Jump to content

Ռոբերտ Հուկ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ռոբերտ Հուկ
Robert Hooke
Ծնվել էհուլիսի 18 (28), 1635[1][2][3][…]
Freshwater, Անգլիայի թագավորություն[4]
Մահացել էմարտի 3 (14), 1703[1][2][3][…] (67 տարեկան)
Լոնդոն, Անգլիայի թագավորություն[5]
ԳերեզմանSt Helen's Bishopsgate[6]
Քաղաքացիություն Անգլիայի թագավորություն
ԴավանանքԱնգլիկան եկեղեցի
Մասնագիտությունճարտարապետ, աստղագետ, ֆիզիկոս, օրագրի հեղինակ, համալսարանի դասախոս, փիլիսոփա, գյուտարար, կենսաբան և բնագետ
Հաստատություն(ներ)Լոնդոնի թագավորական ընկերություն[7][8], Գրեշեմ քոլեջ, City of London Corporation?[9] և Ռոբերտ Բոյլ[1]
Գործունեության ոլորտմեխանիկա, ֆիզիկա, քիմիա, կենսաբանություն, ճարտարապետություն[9], աստղագիտություն, Տեղագրական հանույթ[9], մաթեմատիկա և նյութագիտություն
Պաշտոն(ներ)secretary of the Royal Society?
ԱնդամակցությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն
Ալմա մատերՔրայսթ Չյորչ (1655)[1], Վեսմինստերի դպրոց (1653)[1] և Օքսֆորդի համալսարան (1663)[10]
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն[11][12], լատիներեն[13] և հին հունարեն[13]
Գիտական ղեկավարԹոմաս Ուիլիս, Ռոբերտ Բոյլ[10] և Քրիստոֆեր Ռեն[10]
Հայտնի աշակերտներԷդմունդ Հալլեյ[10]
Պարգևներ
ՀայրՋոն Հուկ
ՄայրՍեսիլիա Ջայլս[14]
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Robert Hooke Վիքիպահեստում

Ռոբերտ Հուկ (անգլ.՝ Robert Hooke, հուլիսի 18 (28), 1635[1][2][3][…], Freshwater, Անգլիայի թագավորություն[4] - մարտի 3 (14), 1703[1][2][3][…], Լոնդոն, Անգլիայի թագավորություն[5]), անգլիացի բնախույզ, էնցիկլոպեդիստ, Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամ (1663 թվականից)։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սովորել է Վեսթմինսթերյան դպրոցում, որտեղ ուսումնասիրել է լեզուներ, ինչպես նաև մաթեմատիկա, ֆիզիկա և մեխանիկա։ 1653 թվականին ընդունվել է Օքսֆորդի համալսարան, որտեղ հետագայում եղել է Ռոբերտ Բոյլի օգնականը։ 1665 թվականից եղել է Լոնդոնի համալսարանի պրոֆեսոր, 1677-1683 թվականներին՝ Լոնդոնի թագավորական ընկերության քարտուղար։

Գործունեություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հուկն իր աշխատանքներում անդրադարձել է բնագիտության բազմաթիվ հարցերի։ 1659 թվականին պատրաստել է օդային պոմպը։ Քրիստիան Հյույգենսի հետ հաստատել է (մոտ 1660 թվական) ջերմաչափի հաստատուն կետերը՝ սառույցի հալման և ջրի եռման կետերը։ Կատարելագործել է բարոմետրը, հայելային աստղադիտակը, դիտախողովակն օգտագործել անկյունները չափելու համար, նախագծել քամու ուժը չափող սարք, շրջանը մասերի բաժանող մեքենա և այլ բազմաթիվ սարքեր։ Ժամացույցի մեխանիզմի հիմնական մասը (Anchor escapement), Հուկի մանրադիտակը, խցանի կառուցվածքը, ոջիլի գծագիրը։

1660 թվականին սահմանել է առաձգական մարմնին կիրառված և այդ մարմնի դեֆորմացիայի համեմատականության օրենքը։

Հուկը տվել է մոլորակների շարժման ընդհանուր պատկերը և արտահայտել այն միտքը, որ բոլոր երկնային մարմինները ձգում են իրար։ 1660 թվականից փորձում էր ձևակերպել տիեզերական ձգողության գաղափարը, որը 1674 թվականին ձևակերպեց «Երկրագնդի շարժման ապացույցի փորձ» տրակտատում։ 1679 թվականին ենթադրություն է արել, որ եթե ձգողության ուժը հակադարձ համեմատական է հեռավորության քառակուսուն, ապա մոլորակը պետք է շարժվի էլիպսով։ 1680 թվականի հունվարի 6-ին Իսահակ Նյուտոնին գրված նամակում հստակորեն ձևակերպում է տիեզերականության ձգողականության օրենքը՝ ցույց տալով կապը Կեպլերի օրենքի հետ, և առաջարկում է անգլիացի գիտնականին տալ տեսության մաթեմատիկական հիմնավորումը։ Այդ նամակով է սկսվում տիեզերական ձգողականության օրենքի փաստացի պատմությունը։

Հուկը կողմնակից էր լույսի ալիքային տեսությանը և վիճարկում էր մասնիկային (կորպուսկուլային) տեսությունը, ջերմությունը համարում էր նյութի մասնիկների մեխանիկական շարժման արդյունք։ Իր կատարելագործած միկրոսկոպով Հուկը դիտել է բույսի կառուցվածքը և առաջին անգամ ցույց տվել խցանի բջջային կառուցվածքի ճշգրիտ պատկերը («բջիջ» տերմինը մտցրել է Հուկը), ինչպես նաև նկարագրել սամիթի, կտկենու, գազարի բջիջների կազմությունը։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Robert Hooke (նիդերլ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Structurae — Ratingen: 1998.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 http://www.isle-of-wight-memorials.org.uk/others/freshwaterhooke.htm
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Гук Роберт // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  6. ↑ https://www.waymarking.com/waymarks/WMK6VR_Robert_Hooke_Undershaft_London_UK
  7. ↑ https://royalsociety.org/~/media/library/The%20library%20and%20archives%20of%20the%20royal%20society%201660-1990%20Marie%20Boas%20Hall.pdf
  8. ↑ https://www.biography.com/scholar/robert-hooke
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 https://www.cityoflondon.gov.uk/things-to-do/history-and-heritage/london-metropolitan-archives/collections/robert-hooke
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  11. ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  12. ↑ CONOR.Sl
  13. ↑ 13,0 13,1 JSTOR — 1995.
  14. ↑ Pas L. v. Genealogics — 2003.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռոբերտ Հուկ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 638)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ռոբերտ_Հուկ&oldid=9209392» էջից