Իվան Վասիլևիչը փոխում է մասնագիտությունը

Իվան Վասիլևիչը փոխում է մասնագիտությունը ռուս.՝ Иван Васильевич меняет профессию
Երկիր	ԽՍՀՄ
Ժանր	հումորային ֆանտաստիկա, ֆանտաստիկ ֆիլմ, կինոկատակերգություն, կինոֆանտաստիկա, արկածային ֆիլմ, երաժշտական ֆիլմ և երաժշտական կատակերգություն
Թեմա	ճանապարհորդություն ժամանակով
Հիմք	Իվան Վասիլևիչ
Թվական	սեպտեմբերի 21, 1973
Լեզու	ռուսերեն
Ռեժիսոր	Լեոնիդ Գայդայ
Սցենարի հեղինակ	Լեոնիդ Գայդայ և Վլադլեն Բախնով
Դերակատարներ	Ալեքսանդր Դեմյանենկո, Յուրի Յակովլև, Լեոնիդ Կուրավլյով, Վլադիմիր Էտուշ, Լեոնիդ Գայդայ, Միխայիլ Պուգովկին, Սավելի Կրամարով, Նատալյա Սելեզնյովա, Նատալյա Կրաչկովսկայա, Նատալյա Կուստինսկայա և Սերգեյ Ֆիլիպով
Օպերատոր	Սերգեյ Պոուլյանով
Երաժշտություն	Ալեքսանդր Զացեպին
Պատմվածքի վայր	Մոսկվա
Կինոընկերություն	Մոսֆիլմ
Տևողություն	88 րոպե
Պաշտոնական կայքէջ

Իվան Վասիլևիչը փոխում է մասնագիտությունը (ռուս.՝ Иван Васильевич меняет профессию), խորհրդային կինոկատակերգություն, որը նկարահանվել է ռեժիսոր Լեոնիդ Գայդայի կողմից` 1973 թվականին, Միխայիլ Բուլգակովի «Իվան Վասիլևիչ» պիեսի հիման վրա։ Ֆիլմը դարձել է 1973 թվականի խորհրդային կինովարձույթի առաջատարը և ունեցել ավելի քան 60 մլն. հանդիսատես։

Սյուժեն

Նախաբան

Ֆիլմն սկսվում է որպես սև-սպիտակ։ Գյուտարար Ալեքսանդր Տիմոֆեևը (Շուրիկ) ստեղծել էր ժամանակի մեքենա։ Այն գործի դնելու փորձարկումներն ավարտվում են պայթյունով և Շուրիկի ուշագնացությամբ։

Շուրիկի տեսիլքները

Տեսիլքներն սկսվելուն պես ֆիլմը դառնում է գունավոր։ Շուրիկի կինոդերասանուհի կինը` Զինան, նկարահանումներից տուն վերադառնալով, ամուսնուն հայտնում է, որ լքում է նրան։ Նրա նոր սիրեկանը կինոռեժիսոր Յակինն է, ում հետ նա պետք է մեկնի Գագրա։

Այդ ընթացքում, բնակարանային գող, կրկնահանցագործ Ժորժ Միլոսլավսկին թափանցում է Շուրիկի հարևան, ատամնաբույժ Անտոն Շպակի բնակարան և գողություն անում։

Շենքի լիազոր-կառավարիչ Իվան Բունշայի ներկայությամբ Շուրիկը ոչ մեծ հզորությամբ փորձարկում է ժամանակի մեքենան, որի արդյունքում Շպակի և Շուրիկի բնակարանների միջնապատն անհետանում է։ Զարմացած Ժորժ Միլոսլավսկին մտնում է Շուրիկի բնակարան, հետաքրքրվում մեքենայով, քանի որ այն կարող էր վերացնել պատերը։ Շուրիկն ավելացնում է հզորությունը և պատի մեջ բացվում է ցարական արքունիքը։ Գահին նստած է Իվան Ահեղը, նրա կողքին գրագիր Ֆեոֆանն է։ Տեսնելով նորեկներին և նրանց չարքերի տեղ դնելով, Ֆեոֆանը վազում է պահապանների ետևից, իսկ Իվան Ահեղը, վախենալով Շուրիկի սև կատվից, վազում է դեպի նրա բնակարան։ Արդյունքում իրարանցում է սկսվում։ Ստրելեցներից մեկի կողմից նետած սակրը Միլոսլավսկին նետում է ետ, սակայն այն դիպչում է ժամանակի մեքենային և այն խափանվում է` թողնելով Իվան Ահեղին ժամանակակից աշխարհում, իսկ Իվան Բունշային և Ժորժ Միլոսլավսկուն` Իվան Ահեղի ժամանակներում։

Փրկվելով պահակախմբից, Միլոսլավսկին նկատում է, որ Բունշան շատ նման է Իվան Ահեղին և ստիպում է նրան հագնել ցարական հագուստ, իսկ ինքը հագնում է իշխանի շորեր։

20-րդ դարում Շուրիկը բացատրում է ցարին, թե ինչ է պատահել և խնդրում է սպասել` մինչև ինքը խանութից գնի նոր տրանզիստորներ։ Իվան Ահեղը մնալով բնակարանում, սովորում է օգտվել ժամանակակից կենցաղային պիտույքներից և ներքաշվում է ժամանակակից տարբեր մարդկանց հետ բախումների մեջ։

