Բալվի

Բալվի
Քաղաք
	Բալվի
	լատիշ․՝ Balvi
Դրոշ	Զինանշան
Երկիր	Լատվիա
Ենթարկում	Երկրամասային քաղաք
Հիմնադրված է	1928 թ.
Առաջին հիշատակում	1224
Տվյալ կարգավիճակում	1928 թվականից
Մակերես	5,07 կմ², 5,01 կմ²
ԲԾՄ	113 մետր
Բնակչություն	7897 մարդ (2011)
Խտություն	1554.5 մարդ/կմ²
Ժամային գոտի	UTC+2, ամառը UTC+3
Հեռախոսային կոդ	(+371) 645
Փոստային ինդեքս	LV-4501
Փոստային ինդեքսներ	LV-4501
Կոդ ATVK	0380201
Պաշտոնական կայք	balvi.lv
	Բալվի Վիքիպահեստում

Բերզպլիսի փողոցը

Փոստային նամականիշը, իսկ 2003 թվականից զինանշանը

Բալվի (լատիշ․՝ Balvi, լատգ․՝ Bolvi, գերմ.՝ Bolwen, ռուս.՝ Боловск), փոքր քաղաք Լատվիայում, Բալվիի շրջկենտրոն, մինչև 2009 թվականի հուլիսի 1-ը կենտրոնը եղել է Բալվիի մարզի կազմի մեջ։

Առաջին անգամ հիշատակվում է 1224 թվականին, որպես փոքրիկ բնակավայր, իսկ քաղաքի կարգավիճակ ստացել է 1928 թվականին։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքը գտնվում է Ռիգա մայրաքաղաքից 226 կմ հեռավորության վրա, իսկ Ռուսաստանի Դաշնության սահմանից՝ ընդամենը 25,5 կմ հեռավորության վրա։ Տեղակայված է Լատվիայի Հանրապետության հյուսիս-արևելքում, իսկ հյուսիսում՝ Լատգալիայում։ Մայրուղին անցնում է արևմուտքից արևելք՝ Գլուբենե քաղաքից մինչև Վիլյակա քաղաքը։ Ռելիեֆը ճահճոտ, անտառապատ է, գետի վրա լճեր են և կանգնակներ են տեղադրված։

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքն արագ մեծացել և զարգացել է առաջին հետպատերազմյան տասնամյակների ընթացքում։ 1969 թվականին բնակչությունը կազմել է 4,7 հազար մարդ, իսկ 1990 թվականին առավելագույնը հասել է մոտ 9 հազարի։ Այդ ժամանակից ի վեր բնակչությունը նվազել է, 2000 թվականին մի շարք բնակիչների հետ քաղաքում ապրել է 8.063 մարդ։ 2008 թվականին գնահատման աղյուսակում բնակչության թիվը կազմել է 7.969 մարդ, իսկ բնակչության խտությունը ` 1.568 մարդ/կմ²։

Ազգային կազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ 2005 թվականի տվյալների Բալվախում բնակվում է 8.109 մարդ։

Լատիշներ, 70,26 % (5.697 մարդ), հիմնականում կաթոլիկ դավանողներ։
Ռուսներ, 23,27 (1.887 մարդ)
Բելառուսներ, 1,16 %
Ուկրաինացիներ, 0,7 %
Գնչուներ, 0,42 %
Լեհեր, 0,4 %
Գերմանացիներ, 0,31 %
Այլ ազգի ներկայացուցիչներ, 3,48 %

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջին անգամ քաղաքը հիշատակվում է 1224 թվականին, որպես Ռիգայի եպիսկոպոսության մաս, ստեղծվել է 1204 թվականին Բալթյան հողերի տարածքում, երբ գերմանացի խաչակիրները նվաճել են այդ հողերը։ 1551 թվականին Ռիգայի արքեպիսկոպոս Վիլհեմ Բրանդերբուրգցին Բոլվենա երկրի վարձակալությունը հանձնել է ասպետ Մայսներիին։

