Մայքլ Քոլինզ (աստղագնաց)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Մայքլ Քոլինզ
անգլ.՝ Mike Collins
Դիմանկար
Ծնվել էհոկտեմբերի 31, 1930(1930-10-31)[1]
ԾննդավայրՀռոմ, Իտալիա[2]
Մահացել էապրիլի 28, 2021(2021-04-28)[3] (90 տարեկան)
Մահվան վայրՆեյփլս, Քոլիեր շրջան, Ֆլորիդա, ԱՄՆ[3]
ԳերեզմանԱրլինգտոնի ազգային գերեզմանատուն[4]
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
Մայրենի լեզուանգլերեն
ԿրթությունԱՄՆ Օդային ուժի փորձարկման օդաչուական դպրոց, ԱՄՆ Ռազմական ակադեմիա, Հարվարդի բիզնես դպրոց, Սեյնթ Ալբանս դպրոց և Academia del Perpetuo Socorro?
Մասնագիտությունսպա, տիեզերագնաց, օդաչու, գործարար, փորձարկիչ օդաչու, ինքնակենսագիր, դերասան, airman և ձեռնարկատեր
ԱշխատավայրՆԱՍԱ և Սմիթսոնյան ինստիտուտ
ԱմուսինPatricia Finnegan?
Ծնողներհայր՝ James Lawton Collins?
Զբաղեցրած պաշտոններթանգարանի տնօրեն
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԵրեխաներKate Collins?
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Michael Collins (astronaut) Վիքիպահեստում

Մայքլ «Մայք» Քոլինզ (անգլ.՝ Michael «Mike» Collins. հոկտեմբերի 31, 1930(1930-10-31)[1], Հռոմ, Իտալիա[2] - ապրիլի 28, 2021(2021-04-28)[3], Նեյփլս, Քոլիեր շրջան, Ֆլորիդա, ԱՄՆ[3]), իռլանդական ծագումով ամերիկացի աստղագնաց և փորձարկող օդաչու, ԱՄՆ-ի ռազմաօդային ուժերի բրիգադային գեներալ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԱՄՆ-ի զինվորական ակադեմիան ավարտելուց, հատուկ պատրաստություն անցնելուց հետո Մայք Քոլինզը ծառայության է անցել Միացյալ Նահանգների ռազմաօդային ուժերում՝ որպես փորձարկող օդաչու։ 1963 թվականին ընտրվել է ՆԱՍԱ-ի «Տասնչորս»ի խմբի (ՆԱՍԱ-ի աստղագնացների 3-րդ ջոկատի) անդամ։

Տիեզերքում եղել է երկու անգամ։ Առաջին թռիչքը 1966 թվականի հուլիսին էր, «Ջեմինի-10» տիեզերանավով, որի հրամանատարը Ջոն Յանգն էր։ Այդ թռիչքի ընթացքում Մայքլը երկու անգամ դուրս է եկել բաց տիեզերք՝ դառնալով այդպիսի սխրանք գործած երրորդ ամերիկացին և բաց տիեզերք երկրորդ անգամ դուրս եկած առաջին մարդը։

Նրա տիեզերական երկրորդ թռիչքը 1969 թվականի հուլիսին էր, լուսնային արշավի մասնակից «Ապոլլոն-11» տիեզերանավով. այդպիսով՝ Քոլինզը դարձել է դեպի Լուսին թռիչք կատարած 24 մարդկանցից մեկը։ Նա այդ ժամանակ եղել է «Կոլումբիա» հրամանատարական մոդուլի (Command module Columbia) օդաչու և մնացել է Լուսնի ուղեծրում այն ժամանակ, երբ Նիլ Արմսթրոնգն ու Բազզ Օլդրինը «Արծիվ» լուսնային մոդուլով (Lunar Module Eagle) մարդկության պատմության մեջ առաջին անգամ վայրէջք են կատարել Երկրի բնական արբանյակի վրա։

Մայքլ Քոլինզը գերադասել է դրանից հետո վերջ դնել աստղագնացի իր կարիերային։

1969 թվականին նշանակվել է ԱՄՆ-ի պետքարտուղարի օգնական հասարակության հետ կապերի գծով, 1970 թվականին դարձել է կոմունալ տնտեսության նախարարի օգնական, 1971 թվականին՝ ավիացիայի և տիեզերագնացության ազգային թանգարանի տնօրեն, 1978 թվականին՝ Վաշինգտոնի Սմիթսոնյան ինստիտուտի գիտքարտուղարի տեղակալ[8]։

