Էնդի Ուորհոլ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Jump to navigation Jump to search
Էնդի Ուորհոլ
անգլ.՝ Andy Warhol
Andy Warhol by Jack Mitchell.jpg
Ի ծնե Andrew Warhola
Ծնվել է օգոստոսի 6, 1928(1928-08-06)[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12]
Ծննդավայր Փիթսբուրգ, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ[1]
Վախճանվել է փետրվարի 22, 1987(1987-02-22)[1][2][4][5][6][7][8][9][10][11][12][13] (58 տարեկանում)
Մահվան վայր Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[1]
Քաղաքացիություն Flag of the United States.svg ԱՄՆ
Կրթություն Քարնեգի Մելոն համալսարան
Մասնագիտություն կինոռեժիսոր, նկարիչ, լուսանկարիչ, կինոպրոդյուսեր, քանդակագործ, վիզուալ արտիստ, օպերատոր-բեմադրիչ, սցենարիստ, ինքնակենսագիր և socialite
Ոճ Փոփ արտ
Ժանր դիմապատկեր
Ուշագրավ աշխատանքներ Campbell's Soup Cans II, Chelsea Girls, Exploding Plastic Inevitable և Marilyn Diptych
Հայր Անդրեյ Ուորհոլա
Մայր Յուլիա Ուորհոլա
Կայք warhol.org
ստորագրություն
Andy Warhol Autograph.svg
Andy Warhol Վիքիպահեստում

Էնդի Ուորհոլ (անգլ.՝ Andy Warhol, օգոստոսի 6, 1928(1928-08-06)[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12], Փիթսբուրգ, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ[1] - փետրվարի 22, 1987(1987-02-22)[1][2][4][5][6][7][8][9][10][11][12][13], Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[1]), ամերիկացի նկարիչ, պրոդյուսեր, դիզայներ, գրող, կոլեկցիոներ, պոպ-արտի առաջնորդներից և այս ուղղության ամենից ճանաչված ներկայացուցիչներից մեկը, «homo universale» գաղափարախոսության հիմնադիրը։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էնդի Ուորհոլը ծնվել է 1928 թվականի օգոստոսի 6-ին Պենսիլվանիա նահանգի Պիտսբուրգ քաղաքում Միկովայից ԱՄՆ գաղթած սլովակ Անդրեյ և Ջուլիա Ուորհոլների ընտանիքում, ընտանիքի չորրորդ երեխան էր։ Երրորդ դասարանում Ուորհոլը մի քանի ինֆեկցիոն հիվանդություն է տարել (Sydenham's chorea) և երկար ժամանակ ստիպված է եղել անցկացնել անկողնում։ Հենց այդ ժամանակ Ուորհոլը հետաքրքրվեց նկարչությամբ և սկսեց թերթերից կոլաժներ հավաքել։ Հիվանդությունից հետո նրա մոտ ձևավորվում է վախ բժիշկների հանդեպ և մելամաղձություն։ Նա 13 տարեկան էր, երբ հայրը դժբախտ պատահարից մահանում է։ 1945 թվականին ավարտում է Շենլի դպրոցը, որից հետո որոշում է ընդունվել Պիտսբուրգի համալսարան՝ արվեստի ուսուցիչ դառնալու մտադրությամբ, բայց ընդունվում է Պիտսբուրգի Կարնեգիի անվան տեխնոլոգիաների ինստիտուտի կոմերցիոն արվեստի բաժին, որն ավարտում է 1949 թվականին և տեղափոխվում Նյու Յորք, որտեղ զբաղվում է գովազդի գրաֆիկական դիզայնով, նկարում նորաձևության ամսագրերի համար։

Ստեղծագործական ուղի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուորհոլի աշխատանքները Նյու-Յորքի ցուցասրահներում ցուցադրվել են 1950-ական թվականներից։ 1952 թվականին իր առաջին անհատական ցուցահանդեսն է ունեցել Hugo պատկերասրահում, որտեղ ներկայացրեց 15 աշխատանք, որոնք ստեղծվել էին Թրուման Կոպոտեի ստեղծագործությունների հիման վրա։ Առաջին խմբակային ցուցահանդեսը ունեցել է 1955 թվականին Նյու Յորքի Ժամանակակից արվեստի թանգարանում։ 1953 թվականին լույս ընծայել իր առաջին նկարազարդ գիրքը՝ «Ա-ն այբուբենն է, սերը` վարդագույն տորթ», որը իր հաճախորդներին ու գործընկերներին նվիրեց։ 1957 թվականին հիմնում է Andy Warhol ձեռնարկությունը։

