Անդրոգեն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Merge arrows
 Առաջարկվում է այս և Արական սեռական հորմոն հոդվածները միացնել իրար: (քննարկում)
Անդրոգեն
Տեսակնմանատիպ կիրառությամբ կամ գործառույթով քիմիական նյութերի դաս

Անդրոգեն (հունարեն անդր՝ տղամարդ), բնական կամ սինթետիկ ստերոիդ հորմոն, որը կապվում է անդրոգենային ընկալիչների հետ և կարգավորում է արական հատկանիշների զարգացումը և պահպանումը[1][2]։ Անդրոգենների ֆունկցիաներից են էմբրիոնի արական սեռական օրգանների զարգացումը և դեռահասների երկրորդական սեռական հատկանիշների ձևավորումը։ Անդրոգենները սինթեզվում են ամորձիներում, ձվարաններում և մակերիկամներում։

Դեռահասության ժամանակ անդրոգենների աճ դիտվում է և՛ տղաների, և՛ աղջիկների մոտ[3]։ Արական սեռի ներկայացուցիչների մոտ հիմնական անդրոգենը տեստոստերոնն է[4]։ Դիհիդրոտեստոստերոնը (ԴՀՏ) և անդրոստենդիոնը արական սեռի զարգացման համար հավասար կարևորություն ունեն[4]։ ԴՀՏ-ն ներարգանդային կյանքում ապահովում է արական սեռական օրգանների տարբերակումը։ Չափահաս տարիքում ԴՀՏ-ն պատասխանատու է ճաղատացման, շագանակագեղձի մեծացման և ճարպագեղձերի ակտիվացման համար։

Չնայած անդրոգենները հիմնականում դիտվում են որպես արական սեռական հորմոններ, կանանց մոտ դրանք նույնպես առկա են․ անդրոգենները մասնակցում են լիբիդոյի և սեռական գրգռման առաջացման մեխանիզմներում։

Ի հավելումն դրանց դերին, որպես բնական հորմոններ, անդրոգեններն օգտագործվում են նաև որպես դեղամիջոցներ։

Տեսակներ և օրինակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անդրոգենների հիմնական ենթատեսակը՝ մակերիկամային անդրոգենները, արտադրվում են մակերիկամի ցանցային զոնայում՝ 19-ածխաթթվային ստերոիդներից։ Մակերիկամների անդրոգեններն օժտված են ցածր ակտիվությամբ և իրենցից ներկայացնում են հորմոնների մեծ խումբ․ դեհիդրոէպիանդրոստերոն (ԴՀԷԱ), դեհիդրոէպիանդրոստերոնի սուլֆատ (ԴՀԷԱ-ս), անդրոստենդիոն (Ա4), անդրոստենդիոլ (Ա5)։

Բացի տեստոստերոնից, անդրոգեններ են նաև․

  • Դեհիդրոէպիանդրոստենդիոնը (ԴՀԷԱ) սինթեզվում է մակերիկամի կեղևային շերտում՝ խոլեստերինից[5]։ Այն հանդիսանում է և՛ անդրոգենների, և՛ էստրոգենների նախանյութ
  • Անդրոստենդիոնը (Ա4) ստերոիդային անդրոգեն է, որն արտադրվում է ամորձիներում, մակերիկամի կեղևային շերտում և ձվարաններում։ Բացի նյութափոխանակային ձևով տեստոստերոնի և այլ անդրոգենների փոխարկվելուց, այն նաև էստրոնի նախանյութ է հանդիսանում։ Միջազգային օլիմպիական հանձնաժողովի կողմից բոդիբիլդերներին և աթլետներին անդրոստենդիոնի կիրառումը արգելված է
  • Անդրոստենդիոլը (A5) ԴՀԷԱ-ի մետաբոլիտ և տեստոստերոնի ու էստրադիոլի նախանյութ է
  • Անդրոստերոնը հանդիսանում է անդրոգեների ճեղքման վերջնանյութ, պրոգեստերոնի նյութափոխանակության վերջնարդյունք է, որը մասնակցում է օրգանիզմի արականացման պրոցեսին։ Այն հավասար քանակներով հայտնաբերվում է արյան պլազմայում և մեզում՝ և՛ տղամարդկանց, և՛ կանանց մոտ
  • Դիհիդրոտեստոստերոնը տեստոստերոնի մետաբոլիտ է և օժտված է տեստոստերոնից ավելի բարձր ակտիվությամբ, քանզի ավելի ամուր է կապվում անդրոգենային ընկալիչներին։ Այն սինթեզվում է մաշկում և վերարտադրողական համակարգի հյուսվածքներում

