Մասնակից:Margarita Zargaryan/Ավազարկղ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից


An Illustration of Poe's "The Raven" by Gustav Dore
Պոյի "Ագռավը" վեպի նկարազարդումը Գյուստավ Դորեի կողմից

Կաղապար:Speculative fiction sidebar

Սարսափը ֆանտաստիկ գեղարվեստական գրականության ժանր է, որը նախատեսված է  ընթերցողներին վախեցնելու, զզվանք առաջացնելու, զարմացնելու համար, ստիպելով նրանց զգալ վախ ու սարսափ. Գրականության պատմաբան Ջ․Ա.Կուդդոնը Ջ․Ա.Կուդդոնը սահմանել է սարսափ ֆիլմը որպես` "Փոփոխական ծավալով գեղարվեստական արձակի տեսակ, ինչը ապշեցնում կամ անգամ վախեցնում է ընթերցողին, կամ գուցե ստիպում է զգալ ցնցում ու զզվանք".[1] Դա ծայրահեղ սարսափելի միջավայր է ստեղծում։ Սարսափը հաճախ գերբնական է, սակայն կարող է լինել ոչ գերբնական։ Հաճախ սարսափ գեղարվեստական երկի կենտրոնական սպառնալիքը կարող է մեկնաբանվել որպես  հասարակության ամենամեծ վախերի մետաֆոր։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սարսափը Հին Հունաստանում և Հռոմում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Athenodorus and the ghost, by Henry Justice Ford, c.1900
Athenodorus


Սարսափ ժանրն ունի հին ակունքներ, նրա արմատները ձգվում են մինչև ժողովրդական բանահյուսություն եւ կրոնական ավանդույթներ: Այն  կենտրոնանում է մահվան, այնկողմնային կյանքի, չարիքի, մարդու մեջ առկա դիվային սկզբի վրա։[2] Դրանք դրսեւորվում են պատմություններում  կախարդների, վամպիրների, մարդագայլերի ու ուրվականների տեսքով։ Եվրոպական Սարսափ գեղարվեստական գրականությունը հիմնված է Հին Հույների ու Հին Հռոմեացիների գրականության վրա։ Տասնիններորդ դարի ճանաչված Ֆրենկենշտեյնի մասին վեպի վրա մեծ ազդեցություն է ունեցել Հիպոլիտուսի մասին պատմությունը, որտեղ Ասկլեպիուսը վերակենդանացնում է նրան մահից հետո։ [3] Եվրոպական Սարսափ գեղարվեստական գրականությունը հիմնված է Հին Հույների ու Հին Հռոմեացիների գրականության վրա։ Տասնիններորդ դարի ճանաչված Ֆրենկենշտեյնի մասին վեպի վրա մեծ ազդեցություն է ունեցել Հիպոլիտուսի մասին պատմությունը, որտեղ Ասկլեպիուսը վերակենդանացնում է նրան մահից հետո։ Եվրիպիդեսը գրել է պիեսներ՝ հիմնված այդ պատմության վրա, «Հիպոլիտոս Կալիպտոմենոս եւ Հիպոլիտուս»։[4] Պլուտարքոսի «Ազնվական բրիտանացիների ու հռոմեացիների կյանքը» ։ Սայմոնը նկարագրում է մարդասպան Դեյմոնի ոգին, ով նույնպես սպանվել էր Չադեոնեայի բաղնիքում ։[5]

Պլինյե Կրտսերը պատմում է Աթենոդորոս Կանանիտեսի մասին հեքիաթը, ով ոգեբնակ տուն է գնել Աթենքում։ Աթենոդորոսը կասկածում էր, քանի որ տունը էժան էր։ Փիլիսոփայության վերաբերյալ գիրք գրելիս նրան այցելել էր շղթաներով կապված ուրվական։ Պատկերը անհետացավ բակում, հաջորդ օրը ոստիկանության դատական ներկայացուցիչները փորեցին բակը և գտան անանուն գերեզման ։[6]

