«Արագ սնունդ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
Տող 1. Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ ուտեստ}}
{{անաղբյուր}}
⚫
[[Պատկեր:Hesburger in Jūrmala, Latvia.JPG|200px|մինի|Արագ սննդի [[ռեստորան]] «Հեսբուրգեր», [[Յուրմալա]], [[Լատվիա]]]]
{{Արևմտահայերեն|Արագ Սնունդ (արեւմտահայերէն)}}
⚫
[[Պատկեր:Hesburger in Jūrmala, Latvia.JPG|thumb|200px| [[Hesburger]] արագ սննդի ռեստորան [[Յուրմալա]]յում, [[Լատվիա]]]]
'''Արագ սնունդ''' կամ '''Ֆասթֆուդ''' ({{lang-en|fast food}}, [{{IPA|ˈfɑstˌfud}}]), հասկացողություն, որը ընդգրկում է հատուկ մասնագիտացված հաստատություններում արագ պատրաստվող կերակրատեսակների ընդունում։ «Ֆասաթֆուդ» տերմինը նեղ իմաստով նշանակում է այնպիսի սնունդ, որը կարելի է արագ պատրաստել, իսկ հաճախորդին արագ ստանալ դա։ «Ֆասաթֆուդ» տերմինը առաջին անգամ հանդիպում է Merriam-Webster բառարանում։


'''Արագ սնունդ''', '''արագ սննդի ճաշատեսակ''', '''արագ պատրաստման սնունդ''', '''ֆասթֆուդ''' ({{lang-en|fast}} «արագ» и {{lang-en2|food}} «սնունդ»), կերակրում՝ սննդի պատրաստման և կիրառման վրա ծախսվող քիչ ժամանակի տրամադրմամբ, պարզեցված սպասքով կամ առանց դրա կամ առանց սեղանի: Հանրային արագ սննդի համար նախատեսված են [[սրճարան]]ները, խոս.՝ «սրճարան՝ սնվելու համար»:
== Արագ պատրաստման կերակուր ==

⚫
<gallery perrow="4">
== Արագ սննդի պատմություն ==
⚫
Պատկեր:Hamburger sandwich.jpg|[[Համբուրգեր]]
[[Պատկեր:Subway-piter.JPG|200px|մինի|[[Subway (ռեստորանների ցանց)|Subway]] [[ռեստորան]] [[Սանկտ Պետերբուրգ]]ում: [[Subway (ռեստորանների ցանց)|Subway]]-ն արագ սպասարկման ամենախոշոր ցանցն է աշխարհում:]]
⚫
Պատկեր:Sandwich.jpg|[[Սենդվիչ]]
[[Պատկեր:McDonaldsLogo.jpg|200px|մինի|[[ՄաքԴոնալդս]]. նախկինում արագ սննդի ամեանախոշոր ցանցն էր աշխարհում:]]
⚫
Պատկեր:Hotdog too.jpg|[[Հոթ դոգ]]

Պատկեր:Corndog outside.jpg|[[Կորն դոգ]]
Աշխարհի տարբեր երկրների խոհանոցներում գոյություն ունեն արագ պատրաստման ճաշատեսակներ (օրինակ՝ իտալական [[պիցցա]]): [[1921 թվական]]ին [[Կանզաս]]ում բացվեց White Castle ընկերությունը, որի ֆիրմային ուտեստն այն ժամանակ դեռևս արտասովոր [[համբուրգեր]]ներն էին: Կայուն գինը (ընդհուպ մինչև [[1946 թվական]]ը 5 ցենտ էր) և արտասովոր լինելը գրավում էին գնորդներին, իսկ մթերքի անվտանգության մասին կասկածները ցրվեցին ընկերության սեփականատիրոջ՝ Բիլլի Ինգրամի խորամանկ քայլի շնորհիվ (երբ հատուկ վարձված սպիտակ խալաթներով մարդիկ տպավորություն էին ստեղծում, որ նույնիսկ բժիշկներն են համբուրգերներ գնում): [[1940]]-ական թվականների վերջում White Castle ընկերության համար մրցակիցներ հայտնվեցին, որոնցից ամենալուրջը դարձավ «[[ՄաքԴոնալդս]]»-ը:
⚫
Պատկեր:Leftovers pizza.jpg|[[Պիցցա]]

