Jump to content

Ջոզեֆ Ֆրանկլին

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ջոզեֆ Ֆրանկլին
Պատկեր
ՄականունՌասսայական մարդասպան
Ծննդյան ամսաթիվ13․04․1950
ԾննդավայրՄոբայլ, Ալաբամա
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
Մահվան ամսաթիվՆոյեմբեր 20, 2013 (63 տարեկան)
Մահվան վայրՄիսսուրի, ԱՄՆ
Մահվան պատճառՄահաբեր ներարկում
Պատիժցմահ ազատազրկում x4
Սպանություն
Զոհերի թիվ7-21[1]
Սպանության շրջան7.08.1977–20.08.1980
Սպանության հիմնական տարածքԱՄՆ, Օհայո, Թենեսի, Ջորջիա, Վիրջինիա, Արևմտյան Վիրջինիա, Ինդիանա, Փենսիլվանիա, Յուտա,
Դրդապատճառռասսայական պատերազմ արթնացնելու ցանկություն
Ձերբակալության ամսաթիվ28․10․1980

Ջոզեֆ Պոլ Ֆրանկլին (անգլ.՝ Joseph Paul Franklin, ապրիլի 13, 1950(1950-04-13), Մոբիլ, Ալաբամա, ԱՄՆ - նոյեմբերի 20, 2013(2013-11-20)[2], Bonne Terre, Սենտ Ֆրենսիս շրջան, Միսսուրի, ԱՄՆ), ամերիկացի սպիտակամորթ ռասիստ և սերիական մարդասպան։ 1976 թվականին նա փոխել է իր անունը և դարձրել Ջոզեֆ Պոլ Ֆրանկլին (իրական անունը՝ Ջեյմս Կլեյտոն Վոն)։ Այդ անունը նա վերցրել է՝ ի պատիվ Նացիստական Գերմանիայի գաղափարախոս Յոզեֆ Պաուլ Գեբբելսի, իսկ Ֆրանկլին ազգանունը՝ ի պատիվ ամերիկացի քաղաքական գործիչ Բենջամին Ֆրանկլինի։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջոզեֆը ծնվել է աղքատ ընտանիքում։ Չափազանց ծանր մանկություն է ունեցել․ երեխայի ծնունդից հետո ծնողները սկսել են չարաշահել ալկոհոլը։ Միջին դպրոցում Ջոզեֆը սկսել է հետաքրքրվել նացիզմով և ավելի ուշ անդամագրվել է ամերիկյան նացիստական կուսակցությանը։ Հետագայում դարձել է Կու-կլուքս-կլանի երկրպագու[3]։ 1968 թվականին Ջոզեֆը ամուսնացել է և այդ ամուսնությունից ունեցել երկու դուստր։

Հիվանդության արդյունքում Ֆրանկլինի ձախ աչքը մասամբ կուրացել է, որը, սակայն, խոչընդոտ չի հանդիսացել նրա համար նշանառու հրաձգությամբ զբաղվելու հարցում, որի շրջանակներում նա մեծ հաջողություններ է գրանցել։ Ֆրանկլինին ձերբակալելուց հետո ոստիկանությունը նրան անվանել է պատմության ամենախորամանկ և անորսալի հանցագործներից մեկը։

Ինչպես հետագայում նշել է Ֆրանկլինը, իր հիմնական նպատակը խառը զույգերն էին, որոնք «հակադրվում էին Աստծո կողմից ստեղծված օրենքներին»։ Նա երբեք որևէ կապի մեջ չի մտել իր զոհերի հետ, սակայն հանցագործությունները միշտ ծրագրել է չափազանց մանրակրկտորեն. հաճախ փոխում էր մազերի գույնը, հագուստը և երթևեկության միջոցները։ Նա իր մոտ ունեցել է ոստիկանների բանակցությունները պելենգավորող ռացիա։ Հետագայում Ֆրանկլինը խոստովանել է, որ իր հիմնական նպատակը ԱՄՆ նախագահ Ջիմմի Կարտերին, որպես «սեփական ժողովրդին և ռասսային դավաճանած մարդու», ոչնչացնելն էր։

Ջոզեֆը մտադիր է եղել սպանել նաև սևամորթ իրավապաշտպան և քաղաքացիների իրավունքների հարցերով ակտիվիստ Ջեսսի Ջեքսոնին, սակայն վերջինիս անվտանգության ծառայությունը նրան բառացիորեն ցանկապատել է քարե պատի ներսում, ինչից հետո Ֆրանկլինը իր թիրախը փոխել է դեպի բրիտանական բորսայի մագնատ Ջորդան Վերնոնը, որը հետագայում դարձավ Բիլ Քլինթոնի քաղաքական գործընկերը։

Ֆրանկլինին հաջողվել է 4 տարի խուսափել արդարադատությունից։ Նա ձերբակալվել է չնչին բացթողման արդյունքում։ Ֆլորիդայում Ֆրանկլինից արյուն վերցնող բուժքույրը ճանաչել է նրան՝ տեսնելով ձեռքի նացիստական արծվի դաջվածքը։ Նրան ձերբակալել են 1980 թվականին։ Նրա հետ կապված դատական գործընթացները, որոնց արդյունքում նա ստացել է 6 ցմահ ժամկետ և Միսսուրի նահանգում դատապարտվել մահվան, տևել են մինչև 1997 թվականը։ Դատական գործընթացների ավարտին Ֆրանկլինը մեղավոր է ճանաչվել 20 սպանության, 6 մահափորձի, 16 անգամ բանկ թալանելու և սինագոգների վրա 2 անգամ ռմբային հարձակում գործելու համար։ Նա ընդունել է մեղքը միայն 8 սպանությունների դեպքում, և դա էլ միայն այն պայմանով, որ իրեն պետք է դատի «գրավիչ սպիտակամորթ դատավոր»։ 1993 թվականին՝ դատական նիստերից մեկի ժամանակ, այն հարցին, թե արդյոք զղջում է իր արարքի համար, Ֆրանկլինը պատասխանել է, որ մեղքի զգացում չունի, և եթե իրեն չձերբակալեին, ապա ինքը «կշարունակեր իր պատերազմը մինչև վերջ»։ Կապված գրավի դիմաց մահապատիժը չեղարկելու իրավունքից զրկելու հետ՝ 2013 թվականի նոյեմբերի 20-ին Ջոզեֆ Պոլ Ֆրանկլինը Միսսուրիում ենթարկվել է մահապատժի։

Հանցագործ գործունեություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջոզեֆ Պոլ Ֆրանկլինը բռնության ճանապարհով ընթացել է իր կողմից իրականացրած առաջին հանրահայտ սպանությունից ավելի վաղ։ Դեռևս 1976 թվականին նա Մոլոտովի կոկտեյլներով ողողել է Թենեսի նահանգի սինագոգը։ Մի քանի ամիս անց նույն նահանգում Ջոզեֆը մաչետեով հարձակում է գործել խառը, սևամորթ-սպիտակամորթ զույգի վրա, ինչի արդյունքում աֆրո-ամերիկացին վիրավորվել է։ 1977 թվականից սկսած՝ Ջոզեֆ Պոլը, ինչպես ինքն է նշել, սկսել է իր «անձնական մահացու մարտը կառավարության դեմ»՝ թալանելով Մեդիսոնի բանկը։

1976

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 1976 թվականի սեպտեմբերի 6-ին Ֆրանկլինը հետապնդել է սևամորթ-սպիտակամորթ զույգին և նրբանցնքներից մեկում նրանց վրա արցունքաբեր գազ բաց թողել։

1977

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 1977 թվականի օգոստոսի 7-ին Ֆրանկլինը կովբոյի հագուստով Մեդիսոնում բանկ թալանելուց հետո առևտրի կենտրոնի կողքին գտնվող ավտոկայանատեղիում ատրճանակից կրակելով սպանել է աֆրոամերիկացի Ալֆոնս Մաննինգին և նրա սպիտակամորթ ընկերուհի Թոննի Շեննին։
  • 1977 թվականի օգոստոսի 8-ին Միսսուրի նահանգում թաքնվելով հեռագրական սյան կողքին՝ նա 30-06 տրամաչափի Րեմինգթոն 700 հրացանով գնդակահարել է սինագոգից դուրս եկող հրեաներից մեկին (Ջերալդ Գորդոնին) և վիրավորել երկուսին (Սթիվեն Գոլդմանին և ՈՒիլյամ Աշին)։ Ֆրանկլինը հանցագործության վայր էր հասել հեծանիվով՝ կիթառը մեջքին, որի տուփի մեջ էլ թաքցրել էր ատրճանակը։ Հենց այդ հեծանիվով էլ նա լքել է տարածքը՝ զենքը թողնելով հանցագործության վայրում։

1978

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 1978 թվականի մարտի 6-ին Ջորջիա նահանգի Գվայնետի շրջանում 44 տրամաչափի ատրճանակի երկու կրակոցով վիրավորել է «Hastler» պորնոամսագրի հրատարակիչ Լարրի Ֆլինտին և մեկ կրակոցով վիրավորել նրա փաստաբան Ջին Ռիվզին։ Ավելի ուշ Ֆրանկլինն այդ արարքը մեկնաբանել է նրանով, որ Ֆլինտն իր ամսագրում ակտիվորեն պրոպագանդում էր միջռասսայական սեռական հարաբերությունները։
  • 1978 թվականի հունիսի 29-ին Թեննեսի նահանգում՝ Չատտանուգայում, թաքնվելով ճանապարհի կողքին գտնվող Pizza Hut պիցցերիայի կողքին, Ջոզեֆը 12 տրամաչափով կոտորակի հրացանով սպանել է սևամորթ Բրայանթ Տատումին և ծանր վիրավորել նրա սպիտակամորթ ընկերուհուն՝ մարմնավաճառ Նենսի Հիլթոնին։

1979

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 1979 թվականի հուլիսի 12-ին Ջորջիա նահանգում 30-30 տրամաչափի ատրճանակից 150 յարդ հեռավորությունից ավտոմեքենայի լուսամուտի միջով Ֆրանկլինը սպանել է «Taco Bell» կազմակերպության մենեջեր սևամորթ Հարոլդ Մակուայերին։ Ֆրանկլինը սպանությունը բացատրել է նրանով, որ սևամորթը հաճախ է հանդիպելիս եղել սպիտակամորթ կանանց հետ, սակայն դատարանում նա իրեն մեղավոր չի ճանաչել այդ սպանության համար։
  • 1979 թվականի օգոստոսի 18-ին Վիրջինիա նահանգում 30-30 տրամաչափի ատրճանակի կրակոցից սպանվել է «Բուրգեր Քինգ» ռեստորանի սևամորթ թիկնապահը։
  • 1979 թվականի հոկտեմբերի 21-ին Օկլահոմա նահանգում ավտոկայանատեղիի կողքին 100 յարդ հեռավորությունից 30-06 տրամաչափի ատրճանակից 3 կրակոցով սպանվել է սևամորթ Ջեսսի Տեյլոն, և մեկ կրակոցից՝ նրա սպիտակամորթ ընկերուհի Մերիան Բրեզետտը։
  • 1979 թվականի դեկտեմբերի 5-ին Ջորջիա նահանգի Դեկալբ շրջանում դիմահար կրակոցից սպանվել է 15-ամյա սպիտակամորթ մարմնավաճառ Մերսեդես Լիննը։ Ֆրանկլինը այդ սպանությունը մեկնաբանել է՝ ասելով, որ նման արարք է գործել, քանի որ Լիննի ծառայություններից հաճախ են օգտվել բազմաթիվ սևամորթներ։

1980

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 1980 թվականի հունվարի 11-ին Ինդիանա նահանգում 30-30 տրամաչափի ատրճանակից սպանվել է 19-ամյա աֆրոամերիկացի, որը սպասում էր հորը «KFC» սննդի կետի պատուհանի մոտ։
  • 1980 հունվարի 16-ին Ինդիանա նահանգում սննդի կետի դիմաց գտնվող շինությունից՝ 150 յարդ հեռավորության վրա, ապակու միջով 30-30 տրամաչափի ատրճանակից սրտին բաժին հասած կրակոցից սպանվել է հոթ դոգ ուտող մի սևամորթ։
  • 1980 թվականի մայիսի 2-ին Վիսկոնսին նահանգի Մոնրո շրջանում ատրճանակով գնդակահարվել է ավտոստոպով ճանապարհորդող երիտասարդ հրեուհի Ռեբեկկա Բերգստրոմը։
  • 1980 թվականի մայիսի 29-ին Ինդիանա նահանգում Ֆրանկլինի կրակոցներից վիրավորվել է ֆինանսական մագնատ, իսկ հետագայում նաև Բիլլ Քլինտոնի կոլեգա Վերնոն Ջորդոնը, որն այդ պահին զբոսնում էր սպիտակամորթ կնոջ հետ։
  • 1980 թվականի հունիսի 8-ին Ցինցինատիում Ֆրանկլինը պատահաբար սպանել է 14-ամյա Դարրելլ Լեյնին և 13-ամյա Դոնտե Էվանս Բրաունին։ Դատի ժամանակ Ֆրանկլինը ափսոսանքով բացատրել է, որ ժամեր շարունակ անցումի մոտ սպասել է խառը զույգի և մթության մեջ տղաներին շփոթել սպիտակամորթ-սևամորթ ամուսինների հետ։
  • 1980 թվականի հունիսի 15-ին Փենսիլվանիա նահանգում՝ Ջոնսթաունում, Ֆրանկլինի կրակոցներից սպանվել են սևամորթ 22-ամյա Արթուր Սմորեզը և նրա սպիտակամորթ ընկերուհի 16-ամյա Կետլին Միկուլան։
  • 1980 թվականի հունիսի 25-ին արևմտյան Վիրջինիայի Պոկահոնտաս շրջանում Ֆրանկլինը 44 տրամաչափի ատրճանակով սպանել է երկու սպիտակամորթ աղջիկների՝ 19-ամյա Նենսի Սանտոմերոյին և 26-ամյա Վիկա Դերիանին։ Հետագայում Ֆրանկլինը բացատրել է, որ երկուսին էլ սպանել է այն բանից հետո, երբ նրանց վերցրել է ճամփեզրից ավտոմեքենա կանգնեցնելիս և զրույցի ընթացքում պարզել, որ նրանցից մեկը՝ Դերիանը ընկերություն է անում սևամորթի հետ, իսկ երկրորդը՝ Նենսին, ոչ մի վատ բան չի տեսնում դրա մեջ։
  • 1980 թվականի օգոստոսի 20-ին Յուտա նահանգի քաղաքային այգում Ջոզեֆը 30-30 տրամաչափի հրացանով սպանել է երկու սևամորթ վազորդների[4]։
  • 1980 թվականի սեպտեմբերին Ֆլորիդա նահանգում իր ձերբակալությունից հետո Ֆրանկլինը ծեծի է ենթարկել երկու ոստիկանի, ապա թաքնվել, սակայն օրեր անց նորից ձերբակալվել է։

Ձերբակալություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ձերբակալությունից հետո Ֆրանկլինը ընդհանրապես զղջում չի արտահայտել, բացի այն դեպքը, երբ դատարանում նա իր վիշտն է հայտնել սինագոգի կրակոցների կապակցությամբ՝ ասելով, որ իր կարծիքով ամերիկյան օրենքը պետք է իրավաբանորեն թույլ տա արդարացնել հուդաների սպանությունը։ 1985 թվականին Ջոզեֆը հարվածներ է հասցրել և սպառնացել բռնաբարել իրենից հարցազրույց վերցնելու եկած հրեական ծագում ունեցող հոգեբանին։ Բոլոր դատական գործընթացների ժամանակ Ջոզեֆը վախեցրել է դատավորներին՝ ասելով, որ եթե իրեն մահվան չդատապարտեն, ինքը բանտից երբևէ փախուստի կդիմի և կմաքրի հաշիվները ամբողջ դատական կոլեգիայի հետ, որոնք իրեն այդքան երկարաժամկետ դատավճիռ են տալիս (6 ցմահ, ինչը ավելի է, քան 300 տարին)։

Մահապատիժ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սկզբում ենթադրվում էր, որ մահապատիժը կիրականացվի անմիջապես նոյեմբերի 20-ի կեսգիշերից հետո, սակայն դատական գործընթացների պատճառով հարկ է եղել այն հետաձգելու։ Նոյեմբերի 19-ին դաշնային երկու դատավոր հետաձգել են մահապատիժը, բայց վճռաբեկ դատարանը նահանգի իշխանությունների բողոքի հիման վրա մերժել է մահապատժի հետաձգումը։ Հետաձգվել է 19 բանտարկյալների մահապատիժ։ Դրանից հետո Ֆրանկլինը դիմել է ԱՄՆ-ի գերագույն դատարան՝ խնդրելով հերթական անգամ հետաձգել մահապատիժը։ Ջոզեֆ Ֆրանկլինի դատապաշտպանը պահանջել է հետաձգել մահապատիժը՝ կապված ներարկման բաղադրության մեջ պենտոբարբիտալի պատրաստուկ օգտագործելու՝ իշխանությունների մտադրության հետ, որը, համաձայն որոշ տվյալների, կարող է մահացողին տանջանքների ենթարկել։ Փաստաբանների կարծիքով վերջինս սահմանադրական խախտում էր։ Պենտոբարբիտալի կիրառման վերաբերյալ որոշումը ընդունվել է միայն հոկտեմբերին՝ կապված նախկինում օգտագործվող մահացու ներարկումների համար անհրաժեշտ բաղադրամասերի անբավարարության հետ։ Լարիի Ֆլինտը ևս հանդես է եկել մահապատժի վերաբերյալ դեմ դիրքորոշմամբ՝ համարելով, որ լավագույն պատիժը ցմահ բանտարկությունն է և ոչ թե ակնթարթային մահը։ Ֆլինտի այդ հայտարարությունը հրատարակվել է նոյեմբերի 17-ին «Hollywood Reporter»-ում[5]։ Գերագույն դատարանը մերժել է Ֆրանկլինի խնդրանքը մահապատիժը հետաձգելու վերաբերյալ՝ այդպիսով թույլ տալով իրականացնել մահապատիժը։

Միսսուրի նահանգի իշխանությունները 2013 թվականի նոյեմբերի 20-ին՝ տեղական ժամանակով առավոտյան ժամը 7-ի մոտակայքում, Բոնն-Տերր քաղաքի բանտում մահապատժի են ենթարկել սերիական մարդասպան Ջոզեֆ Պոլ Ֆրանկլինին[6]։

Գրականության մեջ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1989 թվականին հրատարակվել է Ուիլյամ Պիրսի «Որսորդը» վեպը։ Համարվում է, որ վեպի գլխավոր հերոսի նախատիպը հենց Ջոզեֆ Պոլ Ֆրանկլինն է, ում Ուիլյամ Պիրսն անվանել է «իր ռասսայի նվիրյալ, որն անում է այն, ինչ պետք է անի ցանկացած տղամարդ՝ անկախ իրեն սպասվող հետևանքներից»։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Perry, Kimball (2018 թ․ նոյեմբերի 30). «Mo. executes white supremacist serial killer Franklin». USA Today. The Cincinnati Enquirer.
  2. ↑ 2,0 2,1 Internet Movie Database — 1990.
  3. ↑ Nation: Racist Rifleman Արխիվացված 2013-08-25 Wayback Machine // TIME
  4. ↑ «AROUND THE NATION — Judge Denies Trial Request For Suspect in Iowa Deaths — NYTimes.com».
  5. ↑ «Lenta.ru: Мир: Общество: Ларри Флинт призвал сохранить жизнь своему несостоявшемуся убийце».
  6. ↑ «Lenta.ru: Мир: Преступность: В США казнили несостоявшегося убийцу Ларри Флинта».

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ջոզեֆ_Ֆրանկլին&oldid=9936819» էջից