Սարսափը Մ․Թ․ 1000 թ․-ից հետո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շատ հավանական է, որ վամպիրուհու մոտիվը  գալիս է իրական կյանքից՝ ազնվական կին ու մարդասպան Էլիզաբեթ Բաթորիից, որն էլ նպաստել է  տասնութերորդ դարում սարսափ գեղարվեստական գրականության ի հայտ գալուն , ինչպես օրինակ Լազլո Տուրոզցու «Ողբերգական պատմություն» գիրքը (1729 թ.)։


Եկեղեցու կողմից սատանայական մեղադրանքի ամենավաղ արձանագրությունը գրանցվել է Տուլունսում մ.թ.․ 1022 թ․ ֊ին ընդդեմ մի քանի հոգեւորականների։ [7] Գայլամարդու պատմությունները հայտնի էին միջնադարյան ֆրանսիական գրականության մեջ։ Մարի դե Ֆրանսի տասներկու պոեմներից մեկը՝ «Բիսկլավրեթ»-ը, մարդագայլի մասին պատմվածք է։ Իշխանուհի Յոլանդը հանձնարարում է գրել մարդագայլի մասին պատմվածք «Վիլյամ Պալերմո» վերնագրով։ Անանուն գրողները շարադրել են  մարդագայլի մասին երկու պատմություն՝ «Բիկլառել» եւ «Մելիոն»:

Սարսափ ժանրի բազմաթիվ գործեր նախատիպ ունեն տասնհինգերորդ դարի դաժան անձնավորություններից ոմանց։ Դրակուլայի հետքերը կարող են տանել դեպի Վալացիայի Վլադ III Արքայազն, ում առասպելական պատերազմական ոճիրները հրատարակվել են գերմանական բրոշյուրներով ։ Այդպիսի մի բրոշյուր 1499 թ. հրատարակվեց    Մարկուս Այրերի կողմից, որը առավել հայտնի է իր փայտե պատկերների համար ։[8] Ժիլ  Դե Րեյի առասպելական սերիալային սպանդը համարում են «Կապույտ մորուք»-ի ներշնչման աղբյուր։ [9] Շատ հավանական է, որ վամպիրուհու մոտիվը  գալիս է իրական կյանքից՝ ազնվական կին ու մարդասպան Էլիզաբեթ Բաթորիից, որն էլ նպաստել է  տասնութերորդ դարում սարսափ գեղարվեստական գրականության ի հայտ գալուն , ինչպես օրինակ Լազլո Տուրոզցու «Ողբերգական պատմություն» գիրքը (1729 թ.)։ [10]

Գոթական սարսափը 19-րդ դարում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հորիզ Վոլփոլը գրել է առաջին գոթական վեպը, "Օրանտանոյի ամրոցը "(1764 թ.), Նախաձեռնելով նոր գրական ժանր[11]

18-րդ դարում սկսվեց Ռոմանտիցիզմ ու Գոթական սարսափ ժանրերի աստիճանաբար զարգացումը։ Այն հղվում էր ուշ միջնադարի գրավոր ու նյութական ժառանգությանը՝  գտնելով իր ձեւը Հորաս Ուոլփոլի ազդեցիկ ու հակասական «Օտրանտո դղյակը» վեպում 1764 թ․-ին ։ Իրականում, առաջին տպագրությունը հրատարակվել է  որպես  իտալական միջնադարյան վեպ, որը բացահայտվել ու վերահրատարակվել է անհայտ թարգմանչի կողմից ։ [11] Երբ բացահայտվեց, որ  ժամանակակից գործ է, շատերը այն համարեցին  ժամանակավրեպ, ռեակցիոն կամ ուղղակի անճաշակ,բայց դա անմիջապես դարձավ հանրահայտ։ [11] OՕտրանտոն ոգեշնչման աղբյուր  է եղել Ուիլիամ Բեքֆորդի «Վատեկ» (1786), «Սիցիլյան Ռոմանտիկա» (1790), «Ուդոլֆոյի առեղծվածները» (1794), Աննա Ռադկլիֆի «Իտալիացին» (1796) եւ Մեթյու Լյուիսի «Վանականը» (1797) վեպերի համար։[11] Այս դարաշրջանի   սարսափ  գրականություն զգալի  մասը գրվել է կանանց կողմից ու վաճառվել է հենց կանանց լսարանին, իսկ վեպերի տիպիկ սցենարը՝  հնարամիտ կին, որ  փակված է մռայլ ամրոցում։  