⚫
Պատկեր:Dürüm Döner.jpg|[[Շաուրմա]]
Հոնկոնգյան չխաչխանտխենները ասիական արագ սպասարկման [[ռեստորան]]ների տարատեսակ են, որոնք առաջացել են [[1950]]-ական թվականներին: Այս հաստատություններում մատուցում են ճաշատեսակներ, որոնք իրենց մեջ ներառում են չինական և եվրոպական գծեր, մասնավորապես՝ յուանյան ([[թեյ]]ի, [[սուրճ]]ի և [[խտացրած կաթ]]ի խառնուրդ), արագ պատրաստվող արիշտայով և խոզապուխտով ապուր, ինչպես նաև [[սենդվիչ]]ների բազմապիսի տեսակներ<ref>{{cite web|author=Beerman, Jason|url=http://www.cnngo.com/hong-kong/eat/cha-chaan-teng-cheat-sheet-how-order-hong-kongs-temples-comfort-food-726567|title=Cha chaan teng cheat sheet: What to order at the most popular eateries in Hong Kong|publisher=CNN Go|date=2012-02-20|accessdate=2014-07-28|lang=en|ref=cnn8}}</ref>:
Պատկեր:Döner kebab.jpg|[[Դոներ քեբաբ]]

⚫
Պատկեր:Burrito and Coke.jpg|[[Բուրիտո]]
[[ՄաքԴոնալդս]] ցանցի զարգացումը նույնպես ցույց է տալիս արագ սննդի տարածումը. [[1956 թվական]]ին [[ԱՄՆ]]-ում կար [[ՄաքԴոնալդս]]ի 14 [[ռեստորան]], [[1960 թվական]]ին՝ 228, [[1968 թվական]]ին՝ 1000, [[1975 թվական]]ին՝ 3076, [[1980 թվական]]ին՝ 6263, [[1984 թվական]]ին՝ 8300, [[1990 թվական]]ին՝ 11800: Այժմ [[ՄաքԴոնալդս]] կորպորացիան աշխարհի 119 երկրներում ունի ավելի քան 30 հազար հաստատություն:
Պատկեր:Blin1.jpg|[[Բարակաբլիթներ]]

⚫
Պատկեր:Pommes-1.jpg|[[ֆրի (ուտեստ)|ֆրի]]
== Հանրաճանաչության պատճառներ ==
⚫
Պատկեր:Fish and chips.jpg|[[Ձուկ և չիփսեր]]
Այս ճաշատեսակների առավելությունը կայանում է պատրաստման ու օգտագործման արագության և էժանության մեջ (սովորական [[ռեստորան]]ների համեմատությամբ, որոնք մատուցողներ ունեն): Մի կողմից՝ դա իր արձագանքն է գտնում սպառողի մոտ (հատկապես կյանքի հագեցած ռիթմ ունեցող խոշոր քաղաքներում): Մյուս կողմից՝ այսպիսի սնունդը պարզ և խնայողական եղանակով է պատրաստվում, ինչն արագ սննդի ցանցերին թույլ է տալիս արագ զարգանալ: Ոչ պակաս կարևոր դեր է խաղում նաև նվաճողական գովազդը տարբեր [[ԶԼՄ]]-ներում<ref>[http://vitalfood.ru/fastfud.html Фаст-фуд и здоровье]</ref>:
⚫
Պատկեր:Falafel small.jpg|[[Ֆալաֆել]]

== Ազդեցությունն առողջության վրա ==
[[Պատկեր:Hurgada russian pelmeni.jpg|200px|մինի|[[Հուրգադա]]յի կենտրոնում խինկալու մատուցման հաստատություն]]

