Դուբրովնիկի ամառային փառատոն
| Դուբրովնիկի ամառային փառատոն | |
|---|---|
| Տեսակ | ամառային փառատոն, թատերական փառատոն, երաժշտական փառատոն և ցուցահանդես |
| Երկիր |  Խորվաթիա |
| Առաջինը | 1950 |
| dubrovnik-festival.hr/hr(խորվ.) և dubrovnik-festival.hr/en(անգլ.) | |
 Dubrovnik Summer Festival Վիքիպահեստում | |
Դուբրովնիկի ամառային փառատոն (խորվ.՝ Dubrovačke ljetne igre), ամենամյա ամառային փառատոն, որը հիմնադրվել է 1950 թվականին Դուբրովնիկում, Խորվաթիա։ Այն անցկացվում է ամեն տարի հուլիսի 10-ից օգոստոսի 25-ը։ Վերածննդի բարոկկո ոճի Դուբրովնիկ քաղաքի ավելի քան 70 բացօթյա վայրերում ներկայացվում է դասական երաժշտության, թատրոնի, օպերայի և պարային ներկայացումների հարուստ ծրագիր։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1950 թվականին Դուբրովնիկի ամառային փառատոնի հիմնադրման գաղափարը ներդաշնակվում էր քաղաքի վերածննդի և բարոկկո մթնոլորտին, ինտելեկտուալ կենցաղին, նրա կենդանի ստեղծագործական ավանդույթին։ Խորվաթիայի մշակութային և գիտական պատմությունը, հատկապես թատրոնի և գրականության բնագավառում, շատ մեծ անուններ ու ստեղծագործություններ է շնորհել մարդկությանը, և մշտապես կապի մեջ մնացել Արևմտյան Եվրոպայի ժամանակակից հոսանքների հետ։
Ծրագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թատերգություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մարին Դրժիչի, Նիկոլա Նալյեշկովիչի, Իվան Գունդուլիչի և Իվո Վոյնովիչի ստեղծագործությունները պետք է դառնահյին փառատոնի դրամատիկական ծրագրի հենարանը, այնուհետև, հասկանալով մթնոլորտի կարևորության գաղափարը, որը Դուբրովնիկի փառատոնի հիմնական տարբերակիչ հատկանիշն է, Խորվաթիայի դրամատիկ ժառանգության յուրահատուկ թատերական արժեքները աստիճանաբար բացահայտվեցին, ինչպես նաև եվրոպական դրամատիկական արվեստի դասականների գործերը հարմարեցվեցին Դուբրովնիկի հրապարակներին, պալատներին, աշտարակներին և այգիներին։ Ամենից առաջ Շեքսպիրը, բայց նաև հույն ողբերգականները՝ Գոլդոնին, Կալդերոն դե լա Բարկան, Մոլիերը, Կոռնեյլն ու Գյոթեն դարձան փառատոնի ավանդապաշտական բնույթի չափանիշը։
Դեռևս 1952-ին ռեժիսոր Մարկո Ֆոտեզը, որը գլխավորեց փառատոնը մեկնարկող էնտուզիաստների խմբի հիմնական շարժիչ ուժը, ներկայացրեց Համլետին Ֆորտ Լովրիժենակում, որը շուտով դարձավ իդեալական միջավայր այս դրամայի համար։ Նույնքան գրավիչ էին Գոլդոնիի ձկնորսների վեճերը քաղաքի հին նավահանգստում, վերածննդի կատակերգությունները և առեղծվածային ներկայացումները, որոնք տեղի են ունենում քաղաքի հրապարակներում, (Գունդուլիչի, Բունիչի և Դրժիչի անուններով), Գյոթես Իֆիգենիա, բեմադրված Գրադաց այգում Խորվաթիայի մեծագույն ռեժիսոր Բրանկո Գավելլայի կողմից։ և Վոյնովիչի «Դուբրովնիկի եռերգությունը», խորհրդանշական ստեղծագործությունը Դուբրովնիկի Հանրապետության անկման մասին՝ բեմադրված Ռեկտորի պալատի, Սպոնզայի պալատի և Գրուժամառային նստավայրի սենյակներում։