Կանացի ձվարանային և մակերիկամային անդրոգեններ

Ձվարանները և մակերիկամները նույնպես անդրոգեններ են սինթեզում, սակայն ավելի քիչ քանակներով՝ քան ամորձիներում։ Հաշվի առնելով այս գեղձերի կողմից արտադրվող կանացի անդրոգենների քանակները, մենստրուացիայի մեջ գտնվեղ 6 կանանց շրջանում կատարված հետազոտությունները ցույց են տվել[6], որ՝

  • Մենստրուալ ցիկլի ընթացքում մակերիկամների մասնակցությունը տեստոստերոնի, անդրոստենդիոլի և ԴՀԷԱ-ի արտադրությունը նույնական է
  • Ձվարանների կողմից տեստոստերոնի, անդրոստերոնի և ԴՀԷԱ-ս-ի արտադրությունը մաքսիմումի է հասնում ցիկլի մեջտեղում, մինչդեռ ձվարանային ԴՀՏ-ի և ԴՀԷԱ-ի արտադրությունը մենստրուալ ցիկլի ընթացքում նշանակալիորեն չի փոխվում
  • Մենստրուալ ցիկլի մեջտեղում ձվարանային անդրոստերոնի արտադրությունը 2 անգամ գերազանցում է մակերիկամայինին
Մենստրուալ ցիկլի ընթացքում պերիֆերիկ անդրոգենների արտադրության մեջ փվարանների և մակերիկամների մասնակցությունը[6]
Անդրոգեն Ձվարանայի (%) (ֆ, մ, լ) Մակերիկամային (%)
ԴՀԷԱ 20 80
ԴՀԷԱ-ս 4, 10, 4 90–96
Անդրոստենդիոն 45, 70, 60 30–55
Տեստոստերոն 33, 60, 33 40–66
ԴՀՏ 50 50
Ֆ= վաղ ֆոլիկուլյար, Մ = Ցիկլի մեջտեղ, Լ = ուշ լյուտեալ փուլ։

Կենսական ֆունկցիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նախածննդյան շրջանում արական զարգացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամորձիների ձևավորում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կաթնասունների մոտ գոնադները վերածվում են կա՛մ ձվարանների, կա՛մ ամորձիների[7]։ Մարդկանց մոտ, նախածննդյան 4-րդ շաբաթում սկսվելով, երիկամների հարևանությամբ գտնվող միջանկյալ մեզոդերմում առաջանում են գոնադալ ռուդիմենտները։ 6-րդ շաբաթում էպիթելային սեռական թելերը զարգանում են ձևավորվող ամորձիներում։ Տղամարդկանց մոտ Y քրոմոսոմը հսկում է արական ֆենոտիպի զարգացումը, որը ներառում է երկպոտենցիալ գոնադների՝ որպես ամորձիների, փոխարկումը։ Տղամարդկանց մոտ սեռական թելերը ամբողջությամբ ներթափանցում են դեպի զարգացող գոնադների ներս։

Անդրոգենների արտադրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սեռական թելերի մեզոդերմից առաջացած էպիթելային բջիջները զարգանալով վերածվում են Սերտոլիի բջիջների, որոնք աջակցում են սպերմայի բջիջների ձևավորմանը։ Պտղի զարգացման 8-րդ շաբաթում ամորձային խողովակիկների միջև գտնվում է ոչ էպիթելային բջիջների փոքր քանակություն։ Սրանք Լեյդիգի բջիջներն են։ Տարբերակումից կարճ ժամանակ անց դրանք սկսում են արտադրել անդրոգեններ։

