Ռոբերտո Բոլանո Ավալոս

Ռոբերտո Բոլանո Ավալոս; իսպ.՝ Roberto Bolaño Ávalos
Ծնվել է	ապրիլի 28, 1953[…]
Ծննդավայր	Սանտյագո, Չիլի
Մահացել է	հուլիսի 15, 2003[…] (50 տարեկան)
Մահվան վայր	Բարսելոնա, Իսպանիա
Քաղաքացիություն	Չիլի
Մայրենի լեզու	իսպաներեն
Կրոն	աթեիզմ
Ազդվել է	Խորխե Լուիս Բորխես
Երկեր	2666?, The Savage Detectives? և By Night in Chile?
Մասնագիտություն	գրող, բանաստեղծ և գրական քննադատ
Պարգևներ և ; մրցանակներ	Ռոմուլո Գալյեգոսի մրցանակ Premio Herralde? Ազգային գրաքննադատների շրջանակի մրցանակ և Ալկալա քաղաքի մրցանակ
	Ստորագրություն;
	Roberto Bolaño Վիքիպահեստում

Ռոբերտո Բոլանո Ավալոս(իսպ.՝ Roberto Bolaño Ávalos, ապրիլի 28, 1953(1953-04-28)^[1]^[2]^[3]^[…], Սանտյագո, Չիլի^[4] - հուլիսի 15, 2003(2003-07-15)^[1]^[2]^[3]^[…], Բարսելոնա, Իսպանիա^[5]), չիլիացի բանաստեղծ և արձակագիր, Գալիսիայից և Կատալոնիայից գաղթած ընտանիքի զավակ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բոլանոն ծնվել է բեռնատարի վարորդի և ուսուցչուհու ընտանիքում։ Ապագա գրողի և նրա քրոջ մանկությունն անցել է Չիլիի հարավում։ Մանուկ Ռոբերտոն ուներ դիսլեկսիա, որի պատճառով նրան ծաղրում էին դպրոցում։ 1966 թվականից ծնողների հետ ապրել է Մեքսիկայում։ Այնտեղ սկսեց լրագրող աշխատել և ներգրավված էր ձախերի շարժմանը (1960-ական թթ․ Բոլանոն դարձավ տրոցկիստ)^[7]։ 1973 թ․ վերադարձավ հայրենի Չիլի, որպեսզի մասնակցի Սալվադոր Ալյենդեի սոցիալիստական ռեֆորմներին(«օգնել հեղափոխություն անելուն»), բայց ներգրավվեց Պինոչետի պետական հեղաշրջման մեջ։ Մասնակցել է նոր ռեժիմի դեմ դիմադրությանը, ձերբակալվել է իբրև «ահաբեկիչ» և ութ օր բանտարկված է եղել, բայց ազատվել է բանտապահ դարձած ազդեցիկ դասընկերոջ խնդրանքով։

1974 թ․ կրկին վերադառնում է Մեքսիկա, որտեղ վարում է բոհեմական բանաստեղծի կենսաձև և ղեկավարում է «ինֆրառեալիստների» ավանգարդ գրական խումբը, որոնք ոգեշնչվում էին դադաիզմի և սյուրռեալիզմի փորձից։ Որոշ ժամանակ եղել է Սալվադորում՝ Ֆարաբունդո Մարտիի անվան Ազգային ազատագրական ռազմաճակատի կազմում, որտեղ ծանոթացել է գրող-հեղափոխական Ռոկե Դալտոնի հետ։ Ֆրանկոյի մահից հետո արտագաղթել է Իսպանիա, որտեղ արդեն բնակություն էր հաստատել իր մայրը։ Մինչ գրականությանը լիովին նվիրվելը նա Բարսելոնայի այգիներում խաղող հավաքող է աշխատում, գիշերային պահակ, խանութպան, աղբահավաք։ Գիշերները՝ աշխատանքից ազատ ժամանակ, նա զբաղվում էր պոեզիայով, սակայն շուտով անցավ արձակի։ 1980-ական թթ․ սկզբից նա հաստատվում է ծովափնյա կատալոնական Բլանես քաղաքում։ Որդու ծնվելուց հետո հրաժարվեց «բիթնիկ» կենսաձևից։

