Թուրքիայի բնակչություն
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Constan.jpg/220px-Constan.jpg)
Թուրքիայի ազգային վիճակագրական ծառայության տվյալներով 2015 թվականի դրությամբ երկրի բնակչությունը կազմում է 77 695 904 մարդ[1]։
Էթնիկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թուրքիան բազմազգ պետություն է։ Երկրում բնակվում է մոտ 77 միլիոն մարդ, որոնցից՝
№ | Ազգություն | Այդ թվում | Բնակչություն | % այսքանից այնքան բնակչություն |
---|---|---|---|---|
1 | թուրքեր | 50 000 000 — 60 000 000 | 64-77% | |
2 | քրդեր | 6 000 000—11 000 000 | 8-14% | |
3 | ղրիմի թաթարներ[5] | 500 000 - 5 000 000 | 0,6-6% | |
4 | զազա | 500 000—800 000-ից մինչև 2 500 000 | ||
5 | արաբներ | 870 000—2 000 000 | ||
6 | զիգի | 40 000—2 000 000 | 0,05-5% | |
7 | չերքեզներ | (700 000—1 000 000) | 1 500 000 | 1,5% |
8 | չվենեբուրի | 1 000 000 | ||
9 | ալբանացիներ | 1 000 000 | ||
10 | ադրբեջանցիներ | 800 000 | ||
11 | գնչուներ | 700 000 | ||
12 | պոմակներ | 600 000 | ||
13 | թուրքմեններ | 500 000 | ||
14 | լազեր | 350 000 | ||
15 | աբխազներ | 300 000 | ||
16 | հայեր | 200 000 | ||
17 | թաթարներ | 130 000 | ||
18 | չեչեններ | 101 000 | ||
19 | ինգուշներ | 70 000 | ||
20 | կարաչայներ | 70 000 | ||
21 | օսեր | 60 000 | ||
22 | ավարներ | 53 000 | ||
23 | գերմանացիներ | 50 000 | ||
24 | ուզբեկներ | 50 000 | ||
25 | ույղուրներ | 42 000 | ||
26 | բոսնիացիներ | 30 000 | ||
27 | ղազախներ | 20 000 | ||
28 | հրեաներ | 20 000 | ||
29 | կումիկներ | 20 000 | ||
30 | աբազներ | 20 000 | ||
31 | ասորիներ | 17 000 | ||
32 | ղրղզներ | 10 000 | ||
33 | աֆրոթուրքեր | 5 000 | ||
34 | հույներ | 4 000 | ||
35 | լեզգիներ | 3 000 |
2) թուրքեր (70—80 %),
քրդեր (18 %),
այլ ազգեր (8 %) —
ալբանացիներ (1—1,5 մլն.),
բոսնիաներ (1 մլն.),
ադրբեջանցիներ (800 հզ.),
արաբներ (800 հզ.),
գնչուներ (0,5—1,5 մլն.),
զազաներ (0,5—1 լմն.),
լազեր (350 հզ.),
չերքեզներ (300 հզ.),
հայեր (76—200 հզ.),
հույներ և այլք[6]։
Տարի | Բնակչություն |
մ.թ.ա. 1000 | 2 500 000 |
1 | 9 000 000 |
150 | 14 000 000 |
400 | 18 000 000 |
1000 | 9 500 000 |
1500 | 6 000 000 |
1800 | 9 000 000 |
1900 | 11 900 000 |
1983 | 47 279 000 |
2000 | 64 729 000 |
2010 | 73 723 000 |
2015 | 77 695 904 |
2050(կանխատեսում) | 108 000 000 |
2100(կանխատեսում) | 75 500 000 |
Պետք է նկատել, որ թուրքերի ինքնանվանում մինչև 1923 թվականին Թուրքական հանրապետության հռչակումը եղել է օսմաններ։ Մուստաֆա Քեմալ Աթաթուրքը առաջարկեց վերցնել «թուրք» անվանումը, քանի որ մինչև կայսրության ձևավորումը ազգությունը կոչվել է թուրք։ Այսպես օսմանները դարձան թուրքեր, իսկ Օսմանյան կայսրությունը Թուրքական հանրապետություն։ Սկսցվեց թուրք էթնոսի ինքավերականգնման գործընթացը։ Երկրի բոլոր քաղաքացիները հայտարարվեցին թուրքեր, իսկ դպրոցներում որպես մայրենի լեզու սկսեց դասավանդվել թուրքերենը։
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Kurdish_population_by_region_%28KONDA_2010%29.png/220px-Kurdish_population_by_region_%28KONDA_2010%29.png)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Proportional_circle_Turkey_city_town_population_map_2012.png/220px-Proportional_circle_Turkey_city_town_population_map_2012.png)
1844 թվականի մարդահամարի տվյալներով երկրում բնակվում էր 10 միլիոն մարդ, որից 5 միլիոնը (50 %)-ը քրիստոնյաներ, այդ թվում՝ 2,4 միլիոն (24 %) հայեր, 2 միլիոն (20 %) հույներ, 600 հզ (6 %) ասորիներ այլ քրիստոնյա ազգեր։