Սարսափը 19-րդ դարում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մերի Շելլին Ռիչարդ Ռոթվելի կողմից (1840-41)
A photograph of Edgar Allan Poe
Էդգար Ալլան Պո

Գոթական ավանդույթները ծաղկում ապրեցին մի ժանրում, որը ժամանակակից ընթերցողները այսօր անվանում են 19-րդ դարի սարսափ գրականություն ։ Ազդեցիկ գործերն ու կերպարները, որ շարունակում են երևան գալ այսօրվա ֆիլմերի ու գեղարվեստական գրականության մեջ, սկիզբ են առել  հետեւյալ գործերից՝ Գրիմ Եղբայրների «Հենզել ու Գրետել» (1812), Մերի Շելլիի «Ֆրանկենշթեյն» (1818), Վաշինգտոն Իրվինգի «Քնկոտ խոռոչի լեգենդը» (1820), Ջեյն Լուդոնի «Մայրը!: Կամ քսաներկուերորդ դարի հեքիաթը» (1827), Վիկտոր Հյուգոյի «Փարիզի Աստվածամոր տաճարը» (1831), Թոմաս Փեքեթ Փրեսթի « Վարնի վամպիրը» (1847), Նաթանիել Հոթթորնի «Կարմիր նամակը» (1850), Էդգար Ալլան Պոյի գործերը, Շերիդան Լե Ֆանուի գործերը, Ռոբերտ Լուի Սթիվենսոնի « Դոկտոր Ջեկիլլ ու Պարոն Հայդի տարօրինակ գործը» (1886),Օսկար Ուայլդի «Դորիան Գրեյի դիմանկարը» (1890), Հ․Գ․ Ուելսի «Անտեսանելի մարդը» (1897), եւ Բրամ Սթոքերի «Դրակուլա» (1897)։ Այս գործերից յուրաքանչյուրը ստեղծել է սարսափի  հավերժական  պատկերներ, որ հետագայում դրանց վերակերպվորումները հայտնվում են գրքի էջերում, բեմին եւ էկրանին։  [12]

Սարսափը 20-րդ դարում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

20-րդ դարասկզբին էժան պարբերականների տարածումը  հանգեցրեց սարսափ  գրականության բումի ։ Օրինակ, Գաստոն Լեռուն թերթոն վեպի տեսքով հրատարակեց իր «Օպերայի ուրվականը» վեպը մինչեւ դրա ամբողջական հրատարակումը 1910 թ․֊ին։ Գրողներից մեկը, որ մասնագիտացել էր սարսափ գեղարվեստական գրականության մեջ էժան պարբերականների համար, օրինակ՝ «Բոլոր պատմությունները ամսագիրը», Թոդ Րոբբինսն էր, ում գրականությունը հենված էր  խելագարության ու դաժանության թեմաների վրա։[13][14] Ավելի ուշ, հատուկ սարսափ գրողների համար ի հայտ եկան մասնագիտացված հրատարակություններ, որոնցից նշանավոր են «Տարօրինակ պատմություններ»-ն [15] ու «Անծանոթ աշխարհներ»֊ը։ [16]

20-րդ դարի  սարսափ ժանրի ազդեցիկ գրողները հայտնվեցին այդ ասպարեզում։ Մասնավորապես հարգարժան սարսափ ժանրի գրող Հ․ Պ․ Լավքրաֆթը եւ իր հանդուրժող Քթուլու Միթոսը նախաձեռնել է տիեզերական սարսափ ժանրը, եւ Մ․ Ր․ Ջեյմսը ճանաչված է ուրվականի պատմությունը վերակենդանացնելու համար այդ դարաշրջանում։ [փա՞ստ]