Անդրոգենների ազդեցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անդրոգենները աշխատում են որպես պարակրին հորմոններ, որոնք արտադրվում են Սերտոլիի բջիջների կողմից և օգնում են սպերմայի արտադրությանը։ Դրանք նաև մասնակցում են արական սեռի պտղի արականացման պրոցեսին։ Անդրոգենների ազդեցությամբ մեզոնեֆրոնի, Վոլֆյան ծորանների մնացորդները փոխարկվում են մակամորձիների, սերմնածորանների և սերմնաժայթքման ծորաների։ Անդրոգենների ազդեցությամբ այս պրոցեսի իրականացումանն օգնում է Սերտոլիի բջիջներում արտադրվող Մյուլերյան արգելկող հորմոնը (ՄԱՀ), որը կանխում է Մյուլերյան ծորաների՝ որպես ֆալոպյան խողովակների և այլ իգական վերարտադրողական հյուսվածքների, վերափոխումը։ ՄԱՀ-ը անդրոգենների հետ միասին նպաստում է ամորձիների՝ դեպի փոշտ իջեցմանը։

Վաղ կանոնակարգում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զարգցման 8-րդ շաբաթում մարդու խորիոնային գոնադոտրոպինը ակտիվացնոմ է Լեյդիգի բջիջների կողմից անդրոգենների արտադրությունը՝ նախքան 11-12-րդ շաբաթում հիպոֆիզի ձևավորումը և լյուտեինացնող հորմոնի (ԼՀ) արտադրությունը։ Անդրոգնների հյուսվածքային ազդեցությունն է տեստոստերոնի փոխարկումը 5α-դիհիդրոտեստոստերոնի (ԴՀՏ)։

Արական սեռական հասունացում դեռահասության տարիքում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դեռահասության շրջանում տղաների մոտ անդրոգենների արտադրությունը կտրուկ աճում է։ Անդրոգենները միջնորդում են երկրորդական սեռական հատկանիշների ձևավորմանը և սպերմատոգենեզի, վերարտադրողկանության ֆունկցիայի և սեռական գրգռման ակտիվացմանը։ Երկրորդական սեռական հատկանիշները ներառում են ձայնի տեմբրի իջեցումը, մազածածկույթի արտահայտչությունը, ադամախնձորի արտահայտումը, ուսերի լայնացումը, մկանային զանգվածի ավելացումը և առնանդամի մեծացումը։

Սպերմատոգենեզ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դեռահասության ընթացքում անդրոգենների, լյուտեինացող հորմոնի (ԼՀ) և ֆոլիկուլխթանիչ հորմոնի (ՖԽՀ) արտադրությունն աճում է, որի արդյունքում սեռական ձգաններն արտահայտիչ են դառնում՝ ձևավորելով սերմնախողովակները, իսկ սեռական բջիջները փոխարկվում են սպերմայի։ Ավելի հասուն տարիքում անդրոգենները և ՖԽՀ-ն Սերտոլիի բջիջների հետ համատեղ նպաստում են սպերմայի առաջացմանը[8]։

Անդրոգեն պարունակող դեղորայքի օգտագործումը հանգեցնում է տղամարդու անպտղության առաջացմանը։ Դեղորայքի պատճառով առաջացած անդրոգենների քանակի ակտիվացումը ճնշում է ԼՀ-ի արտադրությունը և արգելակում է Լեյդիգի բջիջների կողմից էնդոգեն անդրոգենների արտադրությունը։ Անդրոգենների մեծ քանակության պատճառով սերմնախողովակնեը կարող են հետաճի ենթարկվել՝ հանգեցնելով անպտղության։

