Կլոդ Լորեն
Կլոդ Լորեն ֆր.՝ Claude Gellée | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | 1600[1][2][3][…] |
| Ծննդավայր | Շաման, Լոթարինգիա, Լոթարինգիա |
| Վախճանվել է | նոյեմբերի 23, 1682[1][4][5][…] |
| Մահվան վայր | Հռոմ, Պապական մարզ[6] |
| Քաղաքացիություն |  Լոթարինգիա |
| Մասնագիտություն | նկարիչ |
| Ոճ | կլասիցիզմ |
| Ժանր | բնանկար |
| Ուշագրավ աշխատանքներ | Ֆետե գյուղը, Seaport with the Embarkation of Saint Ursula?, Մովսեսին գտնելու տեսարանը, Ծովի նավահանգիստը մայրամուտին և Liber Veritatis? |
| Ուսուցիչ | Ագոստինո Տասսի, Գոֆրեդո Ուոլս և Claude Deruet? |
| Ներշնչվել է | Անիբալե Կարաչի և Դոմենիկինո |
| Ազգականներ | Ժան Դոմինիկ |
ստորագրություն | |
| Claude Lorrain Վիքիպահեստում | |
Կլոդ Լորեն (ֆր.՝ Claude Lorrain, Claude Gellée, Claude Le Lorrain, 1600[1][2][3][…], Շաման, Լոթարինգիա, Լոթարինգիա - նոյեմբերի 23, 1682[1][4][5][…], Հռոմ, Պապական մարզ[6]), Բարոկկո ժամանակաշրջանի ֆրանսիացի գեղանկարիչ։ Իր ռոմանտիկական-լիրիկական գեղանկարչությամբ բնանկարի ասպարեզում նախանշել է կլասիցիզմը։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կլոդ Լորենը ծնվել է 1600 թվականին, այդ ժամանակաշրջանում անկախ Լոթարինգիայի (Lorrain) դքսությունում, գյուղացու ընտանիքում: Շուտ է որբացել: Նկարչության նախնական գիտելիքները ստացել է Ֆրայբուրգ իմ Բրայսգաուում փայտի վրա հմուտ փորագրող իր ավագ եղբորից: 1613-1614 թվականներին իր հարազատներից մեկի հետ մեկնել է Իտալիա: Ծառայելով բնանկարիչ Ագոստինո Տասսիի տանը` սովորել է գեղանկարչական որոշ տեխնիկական հնարքներ և հմտություններ: 1617-1621 թվականներին Լորենն ապրել է Նեապոլում, Գոտֆրիդ Ուելսի մոտ ուսումնասիրել է հեռանկարչություն և ճարտարապետություն և բարելավել է բնանկարչությունը՝ Հռոմում գտնվող Պաուլ Բրիլի ուսանողներից Ագոստինո Տասիի ղեկավարությամբ, որտեղ դրանից հետո Լորենն անցկացրել է իր ողջ կյանքը, բացառությամբ երկու տարիների (1625-1627), երբ Լորենը վերադարձել է հայրենիք և բնակվել Նանսիում: Այստեղ նա գեղազարդարել է եկեղեցու կամարը և նկարել ճարտարապետական հիմնապաստառներ Լոթարինգիայի դուքսի պալատական նկարիչ Կլոդ Դերյուեի պատվերով աշխատանքներում:
1627 թվականին Լորենը կրկին մեկնել է Իտալիա և հաստատվել Հռոմում, որտեղ էլ ապրել է մինչև իր մահը (1627-1682): Սկզբնական շրջանում նա պատվերով կատարել է դեկորատիվ աշխատանքներ, այսպես կոչված «բնանկարային որմնանկարներ», բայց հետագայում նրան հաջողվել է դառնալ պրոֆեսիոնալ «բնանկարիչ» և կենտրոնանալ հաստոցային աշխատանքների վրա: Ստեղծել է օֆորտային աշխատանքներ, սակայն 1642 թվականին թողել է փորագրությունը՝ վերջապես ընտրելով նկարչությունը:
1637 թվականին Վատիկանում Ֆրանսիայի դեսպանը Լորենից գնել է երկու նկար, որոնք այժմ գտնվում են Լուվրում՝ «Հռոմեական ֆորումի տեսարան» և «Նավահանգիստ Կապիտոլիումի հետ»:
1639 թվականին Իսպանիայի թագավոր Ֆիլիպ IV-ը Լորենին պատվիրել է յոթ աշխատանք (որոնք ներկայումս գտնվում են Պրադո թանգարանում), դրանցից երկուսը ճգնավորներով բնանկարներ են: Մյուս պատվիրատուների թվում են եղել Հռոմի պապ Ուրբան VIII-ը (4 աշխատանք), կարդինալ Բենտիվոլիոն, իշխան Կոլոննան:
1634 թվականից Լորենը հանդիսացել է Սուրբ Ղուկասի ակադեմիայի (Արվեստի ակադեմիա) անդամ: Ավելի ուշ՝ 1650 թվականին, նրան առաջարկել են դառնալ այդ Ակադեմիայի ռեկտոր, բայց Լորենը հրաժարվել է նման պատվից՝ նախընտրելով հանդարտ աշխատանքը:
Բարոկկոյի դարաշրջանում բնապատկերը համարվել է երկրորդական ժանր: Սակայն, Լորենը ճանաչում է ստացել և ապրել բավական բարեկեցիկ պայմաններում: Նա վարձակալել է մեծ, եռահարկ տուն Իտալիայի մայրաքաղաքի կենտրոնում՝ Իսպանիայից հրապարակից ոչ հեռու: Նրա հարևանն է եղել Նիկոլա Պուսենը, որին այցելել է 1660-ականներին:
Լորենը ամուսնացած չի եղել, բայց ունեցել է դուստր (Ագնեսը)` ծնված 1653 թվականին, որին էլ կտակել էր իր ամբողջ ունեցվածքը: Լորենը մահացել է Հռոմում, 1682 թվականին:
Ստեղծագործություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սկզբում Լորենը կտավի կամ պղնձի վրա նկարել է հովվերգական պատկերներով փոքր աշխատանքներ, ապա՝ նավահանգիստները, մայրամուտով: Ժամանակի ընթացքում դասական արվեստագետների ազդեցության ներքո նրա ստեղծագործություններն ավելի ու ավելի մասշտաբային են դարձել՝ գրական սյուժեներով (Լորենը հատուկ կրթություն չի ստացել, եղել է ինքնուս, բայց կարդացել և գրել է ֆրանսերեն ու իտալերեն): Հետագայում նկարչի աշխատանքներն ավելի ու ավելի ինտիմ բնույթ են ստացել և առանձնացել շատ նրբանկատ կառուցվածքով (հաճախ դրանք դրվագներ են եղել Վերգիլիոսի «Էնեական»-ից):
Նկարիչը մեծ հմտությամբ պատկերել է արևի լույսի խաղը օրվա տարբեր ժամերին, առավոտյան թարմությունը, կեսօրվա տապը, մթնշաղի մելամաղձոտ մթնշաղը, տաք գիշերների սառը ստվերները, հանգիստ կամ փոքր-ինչ ցնցող ջրերի փայլը, մաքուր օդի թափանցիկությունն ու թեթև մառախուղով ծածկված հեռավորությունը: Նրա աշխատանքներում կարելի է առանձնացնել երկու յուրաձևություն` գործունեության վաղ շրջանի հետ կապված գործերը նկարված են խիստ, խիտ, ջերմ գույներով, ուշ շրջանում դրանք ավելի սահուն են, սառը տոնով: Այն պատկերները, որոնցով սովորաբար աշխուժանում են նրա բնանկարները, հիմնականում վերաբերվում են ոչ թե նրա վրձնին, այլ նրա ընկերների՝ Ֆ. Լաուրի, Յա. Միլի, Ֆր. Ալեգրիի և Ն. Կոլոնբելի:
Լորենը, ի տարբերություն Պուսսենի, դուրս է եկել մետաֆիզիկական (ակադեմիական) բնապատկերից: Նրա ստեղծագործություններում լույսը միշտ կարևոր է եղել: Նա առաջինն է, ով ուսումնասիրել է արևի լույսի խնդիրը, առավոտ և երեկո, առաջինը, ով լրջորեն հետաքրքրվել է մթնոլորտով, դրա լույսի հագեցվածությամբ: Նրա ստեղծագործություններն ազդել են եվրոպական բնանկարչության, մասնավորապես, անգլիացի նկարիչ Ուիլյամ Թյորների (19-րդ դարի սկիզբ) ստեղծագործությունների զարգացման վրա:
Վերջին տասնամյակների ընթացքում (1660-1680) Լորենը ավելի դանդաղ է աշխատել, բայց միշտ հաջողությամբ: Այդ ժամանակահատվածին է վերաբերվում «Օրվա ժամանակները» շարքը: Հետագա աշխատանքներում Լորենը ինքն է նկարել պատկերները, դրանք տեղադել մտացածին շենքերում, թեմատիկորեն դրանք հռոմեացի բանաստեղծների, հատկապես Օվիդիուսիի և Վիրգիլիոսի ստեղծագործությունների պարզ մեկնաբանություններն են` «Դելոսի ափի տեսարանը Էնեասի հետ» (1672, Ազգային պատկերասրահ, Լոնդոն), «Պառնաս» (Գեղարվեստի թանգարան (Բոստոն)):