Բոլանոյի հինգ մասանոց «2666» վեպը, որը համարվում է նրա ստեղծագործության գագաթնակետը, մնաց անավարտ։ Մահացել է թոքերի քաղցկեղից տասնօրյա կոմայից հետո։ Նրա մահից հետո նրա ստեղծագործությունների հանդեպ հետաքրքրությունը զգալի կերպով մեծացավ ոչ միայն իսպանալեզու երկրներում, այլև ամբողջ աշխարհում։

Ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրական ասպարեզ է մտել «Ճնճղուկները գագաթին» (1975) բանաստեղծությունների գրքով։ 1977 թվականից ճանապարհորդել է Եվրոպայում և Հյուսիսային Աֆրիկայում, 1978 թվականից բնակություն է հաստատել Կատալոնիայում, մինչև լիովին լրագրությամբ ու գրականությամբ զբաղվելը մի քանի աշխատանք է փոխել։ Սեփական արձակում, որտեղ քրեական սյուժեն միաձուլվում է երազների ֆանտաստիկ թրիլլերի և գրականության խաղի տարերքի հետ, հաճախ է ներկայանում Արթուրո Բելանո անվամբ։ Բազմաթիվ ստեղծագործություններում, ներառյալ՝ «Չիլիական նոկտյուրն» և «Հեռավոր աստղ», բարձրացնում է Պինոչետի խունտայի ժամանակ բռնաճնշումների խնդիրները։ «Նացիստական գրականությունը Ամերիկայում» գրքում, որը գրվել է հորինված պրո-ֆաշիստական գրողների կենսագրությունների հավաքածուի ձևով, երգիծականորեն ներկայացված են ծայրահեղ աջ բռնապետներին ծառայության անցած միջակ մշակութային գործիչները։

Աշխատություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Consejos de un discípulo de Morrison a un fanático de Joyce / «Մարիսոնի աշակերտը խորհուրդ է տալիս Ջոյսի երկրպագուին» վեպ (1984 թ․, համահեղինակ՝ Անտոնիո Գարսիա Պարտա)։
La pista de hielo / «Սառցադաշտը» վեպ (1993 թ․, արժանացել է Ալկալա դե Էնարես քաղաքի մրցանակին)։
La literatura nazi en América / «Նացիստական գրականությունը Ամերիկայում» վեպ հանրագիտարանի ձևաչափով (1996 թ․)։
Estrella distante / «Հեռավոր աստղը» պատմվածք (1996 թ․)։
Llamadas telefónicas / «Հեռախոսազանգեր» պատմվածքների ժողովածու (1997 թ․, արժանացել է Սանտյագո դե Կոմպոստելա քաղաքի մրցանակին, Սան-Սեբաստիան քաղաքի Միջազգային գրականության տարվա մրցանակին)։
Los detectives salvajes / «Կատաղած հետախույզները» վեպ (1998 թ․, Ռոմուլո Գալեգոսայի մրցանակ, Վենեսուելայում, իսպանական «Հերրալդե» մրցանակ, Չիլիական Ազգային Խորհրդի գրքի և ընթերցանության մրցանակ)։
Amuleto / «Հմայիլ» պատմվածք (1999 թ․)։
Monsieur Pain / «Պարոն Փեն» վեպ (1999 թ․)։
Nocturno de Chile / «Չիլիական նոկտյուրն» պատմվածք (2000 թ․)։
Los perros románticos. Poemas 1980—1998 / «Ռոմանտիկ շներ․ Բանաստեղծություններ 1980-1998թթ․» (2000 թ․, Իրուն քաղաքի գրական մրցանակ)։
Putas asesinas / «Անառակ մարդասպանները» պատմվածքներ (2001 թ․)։
Amberes / «Ամբերես» վեպ (2002 թ․, էկրանավորվել է 2012 թ․)։
Una novelita lumpen / «Լյումպենյան պատմություն» (2002 թ․, էկրանավորել է Ալիսա Շերսոնը 2013 թ․)։
El gaucho insufrible / «Անտանելի գաուչոն» պատմվածք (2003 թ․)։
Entre paréntesis / «Չակերտներում» էսսեներ, լրագրային գրառումներ, ակնարկներ, հարցազրույցներ (2004 թ․)։
«2666» վեպ (2004 թ․, «Սալամբո» մրցանակ, Բարսելոնա, Ազգային շրջանակի գրաքննադատների մրցանակ)։
El secreto del mal / «Չարի գաղտնիքը» պատմվածքներ (2007 թ․)։
La universidad desconocida / «Անհայտ համալսարան» բանաստեղծություններ (2007 թ․)։
El Tercer Reich / «Երրորդ ռեյխը» վեպ (2010 թ․)։
Los sinsabores del verdadero policía (2011 թ․), վեպ։

