Ղրղզներ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ղրղզներ
кыргыздар
Ընդհանուր քանակ

մոտ 4,5 մլն․

Բնակեցում
Ղրղզստան Ղրղզստան 4 006 009 (2012) [1]
Ուզբեկստան Ուզբեկստան 250 հազար [2]
Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան 187 հազար [3]
Ռուսաստան Ռուսաստան 103 422 [4][5]
Տաջիկստան Տաջիկստան 60 715 (2010) [6]
Ուկրաինա Ուկրաինա 1128 [7]
Լեզու(ներ)
ղրղզերեն, ռուսերեն
Հավատք(ներ)
սուննի իսլամ

Ղրղզներ (ղրղզ.՝ кыргыздар), ազգություն, Ղրղզստանի հիմնական բնակչությունը։ Բնակվում են նաև Ուզբեկստանում, Տաջիկստանում, Ղազախստանում, քիչ քանակությամբ՝ ՉԺՀ-ում և Աֆղանստանի հյուսիս-արևելքում։

Պատկանում են մոնղոլոիդ ռասայի հարավ-սիբիրական տիպին։ Խոսում են ղրղզերեն, ռուսերեն։ Հավատացյալները սուննի մուսուլմաններ են։

Խորհրդային գիտնականների կարծիքով ղրղզների կորիզը կամ նրանց կազմի մեջ մտած հիմնական տարրերից մեկն ունի կենտրոնական ասիական ծագում։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ղրղզների վաղ շրջանի էթնիկական պատմությունը կապված է հոների, դինլինների, սակերի և ուսունների ցեղային միավորումների հետ։ Հետագայում ղրղզների կազմի մեջ մտան 6-10-րդ դարերում Սայանո-Ալթայան Մերձիրտիշյան, Արևելյան Տյան-Շանի թյուրքալեզու բնակչության միջավայրում ձևավորված, ինչպես նաև Յոթնագետքի ու Մավերաննահրի թյուրքալեզու ցեղեր (կարլուկներ, ույգուրներ), ապա՝ մոնղոլական, իսկ 16-17-րդ դարերում՝ ղազախա-նողայական ցեղերի մի մասը։

19-րդ դարի 1-ին կեսին ղրղզները Կոկանդի խանության տիրապետության տակ էին, իսկ 19-րդ դարի 60-70-ական թվականներին նրանց բնակեցրած տարածքի մեծ մասը մտավ Ռուսական կայսրության կազմի մեջ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 460