Սերիական մարդասպանը դարձել էր կրկնվող թեմա։ Դեղին լրագրողությունն ու սենսացիոնիզմը շատ մարդասպանների, օրինակ՝ վայրագ Ջեքը, եւ ավելի քիչ՝Քարլ Պանզրամը, Ֆրից Հարմանը, Ալբերթ Ֆիշը, բոլորը շարունակել են այս երեւույթը։ Միտումը շարունակվել է պատերազմից հետո, մասամբ թարմացվել է Էդ Գեյնի կատարած սպանություններից հետո։ 1959 թ․֊ին, Ռոբերտ Բլոխը, սպանություններով

ոգեշնչված գրել է “Խենթ”֊ ը։ 1969 թ․֊ ին Մանսոնների ընտանիքի կողմից կատարված սպանությունները 1970 ֊ ականներին ազդել է սլեշեր թեմայի վրա գեղարվեստական գրականության մեջ։ 1981 թ․֊ ին Թոմաս Հարրիսը գրել է “Կարմիր վիշապ”֊ը ՝ ներկայացնելով Բժիշկ Հանիբալ Լեքթերին։ 1988 թ․֊ին վեպի շարունակությունը ՝ “Գառների լռությունը”, տպագրվեց։  

Վաղ կինոնկարը ոգեշնչված էր սարսափ գրականության շատ տեսանկյուններով եւ ստեղծել էր սարսափ ֆիլմերի ուժեղ ավանդույթներ եւ ենթաժանրեր ,որոնք շարունակվում են մինչ օրս։ Մինչեւ բռնության ու արյան գրաֆիկական պատկերների ցուցադրումը էկրաններին , հիմնականում կապված 1960- ականների ու 1970֊ ականների սլեշեր ու սփլեթթեր ֆիլմերի ու կոմիքս գրքերի հետ, օրինակ՝ ԶԿ Կոմիքսի կողմից պտագրվածները ( հատկապես “Գաղտնի հեքիաթներ”֊ը) , 1950֊ ականներին բավարարեց կարդացողների փնտրտուքները սարսափ նկարների համար, որոնք արծաթե էկրանը չէր կարող ապահովել ։[17] Այս պատկերները հակասական էին դարձնում կոմիքսները, եւ արդյունքում նրանք հաճախակի մտահոգվում էին։  [18][19]

Ժամանակակից զոմբիի հեքիաթը , գործ ունենալով կենդանի մեռածների հետ, ովքեր վերադառնում են աշխատանքի, ընդգրկելով Հ․ Պ․ Լավքրաֆթի “Սառը օդ”֊ ը (1925) , “Պահոցում” (1926), ու “Օտարականը” (1926), ու Դենիս Ուիթլիի “Տարօրինակ տարաձայնություն”֊ը(1941) ։ Ռիչարդ Մաթենսոնի “Ես լեգենդ եմ” (1954) վեպը ազդել է մի ամբողջ հանելուկային զոմբի գեղարվեստական գրականության վրա խորհրդանշելով Ջորջ Ա․ Ռոմեոյի ֆիլմերը։

20-րդ դարավերջի սարսափ գրողներից լավագույններից մեկը Սթիվեն Քինգն է, հայտնի իր “Քարրի”, “Շողացողը” , “Դա” , “Խայտառակություն” եւ տասնյակ ուրիշ վեպերի եւ մոտ 200 կարճ պատմվածքների համար ։ [20][21][22] 1970- ականների սկզբին Քինգի պատմությունները գրավել են մեծ լսարաններ, ինչի համար նրան Միացյալ Նահանգների ազգային գրադարանը մրցանակ է շնորհել 2003 թ․֊ին ։[23] Այդ ժամանակաշրջանի ուրիշ հայտնի սարսափ ժանրի հեղինակներ են Անն Ռայսը, Բրիան Լումլին, Ջեյմս Հերբերտը, Դին Կունզը, Քլիվ Բարքերը,[24] Ռամսի Քեմփբելն [25] ու Պիտեր Շտրաուբը։