1975 թվականին Մայքլ Քոլինզը այցելել է Խորհրդային Միություն, եղել Կալուգայում գործող Կ. Ցիոլկովսկու անվան տիեզերագնացության պատմության պետական թանգարանում[9]։

Անվանի աստղագնացը վախճանվել է 2021 թվականի ապրիլի 28-ին[10][11][12]։

Պարգևներ և մեծարանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մայքլ Քոլինզն ընտրվել էր փորձակող օդաչուների ընկերության և օդագնացության ու աստղագնացության ամերիկյան ինստիտուտի իսկական անդամ[13][14]։

see caption
Քոլինզը ԱՄՆ-ի Կապիտոլիումի ռոտոնդայում Կոնգրեսի ոսկե մեդալի հանձնման արարողության ժամանակ. 16 նոյեմբերի 2011 թ.

Նրան նվիրված անկյուններ են բացվել փառքի հետևյալ սրահներում. միջազգային օդագնացության և տիեզերագնացության փառքի սրահ (1971)[15] Նյու Մեքսիկոյի տիեզերքի թանգարանում գործող միջազգային տիեզերագնացության փառքի սրահ (1977)[16], ԱՄՆ-ի աստղագնացության փառքի սրահ (1993)[17][18] և ազգային օդագնացության փառքի սրահ (1985)։ 2008 թվականին ներառվել է Կալիֆոռնիա նահանգի Լանկաստեր քաղաքում հիմնադրված Aerospace Walk of Honor պատվո երթում[19]։ Միջազգային աստղագիտական միությունը նրա պատվին է անվանակոոչել 6471 համարանիշը կրող աստերոիդը[20], ինչպես նաև Լուսնի խառնարաններից մեկը[21]։

Քոլինզը 1966 թվականին պարգևատրվել է ԱՄՆ-ի ռազմաօդային ուժերի Distinguished Flying Cross խաչով[22], ՆԱՍԱ-ի «Առանձնահատուկ ծառայության համար» երկու մեդալով[23][24][25], ԱՄՆ-ի ռազմաօդային ուժերի Air Force Distinguished Service Medal մեդալով[26], 1977 թվականին՝ Legion of Merit շքանշանով[27]։

Apollo 11 տիեզերանավի մյուս անդամների պես նա էլ է 1969 թվականին ԱՄՆ-ի այն ժամանակվա նախագահ Նիքսոնից ստացել Ազատության նախագահական մեդալ՝ իրենց պատվին հատուկ կազմակերպված ընթրիքի ժամանակ[28]։ Աստղագնացների այդ եռյակը այդ նույն տարում ստացել է նաև Collier Trophy, General Thomas D. White USAF Space Trophy[29], ինչպես նաև աստղագնացության ազգային ընկերակցության հատուկ մրցանակ[30][31], իսկ 1970 թվականին՝ Harmon Trophy[32][33]՝ ԱՄՆ-ի փոխնախագահ Սփիրո Ագնյուի կողմից[34]։ Ագնյուն նրանց հանձնել է նաև Ազգային աշխարհագրական ընկերության սահմանած Hubbard Medal և ասել, որ նրանք ամերիկյան պատմության մեեջ տեղ են գրավել Քրիստափոր Կոլումբոսի կողքին - "You've won a place alongside Christopher Columbus in American history".[35]:

Քոլինզը ԱՄՆ-ի նախագահ Դոնալդ Թրամփի, փոխնախագահ Մայք Փենսի և ՆԱՍԱ-ի կառավարիչ Ջիմ Բրայդենսթայնի հետ 2019 թ. հուլիսին

1970 թվականին Քոլինզն արժանացել է նաև փորձարկող օդաչուների ընկերության Իվեն Քինչելոյի անվան մրցանակի[36][37]։ 1999 թվականին՝ Լուսնի վրա կատարված առաջին վայրէջքի 30-ամյակի տոնակատարության ժամանակ ԱՄՆ-ի փոխնախագահ Ալ Գորը, ով նաև Սմիթսոնյան հիմնարկության փոխկանցլերն էր, Apollo 11 տիեզերանավի անձնակազմին շնորհել է այդ հիմնարկության ոսկե մեդալներ՝ Langley Gold Medal: Մեդալների հանձնման հանդիսավոր արարողությունից հետո աստղագնացները մասնակցել են Սպիտակ տանը նրանց պատվին կազմակերպված ընդունելությանը և վերջում նախագահ Բիլ Քլինտոնին են հանձնել հատուկ արկղում տեղադրված լուսնային մի ապար[38][39]։