Ժամանակակից Թուրքիայում հայերը, հույները և ասորիները կազմում են երկրի բնակչության 1 %-ից էլ քիչ թվաքանակ։ Թուրքիայի Սահմանադրության 66-րդ հոդվածը բոլոր քաղաքացիներին հռչակում է որպես թուրք։ Երկրի պետական լեզուն թուրքերենն է։ Լոզանի պայմանագրով առանձնացվեց երեք էթնիկ փոքրամասնություններ, որոնց իրավունքները պետք է պաշտպանվեին՝ հայերի, հույների և հրեաների[7]։ Շատ տարիների ընթացքում իրենց ինքնորոշման պայքարն են մղում նաև քրդերը։
Կրոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բնակչության ճնշող մեծամասնությունը՝ մոտ 99 % մուսուլմաններ են (սուննիներ, ալավիներ, շիաներ)։
Ժողովրդագրական ցուցանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստորև, եթե այլ հղում չկա, ներկայացված են Թուրքիայի ազգային վիճակագրական ծառայության տրամադրած տվյալները 2013 թվականի դրությամբ[1]։
Բնակչություն — 77 695 904 մարդ ▲
Կյանքի սպասելի տևողություն (տարեկան)։
Ընդհանուր — 76,9 ▲
Տղամարդիկ — 74,7 ▲
Կանայք — 79,2 ▲
Ծնելիության ընդհանուր տոկոս — 16,9 1000 մարդու տվյալներով ▼
մահացելիության ընդհանուր տոկոս (2014 թվական) — 6,12 1000 մարդու տվյալներով [8]
Ծնելիության զանգվածային տոկոս — 2,07 ▼
Ծնելիության ընդհանուր տոկոսը տարբեր է տարբեր շրջաններում։ Օրինակ, արևմուտքում՝ Մարմարածովյան տարածաշրջանում այն կազմում է 1,55 (մոտ է հարևան Բուլղարիայի և Հունաստանի տվյալներին), իսկ Արևելյան Անատոլիայում, որը հիմնականում քրդաբնակ է, յան կազմում է 3,42 (մոտ է հարևան Սիրիայի տվյալներին)[9]։
Երեխաների մահացելիության տոկոս՝ 11,4 1000 մարդու տվյալներով ▼
Տարիքային խմբեր
0 — 14 տարեկան՝ 24,5 % ▼
15 — 65 տարեկան՝ 67,8 % ▲
65 տարեկանից բարձր՝ 7,7 % ▲
Միջին տարիք՝ 30,4 տարեկան ▲
Բնակչության աճ՝ 1,16 % ▼
Քաղաքային բնակչություն — 71,5 %[8] ▲
Ուրբանիզացիայի տարեկան տոկոս՝ 2,4 % (2010—2015 թվականներ)[8]
Բնակչության տեղաշարժը ըստ հնգամյակների (ՄԱԿ-ի գնահատական)[10][խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Շրջան | Ծնվածների ընդհանուր թվաքանակ | Մահացածների ընդհանուր թվաքանակ | Իրական աճը | Ծնելիության ընդհանուր տոկոսը 1000 մարդու կտրվածքով | Մահացելիության ընդհանուր տոկոսը 1000 մարդու կտրվածքով | Իրական աճը 1000 մարդու կտրվածքով | Ծնելիության զանգվածային տոկոսը | Երիտասարդ տարիքում մահվան տոկոսը |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1950-1955 | 1 108 000 | 431 000 | 677 000 | 48.4 | 18.8 | 29.6 | 6.30 | 167.4 |
1955-1960 | 1 237 000 | 485 000 | 752 000 | 46.9 | 18.4 | 28.5 | 6.15 | 163.9 |
1960-1965 | 1 328 000 | 529 000 | 799 000 | 44.3 | 17.6 | 26.7 | 6.05 | 160.5 |
1965-1970 | 1 355 000 | 562 000 | 792 000 | 40.3 | 16.7 | 23.6 | 5.70 | 156.9 |
1970-1975 | 1 451 000 | 564 000 | 887 000 | 38.7 | 15.0 | 23.7 | 5.30 | 141.3 |
1975-1980 | 1 523 000 | 545 000 | 977 000 | 36.4 | 13.0 | 23.4 | 4.72 | 119.4 |
1980-1985 | 1 579 000 | 505 000 | 1 074 000 | 33.8 | 10.8 | 23.0 | 4.15 | 96.7 |
1985-1990 | 1 433 000 | 457 000 | 976 000 | 27.7 | 8.8 | 18.9 | 3.28 | 78.0 |
1990-1995 | 1 419 000 | 432 000 | 987 000 | 25.1 | 7.7 | 17.4 | 2.90 | 63.0 |
1995-2000 | 1 382 000 | 399 000 | 983 000 | 22.6 | 6.5 | 16.1 | 2.57 | 45.5 |
2000-2005 | 1 296 000 | 373 000 | 923 000 | 19.7 | 5.7 | 14.0 | 2.23 | 31.4 |
2005-2010 | 1 316 000 | 384 000 | 932 000 | 18.7 | 5.5 | 13.2 | 2.15 | 24.0 |