Ճարպի բաշխում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տղամարդիկ սովորաբար ունեն ավելի քիչ ճարպային զանգված, քան կանայք։ Վերջին հետազոտությունների արդյունքներով անդրոգենները ճնշում են ճարպային բջիջների ֆունկցիան՝ ադիպոցիտների աշխատանքը կարևորող ազդնշանային տրանսդուկցիան արգելափակելով[9]։ Կարելի է հավելել, որ անդրոգենները, ի տարբերություն էստրոգենների, շատացնում են բետա-ադրեներգիկ ընկալիչների քանակը՝ պակասեցնելով ալֆա-ադրեներգիկ ընկալիչները․ սա հանգեցնում է էպինեֆրինի և նորէպինեֆրինի արտադրության քչացման։ Էպինեֆրինը և նորէպինեֆրինը կանխում են ճարպի կուտակումը, խթանում են լիպոլիտիկ բետա ընկալիչների ակտիվությունը։

Մկանային զանգված[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տղամարդիկ նորմայում ունեն կմախքային մկանների ավելի մեծ զանգված, քան կանայք։ Անդրոգենները, ազդելով կմախքային մկանների մի խումբ բջիջների վրա, նպաստում են դրանց չափերի մեծացմանը[10]։ Միոբլաստները (մկանային բջիջների բազմացմանը մասնակցող բջիջներ), մկանների զարգացման նպատակով կուտակում են անդրոգեններ։ Միոբլաստների միաձուլումից առաջանում են մկանախողովակներ․ այս պրոցեսի ակտիվությունը կախված է անդրոգենային ընկալիչների մակարդակից[11]։ Անդրոգենի բարձր մակարդակը հանգեցնում է անդրոգենային ընկալիչների շատացմանը։

Ուղեղ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արյան մեջ շրջանառվող անդրոգենները կարող են ազդեցություն ունենալ մարդու վարքի վրա, քանի որ որոշ նեյրոններ զգայուն են ստերոիդ հորմոնների նկատմամբ։ Անդրոգենների մակարդակն ազդում է մարդու ագրեսիայի և լիբիդոյի դրսևորման վրա։ Անդրոգենները որոշ կենդանատեսակների մոտ (մկներ, առնետներ, պրիմատներ) ունակ են փոփոխել ուղեղի կառուցվածքը, առաջացնելով սեռական դրսևորման փոփոխություններ[12]։ Այնուամենայնիվ, ըստ որոշ հետազոտությունների, տրանսգենդեր տղամարդկանց մոտ հորմոնային փոխրինող բուժման արդյունքում որևէ էական վարքային փոփոխություններ չեն դիտվել[13][14][15]։

Բազմաթիվ հետազոտություններ վկայում են, որ անդրոգենները միայնակ ունակ են փոփոխել ուղեղի կառուցվածքը, սակայն դժվար է տարբերակել անդրոգենների և էստրոգենների առաջացրած փոփոխությունները՝ դրանց նմանության պատճառով[16]։

Նեյրոգենետիկ հետազոտություննեը արու առնետների մոտ ցույց են տալիս, որ հիպոկամպը անդրոգենային ազդեցության որոշման համար ամենաօգտակար ուղեղի հատվածն է։ Այս նպատակով հետազոտել են արու վայրի առնետներին և անդրոգենային ինտենսիվ բուժում ստացած առնետներին։ Երկրորդների մոտ առկա է եղել արտաքին սեռական օրգանների թերզարգացում և անդրոգենների հանդեպ զգայունության իջեցում կամ բացակայություն։

Հետազոտությունների արդյունքում պարզվել է, որ տեստոստերոնը և դիհիդրոտեստոստերոնը հսկում են հիպոկամպալ նեյրոգենեզը։

Ի տարբերություն անդրոգենների՝ էստրոգեններն այս ֆունկցիայով օժտված չեն[17]։ Դրանց ընկալիչների շատացումը նույնպես այդ էֆեկտը չի ապահովում[18]։