Հետհազարամյակի սարսափ գեղարվեստական գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արդի ժամանակների լավագույն վաճառք ունեցող գրքերի շարքը կապված է սարսափ գեղարվեստական գրականության հետ, օրինակ՝ Քերրի Վոյունի (2005 թվականից սկսած) “Մարդագայլ գեղարվեստական գրականություն քաղաքային ֆանտազիա Քիթի Նորվիլ” գրքերը։ Սարսափի  էլեմենտները շարունակվում են ընդլայնվել ժանրից դուրս։ Դեն Սիմմանսի 2007 թվականի “Ահաբեկչություն” վեպի ավելի ավանդական պատմական սարսափի այլընտրանքային պատմությունը դրված է գրախանութների պահարաններում ՝ խառնուրդ ժանրերի կողքին, ինչպիսիք են, օրինակ՝ “Հպարտություն եւ նախապաշարմունք եւ զոմբիներ” (2009), եւ պատմական ֆանտազիա ու սարսափ կոմիքսներ “Հելբլեյզեր” ֊ի (1993 թվականից սկսած) ու Մայք Միգնոլայի “Հելբոյ” (1993 թվականից սկսած) նման։ Սարսափը նաեւ ծառայում է որպես ավելի բարդ ժամանակակից գործերի կենտրոնական ժանրերից մեկը, օրինակ՝ Գրքի ազգային մրցանակաբաշխության հազթող Մարկ Զ․ Դանիելյովսկու “Տերեւների տունը” (2000) ։ Դեռահասների համար շատ սարսափ ժանրի վեպեր կան, Ռիք Յանսիի “Մոնստրյոմոլոգը” (2009) ։ Ինչպես նաեւ շատ ֆիլմեր, հիմնականում անիմացիոն ֆիլմերը, օգտագործում են սարսափ գեղագիտություն ։ Այս գործերը հավաքականորեն կարելի է անվանել «մանկական սարսափ» ։ [26] Սակայն անհայտ է թե ինչի համար են երեխաները վայելում այդ ֆիլմերը (քանի որ հակահամաճարակային է թվում), տեսականորեն ցույց է տրվել որ անճոռնի հրեշներն են հրապուրում երեխաներին։[26] Ի հավելում սրան, սարսափ հեռուստատեսային ծրագրերի ու ֆիլմերի ներքինացված ազդեցությունը երեխաների վրա ուսումնասիրված է, հատկապես համեմատելով նմանատիպ բռնության թեմայով հեռուստատեսության ու ֆիլմերի ազդեցությունը երիտասարդների վրա։ Որքան քիչ հետազոտություն կա, որ ձգտում է անհամատեղելի լինել լրատվամիջոցների թողած ազդեցության հետ ։ .[27]

Բնութագրերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սարսափ ժանրի մի հատկանշական գիծը այն է, որ այն առաջացնում է հուզական, հոգեբանական կամ ֆիզիկական արձագանքներ ընթերցողների մոտ, որոնք ստիպում են նրանց արձագանքել վախով։ Հ․Պ Լավքրաֆթի ամենահայտնի մեջբերումներից մեկը ժանրի մասին սա է ՝ «Մարդ էակի մենահին ու ամենաուժեղ էմոցիան վախն է, եւ մենահին ու ամենաուժեղ վախը անհայտի վախն է»։ Վերցված իր ազդեղիկ “Գերբնական սարսափը գրականության մեջ” էսսեի առաջին տողից ։ Իր “Ատելութնան էլեմենտները” էսսեում, Էլիզաբեթ Բարետտը արտահայտում է Ժամանակակից աշխարհում որոշ սարսափ պատմությունների անհրաժեշտության մասին։ [28]