Ներկայացումների մեծ մասը կատարում է Փառատոնի դրամատիկական անսամբլը, որը կազմված է խորվաթ լավագույն դերասաններից։ Եղել են նաև հյուրեր, որոնք մեծացրել են միջոցառման բացառիկությունը, այդ թվում՝ Piccolo Teatro-ն Միլանից, Old Vic-ը, Հունաստանի ազգային թատրոնը Աթենքից, Stadttheatre-ը Բազելից, Prospect Theatre Company-ն և Royal National Theatre-ը Լոնդոնից, Նյու Յորքի La Mama-ն, Teatar Stary-ը Կրակովից և շատ ուրիշներ։
Համլետի դերում հանդես են եկել այնպիսի հեղինակավոր դերասաններ, ինչպիսիք են Դերեկ Յակոբին, Դենիել Դեյ-Լյուիսը և Գորան Վիշնիչը։
Երաժշտական ծրագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Փառատոնի երաժշտական ծրագիրը ի սկզբանե հայեցակարգված էր որպես երկրի լավագույն կոմպոզիտորների, մենակատարների և նվագախմբերի ներկայացում, սակայն 50-ականների վերջին այն արդեն վերածվել էր աշխարհի լավագույն մենակատարների և անսամբլների իրական ստուգատեսի։ Դուբրովնիկում կատարողականության բարձր մակարդակը լրացվեց գրավիչ և ակուստիկ շենքերի, մասնավորապես Ռեկտորի պալատի օգտագործմամբ։ 70-նականների սկզբին հատուկ ուշադրություն դարձվեց երաժշտական և համերգային ծրագրի հայեցակարգին, որին մասնակցում էին երաժշտության նոր հոսանքների ավելի մեծ թվով ներկայացուցիչներ՝ փորձելով նոր շունչ հաղորդել խորվաթական երաժշտությանը։
Բազմաթիվ հայտնի արտիստներ և նվագախմբեր են ելույթ ունեցել Դուբրովնիկի ամառային փառատոնում՝ նպաստելով նրա հեղինակության բարձրացմանը ամբողջ աշխարհում։ Բացի Զագրեբի ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի և Դուբրովնիկի սիմֆոնիկ նվագախմբի կանոնավոր ելույթներից, փառատոնին ելույթ են ունեցել Բելգրադի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը, Չեխիայի ֆիլհարմոնիկը, Հալլեի նվագախումբը, Ֆրանսիական ռադիոյի նվագախումբը, Suisse Romande նվագախումբը, Իսրայելի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը, RAI սիմֆոնիկ նվագախումբը։ Նվագախումբ Թուրինից, ֆիլհարմոնիկ նվագախմբեր Լոնդոնից, Վիեննայից, Դրեզդենից, Բեռլինից, Մոսկվայից, Վարշավայից, Սանկտ Պետերբուրգից և Ցինցինատիի սիմֆոնիկ նվագախմբից։
Փառատոնին ելույթ են ունեցել նաև այնպիսի մեծ երգիչներ, ինչպիսիք են Նիկոլայ Գեդան, Մոնսերատ Կաբալյեն և Վիկտոր Ջերեկը, ինչպես նաև Դյուկ Էլինգտոնը, Դիզի Գիլեսփին և Ռավի Շանկարը։
Օպերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Օպերային ներկայացումների պատմությունը սկսվել է 1951 թվականին, երբ Սարաևոյի օպերան հյուր եկավ իր հինգ բեմադրություններով։ 1964 թվականին Ռեկտորի պալատի դիմաց տեղի ունեցավ առաջին փառատոնային օպերային բեմադրությունը՝ Մոնտեվերդիի «Պոպպեայի թագադրումը», ռեժիսոր և դիրիժոր Լովրո Մատաչիչի կողմից։