Անդրոգենների նորմալ փոխանակությունը պակասեցնում է տղամարդկանց մոտ դեպրեսիայի առաջացման հավանականությունը։ Նորածին առնետների մոտ, ֆլուտամիդով բուժումից հետո, դիտվել են դեպրեսիայի նման ախտանիշներ։

Հայտնի է նաև, որ հիպոկամպալ նեյրոգենեզն ակտիվանում է անդրոգենային փոխանակության կարգավորման ժամանակ։ Նորածին առնետների մոտ վաղ կարգավորումը հանգեցնում է դեպրեսիայի նշանների պակասեցման կամ անհետացման[19]։

Ըստ արու առնետների հիպոկամպի հոմեոստազի հետազոտման արդյունքների՝ անդրոգենները կարող են փոխել անձի սոցիալական մեկուսացուման հակումը[20]։

Կանանց հատուկ ախտանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անդրոգեններն ունեն միոմետրիումը թուլացնող ազդեցություն, որն անդրոգենային ընկալիչներից անկախ պրոցես է, ընկճում է հղիության ժամանակ արգանդի կծկումերը[21]։

Անդրոգենների հանդեպ զգայունության իջեցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

XY կարիոտիպով պտղի՝ անդրոգենային ազդակներին պատասխանելու խնդրի դեպքում առաջանում են անպտղություն և ինտերսեքս տիպի խանգարումներ։

Տարբեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թռչունների դեղնուցում անդրոգենների մակարդակն ապահովում է հետագա կյանքում նրանց սոցիալիզացիան։ Տես՝ ամերիկյան ջրահավ։

Կենսաբանական ակտիվություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անդրոգենները կապվում և ակտիվացնում են անդրոգենային ընկալիչները, որով ապահովվում է դրանց կենսաբանական ֆունկցիան։

Հարաբերական ակտիվություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ կենսաբանական վերլուծությունների[22]՝

Անդրոգեն Ակտիվություն (%)
Տեստոստերոն 40
ԴՀՏ 100
Անդրոստենդիոլ 0.0008
Անդրոստենդիոն 0.04
Դեհիդրոէպիանդրոստերոն 0.02
Անդրոստերոն 0.06

Ըստ հետազոտությունների արդյունքների՝ շագանակագեղձի քաշի և ծորանների նորմալ զարգացման գործում 5α-դեհիդրոանդրոստերոնը 2,4 անգամ ավելի ակտիվ է, քան տեստոստերոնը (Էպիթելային բջիջների ֆունկցիայի խթանման թեստեր), մինչդեռ ամորձահատումից հետո շագանակագեղձի բջիջների մահվան կանխման հարցում ԴՀՏ-ն և տեստոստերոնն ունեն նույն նշանակությունը[23]։

Ոչ գենոմային ակտիվություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պարզվել է, որ անդրոգենները ազդանշաններ են հաղորդում նույնիսկ կորիզային անդրոգենային ընկալիչների միջոցով, որոնք տարբերվում են թաղանթային անդրոգենային ընկալիչներից[24][25][26]։

Կենսաքիմիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստերոիդոգենեզ․ նկարում ձախ վերին անկյունում պատկերված է մի քանի անդրոգենների միջև կապը։ Էստրոնը և էստրադիոլը էստրոգեններ են։[27]

Կենսասինթեզ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անդրոգենները սինթեզվում են խոլեստերինից՝ հիմնականում սեռական բջիջներում, ավելի քիչ՝ մակերիկամներում։ Ամորձիներն արտադրում են ավելի մեծ քանակով անդրոգեններ, քան ձվարանները։ Շագանակագեղձում, լյարդում, ուղեղում և մաշկում ԴՀՏ-ի ակտիվությունն ավելի մեծ է, քան տեստոստերոնինը։

Նյութափոխանակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օրգանիզմում անդրոգենների նյութափոխանակությունը կատարվում է հիմնականում լյարդում։

