Նիկոլայ Սեմյոնով

Նիկոլայ Սեմյոնով; Николай Семёнов
Ծնվել է	ապրիլի 3 (15), 1896; Սարատով, Սարատովի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	սեպտեմբերի 25, 1986 (90 տարեկան); Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Գերեզման	Նովոդեվիչյան գերեզմանոց
Բնակության վայր(եր)	Սանկտ Պետերբուրգ և Մոսկվա
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն	ֆիզիկոս, քիմիկոս, պրոֆեսոր և քաղաքական գործիչ
Հաստատություն(ներ)	Մոսկվայի պետական համալսարան, Ա. Ֆ. Իոֆեի անվան ֆիզիկա-տեխնիկական ինստիտուտ, Ն. Ն. Սեմյոնովի անվան քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտ, Մոսկվայի Ֆիզիկատեխնիկական Ինստիտուտ, Տոմսկի պետական համալսարան, Տոմսկի պոլիտեխնիկ համալսարան, Սանկտ Պետերբուրգի պետական պոլիտեխնիկական համալսարան և Գիտելիք
Գործունեության ոլորտ	chemical physics?
Պաշտոն(ներ)	ԽՍՀՄ գերագույն խորհրդի պատգամավոր
Անդամակցություն	Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, Բեռլինի գիտությունների ակադեմիա, Լեոպոլդինա, Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա, ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա, Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա, Նյու Յորքի գիտությունների ակադեմիա, Ռումինական ակադեմիա, Բուլղարիայի գիտությունների ակադեմիա և Լեհական գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատեր	Սանկտ Պետերբուրգի կայսերական համալսարան (1917) և Q4406448? (1913)
Կոչում	ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս
Տիրապետում է լեզուներին	ռուսերեն
Գիտական ղեկավար	Աբրամ Իոֆֆե
Եղել է գիտական ղեկավար	Dmitrii Knorre?, Արամ Նալբանդյան և Նիկողայոս Սերգեյի Ենիկոլոպով
Հայտնի աշակերտներ	Յակով Զելդովիչ, Յուլի Խարիտոն, Viktor Nikolaevič Kondratʹev?, David A. Frank-Kamenetskii?, Nikolay Emanuel?, Walter Alexander Filippovich?, Արամ Նալբանդյան և Նիկողայոս Սերգեյի Ենիկոլոպով
Պարգևներ	; ; Քիմիայի Նոբելյան մրցանակ Մ. Վ. Լոմոնոսովի անվան մեծ ոսկե մեդալ և Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամ
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ
Ամուսին(ներ)	Maria Liverovskaya?
	Nikolay Nikolayevich Semyonov Վիքիպահեստում

Նիկոլայ Նիկոլաևիչ Սեմյոնով (ռուս.՝ Николай Николаевич Семёнов, (ապրիլի 3 (15), 1896, Սարատով, Սարատովի նահանգ, Ռուսական կայսրություն^[1] - սեպտեմբերի 25, 1986(1986-09-25)^[2]^[3]^[4], Մոսկվա, ԽՍՀՄ), սովետական ֆիզիկոս և ֆիզիկաքիմիկոս, ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս (1932 թ.), հասարակական գործիչ, սոցիալիստական աշխատանքի կրկնակի հերոս (1966 թ., 1976 թ.)։

Ավարտել է Պետրոգրսդի համալսարանը (1917 թ.)։ Աշխատել է Լենինգրադի ֆիզիկատեխնիկական ինստիտուտում (1920-1931 թթ.) և Լենինգրադի պոլիտեխնիկական ինստիտում (պրոֆեսոր 1928-1931 թթ.)։ 1931 թ.-ից ԽԱՀՄ ԳԱ քիմ․ ֆիզիկայի ինստ-ի տնօրենն է, 1944 թվականից՝ Մոսկվայի համալսարանի պրոֆ․։ Եղել է ԱՀՄ ԳԱ փոխպրեզիդենտը (1963-1971 թթ.), ԽՍՀՄ ԳԱ քիմիական բաժանմունքի ակադեմիկոս քարտուղարը (1957-1963 թթ.) և «Գիտելիք» համամիութենական ընկերության նախագահը (1960-1963 թթ.)։ 1961-1966 թթ.՝ ԱՄԿԿ Կենտկոմի անդամության թեկնածու։ Սեմյոնովը ստեղծել է գազային խառնուրդների ջերմային պայթյունի տեսությունը և մշակել բոցի տարածման, դետոնացման, պայթուցիկ նյութերի և վառոդների այրման ուսմունքը։ Հայտնաբերել է ճյուղավորված շղթայական ռեակցիաները և շղթայական բոցավառման (պայթյունի) երևույթը։ Ստեղծել է շղթայական ռեակցիաների ընդհանուր քանակական տեսությունը (չճյուղավորված, ճյուղավորված և «այլասերված» ճյուղավորված շղթայական ռեակցիաների համար)։

Սեմյոնովն աշխատակիցների հետ հայտնաբերել է կատալիզի նոր տեսակ՝ իոնական տարասեռ (հետերոգեն) կատալիզը բազմամոլեկուլային ադսորբցիոն շերտերում և բարակ թաղանթներում, զարգացրել է տարասեռ կատալիզում ազատ արժեքականությունների ունեցած դերի մասին պատկերացումները։ Ավելի ուշ ուսումնասիրել է էներգիական ճյուղավորումներով շղթայական ռեակցիաները (որոնք շղթայական ռեակցիաների նախկինում անհայտ տեսակ էին) և մետաղակոմպլեքսային կատալիզատորների մասնակցությամբ ընթացող համասեռ (հոմոգեն) կատալիզի կինետիկան և մեխանիզմը։ Սեմյոնովը արտասահմանյան մի շարք ակադեմիաների անդամ է։ ԽՍՀՄ V—VII գումարումների Գերագույն սովետի դեպուտատ։ Պետական (1941 թ., 1949 թ.), լենինյան (1976 թ.) և նոբելյան (1956 թ.) մրցանակներ։ Պարգևատրվել է Լենինի 7 և Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշաններով։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Семёнов Николай Николаевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Encyclopædia Britannica
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
↑ Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.
↑ The Nobel Prize in Chemistry 1956 — Nobel Foundation.
↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 320.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 10, էջ 282)։

[_eadfe8f43889e529-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Семёнов Николай Николаевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_52044610a333826d-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Encyclopædia Britannica

[_0bddd6b350a06a23-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag

[_263d9b05aafc62b5-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.

[_058332d4c2bb1307-5] Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.

[_d17d34e7eda588d9-6] The Nobel Prize in Chemistry 1956 — Nobel Foundation.

[_91240182028fc537-7] Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.

[_f5d79787eb710f1b-8] List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 320.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]