Սակայն Դուբրովնիկն ու օպերան միավորելու լավագույն միջոցը գտնվել է 1971 թվականին, և այդ ժամանակվանից Ռեկտորի պալատի ատրիումում բեմադրվել են կամերային օպերաներ, հիմնականում կատակերգական։ Մոնտեվերդիի, Պերգոլեզիի, Կալդարայի, Չիմարոսայի, Սալիերիի, Տելեմանի, Գալուպիի ստեղծագործությունների փառատոնային ներկայացումներից բացի, շարունակվեց հյուր օպերային ներկայացումների պրակտիկան, այդ թվում՝ Զագրեբի Խորվաթիայի ազգային թատրոնի օպերայի, Պալերմոյի «Մասիմոյի» թատրոնի ներկայացումները, Հռոմի Piccolo Teatro Musicale-ը, Լոնդոնի Phoenix օպերան և Մոսկվայի կամերային երաժշտական թատրոնը։
Բալետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բալետն ու պարը նույնպես մեծ դեր ունեն Դուբրովնիկի ամառային փառատոնում։ Բազմաթիվ հայտնի անուններ և խմբեր ներկայացնում են իրենց նախագծերը Ռեվելին ամրոցի կտուրում։ Լավագույն տեղական թատերախմբերի, պարուսույցների և մենակատարների հետ մեկտեղ Դուբրովնիկ այցելել են Մերս Կանինգեմը, Ջերոմ Ռոբինսը, Էլվին Էյլին, Գլեն Թեթլին և Մարթա Գրեհեմը, Մորիս Բեժարտի քսաներորդ դարի բալետը, Ամերիկյան բալետի թատրոնը, Լոնդոնի բալետը, Harknessբալետը, Անտոնիո Գադես թատերախումբը, Հունգարիայի պետական օպերայի բալետը և Պարմա, Անտվերպեն և Ադելաիդա քաղաքների բալետները։
Ցուցահանդեսներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Որպես փառատոնի ծրագրի մաս, վիզուալ արվեստը, դիզայնը կամ վավերագրական ցուցահանդեսները[1] եղել են փառատոնի մի մասը, որոնք հիմնականում ներկայացված են քաղաքի եզակի միջավայրերում։
2018 թվականին ներկայացվեցին Դուբրովնիկի ժամանակակից նկարիչները «Հայրենիքի սարսափները» ֆիլմում[2]։
2021 թվականի «Գուշակ» ցուցահանդեսը ներկայացվել է Սպոնզա պալատի հիմնական սրահում և բացառապես կենտրոնացած էր ֆեմինիստական արվեստի վրա։ «Գուշակ» խմբակային ցուցահանդեսը վարում էր ամերիկաբնակ խորվաթ նկարիչ Սելմա Հաֆիզովիչը՝ ցուցադրելով ֆեմինիստական արվեստի պիոներ Յագոդա Բույիչի մեծածավալ աշխատանքները՝ կրտսեր Իվա Լատերզայի, Դուբրավկա Լոշիչի, Ռեբեկա Ռիբիչինիի, Տանյա Սմոլի և իր իսկ նկարների հետ[3]
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Official website Փառատոնի պաշտոնական կայք
- Dubrovnik Summer Festival Program Փառատոնի ծրագիր
- «Dubrovačke ljetne igre». Croatian Encyclopedia (խորվաթերեն). Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 14-ին.
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Memory Creators - Dubrovnik Summer Festival's Photographers and Designers | 72. Dubrovnik Summer Festival». www.dubrovnik-festival.hr. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 12-ին.
- ↑ «Exhibition | Horrors of the Homeland: Contemporary Dubrovnik Artists | 72. Dubrovnik Summer Festival». www.dubrovnik-festival.hr. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 12-ին.
- ↑ «"Fortune Teller" group exhibition at Sponza Palace until Festival closing | 72. Dubrovnik Summer Festival». www.dubrovnik-festival.hr. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 12-ին.