Էվոլյուցիոն ժառանգության նախկին «Կռվիր կամ փախի՛ր» ռեակցիան ժամանակին ամեն մարդու կյանքում մեծ դեր էր խաղում։ Մեր նախնիները ապրել եւ մահացել են դրանից։

Պատերազմը, հանցագործությունը եւ սոցիալական բռնության այլ ձեւերը եկան քաղաքակրթություն եւ մարդիկ սկսեցին թալանել միմյանց, բայց ամեն օր արօրյա կյանքը հանդարտվում

էր։Մենք սկսեցինք անհանգստանալ, զգալ ինչ որ բանի պակաս՝ եզրում ապրելու հուզմունքը, որսորդի եւ որսի միջեւ լարվածությունը: Այսպիսով, մենք պատմեցինք միմյանց

պատմություններ երկար, մռայլ գիշերներում․․․ Երբ կրակները սկսում էին հանգել, մենք հնարավորինս փորձում էինք վախեցնել միմյանց։ Ադրենալինը հաճելի է զգալ։  Մեր սրտերը խփում

են, մեր շունչը արագանում է, եւ մենք կարող ենք մեզ պատկերացնել եզրագծում:  Այնուամենայնիվ, մենք նաեւ գնահատում ենք սարսափի խորը հասկացողությունը: Հաճախ

պատմությունը մտադրված է զարմացնել ու զզվանք առաջացնել, բայց ամենալավ սարսափը մտադրված է ազատել մեզ մեր վանդակներից եւ շեղել մեզ մեր ինքնագոհությունից։ Դա

ստիպում է մեզ մտածել, ստիպում է մեզ հանդիպել այն մտքերի հետ, որոնք մենք կուզեինք անտեսել, եւ մարտահրավեր է նետում բոլոր տեսակի նախասիրությունների վերաբերյալ։

Սարսափը մեզ հիշեցնում է, որ աշխարհը ոչ միշտ է ապահով ինչպես թվում է, ինչը մարզում է մեր մտային մկանները եւ հիշեցնում ձեռէի տակ փոքրիկ առողջ զգուշություն ունենալու

մասին։


Ինչպես մարդն է ամերիկյան ատրակցիոն նստելիս փնտրում վերահսկվող սենսացիա, այնպես էլ այս դարաշրջանի կարդացողները փնտրում են սարսափի , ահաբեկչության զգացողություններ հուզմունքի զգացողություններ զգալու համար։ Սակայն Բարետտը  ավելացնում է, որ սարսափ ժանրի գեղարվեստական գրականությունը մեկն է այն փոքր միջավայրերից, որտեղ ընթերցողները փնտրում են այն արվեստի ձեւը, որը ստիպում է իրենց հանդիպել այն մտքերի հետ, որոնք նրանք «կուզեին անտեսել, եւ մարտահրավեր է նետում բոլոր տեսակի նախասիրությունների վերաբերյալ։»։

Կարելի է տեսնել գաղափարների երես առ երես հանդիպումը, որ ընթերցողներն ու հերոսները «կուզեին անտեսել» գրականության ողջ ընթացքում հայտնի պահերին , ինչպիսիք են Համլետի երաժշտությունը Յորիկի գանգի մասին, նրա թողած մարդկության մահացության հետեւանքների մասին, եւ այդ սարսափելի վերջը, որ մարմինները անխուսափելի գալիս են ։ Սարսափ գեղարվեստական գրականության մեջ, սարսափի հետ երես առ երես հանդիպումը հաճախ մետաֆոր է հեղինակի ներկա սերնդի հետ խնդիրներ ունենալու համար։  

Կան շատ տեսություններ թե ինչու են մարդիկ վայելում վախի զգացումը։ Օրինակ՝ մարդիկ ովքեր սիրում են սարսափ ժանրի ֆիլմեր, ավելի հավանական է որ առավել ազատ են փորձ ձեռք բերելու հարցում , բնավորության գիծ, որը կապված է ինտելեկտի ու երեւակայության հետ։  [29]