1562-1772 թվականներին Բոլվեն քաղաքը Ռեչ Պոսպոլիտայի մի մասն էր կազմում։ Այդ պատճառով լատգալսկի տեղական բնակչությունը չգիտեր Լյութերական բարեփոխման մասին և պահպանել է կաթոլիկությունը։ 1765 թվականին լեհ ազնվական Կոնստանցիի Խիլսենն այդ բնակավայրում կառուցում է փայտե եկեղեցի և կալվածք։ Լեհաստանի առաջին բաժանման ժամանակ, 1772 թվականին` Ռեչ Պոսպոլիտայի առաջին բաժանումից հետո, Բոլվի քաղաքը կցվել է Ռուսական կայսրությանը։ 1802 թվականին քաղաքը մտել է Վիտեբսկի գուբերնիայի Լյուցինսկի ուեզդի կազմի մեջ։ Ռուսական իշխանության տարիներին Եկատերինա կայսրուհին հողերը շնորհել է Ելագինի ընտանիքին։ Գորոժանսկիների ընտանիքը հողերը հետ է գնել 1806 թվականին, իսկ 1876 թվականին Բոլովսկը դարձել է մերձբալթյան գերմանական տոհմի` Տրազեե Ռոզենեկի սեփականությունը։ XIX դարից մինչև XX-րդ դարի վերջը բնակչության մոտ կեսը կազմել են հրեաները^[4]։ 1834 թվականին Բոլովսկում կառուցվել է ուղղափառ եկեղեցի^[5]։

1917 թվականի դեկտեմբերին Լյուցինսկիի վարչական շրջանը ընդգրկվել է Խորհրդային Լատվիայի կազմի մեջ։ Սակայն, 1918 թվականի փետրվարից քաղաքը զբաղված էր գերմանական զորքերի կողմից։ Նոյեմբերյան հեղափոխությունից հետո, Գերմանիայում 1918 թվականին գերմանական զորքերը թողեցին Լյուցինսկիի վարչաշրջանը Կարմիր բանակի օգտին։ Բալվիան Լատվիայի Սոցիալիստական Խորհրդային Հանրապետության մեջ հռչակվել է 1918 թվականի դեկտեմբերի 17-ին։ 1919 թվականին քաղաքը զբաղված էր Լատվիայի Հանրապետության զորքերի կողմից։ 1919 թվականի հուլիսի 5-ին քաղաքում ձևավորվել է Լատգալսկիի պարտիզանական գունդը։

1919 թվականին Բալվի գյուղը ստացել է գյուղի կարգավիճակ։ 1925 թվականին բնակավայրը ընդգրկվել է Յաունլատգալսկիի նորակազմ նահանգի մեջ։ 1928 թվականին դարձել է քաղաք։ 1938 թվականին հաստատվել է քաղաքի զինանշանը ^[6]։

1941 թվականի հուլիսի 14-ին խորհրդային իշխանությունների կողմից իրականացվել է տեղահանություն «անվստահելի» տարրերի նկատմամբ։ 1941 թվականի հուլիսի 2-ին քաղաքը զբաղված էր Վերմախտա զորքերի կողմից։ Հրեա բնակչությունը գրեթե ամբողջությամբ ոչնչացվել է Հոլոքոստի ժամանակ։ 1944 թվականին գերմանացի խորհրդային զորքերը հակահարձակման ժամանակ ամբողջությամբ այրել են քաղաքը։ 1944 թվականի հուլիսի 30-ին 321-րդ հրաձգային դիվիզիայի 54-րդ բանակի 3-րդ Պրիբալտիյսկիի ճակատի հրամանատարության գնդապետ Վ. Կ. Չեսնոկովի ներքո քաղաքը ազատվել է ^[7]։ 1980-ականների վերջին և 1990-ականների սկզբին քաղաքի կենտրոններից մեկը հայտնի է դարձել, այսպես կոչված, «Երգող հեղափոխություն» անունով։ Բալվի քաղաքը այսօր լատգալսկիի կարևոր պատմամշակութային կենտրոնն է։ 2005 թվականին հաստատվել է քաղաքի դրոշը։

Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խորհրդային տարիներին ստեղծվել է զգալի արդյունաբերական ներուժ, որի շնորհիվ կառուցվել է մսամթերքի և կարագի գործարան։

Տրանսպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավտոճանապարհներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բալվի քաղաքի միջով ընթանում է տարածաշրջանային դժվարանցանելի Գլուբենե - Բալվի - Վիլյակա ավտոճանապարհը։ Քաղաքը հարմար է տարածաշրջանային դժվարանցանելի Բալվի - Կապունե ճանապարհի համար։ Տեղական ավտոճանապարհների շրջանում հարկ է նշել Բալվի - Կուպռավա ավտոճանապարհը։

Միջքաղաքային ավտոբուսների գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմնական երթուղիներն են` Բալվի - Գլուբենե - Ռիգա, Բալվի - Գլուբենե - Սմիլտենե- Վալմիերա, Բալվի - Գլուբենե - Սմիլտենե - Ցեսիս, Բալվի - Ալուկսնե, Բալվի - Վիլյակա, Բալվի - Լուբանա - Մադոնա, Բալվի - Ռեզեկնե - Դաուգավպիլս, Բալվի - Կարսավա։