Լորենի վերջին աշխատանքը՝ «Ասկանիան, Սլվինի եղնիկներին որսալիս» (Էշմոլի թանգարան, Օքսֆորդ), ավարտվել է նկարչի մահվան տարում և համարվում է իսկական գլուխգործոց:
Կամ իր ստեղծագործությունների մասին հուշերը պահելու ցանկությունից, կամ նպատակ ունենալով փաստաթղթեր ստեղծել իր ստեղծագործությունները գողացած և նկարելու ոճը կեղծած բազմաթիվ սպեկուլյանտներին բացահայտելու համար, Լորենը բնանկարների մեծ մասը ուրվագծել է գրիչով նկարված բննկարներով և կազմել դրանց էսքիզների հավաքածուն՝ «Liber veritatis» («Ճշմարտության գիրք») վերնագրով, (200 գծանկար, որոնք գտնվում էին Անգլիայի Դևոնշիր նահանգի դուքսի մոտ): Հետագայում այդ ժողովածուն 1774 թվին լույս է տեսել Ռիչարդ Իրլոմի ֆաքսիմիլային փորագրություններում:
Լորրենը գերազանց տիրապետել է փորագրման ասեղին և 1630-1662 թվականներին իր նկարներից կատարեց 46 փորագրություն: Լորրենի նկարները կարելի է գտնել Եվրոպայի գրեթե բոլոր խոշոր պատկերասրահներում: Հատկապես դրանք շատ են Անգլիայի պետական և մասնավոր հավաքածուներում, Լուվրում, Հռոմում գտնվող Պալացցո Դորիայում, Մյունխենի պինակոտեկում, Դրեզդենի պատկերասրահում և Սանկտ Պետերբուրգի Էրմիտաժում. վերջինս պարունակում է 12 նկար, այդ թվում՝ «Օրվա չորս ժամանակը», գուցե նկարչի բոլոր աշխատանքներից ամենաուշագրավը:
Յոհան Վոլֆգանգ ֆոն Գյոթեն իր քարտուղար Յոհան Պետեր Էքերմանի հետ նկարչի ստեղծագործության մասին զրույցի ժամանակ նշել է.
|
Այստեղ ձեր առջև կատարյալ մարդ է: Նա ունակ էր ոչ միայն մտածել, այլև ընկալել գեղեցիկը, բայց նրա հոգու մեջ ամեն անգամ ծնվում էր մի իրական աշխարհ, որը հազվադեպ է հանդիպում: Նրա նկարները ներծծված են բարձրագույն ճշմարտությամբ, բայց դրանցում արժանահավատություն չկա: Կլոդ Լորենը ուսումնասիրում էր և գիտեր իրական աշխարհը ամենայն մանրամասնությամբ, բայց այդ գիտելիքները նրա համար միայն միջոց էին` արտահայտելու իր հոգու գեղեցիկ աշխարհը: Իսկական իդեալականը իրական միջոցներն այնպես օգտագործելու կարողությունն է, որ նկարչի պատկերած ճշմարտությունը ստեղծում է իրականում գոյություն ունեցողի պատրանք: | 
|
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Հռոմեական բնապատկեր»: Նյու Յորքի Մետրոպոլիտեն արվեստի թանգարան:
«Պավել Հռոմեացու նավարկությունը», Դալիջայի պատկերասրահ, Լոնդոն:
«Նավահանգիստ»: Հին պինակոտեկ, Մյունխեն:
«Բնապատկեր», Ցինցինատիի գեղարվեստական թանգարան, ԱՄՆ
Նկարչի հուշարձանը Մյունխենում
Նկարչի հուշարձանը Նանսիում, Ռոդենի աշխատանք
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- J. Р. Voiard, Eloge historique de C. G., Нанси, 1839;
- Ch. Blanc, Histoire des peintres de toutes les écoles;
- M-me E. Pattison, Cl. Lorrain, sa vie et ses oeuvres, Париж, 1884;
- Friedlander W., Claude Lorrain, Берлин, 1921;
- Rothlisberger М., Claude Lorrain. The paintings, v. 1—2, Лондон, 1963.
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 Claude Lorrain
- ↑ 3,0 3,1 Claude Lorrain — 1960.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 RKDartists
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Nationalencyklopedin (швед.) — 1999.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Лоррен Клод // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
| ||||||||||||||||