Օգտագործումը բժշկության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տղամարդկանց մոտ տեստոստերոնի քիչ քանակը (հիպոգոնադիզմ) կարելի է բուժել տեստոստերոնի դեղորայքների ընդունման միջոցով։ Շագանակագեղձի քաղցկեղի դեպքում սովորաբար հեռացնում են տեստոստերոնի խոշոր աղբյուրները՝ կատարում են օրխէկտոմիա (ամորձիների հեռացում)։ Այլ միջոց է անդրոգենների՝ իրենց ընկալիչների հետ կապումը խանգարող ագենտների (անտիանդրոգենների) հսկումը։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Moini Jahangir (2015)։ Fundamental Pharmacology for Pharmacy Technicians։ Cengage Learning։ էջ 338։ ISBN 978-1-30-568615-1։ «Androgen is the generic term for any natural or synthetic compound, usually a steroid hormone, which stimulates or controls the development of masculine characteristics by binding to androgen receptors.» 
  2. ↑ Gylys Barbara A, Wedding Mary Ellen (2017)։ Medical Terminology Systems: A Body Systems Approach։ F.A. Davis։ էջ 82։ ISBN 978-0-80-365868-4։ «Generic term for an agent (usually a hormone, such as testosterone or androsterone) that stimulates development of male characteristics.» 
  3. ↑ «15 Ways To Get Rid of Pimples Overnight Natural»։ Fast Health Fitness։ 2016-05-17 
  4. ↑ 4,0 4,1 Carlson Neil (22 January 2012)։ Physiology of Behavior։ Reproductive Behavior։ 11th edition։ Pearson։ էջ 326։ ISBN 978-0205239399 
  5. ↑ «Androgens»։ DIAsource։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-08-08-ին։ Վերցված է 2023-08-21 
  6. ↑ 6,0 6,1 «Ovarian and Adrenal Contribution to Peripheral Androgens During the Menstrual Cycle»։ The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 39 (2): 340–346։ 1 August 1974։ PMID 4278727։ doi:10.1210/jcem-39-2-340 
  7. ↑ Scott F. Gilbert; with a chapter on plant development by Susan R. Singer (2000)։ Scott F. Gilbert, ed.։ Developmental Biology (6th ed.)։ Sunderland, Massachusetts: Sinauer Associates։ ISBN 978-0-87893-243-6  [Հղում աղբյուրներին]
  8. ↑ Stephen Nussey, Saffron Whitehead (2001)։ Saffron A. Whitehead, Stephen Nussey, eds.։ Endocrinology: an integrated approach։ Oxford: British Institute of Organ Studies։ ISBN 978-1-85996-252-7 [Հղում աղբյուրներին]
  9. ↑ «Testosterone inhibits adipogenic differentiation in 3T3-L1 cells: nuclear translocation of androgen receptor complex with beta-catenin and T-cell factor 4 may bypass canonical Wnt signaling to down-regulate adipogenic transcription factors»։ Endocrinology 147 (1): 141–54։ January 2006։ PMC 4417624։ PMID 16210377։ doi:10.1210/en.2004-1649 
  10. ↑ «Androgen receptor in human skeletal muscle and cultured muscle satellite cells: up-regulation by androgen treatment»։ The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism 89 (10): 5245–55։ October 2004։ PMID 15472231։ doi:10.1210/jc.2004-0084 
  11. ↑ «Recruitment of the androgen receptor via serum response factor facilitates expression of a myogenic gene»։ The Journal of Biological Chemistry 280 (9): 7786–92։ March 2005։ PMID 15623502։ doi:10.1074/jbc.M413992200 
  12. ↑ «Sexual differentiation of the vertebrate brain: principles and mechanisms»։ Frontiers in Neuroendocrinology 19 (4): 323–62։ October 1998։ PMID 9799588։ doi:10.1006/frne.1998.0171 