Ցանցային արագ սննդի մեջ լայնորեն կիրառվող կիսաֆաբրիկատները, ինչպես և «գործարանային» արտադրության այլ ուտելիքը, կարող են պարունակել տարատեսակ սննդային հավելումներ, որոնց մեծ մասը բացասաբար է ազդում օրգանիզմի վիճակի և ինչպես երեխաների, այնպես էլ մեծահասակների առողջության վրա: Դրանց թվում են ճարպաթթուների տրանսիզոմերները: Դրանց բաղադրությունը բավականաչափ տարբեր է՝ կախված մթերքից: Ըստ USDA-ի տվյալների՝ սովորական չիզբուրգերում կա ընդամենը 0,7 % տրանսճարպ<ref>[http://ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/6602?qlookup=21089&max=25&man=&lfacet=&new=1 Show Foods<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>: Սակայն կարկանդակիկներում՝ սառեցված վիճակում, դրանց բաժինը կազմում է 35 %, քանի որ դրանց մեծ մասը պատրաստվում է հիդրոհանգուցային ճարպերի ([[մարգարին]]ների) կիրառմամբ: Դրանք խախտում են մարդու դիմադրողականությունը, մեծացնում են [[շաքարային դիաբետ]]ի, [[քաղցկեղ]]ի զարգացման ռիսկը, նվազեցնում են [[տեստոստերոն]]ի քանակը, խաթարում են պրոստագլանդինների (օրգանիզմի բազմաթիվ գործընթացներ կարգավորող և բոլոր հյուսվածքներում և օրգաններում գտնվող) փոխանակումը, խաթարում են ցիտոքրոմ ց-օքսիդազների (գլխավոր ֆերմենտը, որը անվտանգ է դարձնում կանցերոգենները և դեղորայքային որոշ տոքսիններ) աշխատանքը:

Այն մարդկանց մոտ, ովքեր կանոնավոր կերպով սնվում են արագ սննդով, առաջանում է [[Ավիտամինոզներ|ավիտամինոզ]]: Անգամ չնայած մարդու քաշի ավելացմանը՝ մարդուն չեն բավականացնի օգտակար բաղադրիչները: Ըստ անգլիացի գիտնականների կողմից 14 տարեկանների ուսումնասիրության՝ տպագրված BMJ-ում (№ 11, 1998)՝ ճարպաթթուների տրանսիզոմերներ պարունակող մթերքի սիրահարների մահացությունը սրտի իշեմիկ հիվանդությունից և սրտամկանի [[ինֆարկտ]]ից շատ ավելի բարձր է, իսկ կաթնագեղձի քաղցկեղը հանդիպում է 40 %-ով ավելի հաճախ<ref>{{книга
|автор = Жвиташвили Ю. Б.
|часть = Как происходит пищеварение
|заглавие = Рак и питание
|ссылка = https://books.google.ru/books?id=RzZ8J4cLBZ4C&pg=PA125&dq=чипсы+токсины&hl=en&ei=szDlTv2-OZP64QSXld2nBQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&redir_esc=y#v=onepage&q=чипсы%20токсины&f=true
|издательство = ЭЛБИ-СПб
|год = 2010
|страницы = 124-125
|страниц = 368
|isbn = 978-5-93979-245-5
}}</ref>[[Полуфабрикат|.]]

== Արագ պատրաստվող կերակրատեսակներ ==
⚫
<gallery>
⚫
Hamburger sandwich.jpg|[[Համբուրգեր]]
⚫
Sandwich.jpg|[[Սենդվիչ]]
⚫
Hotdog too.jpg|[[Հոթ դոգ]]
Corndog outside.jpg|Քորնդոգ
⚫
Leftovers pizza.jpg|[[Պիցցա]]
Ош самсасы2.jpg|Սամսա
Pirozhki.jpg|Կարկանդակիկ
⚫
Dürüm Döner.jpg|[[Շաուրմա]]
Döner kebab.jpg|Դյոնար քյաբաբ կամ շաուրմա
⚫
Burrito and Coke.jpg|[[Բուրիտո]]
Blin1.jpg|Նրբաբլիթներ
⚫
Pommes-1.jpg|[[Ֆրի (ուտեստ)|Ֆրի]]
⚫
Fish and chips.jpg|[[Ձուկ]] և [[Ֆրի (ուտեստ)|ֆրի]]
⚫
Falafel small.jpg|[[Ֆալաֆել]]
</gallery>
</gallery>


== Տես նաև ==
== Տես նաև ==
* [[Մաքդոնալդս]]
* [[Ռեստորան]]
* [[Ճաշարան]]
{{Անավարտ}}
* [[Հացաբուլկեղեն]]
* [[Փքաբլիթ]]

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}


== Արտաքին հղումներ ==
[[Կատեգորիա:Արագ սնունդ]]
* [http://www.rbcdaily.ru/2011/01/20/cnews/562949979572731 Психиатры установили, что фастфуд опасен для нервной системы человека] // РБК
[[Կատեգորիա:Ամերիկյան հայտնագործություններ]]
* Andrew F. Smith. [https://books.google.com/books?id=4jIOEZ5F9fAC&printsec=frontcover&dq=Encyclopedia+of+junk+food+and+fast+food&hl=ru&cd=1#v=onepage&q=&f=false Encyclopedia of junk food and fast food] {{ref-en}}
* [http://www.rg.ru/2014/01/14/mcdonalds-site.html 10 интересных фактов о McDonald's]

22:00, 7 Օգոստոսի 2018-ի տարբերակ

Արագ սնունդ
Տեսակսննդատեսակ և արդյունաբերություն
Ենթատեսակկերակուր և մարդու ուտելիք
Հիմնականխոհարարական կիսաֆաբրիկատներ
 Fast food Վիքիպահեստում
Արագ սննդի ռեստորան «Հեսբուրգեր», Յուրմալա, Լատվիա

Արագ սնունդ, արագ սննդի ճաշատեսակ, արագ պատրաստման սնունդ, ֆասթֆուդ (անգլ.՝ fast «արագ» и food «սնունդ»), կերակրում՝ սննդի պատրաստման և կիրառման վրա ծախսվող քիչ ժամանակի տրամադրմամբ, պարզեցված սպասքով կամ առանց դրա կամ առանց սեղանի: Հանրային արագ սննդի համար նախատեսված են սրճարանները, խոս.՝ «սրճարան՝ սնվելու համար»:

Արագ սննդի պատմություն

Subway ռեստորան Սանկտ Պետերբուրգում: Subway-ն արագ սպասարկման ամենախոշոր ցանցն է աշխարհում:
ՄաքԴոնալդս. նախկինում արագ սննդի ամեանախոշոր ցանցն էր աշխարհում:

Աշխարհի տարբեր երկրների խոհանոցներում գոյություն ունեն արագ պատրաստման ճաշատեսակներ (օրինակ՝ իտալական պիցցա): 1921 թվականին Կանզասում բացվեց White Castle ընկերությունը, որի ֆիրմային ուտեստն այն ժամանակ դեռևս արտասովոր համբուրգերներն էին: Կայուն գինը (ընդհուպ մինչև 1946 թվականը 5 ցենտ էր) և արտասովոր լինելը գրավում էին գնորդներին, իսկ մթերքի անվտանգության մասին կասկածները ցրվեցին ընկերության սեփականատիրոջ՝ Բիլլի Ինգրամի խորամանկ քայլի շնորհիվ (երբ հատուկ վարձված սպիտակ խալաթներով մարդիկ տպավորություն էին ստեղծում, որ նույնիսկ բժիշկներն են համբուրգերներ գնում): 1940-ական թվականների վերջում White Castle ընկերության համար մրցակիցներ հայտնվեցին, որոնցից ամենալուրջը դարձավ «ՄաքԴոնալդս»-ը:

Հոնկոնգյան չխաչխանտխենները ասիական արագ սպասարկման ռեստորանների տարատեսակ են, որոնք առաջացել են 1950-ական թվականներին: Այս հաստատություններում մատուցում են ճաշատեսակներ, որոնք իրենց մեջ ներառում են չինական և եվրոպական գծեր, մասնավորապես՝ յուանյան (թեյի, սուրճի և խտացրած կաթի խառնուրդ), արագ պատրաստվող արիշտայով և խոզապուխտով ապուր, ինչպես նաև սենդվիչների բազմապիսի տեսակներ[1]:

ՄաքԴոնալդս ցանցի զարգացումը նույնպես ցույց է տալիս արագ սննդի տարածումը. 1956 թվականին ԱՄՆ-ում կար ՄաքԴոնալդսի 14 ռեստորան, 1960 թվականին՝ 228, 1968 թվականին՝ 1000, 1975 թվականին՝ 3076, 1980 թվականին՝ 6263, 1984 թվականին՝ 8300, 1990 թվականին՝ 11800: Այժմ ՄաքԴոնալդս կորպորացիան աշխարհի 119 երկրներում ունի ավելի քան 30 հազար հաստատություն:

Հանրաճանաչության պատճառներ

Այս ճաշատեսակների առավելությունը կայանում է պատրաստման ու օգտագործման արագության և էժանության մեջ (սովորական ռեստորանների համեմատությամբ, որոնք մատուցողներ ունեն): Մի կողմից՝ դա իր արձագանքն է գտնում սպառողի մոտ (հատկապես կյանքի հագեցած ռիթմ ունեցող խոշոր քաղաքներում): Մյուս կողմից՝ այսպիսի սնունդը պարզ և խնայողական եղանակով է պատրաստվում, ինչն արագ սննդի ցանցերին թույլ է տալիս արագ զարգանալ: Ոչ պակաս կարևոր դեր է խաղում նաև նվաճողական գովազդը տարբեր ԶԼՄ-ներում[2]:

Ազդեցությունն առողջության վրա

Հուրգադայի կենտրոնում խինկալու մատուցման հաստատություն

Ցանցային արագ սննդի մեջ լայնորեն կիրառվող կիսաֆաբրիկատները, ինչպես և «գործարանային» արտադրության այլ ուտելիքը, կարող են պարունակել տարատեսակ սննդային հավելումներ, որոնց մեծ մասը բացասաբար է ազդում օրգանիզմի վիճակի և ինչպես երեխաների, այնպես էլ մեծահասակների առողջության վրա: Դրանց թվում են ճարպաթթուների տրանսիզոմերները: Դրանց բաղադրությունը բավականաչափ տարբեր է՝ կախված մթերքից: Ըստ USDA-ի տվյալների՝ սովորական չիզբուրգերում կա ընդամենը 0,7 % տրանսճարպ[3]: Սակայն կարկանդակիկներում՝ սառեցված վիճակում, դրանց բաժինը կազմում է 35 %, քանի որ դրանց մեծ մասը պատրաստվում է հիդրոհանգուցային ճարպերի (մարգարինների) կիրառմամբ: Դրանք խախտում են մարդու դիմադրողականությունը, մեծացնում են շաքարային դիաբետի, քաղցկեղի զարգացման ռիսկը, նվազեցնում են տեստոստերոնի քանակը, խաթարում են պրոստագլանդինների (օրգանիզմի բազմաթիվ գործընթացներ կարգավորող և բոլոր հյուսվածքներում և օրգաններում գտնվող) փոխանակումը, խաթարում են ցիտոքրոմ ց-օքսիդազների (գլխավոր ֆերմենտը, որը անվտանգ է դարձնում կանցերոգենները և դեղորայքային որոշ տոքսիններ) աշխատանքը:

Այն մարդկանց մոտ, ովքեր կանոնավոր կերպով սնվում են արագ սննդով, առաջանում է ավիտամինոզ: Անգամ չնայած մարդու քաշի ավելացմանը՝ մարդուն չեն բավականացնի օգտակար բաղադրիչները: Ըստ անգլիացի գիտնականների կողմից 14 տարեկանների ուսումնասիրության՝ տպագրված BMJ-ում (№ 11, 1998)՝ ճարպաթթուների տրանսիզոմերներ պարունակող մթերքի սիրահարների մահացությունը սրտի իշեմիկ հիվանդությունից և սրտամկանի ինֆարկտից շատ ավելի բարձր է, իսկ կաթնագեղձի քաղցկեղը հանդիպում է 40 %-ով ավելի հաճախ[4].

Արագ պատրաստվող կերակրատեսակներ

Տես նաև

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ Beerman, Jason (2012-02-20). «Cha chaan teng cheat sheet: What to order at the most popular eateries in Hong Kong» (անգլերեն). CNN Go. Վերցված է 2014-07-28-ին.
  2. ↑ Фаст-фуд и здоровье
  3. ↑ Show Foods
  4. ↑ Жвиташвили Ю. Б. Как происходит пищеварение // Рак и питание. — ЭЛБИ-СПб, 2010. — С. 124-125. — 368 с. — ISBN 978-5-93979-245-5

Արտաքին հղումներ

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Արագ_սնունդ&oldid=5873119» էջից