1960-ականներին Ուորհոլը ստեղծում է ամերիկյան կյանքի խորհրդանիշներով նկարներ. սկսած Campbell’s ապուրների և Կոկա-Կոլայի տուփերից մինչև Էլվիս Փրեսլիի և Մերիլին Մոնրոյի, քաղաքական առաջնորդներ Մաո Ցզե-Դունի, Վլադիմիր Լենինի դիմանկարները, որոնք հետագայում դառնում են լուսանկարչի այցեքարտը։ 1962 թվականին նա առաջին անգամ փորձարկում է մետաքսոգրաֆիան, որը նույնպես դառնում է նրա ոճի խորհրդանիշներից մեկը։ 1963 թվականին Ուորհոլը 231 East 47th Street հասցեում հիմնում է ստուդիա, որը հայտնի դարձավ որպես "Factory"։ Նրա շուրջ հավաքվեցին Նյու-Յորքի բոհեմական միջավայրի ներկայացուցիչները՝ նկարիչներ, լուսանկարիչներ, դերասաններ, երաժիշտներ և այլն[14]

Էնդի Ուորհոլի արձանը Բրատիսլավայում, Սլովակիա

1960-ականների սկզբին Ուորհոլը քայլեր է անում կինեմատոգրաֆիայի աշխարհում. թողարկվում են «Քուն» (դերասանը քնում է 5 ժամ 20 րոպե տևողությամբ), «Համբույր», «Հարուստ աղքատիկը», «Աղջիկը Չելսիից», «Միայնակ կովբոյները» և այլ ֆիլմերը։ Այդ ժամանակ Ուորհոլը թողել էր նկարչությունն ու ամբողջությամբ իրեն նվիրել էր կինոյին։ 1968-1972 թթ. Ուորհոլը ակտիվորեն աշխատում է կինոյում՝ բեմադրելով մի քանի փորձնական ֆիլմեր, որոնցում անշարժ տեսախցիկը ֆիքսում էր կյանքի հոսքը։ Արտասովոր ձևով միախառնելով մասսայական և ավանգարդ-էլիտար արվեստի սկզբունքները՝ Ուորհոլը տվեց պոստմոդեռնիստական «բաց արվեստին» հատուկ մասշտաբայնություն և դրամատիկական հզորություն։ Արդյունքում հինգ տարվա ընթացքում թողարկվում է 600 ֆիլմ[15]։

1969 թվականին Էնդի Ուորհոլը Ջերարդ Մալանգայի հետ համատեղ հիմնադրում է Interview ամսագիրը։ 1974 թվականին բեմադրում է Փոն Ֆիլիպսի «Մարդը լուսնի վրա» մյուզիքլը։ 1979 թվականին իր վաղեմի ընկեր Ստյուարտ Պիվարի հետ հիմնում են Նյու Յորքի Արվեստի ակադեմիան։

1987 թվականի փետրվարին հեռացնում են Ուորհոլը լեղապարկը և հիվանդանոցում վիրահատությունից հետ փետրվարի 22-ի գիշերը նա մահանում է սրտի կանգից։

1994 թվականին Պիտսբուրգում հիմնադրվում է Էնդի Ուորհոլի թանգարանը, որտեղ ներկայացված են պոպ-արտի խորհրդանիշի արվեստի մեծ հավաքածուն ու արխիվը։ Այն երկրի միակ թանգարանն է, որը նվիրված է մեկ անձի։

Մեջբերումներ Էնդի Ուորհոլից[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Aquote1.png Շոու-բիզնեսը նրա համար է, որ ոչ թե ցույց տաս, թե դու ինչպիսին ես, այլ թե ինչպես են քեզ պատկերացնում[16]։ Aquote2.png


Aquote1.png Մարդիկ այնքան անհետաքրքիր են դառնում, երբ հավաքվում են միասին։ Նրանց պետք է միայնակ թողնել, որպեսզի զարգանան նրանց մեջ անձնային հատկանիշները, որոնք մարդուն յուրահատուկ են դարձնում։ Aquote2.png