Ցարական ժամանակաշրջանում նույնպես հանդարտ չէ։ Բունշան ցանկանում է շվեդներին հանձնել Կեմի իշխանական մարզը, սակայն Միլոսլավսկին չի թողնում դա անել։ Ճաշի ժամանակ Բունշան հարբում է, զորքը մոտենում է արքունիքին և փորձում է գերի վերցնել ինքնակոչներին։ Սակայն վերջապես սկսում է աշխատել Շուրիկի ժամանակի մեքենան և Բունշան ու Միլոսլավսկին վերադառնում են 20-րդ դար։ Իվան Ահեղը չի հասցնում վերադառնալ իր ժամանակները, նրան բռնում են միլիցիայի աշխատակիցները։ Բունշան ինքնակամ հանձնվում է միլիցիային, քանի որ «անօրինական» կերպով ժամանակավորապես կատարել է ցարի պարտականությունները։ Լսելով այդ, Իվան Ահեղը հարձակվում է Բունշայի վրա։ Նրանց` երկուսին էլ համարում են հոգեկան հիվանդ և զսպաշապիկներ հագցրած ուղեկցում են Ուլյանա Անդրեևնայի մոտ։ Վերջինս երկուսին էլ համարում է իր ամուսին` մտածելով, որ ինքն էլ է խելագարվել։

Միլոսլավսկին, հագնելով Շուրիկի սպիտակ խալաթը, փորձում է բժշկի տեսք ընդունած փախչել, սակայն միլիցիոներները հասկանում են, որ հանցագործ Միլոսլավսկին իրենց ձեռքերում է։ Իրարանցման պահին Իվան Ահեղը փախչում է շտապ օգնության ավտոմեքենայից և Շուրիկի օգնությամբ վերադառնում իր ժամանակները։

Վերջաբան

Ֆիլմը կրկին դառնում է սև-սպիտակ։ Շուրիկը ուշքի է գալիս, բարձրանում է հատակից և չի հասկանում, թե ինչ է պատահել։ Դռան թակոցից նա սթափվում է, բացում է դուռը, որտեղ Բունշա ամուսիններն էին և բողոքում էին շենքը հոսանքազրկելու համար։ Շուտով վերադառնում է նաև Զինան։ Շուրիկը հարցնում է նրան Յակինի և Գագրա մեկնելու մասին։ Զինան զարմացած պատասխանում է, որ ոչ մի ռեժիսոր Յակին չկա։ Վերջապես Շուրիկը հասկանում է, որ ամեն ինչ պարզապես իրեն թվացել է։

Դերասանական կազմ

Դերակատար	Կերպար
Ալեքսանդր Դեմյանենկո	Ալեքսանդր Տիմոֆեև (Շուրիկ)
Յուրի Յակովլև	Իվան Բունշա, Իվան Ահեղ
Լեոնիդ Կուրավլյով	Ժորժ Միլոսլավսկի
Սավելի Կրամարով	Ֆեոֆան
Նատալյա Սելեզնյովա	Զինա
Նատալյա Կրաչկովսկայա	Ուլյանա Անդրեևնա
Վլադիմիր Էտուշ	Անտոն Շպակ
Միխայիլ Պուգովկին	Կարպ Յակին
Սերգեյ Ֆիլիպով	Շվեդիայի դեսպանը
Նատալյա Կուստինսկայա	դերասանուհի

Նկարահանող խումբ

Կինոգործիչ	Ներդրումը
Վլադլեն Բախնով, Լեոնիդ Գայդայ	սցենարիստ
Լեոնիդ Գայդայ	ռեժիսոր
Սերգեյ Պոլույանով, Վիտալի Աբրամով	օպերատոր
Ալեքսանդր Զացեպին	կոմպոզիտոր
Լեոնիդ Դերբենյով	երգերի տեքստը

Երգերը

Թիվ	Երգի անվանումը	Երգիչները	Տևողությունը
1	Звенит январская вьюга	Նինա Բրոդսկայա	03:00
2	Маруся	Բորիս Կուզնեցով, Լև Պոլոսին	02:23
3	Вдруг, как в сказке, скрипнула дверь…	Վալերի Զոլոտուխին	02:29

Հետաքրքիր փաստեր

• Գոյություն ուներ նաև կինոնկարի կարճամետրաժ և համր տարբերակը` «Սև ձեռնոցներ» վերնագրով, որը ԽՍՀՄ-ում վաճառվում էր ընտանեկան դիտումների համար։ Այնտեղ կային դրվագներ, որոնք չէին ընդգրկվել ֆիլմի լիամետրաժ տարբերակում։ Հատկապես տարբերվում էր վերջավորությունը, որտեղ Ժորժ Միլոսլավսկին փախչում է երթուղային նավակով` երկու աղջիկների ուղեկցությամբ։ Երբ նավակը անցնում է կամրջի տակով, պարզվում է, որ նրա կողքին, աղջիկների փոխարեն նստած են միլիցիոներները։