Ումեո
| Քաղաք | |||
|---|---|---|---|
| Ումեո | |||
| Umeå | |||
| |||
 | |||
| Երկիր |  Շվեդիա | ||
| Համայնք | Բուդվայի Մունիցիպալիտետ[1] | ||
| Հիմնադրված է | 1622 թ. | ||
| Առաջին հիշատակում | 1314 | ||
| Մակերես | 34,15 կմ² | ||
| ԲԾՄ | 12 մետր | ||
| Բնակչություն | 79 594 մարդ (2010) | ||
| Խտություն | 2 331 մարդ/կմ² | ||
| Ժամային գոտի | UTC+1, ամառը UTC+2 | ||
| Հեռախոսային կոդ | 090 | ||
| Փոստային դասիչ | 90X XX | ||
| Պաշտոնական կայք | umea.se | ||
| |||
Ումեո (շվեդերեն արտասանություն: [ˈʉːmɛo] (
), ֆիններեն՝ Uumaja), քաղաք Շվեդիայի հյուսիսում, Վեստերբոթեն լենի և համանուն կոմունայի վարչական կենտրոնը։
Բնակչությունը՝ մոտ 115․0 հազար մարդ (2010)[2], որի մեկ երրորդը՝ ուսանողներ։
Քաղաքում է գտնվում հյուսիսային Շվեդիայի ամենամեծ համալսարանը։ Վերջինումս գործում է նաև հիվանդանոց։ Ումեոն Շվեդիայի բժշկական հետազոտությունների կենտրոնն է։
Քաղաքում կա 2 ցերեկային և 1 գիշերային դպրոց (ներգաղթյալների համար շվեդերենի ուսուցման և որակավորման բարձրացման համար)։
Ումեոն 2014 թվականի Լատվիայի մայրաքաղաք Ռիգայի հետ եղել է Եվրոպայի մշակութային մայրաքաղաքը։
Ումեոն 2014 թվականի դրությամբ համարվում է Եվրոպայի մշակութային մայրաքաղաքներից մեկը։
Քաղաքի պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քաղաքի մասին առաջին հիշատակումները թվագրվում են 1314 թվականին։ 14-րդ դարը Շվեդիայի դեպի հյուսիս ընդարձակման ժամանակաշրջանն էր։ Ի սկզբանե քաղաքն իրենից ներկայացնում էր ոչ մեծ բնակավայր, որի փայտե եկեղեցիով, շուկայով և նավահանգստով կենտրոնը գտնվում էր ժամանակակից Բաքենի տարածքում։ 15-րդ դարում Շվեդիայի ազդեցությունը ժամանակակից Վեստերբոթեն լենի տարածքում զգալիորեն մեծացել է։ 1443 թվականին հայտնվում են Սևարա և Տեֆտեո գյուղերի մասին առաջին հիշատակումները, որոնք այժմ գտնվում են Ումեո կոմունայի կազմում։
1501-1508 թվականներին փայտե եկեղեցու փոխարեն կառուցվել է քարե եկեղեցի, իսկ 1526 թվականին համայնքը բողոքականություն է ընդունել այն բանից հետո, երբ նրա քահանան է դառնում լյութերանական Բու Վարնիկսոնը (շվեդ.՝ Bo Warniksson)։
1652 թվականին քաղաքում կառուցվել է առաջին դպրոցը։ Ումեո բնակավայրի բնակչությունը այդ պահին կազմում էր մոտ 200 մարդ։ Քաղաքում առկա էին երկու երկար, նեղ փողոցներ և մի քանի ոչ մեծ նրբանցքներ։ Քաղաքը շրջապատում էր երեք մուտքերով պարիսպը, որտեղ հարկեր էին գանձվում ապրանքների տեղափոխման համար[3]։
1735 թվականին քաղաքում ստեղծվել է առաջին դեղատունը, իսկ 1764 թվականին կառուցվել է առաջին հիվանդանոցը։
Քաղաքի զինանշան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քաղաքը հիմնադրվել է 1622 թվականին, իսկ նրա առաջին զինանշանն, որն իրենից ներկայացնում է հյուսիսային եղջերուի երեք գլուխ, ստեղծվել է 1642 թվականին։ Այն հաստատվել է որպես պաշտոնական զինանշան 1646 թվականին Շվեդիայի թագավորի կողմից։ Հետագայում զինանշանի արտաքին տեսքը և եղջերուների գլուխների դասավորությունը փոփոխվել է, սակայն դրանց թիվը մնացել է անփոփոխ[4]։