Ստեֆանի Դեմետակոպուլոսը նկարագրում է սարսափի գրականության կանոնի չափանիշներից մեկի ընդհանուր մեկնաբանումը ։ «Թինա Բրուսսարդ» ֊ը "Դրակուլա”- ի նկարագրված մատենագիտության է կասկածի տակ է դնում Դեմետակոպուլոսի թեզը՝ [30]

Այս գիտական ամսագրի հոդվածը ուսումնասիրում է սեքսուալություն Դրակուլայում , ներառյալ սեռականության հնչերանգությունը տիպիկ ագրեսիվ տղամարդկանց եւ կանանց

սեքսուալության մեջ, որը կամ մաքուր կնոջ արտացոլումն է կամ սեռականորեն ագրեսիվ կին վամպիրի : Դեմետակոպուլոսը  առաջարկում է Դրակուլան որպես 

վիկտորիանական հասարակության համար ելք, որը խախտում է սեռական նորմերը սիմվոլիկ խմբային ոգեշնչմամբ, տղամարդկանց սեռական ագրեսիվ կանանց ցանկանալու

նախընտրությամբ , մայրության մերժումով եւ այլն: Նա շեշտում է այն ուղիները, որոնցով կանայք հատում են գենդերային սահմանները` մարմնավորելով առնական