  13. ↑ Irwig Michael S. (14 April 2017)։ «Testosterone therapy for transgender men»։ The Lancet. Diabetes & Endocrinology 5 (4): 301–311։ PMID 27084565։ doi:10.1016/S2213-8587(16)00036-X – via PubMed 
  14. ↑ Costantino A., Cerpolini S., Alvisi Stefania, Morselli P., Venturoli S., Meriggiola M. (14 February 2013)։ «A Prospective Study on Sexual Function and Mood in Female-to-Male Transsexuals During Testosterone Administration and After Sex Reassignment Surgery»։ Journal of Sex & Marital Therapy – via semanticscholar.org 
  15. ↑ Johnson Justin M., Nachtigall Lisa B., Stern Theodore A. (1 November 2013)։ «The Effect of Testosterone Levels on Mood in Men: A Review»։ Psychosomatics 54 (6): 509–514։ doi:10.1016/j.psym.2013.06.018 – via ScienceDirect 
  16. ↑ «The role of androgen receptors in the masculinization of brain and behavior: what we've learned from the testicular feminization mutation»։ Hormones and Behavior 53 (5): 613–26։ May 2008։ PMC 2706155։ PMID 18374335։ doi:10.1016/j.yhbeh.2008.01.013 
  17. ↑ «Androgens increase survival of adult-born neurons in the dentate gyrus by an androgen receptor-dependent mechanism in male rats»։ Endocrinology 154 (9): 3294–304։ 2013։ PMID 23782943։ doi:10.1210/en.2013-1129 
  18. ↑ «Mild exercise increases dihydrotestosterone in hippocampus providing evidence for androgenic mediation of neurogenesis»։ PNAS 109 (32): 13100–13105։ 2012։ Bibcode:2012PNAS..10913100O։ PMC 3420174։ PMID 22807478։ doi:10.1073/pnas.1210023109 
  19. ↑ «Effects of neonatal flutamide treatment on hippocampal neurogenesis and synaptogenesis correlate with depression-like behaviors in preadolescent male rats»։ Neuroscience 169 (1): 544–54։ 2010։ PMC 3574794։ PMID 20399256։ doi:10.1016/j.neuroscience.2010.03.029 
  20. ↑ «Testosterone and social isolation influence adult neurogenesis in the dentate gyrus of male rats»։ Neuroscience 195: 180–90։ 2011։ PMC 3198792։ PMID 21875652։ doi:10.1016/j.neuroscience.2011.08.034 
  21. ↑ «Androgens in pregnancy: roles in parturition»։ Hum. Reprod. Update 20 (4): 542–59։ 2014։ PMC 4063701։ PMID 24643344։ doi:10.1093/humupd/dmu008 
  22. ↑ Steroid Biochemistry and Pharmacology by Briggs and Brotherton, Academic Press.
  23. ↑ «Relative potency of testosterone and dihydrotestosterone in preventing atrophy and apoptosis in the prostate of the castrated rat»։ J. Clin. Invest. 98 (11): 2558–63։ December 1996։ PMC 507713։ PMID 8958218։ doi:10.1172/JCI119074 
  24. ↑ «Molecular cell biology of androgen receptor signalling»։ Int. J. Biochem. Cell Biol. 42 (6): 813–27։ 2010։ PMID 19931639։ doi:10.1016/j.biocel.2009.11.013 
  25. ↑ «G protein-coupled receptors: extranuclear mediators for the non-genomic actions of steroids»։ Int J Mol Sci 15 (9): 15412–25։ 2014։ PMC 4200746։ PMID 25257522։ doi:10.3390/ijms150915412 
  26. ↑ «Targeting membrane androgen receptors in tumors»։ Expert Opin. Ther. Targets 17 (8): 951–63։ 2013։ PMID 23746222։ doi:10.1517/14728222.2013.806491 
  27. ↑ Häggström Mikael, Richfield David (2014)։ «Diagram of the pathways of human steroidogenesis»։ WikiJournal of Medicine 1 (1)։ ISSN 2002-4436։ doi:10.15347/wjm/2014.005 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Անդրոգեն&oldid=8875363» էջից