Ալբերտ Մեծ
Ալբերտ Մեծ գերմ.՝ Albrecht | |
---|---|
![]() | |
Ծնվել է | մոտ 1200[1][2][3][…] Լաուինգեն, Դանուբի Դիլինգեն, Շվաբիա, Բավարիա[4][5] |
Մահացել է | նոյեմբերի 15, 1280[5][2][6][…] Քյոլն, Կուրրեյնի շրջան, Սրբազան Հռոմեական կայսրություն[4][5] |
Գերեզման | St. Andreas Church |
Դավանանք | Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի[7] |
Մասնագիտություն | փիլիսոփա և աստվածաբան |
Հաստատություն(ներ) | Փարիզի համալսարան |
Գործունեության ոլորտ | փիլիսոփայություն |
Պաշտոն(ներ) | կաթոլիկ եպիսկոպոս, Roman Catholic Bishop of Regensburg?, auxiliary bishop? և եպիսկոպոս |
Ալմա մատեր | Պադովայի համալսարան[5], Փարիզի համալսարան և Ֆրայբուրգի համալսարան[8] |
Տիրապետում է լեզուներին | լատիներեն[5][9] և գերմաներեն |
Ուսուցիչ | Jordan of Saxony? և Guerric of Saint-Quentin? |
Աշակերտներ | Թովմա Աքվինացի[4][5] և Arnaldus de Villa Nova? |
![]() |
Ալբերտ Մեծ, իսկական անունը՝ Ալբերտ ֆոն Բոլշտեդտ (գերմ.՝ Albertus Magnus, Albert von Bollstädt, մոտ 1200[1][2][3][…], Լաուինգեն, Դանուբի Դիլինգեն, Շվաբիա, Բավարիա[4][5] - նոյեմբերի 15, 1280[5][2][6][…], Քյոլն, Կուրրեյնի շրջան, Սրբազան Հռոմեական կայսրություն[4][5]), գերմանացի փիլիսոփա, աստվածաբան, բնագետ, ուղղափառ սխոլաստիկայի ներկայացուցիչ։
Ծագումով եղել է գերմանական նշանավոր տոհմից։ Սովորել է Պադովայի համալսարանում։ 1223 թ.-ին անդամակցել է Դոմինիկյան միաբանություն։ Շուրջ քսան տարի Ալբերտ Մեծը դասավանդել է Քյոլնի համալսարանում։ Իսկ արդեն 1245 թ.-ից Փարիզում դարձել է աստվածաբանության ֆակուլտետի մագիստրոս։ 1260 թ.-ից հետո նա երկու անգամ վերադարձել է Քյոլնի համալսարան։ Ալբերտ Մեծը իր ընդարձակ գիտելիքների համար կոչվել է «բազմակողմանի դոկտոր»[10]։ Ալբերտ Մեծը լինելով աշխատասեր հասել է մեծ բարձունքների։ Նա ոչ միայն եղել է Դոմինիկայն միաբանության քարոզիչը Գերմանիայում, այդ թվում նաև Ռեգենսբուրգի եպիսկոպոսը։ Եղել է Թովմա Աքվինացու ուսուցիչը։ Նա ուսումանսիրել է Արիստոտելի, Ավիցեննայի, Ալ–Ֆարաբիի, Ավիցեբրոնի (Շլոմո իբն Գաբիրոլ), Երանելու, «Արեոպագիտիկան»։ Սակայն Ալբերտ Մեծի վրա ամենամեծ ազդեցությունն է թողել Արիստոտելի աշխատությունները։ Դրանց հիման վրա գրել է մի շարք աշխատություններ, դրանց թիվը 1980 թ․–ին հասնում է 38–ի[11]։ Ալբերտ Մեծը արիստոտելյան «առաջին շարժիչ» հասկացությունը փոխարինեց աստծո գաղափարով և փորձեց այն հաշտեցնել աստվածաբանության դրույթների հետ ու ստեղծել կաթոլիկական աստվածաբանության միասնական համակարգ։ Նա Աքվինացու հետ միասին պայքարում էր Իբն Ռուշդի (լատ.` Ավեռոեսի) կողմնակիցների դեմ Փարիզի համալսարանում ` նպաստելով նրանց վտարմանն այնտեղից[10]։ Մեզ հասել են նրա հետևյալ աշխատությունների հայերեն թարգմանությունները. «Համառօտ հաւաքումն աստուածաբանական ճշմարտաթեան» (հրատարակված 1715), «Դբախտ հոգւոյ» (հրատարակված 1729), «Ցաղագս բնութեան խոտից, ականց և կենդանեաց» (Անկյուրիայի Կարմիր–վանքի ձեռագիր № 2), «Յաղագս գաղտնեաց կանանց» (Երևանի Մեսրոպ Մաշտոցի անվ. Մատենադարան, ձեռագիր № 4607), «Ցաղագս գաղտնեաց արանց» (Անկյուրիայի Կարմիր–վանքի ձեռագիր № 2)։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Union List of Artist Names
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
- ↑ 3,0 3,1 Nationalencyklopedin (швед.) — 1999.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Albert le Grand (ֆր.) // Dictionnaire infernal — 6 — Plon, 1863.
- ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays (ֆր.) — 2 — Éditions Robert Laffont, 1994. — Vol. 1. — P. 41. — ISBN 978-2-221-06888-5
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Stanford Encyclopedia of Philosophy — Stanford University, Center for the Study of Language & Information, 1995. — ISSN 1095-5054
- ↑ Catholic-Hierarchy.org — USA: 1990.
- ↑ https://resource.database.rag-online.org/ngQG2j971QY71fmokQJfa
- ↑ Mirabile: Digital Archives for Medieval Culture (իտալ.) — SISMEL – Edizioni del Galluzzo.
- ↑ 10,0 10,1 Գևորգյան Աղասի։ Փիլիսոփայություն բոլորի համար. - Եր.։ Էդիթ Պրինտ հրատ. 2004թ. էջ 88։ ISBN 99941-36-33-x
- ↑ Соколов В․В․։ Средневековая философия։ Учеб․ пособие для филос․ фак․ и отделений ун–тов․ - М.։ «Высшая школа» изд․ 1979 г․ 336 стр․
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Գևորգյան Աղասի «Փիլիսոփայություն բոլորի համար». - Եր.: Էդիտ Պրինտ հրատ. 2004թ. - 284 էջ. ISBN 99941-36-33-X
- Соколов В.В. "Средневековая философия։ Учеб․ пособие для филос․ фак․ и отделений ун–тов․" - М.: Высш. школа, 1979г.- 448с., ил.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 148)։ ![]() |
- 1200 ծնունդներ
- Նոյեմբերի 15 մահեր
- 1280 մահեր
- Քյոլն քաղաքում մահացածներ
- Պադովայի համալսարանի շրջանավարտներ
- Փարիզի համալսարանի շրջանավարտներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Փիլիսոփաներ այբբենական կարգով
- Գերմանացի փիլիսոփաներ
- 13-րդ դարի փիլիսոփաներ
- Գերմանացի քիմիկոսներ
- Եկեղեցու ուսուցիչներ
- Գերմանացի աստվածաբաններ
- Գերմանացի բնագետներ
- Գերմանացի երաժշտագետներ
- Գերմանացի տնտեսագետներ
- Գերմանացի բուսաբաններ
- Գերմանացի աշխարհագրագետներ
- Գերմանացի գրողներ
- Գերմանացի կենսաբաններ
- Գերմանացի գիտնականներ
- Գերմանացի աստղագետներ
- Անձինք նամականիշերի վրա