2011 թվականին «Ապոլլոն 11» տիեզերանավի անձնակազմի երեք անդամներն էլ արժանացել են ԱՄՆ-ի Կոնգրեսի Ոսկե մեդալի, որ քաղաքացիական ամենաբարձր պարգևն է Միացյալ Նահանգներում։ Պարգևատրման արարողության ժամանակ ՆԱՍԱ-ի կառավարիչ Չարլզ Բոլդենն ասել է. "Ովքեր ձեզանից հետո թռել են տիեզերք և այսուհետև էլ թռչելու են, գնացել են և գնալու են ձեր բացած ճանապարհով"[40]:

Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Collins, Michael (1974). Carrying the Fire: An Astronaut's Journeys. New York: Farrar, Straus, and Giroux. Bibcode:1974cfaa.book.....C.
  • Collins, Michael (1976). Flying to the Moon and Other Strange Places. New York: Farrar, Straus and Giroux. ISBN 978-0-374-32412-4.
  • Collins, Michael (1988). Liftoff: The Story of America's Adventure in Space. Illustrated by James Dean. New York: Grove Press. ISBN 978-0-8021-1011-4.
  • Collins, Michael (1990). Mission to Mars. New York: Grove Weidenfeld. ISBN 978-0-8021-1160-9.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Encyclopædia Britannica
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Коллинз Майкл (лётчик-космонавт) // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 https://www.nytimes.com/2021/04/28/science/michael-collins-third-man-of-the-moon-landing-dies-at-90.html
  4. ↑ https://www.dvidshub.net/image/7608868/modified-military-funeral-honors-with-funeral-escort-conducted-us-air-force-maj-gen-michael-collins-section-51
  5. ↑ https://searchpub.nssc.nasa.gov/servlet/sm.web.Fetch/Agency_Awards_Historical_Recipient_List.pdf?rhid=1000&did=2120817&type=released
  6. ↑ https://www.nmspacemuseum.org/inductee/michael-collins/
  7. ↑ Space Hall Honors Pioneers — Las Cruces: 1977. — P. 6. — ISSN 1081-2172
  8. ↑ Космонавтика. Энциклопедия / Главный редактор В. П. Глушко. — М.: Советская энциклопедия, 1985. — С. 164.
  9. ↑ Майкл Коллинз в зале ракетной техники Արխիվացված է Հոկտեմբեր 2, 2019 Wayback Machine-ի միջոցով: ГМИК им. Циолковского. 20 июня 1975 года (первое фото в правой колонке фотографий). Архивировано.
  10. ↑ Russel Lewis (2021 թ․ ապրիլի 28). «'Forgotten Astronaut' Michael Collins Dies» (անգլերեն). National Public Radio. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 28-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 28-ին.
  11. ↑ Lewis, Russell (2021 թ․ ապրիլի 28). «Apollo 11 Astronaut Michael Collins Dies». NPR. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 28-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 28-ին.
  12. ↑ Goldstein, Richard (2021 թ․ ապրիլի 28). «Michael Collins, 'Third Man' of the Moon Landing, Dies at 90». The New York Times. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 28-ին.
  13. ↑ «Biographical Data» (PDF). NASA. 2015 թ․ սեպտեմբեր. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 31-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 15-ին.
  14. ↑ «Fellow Classes». SETP. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 2-ին.
  15. ↑ «Hall of Fame Honoree - Michaeal Collins» (անգլերեն). San Diego, California: International Aerospace Hall of Fame. 1971. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 1-ին.
  16. ↑ «Space Hall Honors Pioneers». Las Cruces Sun-News. Las Cruces, New Mexico. 1977 թ․ հոկտեմբերի 30. էջ 6. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 20-ին – via Newspapers.com.
  17. ↑ «Michael Collins». Astronaut Scholarship Foundation. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 1-ին.
  18. ↑ Clark, Amy (1993 թ․ մարտի 14). «Activities Honor Gemini Astronauts». Florida Today. Cocoa, Florida. էջ 41. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հուլիսի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 6-ին – via Newspapers.com.
  19. ↑ «2008 Honorees». City of Lancaster. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 1-ին.
  20. ↑ «Piloted the command module on Apollo 11, the first manned moon-landing mission». New Mexico Museum of Space History. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 28-ին.
  21. ↑ Gaherty, Geoff (2013 թ․ ապրիլի 19). «How to See Where Astronauts Walked on the Moon». Space.com. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 3-ին.
  22. ↑ «Michael Collins». The Hall of Valor Project. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 23-ին.
