Փիթսբուրգ
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Փիթսբուրգ | |||||
| անգլ.՝ Pittsburgh | |||||
| |||||
 | |||||
| Կոորդինատներ: 40°27′0″ հս․ լ. 80°0′0″ ամ. ե. / 40.45000° հս․. լ. 80.00000° ավ. ե. | |||||
| Երկիր |
 ԱՄՆ | ||||
| Հիմնադրված է | նոյեմբերի 27, 1758 թ. | ||||
| Մակերես | 151,116175 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 373 մետր | ||||
| Բնակչություն | 305 704 մարդ (2010)[1] | ||||
| Ժամային գոտի | հյուսիսամերիկյան ժամային գոտի | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 412, 724 և 878 | ||||
| Փոստային ինդեքսներ | 15215 | ||||
| Պաշտոնական կայք | pittsburghpa.gov | ||||
| |||||
Փիթսբուրգ (անգլ.՝ Pittsburgh), ԱՄՆ-ի Փենսիլվանիա նահանգի` մեծությամբ երկրորդ քաղաքը: Մեծ Փիթսբուրգի շրջանի (անգլ.՝ Pittsburgh Metropolitan Area) տնտեսական, մշակութային, գիտական, տրանսպորտային կենտրոնն է, ԱՄՆ-ի ամենաընդարձակ 63-րդ քաղաքը[2]: Ձևավորվելով Ալեհեյն և Մոնոնգահելա գետերի միավորման շրջանում` ժամանակակից Փիթսբուրգը ճանաչելի է իր կենտրոնով` այսպես կոչված «Ոսկե եռանկյունիով»` իր երկնաքերներով, առևտրական և գրասենյակային կենտրոններով, կամուրջներով: Քաղաքի մոտ 151 կմ² տարածքում ապրում է ավելի քան 300.000 մարդ: Քաղաքը շրջապատված է բազմաթիվ բնակավայրերով, քաղաքային տիպի ավաններով, որոնք կազմում են Ալեհեյնի շրջանը` մոտ 1.2 միլիոն բնակչությամբ: Որոշ հետազոտությունների որակավորմամբ Փիթսբուրգը մեգապոլիս է, որ տարածվում է Չիկագոյից:
Փիթսբուրգի տնտեսությունը 1980-ական թվականներին հիմնվում էր վերամշակման արդյունաբերության վրա: Ներկայումս քաղաքի տնտեսության կարևոր ճյուղեր են առողջապահությունը, կրթությունը, ֆինանասական սպասարկումը, նանոտեխնոլոգիան:
Փիթսբուրգից 55 կմ հեռավորության վրա գտնվում է Բիվեր Վեյլի ատոմային կայանը: Քաղաքում է գտնվում ԱՄՆ-ի վեց խոշորագույն կենդանաբանական այգիներից մեկը:
Բովանդակություն
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մինչ տարածքի` եվրոպացիներով բնակեցումը այս տարածքում ապրել են հնդկացիական էրի, սենեկա, սասկուեհանոկ ցեղերը և իրոկեզների այլ խմբեր: Ավելի ուշ արևելքից այստեղ են հաստատվել դելավարները[3]:
Առաջին եվրոպացիները, որ հաստատվել են այս կողմերում, եղել են ֆրանսիացիները, որոնք 18-րդ դարի սկզբին եկել էին Օնտարիոյի և Քվեբեկի շրջաններից: Ֆրանսիացիները ցանկանում էին միավորել այս հողերը Կանադայի և Լուիզիանայի` իրենց ազդեցության տակ գտնվող տարածքներին: Անգլիացի նահանգապետ Դինուիդին Ջորջ Վաշինգտոնին ուղարկում է` ֆրանսիացիներին հայտնելու իր պահանջը, այն է` դուրս բերել իրենց զորքերը: 1753-1754 թվականներին անգլիացիները կառուցում են արքայազն Գեորգի ամրությունը, սակայն ֆրանսիացիները նրանց դուրս են մղում` նույն տեղում կառուցելով իրենց ամրությունները` ֆորտ Դյուկեն անունով: 1758 թվականին Ջոն Ֆորբսը հետ է մղում ֆրանսիացիներին և ավերում ամրությունը: Դրանով էլ սկսվում է քաղաքի պատմությունը: Ֆորտը վերանվանվում է Անգլիայի վարչապետ Ուիլյամ Փիտ Ավագի անունով[4]: Շրջակայքի բնակչությունը սկսվում է կոչվել Փիթսբորո[5]:
1768 թվականին Ուիլյամ Փենի հետնորդները տարածք են ձեռք բերում ներկայիս քաղաքի տեղում, իսկ 1769 թվականին ավանը ստանում է ժամանակակից անվանումը: Քաղաքի տարածքի պատկանելության հարցը վիճարկվել է Վիրջինիա և Փենսիլվանիա նահանգների միջև մինչև 1780 թվականը:
Ամերիկյան հեղափոխությունից հետո գրանցվել է բնակչության մշտական աճ: Քաղաքի զարգացման ծրագիրը պատպաստվել է 1784 թվականին և հաստատվել Ֆիլադելֆիայի իշխանությունների կողմից:
1812 թվականին անգլիական ապրանքների ներմուծումը դադարում է, ինչը նպաստում է քաղաքի տնտեսության զարգացմանը: Արդեն 1815 թվականին քաղաքի ձեռնարկություններն արտադրում էին պողպատ, բրոնզ, արճիճ և ապակի: 1830-ական թվականներին քաղաք են թափանցում Մերտիրի հարյուրամյա մետաղամշակման գործարանում աշխատած վալիյցիները: 1840-ական թվականներին Փիթսբուրգն արդեն դարձել էր Ալեհեյնի լեռներից արևմուտք ընկած խոշորագույն քաղաքը: 1845 թվականի հրդեհը ոչնչացրեց քաղաքի հազարավոր շինություններ, բայց քաղաքը կրկին վերականգնվեց:
1875 թվականին կազմակերպվում է պողպատի արտադրություն: Էնդրյու Կարնեգին հիմնում է գործարան Բրեդոկում, որ դառնում է հարյուրամյա ընկերության (Carnegie Steel Company) մի մասը: Քաղաքի արդյունաբերության զարգացման մեջ իր հսկայական ավանդն է ունեցել Կարնեգիի ընկերության ներկայացուցիչ Հենրի Բեսեմերը, ով հայտնագործեց պողպատի արդյունաբերության կոնվերտերային եղանակը: 1901 թվականին Փիթսբուրգն արտադրում էր ԱՄՆ-ի ողջ պողպատի մեկ երրորդից ավելին: Քաղաքի բնակչությունը հասել էր կես միլիոնի: Նրանցից շատերը Արևելյան Եվրոպայից էին (Լեհաստան, Սլովակիա, Ուկրաինա, Բոհեմիա, Լիտվա, Սերբիա, Խորվաթիա):
20-րդ դարի երկրորդ կեսին քաղաքում սկսում է իրականացվել «Վերածնունդ» ծրագիրը, որի հիմնական նպատակն էր կյանքի որակի բարձրացումն ու շրջակա միջավայրի պահպանությունը: 1977 թվականին սկսում է իրականցվել «Վերածնունդ-2» նախագիծը, որն ուղղված էր քաղաքի մշակութային զարգացմանը: 1970-80-ական թվականներին հարյուրամյա պատմությամբ շատ ձեռնարկություններ փակվում են: Կրճատվող աշխատատեղերի պատճառով կրճատվում է նաև քաղաքի բնակչությունը. 2000 թվականին այն կազմում էր ընդամենը 330.000 մարդ; Քաղաքն սկսում է զարգանալ կրթության, զբոսաշրջության, բժշկության, բարձր տեխնոլոգիաների ուղղությամբ:
Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Փիթբուրգին բնորոշ է շոգ, խոնավ ամառը և մեղմ ձմեռը: Հունվարի միջին ջերմաստիճանը -3 °C է, հուլիսինը` +25 °C:
Ուսումնական հաստատություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քաղաքի խոշորագույն ուսումնական հաստատությունը Փիթբուրգի համալսարանն է: Այն մտնում է ԱՄՆ-ի ամենախոշոր 10 ուսումնական հաստությունների մեջ:
Մեծ հեղինակություն է վայելում մասնավոր Կարնեգի-Մելոն համալսարանը, որ բարձր տեղեր է զբաղեցնում ամերիկյան և համաշխարհային վարկանիշային ցուցակներում: Քաղաքում գործում են մասնավոր այլ համալսարաններ ևս` Դյուկեյն, Կարլոու, Չատեմ, Փոյնթ Պարկ և Ռոբերտ Մորիս:
Տեսարժան վայրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թանգարաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Բնական գիտությունների Կարնեգի թանգարան
- Էնդի Ուորհոլի թանգարան
Այլ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ֆորտ Դյուկեսն կամուրջը Ալեհեյն գետի վրա: Կառուցվել է 1963 թվականին, բայց բացվել է 1969 թվականի: Շինարարությունն արժեցել է 5 միլիոն դոլար 1962 թվականի արժեքով (39 միլիոն դոլար 2016 թվականի արժեքով)а[6][7]: Բարձր արժեքի և ուշ բացվելու կապակցությամբ կոչվել է «ոչ մի տեղ տանող կամուրջ»:
Սպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Գլխավոր լիգայում հանդես եկող փիթսբուրգյան թիմեր | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ակումբ | Մարզաձև | Լիգա | Մարզադաշտ | Տարողունակություն | ||
| Փիթսբուրգ Փայրեթս | Բեյսբոլ | Բեյսբոլի բարձրագույն լիգա (MLB) | PNC պարկ | 38,362 | ||
| Փիթսբուրգ Սթիլերզ | Ամերիկյան ֆուտբոլ | Ֆուտբոլի ազգային լիգա (NFL) | Հայնց Ֆիլդ | 68,400 | ||
| Փիթսբուրգ պինգվինս | Հոկեյ | Հոկեյի ազգային լիգա (NHL) | Կոնսոլ Էներջի կենտրոն | 18,387 | ||
Աստղագիտության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Փիթսբուրգի պատվին է կոչվել (484) Պիսբուրգիա աստերոիդը, որ հայտնաբերվել է 1902 թվականին:
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քաղաքի հնագույն շինությունը` ֆորտե Պիտ, (1758 г.)
«Ոսկե եռանկյունին» գիշերով
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/pittsburghcitypennsylvania,US/PST045217
- ↑ "Population Estimates". United States Census Bureau. Retrieved June 3, 2015.
- ↑ Solon J. Buck, Elizabeth Buck, The Planting of Civilization in Western Pennsylvania, 1976, Google Boeken. Books.google.com. Retrieved on 2013-07-17
- ↑ Google Drive Viewer. Docs.google.com. Retrieved on July 17, 2013.
- ↑ Lorant, Stefan (1999). Pittsburgh, The Story of an American City (5th ed.). Esselmont Books, LLC. ISBN 978-0-685-92012-1.
- ↑ Bridges — Coming And Going, Pittsburgh Press[en], стр. 22, 20 августа 1962
- ↑ Калькулятор инфляции доллара США с 1913 года по настоящее время
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Փիթսբուրգ կատեգորիայում։ |
| ||||||||||
