Տեստոստերոն
| Տեստոստերոն | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ընդհանուր տեղեկություններ | |
| Դասական անվանակարգում | (8R,9S,10R,13S,14S,17S) - 17-հիդրօքսի-10,13-դիմեթիլ- 1,2,6,7,8,9,11,12,14,15,16,17- դոդեկահիդրոցիկլոպենտա[a]ֆենանտրեն -3-ոն |
| Քիմիական բանաձև | C₁₉H₂₈O₂ |
| Մոլային զանգված | 4,8E−25 կիլոգրամ[1] գ/մոլ |
| Հալման ջերմաստիճան | 155 °C °C |
| Քիմիական հատկություններ | |
| Դասակարգում | |
| CAS համար | 58-22-0 |
| PubChem | 6013 |
| EINECS համար | 200-370-5 |
| SMILES | CC12CCC3C(C1CCC2O)CCC4=CC(=O)CCC34C |
| ЕС | 200-370-5 |
| ChEBI | 5791 |
| Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա) | |
Տեստոստերոն, մարդու և բարձրակարգ ողնաշարավորների արական սեռական հորմոն։ Արտադրվում է հիմնականում սերմնարաններում։ Քիմիական կառուցվածքով ստերոիդ է։ Անգույն բյուրեղներ են, հալման ջերմաստիճանը՝ 155°С, ջրում վատ է լուծվում, օրգանական լուծիչներում՝ լավ (առաջին անգամ բյուրեղային վիճակում ստացվել է 1935 թվականին, ցուլի ամորձիներից)։ Տղամարդու արյան մեջ տեստոստերոնի բնականոն քանակությունը 0,5—0,6 մկգ/100 մլ է, կանանցը՝ 0,12 մկգ/100 մլ։ Հասուն տղամարդու օրգանիզմում օրական արտադրվում է 15 մգ տեստոստերոն։ Տեստոստերոնը խթանում է արական սեռական օրգանների և երկրորդային սեռական հատկանիշների զարգացումը։
Տղամարդու մոտ տեստոստերոնն ունի կարևոր նշանակություն արական վերարտադրողական օրգանների հյուսվածքների՝ սերմնարանների և շագանակագեղձի, ինչպես նաև երկրորդային սեռական հատկանիշների՝ ավելացող մկանային և ոսկրային զանգվածի, մարմնի մազերի աճի, ձևավորման մեջ[2]։ Տեստոստերոնը նաև կարևոր է առողջության և նորմալ կենսագործունեության[3], ինչպես նաև օստեոպորոզի կանխարգելման համար[4]։
Հասուն տղամարդու մոտ տեստոստերոնի մակարդակը 7-8 անգամ ավելի մեծ է, քան հասուն կնոջ մոտ[5]։ Քանի որ տղամարդու օրգանիզմում տեստոստերոնի նյութափոխանակությունը ավելի արտահայտված է, քան կանանց օրգանիզմում, դրա օրական արտադրությունը տղամարդու օրգանիզմում 20 անգամ ավելի է[6][7]։ Կանայք ավելի զգայուն են հորմոնի նկատմամբ[8]։ Տեստոստերոնն առկա է համարյա բոլոր ողնաշարավորների մոտ։ Ձկների մոտ սինթեզվում է մի փոքր տարբերվող 11-կետոտեստոստերոն[9]։ Միջատների մոտ անալոգ միացությունը էկդիզոնն է[10]։ Ամենուր հանդիպող ստերոիդներից կարելի է ենթադրել որ սեռական հորմոններն ունեն վաղ էվոլյուցիոն պատմություն[11]։
Բժշկության մեջ տեստոստերոնը օգտագործվում է տղամարդկանց սեռական գեղձերի ֆունկցիայի անբավարարության, կանանց դաշտանադադարի (կլիմաքս) խանգարումների դեպքում և որոշ ուռուցքների բուժման նպատակով։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 testosterone
- ↑ Mooradian AD, Morley JE, Korenman SG (February 1987)։ «Biological actions of androgens»։ Endocr. Rev. 8 (1): 1–28։ PMID 3549275։ doi:10.1210/edrv-8-1-1
- ↑ Bassil N, Alkaade S, Morley JE (June 2009)։ «The benefits and risks of testosterone replacement therapy: a review»։ Ther Clin Risk Manag 5 (3): 427–48։ PMC 2701485։ PMID 19707253
- ↑ Tuck SP, Francis RM (2009)։ «Testosterone, bone and osteoporosis»։ Front Horm Res։ Frontiers of Hormone Research 37: 123–32։ ISBN 978-3-8055-8622-1։ PMID 19011293։ doi:10.1159/000176049
- ↑ Torjesen PA, Sandnes L (March 2004)։ «Serum testosterone in women as measured by an automated immunoassay and a RIA»։ Clin. Chem. 50 (3): 678; author reply 678–9։ PMID 14981046։ doi:10.1373/clinchem.2003.027565
- ↑ Southren AL, Gordon GG, Tochimoto S, Pinzon G, Lane DR, Stypulkowski W (May 1967)։ «Mean plasma concentration, metabolic clearance and basal plasma production rates of testosterone in normal young men and women using a constant infusion procedure: effect of time of day and plasma concentration on the metabolic clearance rate of testosterone»։ J. Clin. Endocrinol. Metab. 27 (5): 686–94։ PMID 6025472։ doi:10.1210/jcem-27-5-686
- ↑ Southren AL, Tochimoto S, Carmody NC, Isurugi K (November 1965)։ «Plasma production rates of testosterone in normal adult men and women and in patients with the syndrome of feminizing testes»։ J. Clin. Endocrinol. Metab. 25 (11): 1441–50։ PMID 5843701։ doi:10.1210/jcem-25-11-1441
- ↑ Dabbs M, Dabbs JM (2000)։ Heroes, rogues, and lovers: testosterone and behavior։ New York: McGraw-Hill։ ISBN 0-07-135739-4
- ↑ Nelson, Randy F. (2005)։ An introduction to behavioral endocrinology։ Sunderland, Mass: Sinauer Associates։ էջ 143։ ISBN 0-87893-617-3
- ↑ De Loof A (October 2006)։ «Ecdysteroids: the overlooked sex steroids of insects? Males: the black box»։ Insect Science 13 (5): 325–338։ doi:10.1111/j.1744-7917.2006.00101.x
- ↑ Mechoulam R, Brueggemeier RW, Denlinger DL (September 1984)։ «Estrogens in insects»։ Journal Cellular and Molecular Life Sciences 40 (9): 942–944։ doi:10.1007/BF01946450
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 11, էջ 657)։ 
|