Բնակչության տեղաշարժերը ըստ տարեթվերի համաձայն Turkstat-ի տվյալների[1][խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բնակչության թվաքանակը հունվարի 1-ի տվյալներով | Ծնվածների թվաքանակը | Մահացածների թվաքանակը | Իրական աճ | Ծնելիության ընդհանուր տոկոսը 1000 մարդու կտրվածքով | Մահացելիության ընդհանուր տոկոսը 1000 մարդու կտրվածքով | Իրական աճը 1000 մարդու կտրվածքով | Ծնելիության զանգվածային տոկոսը | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2001 | 1 323 195 | 20.3 | 2.37 | |||||
2002 | 1 229 417 | 18.6 | 2.17 | |||||
2003 | 1 198 763 | 17.9 | 2.09 | |||||
2004 | 1 222 242 | 18.0 | 2.11 | |||||
2005 | 1 243 513 | 18.1 | 2.12 | |||||
2006 | 1 254 157 | 18.1 | 2.12 | |||||
2007 | 1 287 784 | 18.3 | 2.16 | |||||
2008 | 70 586 256 | 1 292 839 | 18.2 | 2.15 | ||||
2009 | 71 517 100 | 1 261 299 | 368 390 | 892 909 | 17.5 | 5.1 | 12.4 | 2.08 |
2010 | 72 561 312 | 1 253 309 | 365 190 | 888 119 | 17.2 | 5.0 | 12.2 | 2.05 |
2011 | 73 722 988 | 1 241 412 | 375 367 | 861 805 | 16.8 | 5.1 | 11.7 | 2.02 |
2012 | 74 724 269 | 1 286 828 | 376 000 | 910 828 | 17.1 | 5.0 | 12.1 | 2.09 |
2013 | 75 627 384 | 1 283 062 | 372 094 | 910 968 | 16.9 | 4.9 | 12.0 | 2.07 |
2014 | 76 667 864 |
Էթնոլեզվական քարտեզների պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
-
Թուրքա և քրդախոս բնակչությունը 1965 թվականի տվյալներով -
Թուրքախոս բնակչությունը 1965 թվականի տվյալներով -
Քրդախոս բնակչությունը 1965 թվականի տվյալներով -
Արաբախոս բնակչությունը 1965 թվականի տվյալներով -
Զազախոս բնակչությունը 1965 թվականի տվյալներով -
Չերքեզախոս բնակչությունը 1965 թվականի տվյալներով -
Հունախոս բնակչությունը 1965 թվականի տվյալներով -
Հայախոս բնակչությունը 1965 թվականի տվյալներով -
Վրացախոս բնակչությունը 1965 թվականի տվյալներով -
Լազախոս բնակչությունը 1965 թվականի տվյալներով -
Բուլղարերենի պոմակախոս բնակչությունը 1965 թվականի տվյալներով -
Սերբախորվաթական լեզվի բոսնիախոս բնակչությունը 1965 թվականի տվյալներով -
Ալբանախոս բնակչությունը 1965 թվականի տվյալներով -
Եբրայախոս բնակչությունը 1965 թվականի տվյալներով
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 «Официальный сайт Турецкого института статистики. Раздел «Population and Demography»». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 5-ին.
- ↑ «Türkiyedeki Kürtlerin Sayısı!». Milliyet (Turkish). 2008 թ․ հունիսի 6. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 7-ին.
{{cite news}}
: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ Country: Turkey (Joshuaproject)
- ↑ 55 milyon kişi 'etnik olarak' Türk
- ↑ «Untitled Document». ser-sad.narod.ru. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 20-ին.
- ↑ «Турция (описание)».
- ↑ «Совет Европы подверг критике Турцию за неподписание хартии языков нацменьшинств». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 5-ին.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 «Справочник ЦРУ по странам мира. Турция». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 2-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 5-ին.
- ↑ «Turkish fertility rate declines». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 16-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 5-ին.
- ↑ «World Population Prospects: The 2010 Revision». Esa.un.org. 2014 թ․ ապրիլի 14. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 17-ին.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
![]() | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թուրքիայի բնակչություն» հոդվածին։ |
|