Ռուսերեն թարգմանությունները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Չիլիական նոկտյուրն»։ Մ․։ Մախաոն, 2006 թ․ (ներառյալ «Հեռավոր աստղը» պատմվածքը)։
«Անառակ մարդասպանները»։ Մ․։ Աստրել, CORPUS, 2011 թ․։
«Երրորդ ռեյխը»։ Մ․։ Աստրել, CORPUS, 2011 թ․։

Ճանաչում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1998 թ․ «Կատաղած հետախույզները» վեպի համար արժանացել է իսպանական «Հերրալդ» մրցանակի, իսկ 1999թ․ նաև Ռոմուլո Գալեգոսայի մրցանակի։ 2004 թ․ «2666» վեպ, հեղինակի մահից մեկ տարի անց, արժանացել է «Սալամբո» մրցանակի՝ Լավագույն իսպանալեզու գիրք անվանակարգում, իսկ 2009 թ․ այդ գիրքը Պորտուգալիայում ճանաչվել է «տարվա գիրք»^[8]։ «The New York Times»-ն այն անվանել է «իր սերնդի ամենաազդեցիկ ձայնը լատինամերիկյան գրականության մեջ»^[9]։

Գրական կերպարը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Որպես գործող հերոս՝ Բոլանոն հանդես է գալիս Խավիեր Սերկասի «Սալամինի զինվորները» և Ռոդրիգո Ֆրեսանի «Մանտրա» վեպերում։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Roberto Bolaño: La escritura como tauromaquia/ Celina Manzoni, ed. Buenos Aires: Corregidor, 2002.
Territorios en fuga. Estudios críticos sobre la obra de Roberto Bolaño/ Patricia Espinosa, ed. Santiago: Frasis, 2003.
Madariaga Caro M. Bolaño infra 1975-1977: los anos que inspiraron Los detectives salvajes. Santiago de Chile: RIL, 2010

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Augustyn A. Encyclopædia Britannica
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #120894076 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 El País (իսպ.) — Madrid: Grupo Prisa, 1976. — ISSN 1576-3757; 1134-6582
↑ https://es.wikipedia.org/wiki/Anexo:Palmar%C3%A9s_de_los_Premios_Ciudad_de_Alcal%C3%A1#1992_(23%C2%AA_edici%C3%B3n)
↑ Gustavo Álvarez Núñez: SoloLiteratura.com. «Roberto Bolaño – Semblanza».
↑ Importante periódico de Portugal ubica a novela de Bolaño como la mejor de 2009(իսպ.)
↑ «Harvesting Fragments From a Chilean Master». The New York Times. 2012 թ․ դեկտեմբերի 20. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 31-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

[1] (իսպ.)
[2] (իսպ.)
[3] (իսպ.)
Сборник статей о творчестве Боланьо (իսպ.)
Тексты Боланьо и о нем в Архиве чилийской литературы (իսպ.)
Тексты on line
[4] (անգլ.)
[5] Արխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine (անգլ.)
[6] Արխիվացված 2006-05-01 Wayback Machine (ֆր.)
[7](չաշխատող հղում) (գերմ.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռոբերտո Բոլանո Ավալոս» հոդվածին։

[_5b602f3b1c188115-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_5ea2dd6d9cdab118-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Augustyn A. Encyclopædia Britannica

[_ce66d35a8e092b09-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Internet Speculative Fiction Database — 1995.

[_808710cb634427c7-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #120894076 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[_f9d5f761837c0280-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 El País (իսպ.) — Madrid: Grupo Prisa, 1976. — ISSN 1576-3757; 1134-6582

[_b5918f3c21eae137-6] ttps://es.wikipedia.org/wiki/Anexo:Palmar%C3%A9s_de_los_Premios_Ciudad_de_Alcal%C3%A1#1992_(23%C2%AA_edici%C3%B3n)

[sololit-sem-7] Gustavo Álvarez Núñez: SoloLiteratura.com. «Roberto Bolaño – Semblanza».

[8] Importante periódico de Portugal ubica a novela de Bolaño como la mejor de 2009(իսպ.)

[nytimes.com-9] «Harvesting Fragments From a Chilean Master». The New York Times. 2012 թ․ դեկտեմբերի 20. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 31-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]