Jump to content

Ալբերտ Մեծ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ալբերտ Մեծ
լատին․՝ Albertus Magnus
Ծնվել էմոտ 1200[1][2][3][…] Լաուինգեն, Բավարիայի դքսություն[4][5][6][…]
Մահացել էնոյեմբերի 15, 1280[5][2][7][…] Քյոլն, Պրուսիա[4][5][6]
ԳերեզմանSt. Andreas Church
Քաղաքացիություն Սրբազան Հռոմեական կայսրություն
ԴավանանքՀռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի[8]
Մասնագիտությունքիմիկոս, երաժշտագետ, փիլիսոփա, գրող, տնտեսագետ, աստղագուշակ, միջատաբան, աստվածաբան, աշխարհագրագետ, բուսաբան, կաթոլիկ եպիսկոպոս և ուսուցիչ
Հաստատություն(ներ)Փարիզի համալսարան[9]
Գործունեության ոլորտփիլիսոփայություն
Պաշտոն(ներ)Roman Catholic Bishop of Regensburg?, Q132769036?, Auxiliary Bishop of the Diocese of Strasbourg?, Auxiliary bishop of the archdiocese of Cologne? և Q113323022?
Ալմա մատերՊադովայի համալսարան[5] և Փարիզի համալսարան[10]
Տիրապետում է լեզուներինլատիներեն[5][11][12] և գերմաներեն
ՈւսուցիչJordan of Saxony? և Guerric of Saint-Quentin?
ԱշակերտներԹովմա Աքվինացի[4][5]
 Albertus Magnus Վիքիպահեստում

Ալբերտ Մեծ, իսկական անունը՝ Ալբերտ ֆոն Բոլշտեդտ (գերմ.՝ Albertus Magnus, Albert von Bollstädt, մոտ 1200[1][2][3][…], Լաուինգեն, Բավարիայի դքսություն[4][5][6][…] - նոյեմբերի 15, 1280[5][2][7][…], Քյոլն, Պրուսիա[4][5][6]), գերմանացի փիլիսոփա, աստվածաբան, բնագետ, ուղղափառ սխոլաստիկայի ներկայացուցիչ։

Ծագումով եղել է գերմանական նշանավոր տոհմից։ Սովորել է Պադովայի համալսարանում։ 1223 թ.-ին անդամակցել է Դոմինիկյան միաբանություն։ Շուրջ քսան տարի Ալբերտ Մեծը դասավանդել է Քյոլնի համալսարանում։ Իսկ արդեն 1245 թ.-ից Փարիզում դարձել է աստվածաբանության ֆակուլտետի մագիստրոս։ 1260 թ.-ից հետո նա երկու անգամ վերադարձել է Քյոլնի համալսարան։ Ալբերտ Մեծը իր ընդարձակ գիտելիքների համար կոչվել է «բազմակողմանի դոկտոր»[13]։ Ալբերտ Մեծը լինելով աշխատասեր հասել է մեծ բարձունքների։ Նա ոչ միայն եղել է Դոմինիկայն միաբանության քարոզիչը Գերմանիայում, այդ թվում նաև Ռեգենսբուրգի եպիսկոպոսը։ Եղել է Թովմա Աքվինացու ուսուցիչը։ Նա ուսումանսիրել է Արիստոտելի, Ավիցեննայի, Ալ–Ֆարաբիի, Ավիցեբրոնի (Շլոմո իբն Գաբիրոլ), Երանելու, «Արեոպագիտիկան»։ Սակայն Ալբերտ Մեծի վրա ամենամեծ ազդեցությունն է թողել Արիստոտելի աշխատությունները։ Դրանց հիման վրա գրել է մի շարք աշխատություններ, դրանց թիվը 1980 թ․–ին հասնում է 38–ի[14]։ Ալբերտ Մեծը արիստոտելյան «առաջին շարժիչ» հասկացությունը փոխարինեց աստծո գաղափարով և փորձեց այն հաշտեցնել աստվածաբանության դրույթների հետ ու ստեղծել կաթոլիկական աստվածաբանության միասնական համակարգ։ Նա Աքվինացու հետ միասին պայքարում էր Իբն Ռուշդի (լատ.` Ավեռոեսի) կողմնակիցների դեմ Փարիզի համալսարանում ` նպաստելով նրանց վտարմանն այնտեղից[13]։ Մեզ հասել են նրա հետևյալ աշխատությունների հայերեն թարգմանությունները. «Համառօտ հաւաքումն աստուածաբանական ճշմարտաթեան» (հրատարակված 1715), «Դբախտ հոգւոյ» (հրատարակված 1729), «Ցաղագս բնութեան խոտից, ականց և կենդանեաց» (Անկյուրիայի Կարմիր–վանքի ձեռագիր № 2), «Յաղագս գաղտնեաց կանանց» (Երևանի Մեսրոպ Մաշտոցի անվ. Մատենադարան, ձեռագիր № 4607), «Ցաղագս գաղտնեաց արանց» (Անկյուրիայի Կարմիր–վանքի ձեռագիր № 2)։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Union List of Artist Names
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 Nationalencyklopedin (շվեդերեն) — 1999.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Plancy J. C. Albert le Grand (ֆր.) // Dictionnaire infernal — 6 — Plon, 1863.
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays (ֆր.) — 2 — Éditions Robert Laffont, 1994. — Vol. 1. — P. 41. — ISBN 978-2-221-06888-5
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Stanford Encyclopedia of Philosophy — Stanford University, Center for the Study of Language & Information, 1995. — ISSN 1095-5054
  8. ↑ Catholic-Hierarchy.org — USA: 1990.
  9. ↑ https://database.rag-online.org/viewer.p/1/4/object/46-2204129
  10. ↑ https://resource.database.rag-online.org/ngQG2j971QY71fmokQJfa
  11. ↑ Mirabile: Digital Archives for Medieval Culture (իտալ.) — SISMEL – Edizioni del Galluzzo.
  12. ↑ CONOR.Sl
  13. ↑ 13,0 13,1 Գևորգյան, Աղասի. Փիլիսոփայություն բոլորի համար. - Եր. Էդիթ Պրինտ հրատ. 2004թ. էջ 88. ISBN 99941-36-33-x. {{cite book}}: Check |isbn= value: invalid character (օգնություն)
  14. ↑ Соколов, В․В․. Средневековая философия։ Учеб․ пособие для филос․ фак․ и отделений ун–тов․ - М. «Высшая школа» изд․ 1979 г․ 336 стр․.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Գևորգյան Աղասի «Փիլիսոփայություն բոլորի համար». - Եր.: Էդիտ Պրինտ հրատ. 2004թ. - 284 էջ. ISBN 99941-36-33-X
  • Соколов В.В. "Средневековая философия։ Учеб․ пособие для филос․ фак․ и отделений ун–тов․" - М.: Высш. школа, 1979г.- 448с., ил.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալբերտ Մեծ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 148)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալբերտ_Մեծ&oldid=9805549» էջից