  23. ↑ «Whoosh to Altitude Record 'Tremendous Thrill' to Astros». Independent. Long Beach, California. UPI. 1966 թ․ օգոստոսի 2. էջ 14. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 25-ին – via Newspapers.com.
  24. ↑ Gawdiak, Fedor, էջ 398
  25. ↑ «Agnew Confers Awards on Crews of 3 Apollos». Arizona Republic. Phoenix, Arizona. Associated Press. 1970 թ․ նոյեմբերի 14. էջ 23 – via Newspapers.com.
  26. ↑ «Michael Collins – Recipient». Military Times Hall of Valor. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  27. ↑ «A Guide to the Michael Collins Papers, 1907–2004 Collins, Michael Papers Ms1989-029». Virginia Heritage. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 26-ին. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  28. ↑ «"Three Very Brave Men" Given Presidential Toast and Medals». The Gastonia Gazette. Gastonia, North Carolina. Associated Press. 1969 թ․ օգոստոսի 14. էջ 1. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 23-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 23-ին – via Newspapers.com.
  29. ↑ «The Gen. Thomas D. White USAF Space Trophy» (PDF). Air Force Magazine. 1997 թ․ մայիս. էջ 156. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 12-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 20-ին.
  30. ↑ «Collier 1960–1969 Recipients». National Aeronautic Association. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 1-ին.
  31. ↑ «Apollo 11 Honor». The Burlington Free Press. Burlington, Vermont. 1970 թ․ մայիսի 7. էջ 3. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 26-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 26-ին – via Newspapers.com.
  32. ↑ «Two R.A.F. Pilots to Share Harmon Aviator's Trophy». The New York Times. 1970 թ․ սեպտեմբերի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 5-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 3-ին.
  33. ↑ «Apollo 11 Astronauts Add Harmon Trophy to Collection». The Montgomery Advertiser. Montgomery, Alabama. Associated Press. 1970 թ․ սեպտեմբերի 6. էջ 52. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 24-ին – via Newspapers.com.
  34. ↑ «3 Astronauts get Harmon Trophies». The Times. Shreveport, Louisiana. Associated Press. 1971 թ․ մայիսի 20. էջ 20. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 24-ին – via Newspapers.com.
  35. ↑ «Agnew Gives Medals to Apollo 11 Crew». The La Crosse Tribune. La Crosse, Wisconsin. Associated Press. 1970 թ․ փետրվարի 18. էջ 6. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 27-ին – via Newspapers.com.
  36. ↑ «Collins, Michael». National Aviation Hall of Fame. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 28-ին.
  37. ↑ «Iven C. Kincheloe Recipients». Society of Experimental Test Pilots. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 28-ին.
  38. ↑ Boyle, Alan (1999 թ․ հուլիսի 20). «Moon Anniversary Celebrated». NBC News. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 3-ին.
  39. ↑ «Apollo 11 astronauts honored for 'astonishing' mission». CNN. 1999 թ․ հուլիսի 20. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 24-ին.
  40. ↑ «NASA Legends Awarded Congressional Gold Medal». NASA. 2011 թ․ նոյեմբերի 16. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ մայիսի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 25-ին.
  41. ↑ Армолколит / Пекова Н. А. // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.
  42. ↑ Meyer C. Lunar Sample Mineralogy // NASA Lunar Petrographic Educational Thin Section Set : [անգլ.]. — 2003. — С. 8—9.
  43. ↑ Алексеев Д. И., Гозман И. Г., Сахаров Г. В. Словарь сокращений русского языка: около Կաղապար:Число сокращений : [рус.] / под ред. Д. И. Алексеева. — 3-е изд., с прил. новых сокр. — М. : Русский язык, 1983. — С. 28. — 487 с. — 75 000 экз.
  44. ↑ Скафандр Майкла Коллинза Արխիվացված 2022-11-01 Wayback Machine на странице «Топ-15 экспонатов Музея космонавтики». Официальный сайт музея kosmo-museum.ru. 1 ноября 2022.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մայքլ Քոլինզ (աստղագնաց)» հոդվածին։
Թվիթթեր (անգլ.)
Ֆոտո, վիդեո և աուդիո
Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մայքլ_Քոլինզ_(աստղագնաց)&oldid=9741555» էջից