Աշխարհագրություն և կլիմա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քաղաքը գտնվում է Ումեէլվ գետի ափին՝ Բոտնիկի ծոցի մեջ թափվելու վայրից ոչ հեռու։ Քաղաքի տարածքում կան բազմաթիվ լճեր։ Դրանցից խոշորներն են՝ Նյուդալաշյոն և Գրեսշյոն լճերը, ինչպես նաև Էսթերֆյորդեն ծոցը։
Ումեո բնակավայրը գտնվում է մերձարկտիկական կլիմայական գոտում, սահմանային գոտում տարածված է ցամաքային կլիման՝ կարճ և տաք ամառներով։ Ձմեռները երկարատև են և ցուրտ, մեծ է Գոլֆստրիմ տաք հոսանքի ազդեցությունը։ Հունվարի միջին ջերմաստիճանը կազմում է -8 ˚C, իսկ հուլիսի միջին ջերմաստիճանը՝ 16 ˚C: Պատմության ընթացքում գրանցված ամենաբարձր ջերմաստիճանը եղել է 2014 թվականի հուլիսի 23-ին (32.2 ˚C)։ Ամենացածր ջերմաստիճանը գրանցվել է 1978 թվականի փետրվարի 15-ին (38.2 ˚C)։
| Ումեոի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 10.6 (51.1) |
9.0 (48.2) |
14.2 (57.6) |
21.5 (70.7) |
26.6 (79.9) |
30.1 (86.2) |
32.2 (90) |
30.2 (86.4) |
24.5 (76.1) |
18.8 (65.8) |
13.2 (55.8) |
9.5 (49.1) |
32.2 (90) |
| Միջին բարձր °C (°F) | −3.1 (26.4) |
−2.5 (27.5) |
1.7 (35.1) |
7.2 (45) |
13.3 (55.9) |
18.0 (64.4) |
21.2 (70.2) |
19.8 (67.6) |
14.8 (58.6) |
7.4 (45.3) |
2.2 (36) |
−0.7 (30.7) |
8.28 (46.89) |
| Միջին օրական °C (°F) | −6.7 (19.9) |
−6.8 (19.8) |
−3.0 (26.6) |
2.4 (36.3) |
7.9 (46.2) |
12.5 (54.5) |
15.9 (60.6) |
14.7 (58.5) |
9.9 (49.8) |
3.5 (38.3) |
−0.9 (30.4) |
−4.4 (24.1) |
3.75 (38.75) |
| Միջին ցածր °C (°F) | −10.3 (13.5) |
−11.0 (12.2) |
−7.7 (18.1) |
−2.3 (27.9) |
2.5 (36.5) |
7.0 (44.6) |
10.7 (51.3) |
9.6 (49.3) |
5.1 (41.2) |
−0.3 (31.5) |
−4.0 (24.8) |
−8.2 (17.2) |
−0.74 (30.67) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | −35.6 (−32.1) |
−38.2 (−36.8) |
−32.4 (−26.3) |
−25.5 (−13.9) |
−9.0 (15.8) |
−3.6 (25.5) |
1.1 (34) |
−1.9 (28.6) |
−7.3 (18.9) |
−20.2 (−4.4) |
−28.0 (−18.4) |
−32.7 (−26.9) |
−38.2 (−36.8) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 45 (1.77) |
34 (1.34) |
33 (1.3) |
32 (1.26) |
35 (1.38) |
41 (1.61) |
57 (2.24) |
70 (2.76) |
62 (2.44) |
52 (2.05) |
62 (2.44) |
49 (1.93) |
572 (22.52) |
| Միջ. տեղումների օրեր (≥ {{{միավոր տեղումների օրեր}}}) | 24 | 20 | 22 | 16 | 16 | 15 | 16 | 18 | 19 | 20 | 21 | 23 | 230 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 33 | 73 | 167 | 214 | 258 | 286 | 282 | 223 | 158 | 100 | 45 | 22 | 1861 |
| աղբյուր: {{{աղբյուր 1}}} | |||||||||||||
Էկոլոգիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2021 թվականին Շրջակա միջավայրի եվրոպական գործակալությունը հայտարարեց, որ այս քաղաքն ունի ԵՄ ամենամաքուր օդը։ Մասնիկների պարունակությունը 3.7 մկգ խորանարդ մետրի համար։ Եվրամիության առավելագույն մակարդակը 25 է։
Սպորտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ումեոն ֆուտբոլի կանանց թիմի հայրենի քաղաքն է, որը ժամանակին աշխարհի ամենաուժեղ թիմերից էր, 2000 -ականներին նվաճելով բազմաթիվ ազգային և եվրոպական տիտղոսներ։ Ֆուտբոլի տղամարդկանց լավագույն թիմը ՝ «Ումեա» ֆուտբոլային ակումբը, այս պահին խաղում է Շվեդիայի առաջնության «Սուպերետտան» -ում, որը շվեդական տղամարդկանց ֆուտբոլի երկրորդ ուժեղագույն դիվիզիոնն է։
Քաղաքն ունի նաև Բյորկլյովենի տղամարդկանց հոկեյի թիմ, որը խաղում է Ալսվենսկանում (Շվեդիայի երկրորդ ուժեղագույն լիգա) և ստորգետնյա ֆուտբոլի Dahlen ակումբը (անգլ.), որը խաղում է Շվեդիայի Սուպերլիգայում։
Փողոցներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քաղաքի ամենաերկար փողոցներից մեկը ՝ Ստորգատանը, ունի մոտ 4 կմ երկարություն ՝ անցնելով քաղաքի հիմնական թաղամասերով ՝ Ումելվեն գետի հյուսիսային կողմում։ Ստորգատանում են գտնվում մի շարք պատմական շենքեր Ումեոյի քաղաքապետարանից և քաղաքի հինգ հիմնական զբոսայգիներից։
Տնտեսություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ումեոյի համալսարանի հետազոտությունների հիմնական ոլորտներն են կենսաբանական և բժշկական գիտությունները (հատկապես բույսերի բջջային և մոլեկուլային կենսաբանությունը), էկոլոգիան և մի քանի այլ ոլորտներ։
Umeå համալսարանը համագործակցում է մի շարք շվեդական ընկերությունների հետ, ինչպիսիք են ABB- ն, Volvo- ն, Skanska- ն, Ericsson- ը և Ohrlings PricewaterhouseCoopers- ը։
Քաղաքում է գտնվում Volvo Trucks- ի բեռնատար խցիկների արտադրության գործարաններից մեկը, որտեղ աշխատում է մոտ 2 հազար մարդ։ Այն նաև տեղակայված է Կոմացու Ֆորեսթի եվրոպական շտաբ -բնակարանում։
Քաղաքի ծայրամասում կա նավահանգիստ Բալթիկ ծովի ափին, որտեղ կանոնավոր կերպով գործում են Ումեա - Վաասա լաստանավերը։ Քաղաքը հատում է նաև Հյուսիսային Շվեդիայի հիմնական մայրուղիները, մոտենում է Հարավային Շվեդիայի երկաթուղին, իսկ Ումեո օդանավակայանը գտնվում է քաղաքից 4 կիլոմետր հարավ։
Քույր-քաղաքներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վաասա, Ֆինլանդիա
Հելսինգյոր, Դանիա
Վյուրցբուրգ, Գերմանիա
Պետրոզավոդսկ, Ռուսաստան[5]
Սասկատուն, Կանադա
Քաշան, Իրան
Օքսֆորդ, Մեծ Բրիտանիա
.svg){kind=small}
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Tätorter 2010 — Statistics Sweden, 2010. — P. 54. — ISSN 1654-3823
- ↑ Befolkningsstatistik. // Folkmängd i riket, län och kommuner 30 september 2010 och befolkningsförändringar 1 januari — 30 september 2010 (Статистика численности населения по состоянию на 30 сентября 2010 и динамики изменения численности за период с 1 января по 30 сентября 2010)
- ↑ Håkan Göransson. Umeås historia 1300—1652 Արխիվացված 2016-04-08 Wayback Machine // Официальный сайт муниципалитета Умео
- ↑ Håkan Göransson. Historien om Umeå stadsvapen Արխիվացված 2016-04-11 Wayback Machine // Официальный сайт муниципалитета Умео
- ↑ Ումեո քաղաքի մասին տեղեկատվություն Պետրոզավոդսկ քաղաքի կայքում
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ումեո» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||||