հատկանիշները , օրինակ՝  մտավոր կարողությունը ։

Հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Cuddon, J.A. (1984). «Introduction». The Penguin Book of Horror Stories. Harmondsworth: Penguin. էջ 11. ISBN 0-14-006799-X.
  2. ↑ Rosemary Jackson (1981). Fantasy: The Literature of Subversion. London: Methuen. էջեր 53–5, 68–9.
  3. ↑ Though the sub-title of Frankenstein references the titan Prometheus, none of the ancient myths about him is itself a horror tale.
  4. ↑ *Edward P. Coleridge, 1891, prose: full text Արխիվացված 12 Ապրիլ 2006 Wayback Machine
  5. ↑ *John Dryden, 1683: full text
  6. ↑ Pliny the Younger (1909–14). "LXXXIII. To Sura". In Charles W. Eliot. Letters, by Pliny the Younger; translated by William Melmoth; revised by F. C. T. Bosanquet. The Harvard Classics. 9. New York: P.F. Collier & Son.
  7. ↑ Van Luijk, Ruben (2016). Children of Lucifer: The Origins of Modern Religious Satanism. Oxford: Oxford University Press.
  8. ↑ Raymond T. McNally and Radu R. Florescu (1972). "In Search of Dracula." Houghton Milton. Pages 8–9."
  9. ↑ Kiernan, Dr. Jas. G. "Sexual Perversion, and the Whitechapel Murders." The Medical Standard: IV.5. G. P. Engelhard and Company: Chicago.
  10. ↑ in Ungaria suis cum regibus compendia data, Typis Academicis Soc. Jesu per Fridericum Gall. Anno MCCCXXIX. Mense Sepembri Die 8. p 188-193, quoted by Farin
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 "The Castle of Otranto: The creepy tale that launched gothic fiction". BBC. Retrieved 15 July 2017
  12. ↑ Christopher Frayling (1996). Nightmare: The Birth of Horror. London: BBC Books.
  13. ↑ Brian Stableford, "Robbins, Tod", in David Pringle, ed., St. James Guide to Horror, Ghost & Gothic Writers (London: St. James Press, 1998) 1558622063 (pp. 480–1).
  14. ↑ Lee Server. Encyclopedia of Pulp Fiction Writers. New York: Facts On File, 2002. 978-0-8160-4578-5 (pp. 223–224).
  15. ↑ Robert Weinberg, "Weird Tales" in M.B Tymn and Mike Ashley, Science Fiction, Fantasy, and Weird Fiction Magazines. Westport, CT: Greenwood, 1985.0-313-21221-X (pp. 727–736).
  16. ↑ "Unknown". in: M.B. Tymn and Mike Ashley, Science Fiction, Fantasy, and Weird Fiction Magazines. Westport: Greenwood, 1985. pp.694-698. 0-313-21221-X
  17. ↑ Hutchings, Peter (2008). The A to Z of Horror Cinema. The A to Z Guide Series. Vol. 100. Lanham, MD: The Scarecrow Press, Inc. էջ 72. ISBN 978-0-8108-6887-8. Վերցված է 29 October 2015-ին.
  18. ↑ Collins, Max Allan (February 28, 2013). "11 Most Controversial Comic Books". HuffPost. Retrieved February 5, 2019.
  19. ↑ Hansen, Kelli (October 1, 2012). "Banned Books Week: Comics and Controversy". University of Missouri. Retrieved February 5, 2019.
  20. ↑ Barone, Matt (November 8, 2011). "The 25 Best Stephen King Stories". Complex. Retrieved February 5, 2019.
  21. ↑ Jackson, Dan (February 18, 2016). "A Beginner's Guide to Stephen King Books". Thrillist. Retrieved February 5, 2019.
  22. ↑ Richard Bleiler, "Stephen King" in: Bleiler, Ed. Supernatural Fiction Writers: Contemporary Fantasy and Horror. New York: Thomson/Gale, 2003, 9780684312507. (pp. 525-540).
  23. ↑ Hillel Italie (18 September 2003). «Stephen King receives honorary National Book Award». Ellensburg Daily Record. Վերցված է 12 September 2010-ին. «Stephen King, brand-name writer, master of the horror story and e-book pioneer, has received an unexpected literary honor: a National Book Award for lifetime achievement.»
  24. ↑ K.A. Laity "Clive Barker" in Richard Bleiler, ed. Supernatural Fiction Writers: Contemporary Fantasy and Horror. New York: Thomson/Gale, 2003. 9780684312507 (pp. 61–70).
  25. ↑ K.A. Laity, "Ramsey Campbell", in Richard Bleiler, ed. Supernatural Fiction Writers: Contemporary Fantasy and Horror. New York: Thomson/Gale, 2003. 9780684312507 (pp. 177–188.)
  26. ↑ 26,0 26,1 Lester, Catherine (Fall 2016). «The Children's Horror Film». Velvet Light Trap: A Critical Journal of Film & Television (78): 22–37. doi:10.7560/VLT7803.
  27. ↑ Pearce, Laura J.; Field, Andy P. (2016). «The Impact of "Scary" TV and Film on Children's Internalizing Emotions: A Meta-Analysis». Human Communication Research (անգլերեն). 42 (1): 98–121. doi:10.1111/hcre.12069. ISSN 1468-2958.
  28. ↑ «Golden Proverbs». Վերցված է 15 December 2012-ին.
  29. ↑ «ScienceDirect». www.sciencedirect.com. Վերցված է 2019-05-03-ին.
  30. ↑ Stephanie Demetrakopoulos (Autumn 1977). «Feminism, Sex Role Exchanges, and Other Subliminal Fantasies in Bram Stoker's "Dracula"». Frontiers: A Journal of Women Studies. University of Nebraska Press. 2 (3): 104–113. JSTOR 3346355.

Հետագա ընթերցանության նյութեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հավելյալ հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կաղապար:Library resources box

Վիքիդարանի պատկերանիշը
Վիքիդարանի պատկերանիշը
Վիքիդարանում կան նյութեր այս թեմայով՝
Margarita Zargaryan/Ավազարկղ
Վիքիճամփորդն ունի Margarita Zargaryan/Ավազարկղին առնչվող զբոսաշրջային տեղեկատվություն։
Վիիքպահեստ

Կաղապար:Speculative fiction all Կաղապար:Horror fiction Կաղապար:Fiction writing

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Margarita_Zargaryan/Ավազարկղ&oldid=6337155» էջից