Սավելի Կրամարով

Սավելի Կրամարով ռուս.՝ Савелий Викторович Крамаров
Ծնվել է	հոկտեմբերի 13, 1934(1934-10-13)
Ծննդավայր	Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Մահացել է	հունիսի 6, 1995(1995-06-06) (60 տարեկանում)
Մահվան վայր	Սան Ֆրանցիսկո, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ
Կրթություն	Ռուսաստանի թատերական արվեստի համալսարան
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ  ԱՄՆ
Մասնագիտություն	դերասան
Պարգևներ և մրցանակներ	ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստ

Սավելի Վիկտորովիչ Կրամարով (ռուս.՝ Савелий Викторович Крамаров, հոկտեմբերի 13, 1934, Մոսկվա - հունիսի 6, 1995, Սան Ֆրանցիսկո), թատրոնի և կինոյի խորհրդային և ամերիկյան դերասան, ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստ (1974 թ.):

Կենսագրություն

Սավելի Կրամարովը ծնվել է հրեական ընտանիքում: Հայրը` Վիկտոր Կրամարովը Մոսկվայում հայտնի փաստաբան էր: 1938 թվականին ձերբակալվել է ՆԳԺԿ-ի կողմից: Երկրորդ անգամ նա ձերբակալվել է 1950 թվականին: Ազատվելուց հետո ընտանիք չի վերադարձել, ամուսնացել է ուրիշ կնոջ հետ: Մայրը` Բենեդիկտա Վոլչեկը, մահացել է քաղցկեղից, երբ Սավելին 16 տարեկան էր: Նրան իր խնամակալության տակ էր վերցրել մորեղբայրը` Լեոպոլդ Վոլչեկը:

Դպրոցն ավարտելուց հետո, Սավելին փորձել է ընդունվել թատերական ինստիտուտ, սակայն նրան չեն ընդունել: Ուսումը շարունակելու նպատակով, նա ընդունվել է Մոսկվայի անտառատեխնիկական ինստիտուտի կանաչապատման ֆակուլտետը: Սովորելու տարիներին, 1954 թվականին ընդունվել է Արվեստի աշխատակիցների կենտրոնական տանը առընթեր «Առաջին քայլ» թատերական ստուդիա: 1958 թվականին ավարտելով ինստիտուտը, որոշ ժամանակ աշխատել է իր մասնագիտությամբ: Հետագայում ցանկանալով լքել իր աշխատանքը, Կրամարովը իր լուսանկարները ուղարկել է երկրի տարբեր կինոստուդիաներ և նրա նամակներից մեկին վերջապես արձագանքել են: Դրանից հետո սկսվեց նրա դերասանական կարիերան:

Սավելի Կրամարովի կինոդեբյուտը կայացել է 1959 թվականին` «Մեր բակի տղաները» կինոնկարում: Այնուհետև նկարահանվել է «Հաջողություն, աղավնիներ» (1960 թ.), «Հորիզոն» (1961 թ.), «Իմ ընկեր Կոլկան» (1961 թ.) և այլ ֆիլմերում: 1967 թվականին նրան հրավիրել են աշխատելու Մանրաերկի թատրոնում: Նա կինոյում շատ էր նկարահանվում և 1970-ական թվականների սկզբին արդեն, համարվում էր կատակերգական ժանրի ամենահանրահայտ դերասաններից մեկը: 1966 թվականին նկարահանվել է Էդմոնդ Քեոսայանի «Անորսալի վրիժառուները» ֆիլմում, որտեղ նա իր դրվագային դերով մեծ հաջողության հասավ, իսկ 1971 թվականին նա կատարեց իր ամենահայտնի դերերից մեկը «Հաջողության ջենթլմենները» կինոնկարում: Այդ ֆիլմերից հետո նա նկարահանվելու բազմաթիվ հրավերներ էր ստանում: Չհասցնելով նկարահանվել մի ֆիլմում, նա նկարահանվում էր արդեն մեկ այլ կինոնկարում: Որոշ ժամանակ անց, արդեն հրաժարվում էր, իր կարծիքով, իրեն ոչ վայել առաջարկներից:

1972 թվականին Սավելի Կրամարովը ընդունվել է Թատերական արվեստի պետական ինստիտուտի դերասանական ֆակուլտետ, որն ավարտելուց հետո որևէ թատրոնում աշխատանքի չանցավ: Խորհրդային կինեմատոգրաֆում Սավելի Կրամարովը դարձել էր իսկական աստղ: Նրա հիմարոտ արտաքինը և օգնում էր, և խանգարում նրան: Բավական էր, որ նրա դեմքը երևար էկրանին և հանդիսատեսը արդեն ծիծաղում էր:

Արտագաղթը

Սավելի Կրամարովի շփումների շրջանակը և Իսրայել արտագաղթած մորեղբայրը, նրան դարձրել էին ԽՍՀՄ-ի համար կասկածելի կապեր ունեցող մարդու: Դա հավասար էր կարիերայի ավարտի: Բացի այդ, նա սկսեց զբաղվել յոգայով, հաճախ արտահայտում էր կրոնական մտքեր, այցելում էր սինագոգ և հրաժարվում էր շաբաթ օրերին նկարահանվելուց: Նրան սկսեցին աստիճանաբար ավելի քիչ նկարահանել և վերջին տարիներին ընդհանրապես դերեր չէին առաջարկում: Նա իր փաստաթղթերը հանձնեց` Իսրայել արտագաղթելու նպատակով, սակայն նրան մերժեցին ԽՍՀՄ-ից դուրս գալու, քանի որ նա նկարահանվել էր մոտ 40 կինոնկարներում, իսկ արտագաղթելու դեպքում, այն տարիների կանոններով, պետք է այդ ֆիլմերը արգելվեին: Երկրից դուրս գալ նրան չէին թողնում և իր մասնագիտությամբ նա աշխատել նույնպես չէր կարող:

1981 թվականին Սավելի Կրամարովը, թատերական ռեժիսոր Ալեքսանդր Լևենբուկի հետ միասին նամակ գրեց ԱՄՆ-ի նախագահ Ռոնալդ Ռեյգանին, որում անկեղծորեն բողոքում էր իր ճակատագրից: Այդ նամակը մի քանի անգամ կարդացին «Ամերիկայի ձայն» ռադիոկայանի եթերում:

Սավելի Կրամարովը ԽՍՀՄ-ը լքեց 1981 թվականի հոկտեմբերի 31-ին` Իսրայել մեկնելու նպատակով, սակայն նրան դիմավորեցին Վիեննայում և կազմակերպեցին հյուրախաղեր Եվրոպայում, Ավստրալիայում, Իսրայելում, Ճապոնիայում և Ամերիկայում: Լոս Անջելեսում Կրամարովը սկսեց նկարահանվել գովազդային հոլովակներում, իսկ հետո նաև կինոյում: ԱՄՆ-ում, սկզբնական շրջանում նա բնակվում էր 1976 թվականին ԽՍՀՄ-ից արտագաղթած դերասան Իլյա Բասկինի մոտ, որի հետ նա նկարահանվել էր «Մեծ դասամիջոց» (1973 թ.) կինոնկարում: Մեկ տարի անց, ԱՄՆ-ում նրանք միասին նկարահանվեցին «Մոսկվան Հուդզոնի վրա» (1984 թ.) կինոնկարում: Այնուհետև նա նկարահանվել է «Տիեզերական ոդիսական 2010» (1984 թ.) կինոնկարում, խորհրդային տիեզերագնաց Վլադիմիր Ռուդենկոյի դերում: Նրանից պահանջում էին կերպարին տալ առավել հումորային բնույթ, սակայն Կրամարովը հրաժարվում էր` պնդելով, որ ԽՍՀՄ-ում տիեզերագնաց կարող են դառնալ միայն խիզախ և կրթված մարդիկ, այլ ոչ թե ինչ-որ ապուշներ:

Այնուհետև Սավելի Կրամարովը նկարահանվել է «Զինված է և վտանգավոր» (1986 թ.), «Մորգան Ստյուարտի վերադարձը» (1987 թ.), «Կարմիր տապ» (1988 թ.) և այլ ֆիլմերում: Կրամարովը ընդգրկվել էր ԱՄՆ կինոդերասանների գիլդիայի մեջ, նրա հայտնվելը կինոնկարահանման հրապարակում, ինչպես ԽՍՀՄ-ում, այնպես էլ ԱՄՆ-ում, բոլորի դեմքին բարի ժպիտ էր առաջացնում: Նրա շահավետ արտաքինը (աչքերի շլությունը և ամբողջ դեմքով մեկ տարածվող հաճելի ժպիտը), հզոր կատակերգական խառնվածքը, դերասանական վարպետությունը, հմայքը, դիմախաղն ու մարմնի շարժողունակությունը թույլ էին տալիս Կրամարովին` ստեղծել բազմաթիվ կոմիկական և բացասական կերպարներ, որոնք ծիծաղելի էին իրենց հիմարության և անմտության պատճառով: Նրա հերոսները իրենց ողջ թերություններով հանդերձ, բնույթով հմայիչ էին ու անվնաս:

Անձնական կյանքը

Սավելի Կրամարովի առաջին կինը համակուրսեցի Լյուդմիլան էր, երբ դեռ նա սովորում էր Թատերական արվեստի պետական ինստիտուտում: Սակայն նրանք երկար չապրեցին միասին:

Երկրորդ կինը` Մարիան, ճարտարապետ էր: Նրա հետ Կրամարովը ապրել է 13 տարի: Մանուկ հասակում մահացել էր նրանց դուստրը: Հետագայում հիշելով Մարիային, Կրամարովն ասում էր, որ իրեն մեղավոր է զգում նրա առաջ:

1986 թվականին Կրամարովն ամուսնացել է Մարինա անունով կնոջ հետ: Մեկ տարի անց նրանք դուստր են ունեցել, ում Կրամարովն իր մոր անունով է կոչել` Բենեդիկտա: Դստեր ծնվելուց մեկ տարի անց, կինը դստեր հետ տեղափոխվել է Լաս Վեգաս: Նրանց հարաբերությունները լարված էին:

Վերջին անգամ Սավելի Կրամարովը ամուսնացել է Նատալյա Սիրաձեի հետ, ով 21 տարով փոքր էր նրանից: Նրանք ամուսնացել էին 1994 թվականին, Կրամարովի մահից կես տարի առաջ:

Մահը

1995 թվականի հունվարին Կրամարովի մոտ հայտնաբերեցին ուղիղ աղիքի քաղցկեղ: Փետրվարին հեռացրին ուռուցքը, որի ընթացքում նա ստացավ քիմիոթերապիայի բավականին մեծ չափաբաժին, որից հետո սկսվեցին բարդացումներ: Նրա մոտ առաջացավ էնդոկարդիտ: Դրան հաջորդեց թրոմբոզը, իսկ հետո կաթվածը: Բժշկությունն անզոր էր նրան փրկելու:

Սավելի Կրամարովը մահացել է 1995 թվականի հունիսի 6-ին Սան-Ֆրանցիսկոյում` երկրորդ կաթվածից: Թաղված է Սան-Ֆրանցիսկոյի մոտակայքում գտնվող «Հավերժության բլուրներ» (Hills of Eternity Cemetery) հրեական գերեզմանատանը:

Ֆիլմագրության ընտրանին

Թվական	Անվանում	Բնօրինակ անվանում	Կերպար
1959	Մեր բակի տղաները	Ребята с нашего двора	Վասկա Ռժավի
1960	Հաջողություն, աղավնիներ	Прощайте, голуби	Վասկա Կոնոպլյանիստի
1961	Հորիզոն	Горизонт	վարորդ
1961	Իմ ընկեր Կոլկան	Друг мой, Колька!	Պիմենով
1962	Առանց վախի և հանդիմանության	Без страха и упрёка	Սվետիկ Սավյոլով
1962	Քայլ ձիով	Ход конём	Կոլկա Լոպատին
1963	Առաջին տրոլեյբուսը	Первый троллейбус	պորտաբույծ, Կոլյայի հարևանը
1964	Հեքիաթ կորած ժամանակի մասին	Сказка о потерянном времени	Վասյա` պապիկ
1965	Վարպետների քաղաքը	Город мастеров	Կլիկ-Կլյակ
1965	Երեսուներեք	Тридцать три	Ռոդիոն Խոմուտով
1965	Արտակարգ հանձնարարություն	-	անարխիստ
1966	Անորսալի վրիժառուները	Неуловимые мстители	Իլյուխա Վերեխով
1966	Ծիածանի բանաձևը	Формула радуги	Վասյա
1967	Աստղերն ու զինվորները	Звёзды и солдаты	սպիտակ կազակ Սավվա
1968	Անորսալիների նոր արկածները	Новые приключения неуловимых	պահակախմբի զինվոր
1969	Ամանորյա առևանգում	Новогоднее похищение	Պաշա Վետչենկո
1971	12 աթոռ	12 стульев	միաչքանի շախմատիստ
1971	Հաջողության ջենթլմենները	Джентльмены удачи	Կոսոյ (Ֆեդյա Երմակով)
1972	Ոսկյա եղջյուրներ	Золотые рога	Սունդուկ, չար ավազակ
1973	Մեծ դասամիջոց	Большая перемена	Պյոտր Տիմոխին
1973	Այս ուրախ մոլորակը	Эта весёлая планета	գյուտարար Պրոխոր
1973	Իվան Վասիլևիչը փոխում է մասնագիտությունը	Иван Васильевич меняет профессию	Ֆեոֆան
1973	Դոնիի և Միքիի նոր արկածները	Новые приключения Дони и Микки	Կեշա
1974	Էկրանի աստղը	Звезда экрана	վարորդ Գրիշա
1975	Աֆոնյա	Афоня	Եգոզա
1975	Չի կարող պատահել	Не может быть!	Սերգեյ, Վլադիմիրի ընկերը
1976	12 աթոռ	12 стульев	Պոլեսով
1977	Միմինո	Мимино	կալանավոր դատարանի մոտ
1977	Այս անհավանական երաժիշտները կամ Շուրիկի նոր երազները	Эти невероятные музыканты, или Новые сновидения Шурика	Սավելի Կրամարով
1978	Ապրեք ուրախության մեջ	Живите в радости	Բացիլա
1978	Նավապետ Վրունգելի նոր արկածները	Новые приключения капитана Врунгеля	գործակալ Կատաղի Գարի
1978	Փողոցներով կոմոդ էին տանում	По улицам комод водили	պրոֆեսոր
1984	Տիեզերական ոդիսական 2010	2010: The Year We Make Contact	Վլադիմիր Ռուդենկո
1984	Մոսկվան Հուդզոնի վրա	Moscow on the Hudson	Բորիս
1986	Զինված է և վտանգավոր	Armed And Dangerous	պահպանության աշխատակից
1987	Մորգան Ստյուարտի վերադարձը	Morgan Stewart’s Coming Home	Իվան Վինդիկով
1987	Երկակի գործակալ	Double Agent	Յուրի
1988	Կարմիր տապ	Red Heat	Գրիգորի Մազուրսկի
1989	Տանգոն ու Կեշը	Tango And Cash	ավտոմեքենայի սեփականատերը
1993	Նաստյա	Настя	գող
1993	Ռուսական բիզնես	Русский бизнес	քեռի Վասյա
1994	Սիրային պատմություն	Love Affair	ռուս նավաստի