոնսերվատորիան։

Բրյուսելի թագավորական կոնսերվատորիա
Միներվայի շատրվան
Էգմոնի պալատ
Սաբլորի աստվածամոր տաճար, Բրյուսել
Էգմոն և Օրն կոմսերի շատրվան

Մարոլլների թաղամաս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հսակայնական Արդարադատության պալատի կողքին է գտնվում Բրյուսելի հին հայտնի թաղամասերից մեկը՝ Մարոլլների թաղամասը։ Շապելի հրապարակից մինչև Ժո դը Բալլ հրապարակը գտնվում է ամենօրյա հնոտիների շուկան, որը գործում է 1873 թվականից։ Բարձր և Բլաս փողոցների երկայնքով տեղակայված հնոտիների առուվաճառքով զբաղվողներին այսօր փոխարինել են հնաոճ իրերի առքուվաճառքով զբաղվող խանութները, որոնք էապես ձևափոխել են քաղաքի տեսքը։ Այս թաղամասում է գտնվում նաև Էլլմանի ավանը, որը Բրյուսելում XX-րդ դարի սկզբին իրականացված սոցիալական բնակարանային ծրագրերի հրաշալի օրինակ է։ Բարձր փողոցը, որը Բրյուսելի ամենաերկար և ամենահին փողոցներից մեկն է, որը Գալլո-Ռոմաական ճանապարհային երթուղու մի մասն էր կազմում։ Այս փողոցը հասնում է մինչև 1935 թվականին կառուցված Սուրբ Պիերի հիվանդանոցը:Սուրբ Պիերի հիվանդանոցը սահմանակից է Հալի դռանը, որը Բրյուսելի երկրորդ պարիսպից կանգում մնացած միակ շինությունն է։

Միդի Լըմոյեի թաղամաս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թաղամասի հենց սրտում, որտեղ այսօր գտնվում է Ռուպի հրապարակը 1839 թվականին կառուցվել Բրյուսելի առաջին հարավային կայարանը, «Հարավային գծի» վերջին կայարանը, որը անվանվեց Բոգարդների կայարան: Կայարանի անվանումը եկել է այն վանքի անունից, որի տղում հետագայում կառուցվել է կայարանը, այսօր այդ նույն վանքի անունով է կոչվում Բրյուսելի փողոցներից մեկը:

Place Rouppe et avenue de Stalingrad.

Place Rouppe et avenue de Stalingrad.
Place Anneessens et Institut Lucien Cooremans.

Place Anneessens et Institut Lucien Cooremans.
Bld. Lemonnier et Palais du Midi.

Bld. Lemonnier et Palais du Midi.

Սեննի թաղամաս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սեննայի և գործարանների շրջակայքում գտնվող ներկայիս փողոցների շուրջ տեղ գտած խոնավ և ճահճացած հողերը միջին դարերից սկսեցին զբաղեցնել արհեստավորները: Գետաբազուկը անցնում է Բրյուսելի երկրորդ պարիսպներով հասնելով Նինվեի, Փոքր Էյուզ ծովարգելակների բարձրության։ ծովարգելակները այս վայրում գոյություն ուեին մինչև 1960-ական թվականները։ Ավելի ուշ այս վայրերում սկսեցին կառուցվել տարատեսակ արտադրություններով զբաղվող փոքրիկ կազմակերպությունները և բազմաթիվ գարեգրատներ, որոնք այսօր անհետացել են, սակայն որոնց մասին վկայում են Հուբլո փողոցը և հացահատիկ երկու շուկաները։ «Արճիճի աշտարակը», որը զբաղվում էր արճիճի արտադրությամբ և որի մասին վկայում է Պուրդիե փողոցը։ Հետագայում արդյուաբեկակն գործարանները տեղափոխվեցին քաղաքից դուրս ինչից հետո այս թաղամասը երկար ժամանակ շքված էր, սակայն վերջին շրջանում տարածքը ենոր հետաքրքրությունների առարկա է դարձել։ Մեր օրերում այս թաղամասի նախկին արդյուաբերական տարածքները վերածվել են տարատեսակ սրվեստանոցների։ Անտուան Դանսարի փոսոցի շրջակայքում նոր մոդայիկ թաղամաս է ստեղծվում, որր գրավաում է հատկապես հոյանդախոս երիտասարդությանը։

Ծաղկի այգու հրապարակ
Արդյունաբերական շենքը, որը ձևափոխվել է արվեստանոցի
«Արճիճի աշտարակ»