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • "A symposium on Pop Art". Arts Magazine, April 1963, pp. 36–45. The symposium was held in 1962, at The Museum of Modern Art, and published in this issue the following year.
  • Bockris Victor (1997)։ Warhol: The Biography։ New York: Da Capo Press։ ISBN 0-306-81272-X 
  • Celant, Germano. Andy Warhol: A Factory. Kunstmuseum Wolfsbug, 1999. 3-7757-0773-5
  • Colacello Bob (1990)։ Holy Terror: Andy Warhol Close Up։ New York: HarperCollins։ ISBN 0-06-016419-0 
  • Danto Arthur C. (2009)։ Andy Warhol։ Yale University Press։ ISBN 978-0-300-13555-8 
  • Dillenberger Jane D. (2001)։ The Religious Art of Andy Warhol։ New York: Continuum International Publishing Group։ ISBN 0-8264-1334-X 
  • Doyle, Jennifer, Jonathan Flatley, and José Esteban Muñoz, eds (1996). Pop Out: Queer Warhol. Durham: Duke University Press.
  • Foster Hal (1996)։ The Return of the Real։ An October Book, MIT Press 
  • Garrels Gary (1989)։ The Work of Andy Warhol: Discussions in Contemporary Culture, no. 3.։ Beacon NY: Dia Art Foundation 
  • Guiles Fred Lawrence (1989)։ Loner at the Ball: The Life of Andy Warhol։ New York: Bantam։ ISBN 0-593-01540-1 
  • James, James, "Andy Warhol: The Producer as Author", in Allegories of Cinema: American Film in the 1960s (1989), pp. 58–84. Princeton: Princeton University Press.
  • Koestenbaum Wayne (2003)։ Andy Warhol։ New York: Penguin։ ISBN 0-670-03000-7 
  • Krauss, Rosalind E. "Warhol's Abstract Spectacle". In Abstraction, Gesture, Ecriture: Paintings from the Daros Collection. New York: Scalo, 1999, pp. 123–33.
  • Lippard, Lucy R., Pop Art, Thames and Hudson, 1970 (1985 reprint), 0-500-20052-1
  • Livingstone Marco, Dan Cameron, Royal Academy (1992)։ Pop art: an international perspective։ New York: Rizzoli։ ISBN 0-8478-1475-0 
  • Michelson Annette (2001)։ Andy Warhol (October Files)։ Cambridge MA: The MIT Press 
  • Scherman, Tony, & David Dalton, POP: The Genius of Andy Warhol, New York, NY: HarperCollins, 2009
  • Suarez, Juan Antonio (1996). Bike Boys, Drag Queens, & Superstars: Avant-Garde, Mass Culture, and Gay Identities in the 1960s Underground Cinema. Indianapolis: Indiana University Press.
  • Watson Steven (2003)։ Factory Made: Warhol and the 1960s։ New York: Pantheon։ ISBN 0-679-42372-9։ Արխիվացված օրիգինալից-ից August 29, 2010-ին 
  • Warhol Andy (1975)։ The Philosophy of Andy Warhol: (From A to B and Back Again)։ Hardcore Brace Jovanovich։ ISBN 0-15-189050-1 
  • Warhol Andy, Pat Hackett (1980)։ POPism: The Warhol Sixties։ Hardcore Brace Jovanovich։ ISBN 0-15-173095-4 
  • Warhol Andy, Pat Hackett (1989)։ The Andy Warhol Diaries։ Warner Books 
  • Yau John (1993)։ In the Realm of Appearances: The Art of Andy Warhol։ Hopewell, NJ: Ecco Press։ ISBN 0-88001-298-6 

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 German National Library, Berlin State Library, Bavarian State Library et al. Record #118629220 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 data.bnf.fr: տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 Andy Warhol
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Benezit Dictionary of Artists — 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7, 978-0-19-989991-3
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 SNAC — 2010.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Itaú Cultural Enciclopédia Itaú Cultural — São Paulo: Itaú Cultural, 1987. — ISBN 978-85-7979-060-7
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Find A Grave — 1995. — ed. size: 165000000
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 Internet Broadway Database — 2000.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Lambiek Comiclopedia — Lambiek, 1999.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 Luminous-Lint
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 Discogs — 2000.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 RKDartists
  14. ↑ էնդի Ուորհոլ
  15. ↑ էնդի Ուորհոլ, Ֆիլմագրություն
  16. ↑ Մարդ, ով սովորական սուպերմարկետը դարձրեց պատկերասրահ: Էնդի Ուորհոլ

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Wikiquote-logo-hy.svg
Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
Էնդի Ուորհոլ հոդվածին
Commons-logo.svg
 Էնդի Ուորհոլ
էջը Վիքիպահեստում
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Էնդի_Ուորհոլ&oldid=6014495» էջից