Ալբերտ Մեծ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Picto infobox auteur.png
Ալբերտ Մեծ
գերմ.՝ Albrecht
Tommaso da modena, ritratti di domenicani (vescovo) 1352 150cm, treviso, ex convento di san niccolò, sala del capitolo.jpg
Ծնվել էմոտ 1200[1][2][3][…] Լաուինգեն, Դանուբի Դիլինգեն, Շվաբիա, Բավարիա[4][5]
Մահացել էնոյեմբերի 15, 1280[5][2][6][…] Քյոլն, Կուրրեյնի շրջան, Սրբազան Հռոմեական կայսրություն[4][5]
ԳերեզմանSt. Andreas Church
ԴավանանքՀռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի[7]
Մասնագիտությունփիլիսոփա և աստվածաբան
Հաստատություն(ներ)Փարիզի համալսարան
Գործունեության ոլորտփիլիսոփայություն
Պաշտոն(ներ)կաթոլիկ եպիսկոպոս, Roman Catholic Bishop of Regensburg?, auxiliary bishop? և եպիսկոպոս
Ալմա մատերՊադովայի համալսարան[5], Փարիզի համալսարան և Ֆրայբուրգի համալսարան[8]
Տիրապետում է լեզուներինլատիներեն[5][9] և գերմաներեն
ՈւսուցիչJordan of Saxony? և Guerric of Saint-Quentin?
ԱշակերտներԹովմա Աքվինացի[4][5] և Arnaldus de Villa Nova?
Commons-logo.svg Albertus Magnus Վիքիպահեստում

Ալբերտ Մեծ, իսկական անունը՝ Ալբերտ ֆոն Բոլշտեդտ (գերմ.՝ Albertus Magnus, Albert von Bollstädt, մոտ 1200[1][2][3][…], Լաուինգեն, Դանուբի Դիլինգեն, Շվաբիա, Բավարիա[4][5] - նոյեմբերի 15, 1280[5][2][6][…], Քյոլն, Կուրրեյնի շրջան, Սրբազան Հռոմեական կայսրություն[4][5]), գերմանացի փիլիսոփա, աստվածաբան, բնագետ, ուղղափառ սխոլաստիկայի ներկայացուցիչ։

Ծագումով եղել է գերմանական նշանավոր տոհմից։ Սովորել է Պադովայի համալսարանում։ 1223 թ.-ին անդամակցել է Դոմինիկյան միաբանություն։ Շուրջ քսան տարի Ալբերտ Մեծը դասավանդել է Քյոլնի համալսարանում։ Իսկ արդեն 1245 թ.-ից Փարիզում դարձել է աստվածաբանության ֆակուլտետի մագիստրոս։ 1260 թ.-ից հետո նա երկու անգամ վերադարձել է Քյոլնի համալսարան։ Ալբերտ Մեծը իր ընդարձակ գիտելիքների համար կոչվել է «բազմակողմանի դոկտոր»[10]։ Ալբերտ Մեծը լինելով աշխատասեր հասել է մեծ բարձունքների։ Նա ոչ միայն եղել է Դոմինիկայն միաբանության քարոզիչը Գերմանիայում, այդ թվում նաև Ռեգենսբուրգի եպիսկոպոսը։ Եղել է Թովմա Աքվինացու ուսուցիչը։ Նա ուսումանսիրել է Արիստոտելի, Ավիցեննայի, Ալ–Ֆարաբիի, Ավիցեբրոնի (Շլոմո իբն Գաբիրոլ), Երանելու, «Արեոպագիտիկան»։ Սակայն Ալբերտ Մեծի վրա ամենամեծ ազդեցությունն է թողել Արիստոտելի աշխատությունները։ Դրանց հիման վրա գրել է մի շարք աշխատություններ, դրանց թիվը 1980 թ․–ին հասնում է 38–ի[11]։ Ալբերտ Մեծը արիստոտելյան «առաջին շարժիչ» հասկացությունը փոխարինեց աստծո գաղափարով և փորձեց այն հաշտեցնել աստվածաբանության դրույթների հետ ու ստեղծել կաթոլիկական աստվածաբանության միասնական համակարգ։ Նա Աքվինացու հետ միասին պայքարում էր Իբն Ռուշդի (լատ.` Ավեռոեսի) կողմնակիցների դեմ Փարիզի համալսարանում ` նպաստելով նրանց վտարմանն այնտեղից[10]։ Մեզ հասել են նրա հետևյալ աշխատությունների հայերեն թարգմանությունները. «Համառօտ հաւաքումն աստուածաբանական ճշմարտաթեան» (հրատարակված 1715), «Դբախտ հոգւոյ» (հրատարակված 1729), «Ցաղագս բնութեան խոտից, ականց և կենդանեաց» (Անկյուրիայի Կարմիր–վանքի ձեռագիր № 2), «Յաղագս գաղտնեաց կանանց» (Երևանի Մեսրոպ Մաշտոցի անվ. Մատենադարան, ձեռագիր № 4607), «Ցաղագս գաղտնեաց արանց» (Անկյուրիայի Կարմիր–վանքի ձեռագիր № 2)։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Union List of Artist Names
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 Nationalencyklopedin (швед.) — 1999.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Albert le Grand (ֆր.) // Dictionnaire infernal — 6 — Plon, 1863.
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays (ֆր.) — 2 — Éditions Robert Laffont, 1994. — Vol. 1. — P. 41. — ISBN 978-2-221-06888-5
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Stanford Encyclopedia of Philosophy — Stanford University, Center for the Study of Language & Information, 1995. — ISSN 1095-5054
  7. ↑ Catholic-Hierarchy.org — USA: 1990.
  8. ↑ https://resource.database.rag-online.org/ngQG2j971QY71fmokQJfa
  9. ↑ Mirabile: Digital Archives for Medieval Culture (իտալ.) — SISMEL – Edizioni del Galluzzo.
  10. ↑ 10,0 10,1 Գևորգյան Աղասի։ Փիլիսոփայություն բոլորի համար. - Եր.։ Էդիթ Պրինտ հրատ. 2004թ. էջ 88։ ISBN 99941-36-33-x 
  11. ↑ Соколов В․В․։ Средневековая философия։ Учеб․ пособие для филос․ фак․ и отделений ун–тов․ - М.։ «Высшая школа» изд․ 1979 г․ 336 стр․ 

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Գևորգյան Աղասի «Փիլիսոփայություն բոլորի համար». - Եր.: Էդիտ Պրինտ հրատ. 2004թ. - 284 էջ. ISBN 99941-36-33-X
  • Соколов В.В. "Средневековая философия։ Учеб․ пособие для филос․ фак․ и отделений ун–тов․" - М.: Высш. школа, 1979г.- 448с., ил.
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 148)։ CC BY-SA icon 80x15.png
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալբերտ_Մեծ&oldid=8652514» էջից