Կաղապար:Message galerie

Նավամատույցներ կամ ծովաիյն թաղամաս [խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս թաղամասը և Բրյուսելի հին նահահանգիստը, որը երկար ժամանակ «ստամքսի» դեր է խաղացել քաղաքի համար: Էսկոտի առևրևային նավերը անցնում էրին Ռիվաժ նավականգստով, որը տեղում այսօր գտնվում է Իսերի հրապարակը, որպեսզի իրար միացների ջրանցքներիը նավամատույցներից յուրաքանչյունը նախատեսված էր իր ապրանքի համար: Բրյուսելի նոր նավահանգսի բացումից հետո նավամատույցները փոխարինվեցին լայն պողոտաներով, որոնց երկու կողմերում պահպանվել են Comblés au Կաղապար:XIXe siècle à l’ouverture du nouveau port de Bruxelles, les canaux sont remplacés par de larges boulevards dont les deux côtés conservent dans leurs appellations le souvenir de leur ancienne fonction : quai aux Briques, au Bois à Brûler, au Foin, à la Houille, à la Chaux, etc. ; ou des références aux activités commerciales du quartier : rue du Magasin, des Commerçants, Marché aux Porcs ou quai du Commerce. Le long des quais, de nombreuses maisons bourgeoises ayant appartenu à de riches marchands ont conservé les entrées cochères qui menaient aux entrepôts. Boulevard d’Ypres on rencontre encore des grossistes en produits alimentaires approvisionnés aujourd'hui par des camions qui ont remplacé les bateaux. Le quartier inclut également le Béguinage de Bruxelles, avec l’église Saint-Jean-Baptiste et le remarquable Grand Hospice Pachéco.

Fontaine Anspach.

Fontaine Anspach.
Théâtre royal flamand de Bruxelles.

Théâtre royal flamand de Bruxelles.
Sur les quais, Potale Saint Roch, invoqué contre la peste.

Sur les quais, Potale Saint Roch, invoqué contre la peste.

Կաղապար:Message galerie

Մարե-Ժակմեի թաղամաս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարե-Ժակմեի հին թաղամասում Պաշեկոյի պողոտայի և Նով փողոցի միջև գտնվող հավածում հետ քիչ են շենքները, որոնք խուսափել են 20-րդ դարում քանդվելուց: Քանդված շենքների փոխաևեն հետագայում կառուցվեցին Պետական վարչական կենտրոնը, տպաչաններ, բանկային շինություններ եւ առևտրի կենտրոններ: Սակայն այսօր թաղամասի բազմազանությունը վերականգնելու և հին գրասենյակային շենքերում բնակարաններ ստեղծելու միտում կա: Չնայած թաղամասւ երկար ժամանակ գտնվում էր աղետալի վիճակում Մեյբոմի դարավոր ավանդույթը մնացել է այնտեղ, և Վիկտոր Հորտայի ու Վաուկցեզի նախկին խանութները պահպանվել են և 1993 թվականից ի վեր գործում են որպես Բելգիայի կոմիքների կենտրոն: Թաղամասի մեկ այլ «փրկված կղզիակ» Մարտիրի հրապարակն է, որը կառուցվել է 18-րդ դարում նեոկլասիական ոճով աստիճանաբար վերափոխվելով, որի կենտրոնում թաղված են 18300 թվականի Բելգիայի հեղափոխական կռիվների զոհերը, դարձնելով այն գերեզմանոց զոհերի հիշատակը հավերժացնող հուշարձանով: Մարտիրի հրապարակին շատ մոտ գտնվում է Նով փողոցը, որը Բերգիայի անեմաառևտրական փողոցն է ավելի քան մեկ կիլոմետր երկարությամբ , որը ամբողջությամբ զբաղեցնում են խանութները, Ադոլֆ Մաքսի պողոտան 19-րդ դարի ավանդական ֆասադներով և Էմիլ Ժաքմենի պողոտան (որտեղ 2004 թվականին կառուցվեց Բելգիայի ազգային թատրոնը), որից քիչ հեռու գտնվում է Բրուկերի հրապարակը: Բրուկերի հրապարակը կենտրոնական և աշխույժ կետն է, որի հարավաիյն հատվածում վեր են խոյանում երկու աշտարակներ, որոնք կառուցված են բլոկների ձևով: Սակայն մնացածի համար նա պահպանել է իր հին ֆասադները, որոշ չափով ձևափոխվել են UGC կինոթատրոնի, Մետրոպոլ հյուրանոցի և նրա հարեևանությամբ գտնվող Ատլանտա հյուրանոցի ֆասադները:

Ազատությունների թաղամաս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ազատությունների թաղամասի կենտորնաան հատվածում է գտնվում Բելգիական ֆեդերալ ազգային ժողովը, Թագավորական փողոցը(ֆր.՝ rue Royale), որի վրա է գտնվում Կոնգրեսի սյունը, որը կառուցվել է 1830-1831 թվականների կազմավորված ազգային կոնգրեցի հիշատակին, որն էլ հանդիսացավ Բելգիայում դեմոկրատական ազատությունների հիմնադիրը։ Այս թաղամասում է գտնվում նաև Անհայտ զինվորի գերեզմանը հավերժական կրակով։ Այստեղից ոչ հեռու գտնվում է 1911 թվականին կառուցված Աստորիա շքեղ հյուրանոցը, որը վերանորոգվել, ընդլայնվել և վերաբացվել է 2015 թվականին։ Իսկ հյորանոցից ոչ հեռու գտնվում է Փոքրիկ կենտորն անունը կրող պողոտան։ XIX-րդ դարում թաղամասը կրում էր Նեժի աստվածամոր անունը։ Այս ժամանակաշրջանում թաղամասը մեծամասամբ բնակեցված էր բանվորներով։ Քաղաքը անաառողջ մթնոլորտից ազատվելու համար քաղաքային իշխանություններ նախաձեռնեցին բնաչության բռնի արտաքսում և թաղամասի ամբողջական ոչնչացում։ Նոր բուրժուական թաղամասը ամբողջությամբ ձևափոխվեց XIX-րդ դարի վերջին քառորդում։ Փողոցների և հրապարաների անուները ընտրվում էին Բելգիայի անախության համար տարված կռիվները նշանավորելու համար ինչպես օրինակ Ազատության, Բարիկադների հապարակներ, Հեղափոխության փողոց և այլն։ Ազատության հրապարակից դուրս եկոց չորս փողոցները կրում են չորս սահմանադրական ազատությունների անունները, որոնք են Մամուլի, Կրոնի ասոցիացիայի և կրթություն ստանալու ազատություննները, որոնք ներկայացված են չորս կանանց կերպարներով, որոնք փորագրված են Կոնգրեսի սյան վրա։ Էկլեկտիկ քաղաքային մշաույթը այսօր կենտոնական թաղամասում լավագույն պահվածներից մեկն է:

Կոնգրեսի սյուն (Լեոպոլդ Առաջին).

Կոնգրեսի սյուն (Լեոպոլդ Առաջին).
PlԱզատության հրապարակ

PlԱզատության հրապարակ
Surlet de Chokier-ի հրապարակ

Surlet de Chokier-ի հրապարակ
Բարիկադների հրապարակ

Բարիկադների հրապարակ

Այլ թաղամասեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հարավային թաղամասեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս թաղամասերը բաղացած են Լուիզի պողոտայից, որը հասնում է միչև Կամբեր անտառ, Ֆրանկլին Ռուզվելտի պողոտայից և մի քանի այլ հարակից փողոցներից։

Արևելքի թաղամասեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եվրոպական թաղամաս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եվրոպական թաղամասը գտնվում է Բրյուսելի արևելքում շրջապատած Լյուքսեմբուրգի և Շումանիի թաղամասերով։ Եվրախորհրդարանր կառուցվել է Լյուքսեմբուրգի հրապարակի հարևանությամբ։

Հարեն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ինչպես Լաեկենը և Նեդեր-Օվեր-Հեմբեկը Հարենի հնագույն համայնքը Բրյուսելին կցվեց 1921 թվականին, ինչը նրան հնարավորություն տվեց իր տարածքները ընդլայնել մինչև Շաերբեկ տեսակավորոց կայանը, որը գտնվում էր Հարենից հյուսիս: Այս թաղամասը Բրյուսել քաղաքին կցելու հիմնական պատճառը այստող առկա օդանավակայանն է, որը կառուցվել է Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին գերմանացիների կողմից, այստեղ է սկիզբ առել Բելգիական հանրային ավիացիոն շինությունների սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերությունը, բելգիական ռազմական ավիացիան, Օդային տրանսպորտի ուսումնասիրության ազգային միությունը իսկ հետագայում նաև Բելգիական ավիացիոն կառավարման ՍՊԸ-ն:

Այսօր Բրյուսելի այս իրավիճկը ակակենտրոնացել է, ստեղծելով բազմաթիվ տարածքային խնդիրներ և շփոթություններ հարևան համայնքների միջև: Այնուհանդերձ արդեն հիսուն տարի է ինչ Հարենում է գտնվում ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայանը, որը տեղակայված է նախկին օդանավակայիանի տեղում: Այս թաղամասում են գտնվում նաև այլ միջազգային կազմակերպությունների կենտրոնակայանները ինչպես օրինակ Եվրոկոնտրոլինը:

Նեդեր-Օվեր-Հեմբեկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նեդեր-Օվեր-Հեմբեկը հին համայնք է, որը Բրյուսել քաղաքի կազմի մեջ է մտել 1921 թվականին ինչպես Հարենը և Լաեկենը: Այս թաղամասի գլխավոր առանձնահատկությունը այն , որ նա հանդիսանում է Բրյուսելի մայրաքաղաքային տարածաշրջանի միակ համայնքը, որը կրում է իր հնագույն դեռևս 7-րդ դարից եկոց անունը: