Էրգոթերապիա

Էրգոթերապիան կլինիկական բժշկության ճյուղ, որը մասնագիտացած է այն մարդկանց գործունեության գնահատման, զարգացման և վերականգնման մեջ, որոնք հիվանդության կամ վնասվածքի հետևանքով կորցրել են ինքնուրույն շարժվելու կարողությունը^[1]։ Էրգոթերապիան օգտագործվում է մանկաբուժության, նյարդաբանության և նյարդավիրաբուժության մեջ՝ օգնելու մարդկանց ծայրամասային և կենտրոնական նյարդային համակարգի վնասվածքներով, օրինակ՝ ողնուղեղի վնասվածքներից և ինսուլտներից հետո^[2]։ «Էրգոթերապիա» տերմինը կիրառվում է Չեխիայում, Լեհաստանում, Ռուսաստանում, Բալթյան երկրներում, Գերմանիայում, Ավստրիայում և Շվեյցարիայում։ ԱՄՆ-ում, Կանադայում, Անգլիայում, Իսպանիայում, Շվեդիայում, Նորվեգիայում, Ֆինլանդիայում ավելի տարածված է «օկուպացիոն թերապիա»^[3]^[4].անվանումը, այսինքն՝ «բուժում զբաղվածությամբ»։ Էրգոթերապևտները նաև օգնում են հատուկ կարիքներ ունեցող երեխաներին ընդգրկվել առօրյա կյանքում։ Էրգոթերապիայի համաշխարհային օրը նշվում է ամեն տարի հոկտեմբերի 27-ին^[4]։

Պատմություն և նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էրգոթերապիան դարձել է առանձնահատուկ մասնագիտություն Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո։ 1951 թվականին հիմնադրվել է Էրգոթերապևտների միջազգային կազմակերպությունը՝ Էրգոթերապևտների համաշխարհային ֆեդերացիան, որը միավորում է 83 երկրի և ավելի քան 400,000 մասնագետի^[5]։ Այս համագործակցության շնորհիվ 1970-ականներից սկսեցին բացվել էրգոթերապևտների պատրաստման առաջին մասնագիտական դպրոցները, 1986 թվականին ստեղծվեց Եվրոպական համայնքի էրգոթերապևտների կոմիտեն։ 1990-ականների կեսերին ձևավորվեց էրգոթերապիայի բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների եվրոպական ցանց, որի կենտրոնը գտնվում է Դանիայի Օլբորգ քաղաքում^[6]։ Ռուսաստանում էրգոթերապևտների առաջին վերապատրաստման ծրագիրը բացվել է 1999 թվականին Սանկտ Պետերբուրգի Իլյա Մեչնիկովի անվան պետական բժշկական ակադեմիայում՝ Շվեդիայի Օկուպացիոն թերապևտների ասոցիացիայի աջակցությամբ։ 2001 թվականին հիմնադրվել է Օկուպացիոն թերապևտների Ռուսաստանի ասոցիացիան (RAET), որը 2004 թվականից հանդիսանում է WFOT-ի մի մասը^[7]։

Էրգոթերապիան միջդիսցիպլինար ուղղություն է, որը միավորում է հոգեբանության, բիոմեխանիկայի, ֆիզիկական թերապիայի և մանկավարժության գիտելիքները։ Էրգոթերապիայի հիմնական նպատակներն են առօրյա կյանքի համար անհրաժեշտ հմտությունների վերականգնումը կամ կատարելագործումը, որոշակի զբաղվածության միջոցով պացիենտի զարգացման և ինքնիրացման պայմանների ստեղծումը` ամենօրյա գործունեություն, աշխատանք, արդյունավետ գործունեություն և ժամանց^[8]։

Էրգոթերապիստը հաշմանդամություն ունեցող անձանց սոցիալական, կենցաղային, աշխատանքային, ֆունկցիոնալ և շարժիչ հմտությունների վերականգնման մասնագետ է։ Նրա պրակտիկայում օգտագործվում են էրգոթերապիա, հոգեբանական և մանկավարժական տեխնիկա, ֆիզիկական վարժություններ, մանուալ թերապիայի տարրեր, մերսում և անհատական սարքավորումների ընտրություն։ Շատ երկրներում օկուպացիոն թերապևտները վերապատրաստվում են առանձին բակալավրի և մագիստրատուրայի ծրագրերով։ Ռուսաստանում էրգոթերապիան ներառված է բժշկական ուսանողների համար «բժշկական վերականգնում» առարկայի ուսումնական ծրագրում^[9]։ Սանկտ Պետերբուրգի Պավլովի անվան բժշկական համալսարանի էրգոթերապևտ և դոցենտ Մարիա Մալցևան նշում է, որ 2017 թվականին Ռուսաստանում աշխատել է մոտ 100-120 էրգոթերապևտ, որոնք ավարտել են կարճ դասընթացներ, և միայն 4-5 հոգի է հատուկ կրթություն ստացել արտասահմանում^[10]։

Աշխատանքային թերապիան ունի հաճախորդին ուղղված մոտեցում և կենտրոնացած է պացիենտի համար իմաստալից գործողությունների վրա։ Հիմնական սկզբունքները նկարագրվել են Ջորջ Դանթոնի կողմից 1919 թվականին իր «Վերականգնողական թերապիա» գրքում^[4]։

Գործունեությունը նույնքան անհրաժեշտ է մարդուն, որքան սնունդն ու խմիչքը։ Յուրաքանչյուր մարդ պետք է ունենա մտավոր և ֆիզիկական ակտիվություն։ Գործունեությունը պետք է նշանակություն ունենա հիվանդի համար և առաջացնի դրական հույզեր։ Նրանք, ովքեր հիվանդ են մտքով, մարմնով և հոգով, կարող են բուժվել գործունեության միջոցով։

Հիմնական ուղղություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աշխատանքային ծրագրերն ընտրվում են անհատապես յուրաքանչյուր բնագավառի համար՝ նյարդաբանական պաթոլոգիա, վնասվածքաբանություն, հոգեկան խանգարումներ, ուռուցքաբանություն, հենաշարժական համակարգի դեֆորմացիա առաջացնող հիվանդություններ, նյարդային և հենաշարժական համակարգերի բնածին պաթոլոգիա^[9]։ Էրգոթերապևտներն աշխատում են կլինիկաներում, հիվանդանոցներում, ցերեկային հիվանդանոցներում, վերականգնողական կենտրոններում, առողջարաններում, դպրոցներում և նախադպրոցական հաստատություններում։

Նյարդաբանական պրակտիկայում էրգոթերապևտները սովորաբար աշխատում են ինսուլտի հետևանքների հետ՝ պարեզ, կաթված, խոսքի արատներ։ Այս դեպքերում ծրագիրը կենտրոնանում է ինքնասպասարկման հմտությունների ուսուցման վրա, ինչպիսիք են անձնական հիգիենան, հագնվելը և հավասարակշռությունը, որպես վերականգնման առաջին քայլ։ Այնուհետև հիվանդները տիրապետում են շարժման և տնային ինքնասպասարկման հմտություններին։ Վնասվածքային պրոֆիլի ծրագիրը հետևում է նույն օրինակին։ Օտար երկրներում առաջին խմբերի հիվանդների օկուպացիոն թերապիան սկսվում է հիվանդանոցից։ Դա անելու համար բաժինները ստեղծում են ուսուցողական սենյակներ, որոնք կահավորված են խոհանոցին, զուգարանակոնքին կամ լոգասենյակին հարմարեցնելու համար։ Դասերը կարող են անցկացվել անհատական կամ խմբակային։ Էրգոթերապևտը նաև այցելում է հիվանդի տուն՝ պարզելու կենսապայմանները և անհրաժեշտ փոփոխություններ կատարելու շրջակա միջավայրում, օրինակ՝ խորհուրդ տալով տեղադրել լրացուցիչ բազրիքներ, հեռացնել շեմերը, վերադասավորել կահույքը և այլն:Կոգնիտիվ խանգարումներ ունեցող հիվանդների համար, ինչպիսիք են Դաունի համախտանիշը, մտավոր հետամնացությունը , Ալցհեյմերի հիվանդությունը և այլն, ծրագիրը սկսվում է հատուկ վարքագծային ալգորիթմի ստեղծմամբ։ Սովորաբար նման սահմանափակումներ ունեցող մարդիկ անունները լավ չեն հիշում, բայց հիշում են գույներն ու երկրաչափական ձևերը, հետևաբար գործնականում օգտագործվում են առարկաների հիշեցում և նշում։

Էրգոթերապիայի ընթացքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընդունելություն և տեղեկատվություն - հիվանդին պատմում են ծառայության մասին, ուսումնասիրում դրա հնարավորությունները առօրյա կյանքում, միջավայրում և մշակութային առանձնահատկություններում։

Հիվանդի ընդհանուր գնահատումը մի փուլ է, որն օգնում է հասկանալ հիվանդի ներկա վիճակը և կազմել նրա խնդիրների ցուցակը։ Գնահատումը օգտագործում է դիտարկում, հիվանդի կամ խնամողի հարցազրույցներ, ստանդարտացված թեստեր, սանդղակներ և հարցաթերթիկներ։

Միջամտության պլանավորում և զարգացում - Էրգոթերապևտը սահմանում է աշխատանքային նպատակներ, ընտրում է միջամտության իրականացման մեթոդները, ինտենսիվությունը և տևողությունը և որոշում պլանավորված արդյունքները։

Արդյունավետության գնահատումը Էրգոթերապիայի վերջին փուլն է, որտեղ մասնագետը համեմատում է իրական արդյունքները նախատեսվածի հետ և որոշում՝ շարունակել, թե դադարեցնել միջամտության ծրագիրը։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Blesedell, E., Cohn, E. S., & Boyt, B. A. (2009). Willard & Spackman’s occupational therapy. Lippincott.
↑ «Пояснительная записка к проекту профессионального стандарта "Специалист по эрготерапии - эрготерапевт"» (PDF). Союз реабилитологов России. 2016. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 1-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 15-ին.
↑ И. Вотава Роль эрготерапии в реабилитации лиц с ограничениями жизнедеятельности и международном сотрудничестве // Медицина в Кузбассе : журнал. — 2003. — № 3. — С. 7—9.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 «Эрготерапия в России и мире». РИА Новости. 2016 թ․ հոկտեմբերի 26. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 9-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 15-ին.
↑ «Пояснительная записка к проекту профессионального стандарта "Специалист по эрготерапии - эрготерапевт"» (PDF). Союз реабилитологов России. 2016. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 1-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 15-ին.
↑ Супонева Н. А., Мальцева М. Н., Зимин А. А. Методические основы применения эрготерапии в реабилитации больных с острым нарушением мозгового кровообращения // Вестник восстановительной медицины : журнал. — 2017. — № 2. — С. 68—73.
↑ «Эрготерапия - современный метод реабилитации». Комсомольская правда. 20162-11-23. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 15-ին.
↑ Parham, L. D., & Fazio, L. S. (Eds.). (1997). Play in occupational therapy for children. St. Louis, MO: Mosby
↑ ^9,0 ^9,1 Абусева Г. Р, Пирогова С. В., Лапотников А. В Эрготерапия - необходимая часть реабилитационного процесса // Главное военно-медицинское управление министерства обороны РФ : сборник. — 2014. — С. 36—37.
↑ «Эрготерапевтов по осени сосчитают». Medvestnik.ru. 2017 թ․ օգոստոսի 2. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 19-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էրգոթերապիա» հոդվածին։

Տես՝ эрготерапия Վիքիբառարան, բառարան և թեզաուրուս

Официальный сайт Արխիվացված 2020-08-12 Wayback Machine Русской профессиональной ассоциации эрготерапевтов
Официальный сайт Международной организация эрготерапевтов
Фильм «Эрготерапевты»Արխիվացված 2021-04-21 Wayback Machine на сайте проекта Европейского союза «Эрготерапия»

[blesedell2-1] Blesedell, E., Cohn, E. S., & Boyt, B. A. (2009). Willard & Spackman’s occupational therapy. Lippincott.

[Проект2-2] «Пояснительная записка к проекту профессионального стандарта "Специалист по эрготерапии - эрготерапевт"» (PDF). Союз реабилитологов России. 2016. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 1-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 15-ին.

[3] И. Вотава Роль эрготерапии в реабилитации лиц с ограничениями жизнедеятельности и международном сотрудничестве // Медицина в Кузбассе : журнал. — 2003. — № 3. — С. 7—9.

[РИА4-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 «Эрготерапия в России и мире». РИА Новости. 2016 թ․ հոկտեմբերի 26. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 9-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 15-ին.

[Проект3-5] «Пояснительная записка к проекту профессионального стандарта "Специалист по эрготерапии - эрготерапевт"» (PDF). Союз реабилитологов России. 2016. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 1-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 15-ին.

[6] Супонева Н. А., Мальцева М. Н., Зимин А. А. Методические основы применения эрготерапии в реабилитации больных с острым нарушением мозгового кровообращения // Вестник восстановительной медицины : журнал. — 2017. — № 2. — С. 68—73.

[Эрготерапия2-7] «Эрготерапия - современный метод реабилитации». Комсомольская правда. 20162-11-23. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 15-ին.

[8] Parham, L. D., & Fazio, L. S. (Eds.). (1997). Play in occupational therapy for children. St. Louis, MO: Mosby

[Абусева3-9] 9,0 ^9,1 Абусева Г. Р, Пирогова С. В., Лапотников А. В Эрготерапия - необходимая часть реабилитационного процесса // Главное военно-медицинское управление министерства обороны РФ : сборник. — 2014. — С. 36—37.

[10] «Эрготерапевтов по осени сосчитают». Medvestnik.ru. 2017 թ․ օգոստոսի 2. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 19-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]