Ադամախնձոր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ադամախնձոր
Ադամախնձորի տեսք կողքից
Տեսակsolitary organism subdivision type? և անատոմիական կառուցվածքների դաս
Ենթադասօրգանի գոտի[1] և անհատական ​​անատոմիական կառուցվածք
Մասն էthyroid cartilage?
Անատոմիական տեղայնացումվզի դիմացի հատված
Լատիներեն անվանումProminentia laryngea
Անվանված էԱդամ
Foundational Model of Anatomy55304
Terminologia Anatomica 98A06.2.02.003
Նկարագրված էԼեկսիկոն հանրագիտարան, 1835-1841, Սովետական մեծ հանրագիտարան (1926—1947), Meyers Konversations-Lexikon, 4th edition (1885–1890)?, 1911 Encyclopædia Britannica, Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան, Բրոքհաուզի և Եֆրոնի փոքր հանրագիտական բառարան և Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 1
 Laryngeal prominence Վիքիպահեստում

Ադամախնձորը գտնվում է պարանոցի դիմային հատվածում, այն իրականում վահանաճառի դուրս ցցված մասն է, որը ավելի լավ է արտահայտված տղամարդկանց մոտ։

Կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ադամախնձորի կառուցվածքը արտաքինից նման է փոքրիկ գնդի, որը գտնվում է մաշկի տակ։ Այն սովորաբար ավելի մեծ է և վառ է արտահայտված տղամարդկանց մոտ։ Կանանց մոտ այն տեսանելին չէ[2]։

Սեռով պայմանավորված տարբերություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ադամախնձորի առկայությունը հիմնականում վերագրվում է հասուն տղամարդկանց, քանի որ սեռական հասունացման ժամանակ ադամախնձորի չափսերը մեծանում են և այն դառնում է նկատելի[3]։ Ադամախնձորի զարգացումը համարվում է տղամարդու օրգանիզմին հատուկ երկրորդական սեռական հատկանիշ և պայմանավորված է հորմոնալ ակտիվությամբ[3]։

Գործառույթներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ադամախնձորը իրեն կազմող վահանաճառի հետ միասին օգնում է պաշտպանել կոկորդի դիմային հատվածը և պատերը, որի կազմի մեջ են մտնում նաև ձայնալարերը (դրանք գտնվում են կոկորդի հետևում)։

Ադամախնձորի հաջորդ գործառույթը կապված է ձայնի խորացման հետ։ Պատանեկության շրջանում կոկորդը և վահանաճառը միասին են աճում։ Հետևաբար, ադամախնձորը չափերով մեծանում է հիմնականում տղամարդկանց մոտ[4]։ Դրանք միասին ձայնային ապարատում ստեղծում են մեծ արձագանքարան(ռեզոնատոր), որի շնորհիվ տղամարդկանց ձայնը ավելի խորքային է դառնում[5][6]։

Հասարակություն և մշակույթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ադամախնձորի ձևափոխության կոսմետիկ վիրահատական միջամտությունը կոչվում է քոնդոլորինգոպլստիկա։ Վիրահատությունը արդյունավետ է, բարդացումների առաջացման հավանակությունը շատ փոքր է, եթե այդպիսիք այնուամենայնիվ առկա են, բուժումն ավելի հեշտ է լինում։ Այս վիրահատությունը հիմնականում օգտագործվում է սեռափոխությանը ուղղված մի շարք այլ գործընթացների հետ համատեղ[7]։

Ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ադամախնձոր տերմինի առաջացման վերաբերյալ երկու հիմնական տեսություն կա։ «Բրեյվերի դարծվածքների և առասպելների բառարան» և «Վեբսթերի բառարանը», նշում են հին աստվածաշնչյան առասպելը, ըստ որի արգելված պտղի կտորը մնացել է Ադամի կոկորդում, որն ըստ Աբրահամական կրոնների, առաջին մարդն էր[8]։ Այնուամենայնիվ, այս պատմությունը չի հիշատակվում ոչ Աստվածաշնչում, ոչ էլ հրեա-քրիստոնեական կամ Իսլամական այլ ձեռագրերում։ Իրականում աստվածաշնչյան պատմության մեջ չի նշվում Ադամի կերած մրգի տեսակը, բայց արևմտյան քրիստոնեական ավանդույթների համաձայն՝ այն պատկերվել է որպես խնձոր[9]։

Լեզվաբան Ալեքսանդր Գոդեն պնդում է, որ լատիներեն ադամական խնձոր նշանակող (անգլ.՝ laryngeal prominence բառացի թարգմանությամբ կոկորդի դուրս ցցված մասը) արտահայտությունը, հավանաբար, ի սկզբանե եբրայերենից սխալ է թարգմանվել։ Լատիներենում «pomum Adami» բառակապակցությունը բառացի նշանակում է «Ադամի խնձոր» մինչդեռ երբրայերենի «tappuach» ha adam բառակապակցությունը նշանակում է տղամարդու խնձոր։ Այս խառնաշփոթի պատճառը այն է, որ երբայերենում «Ադամ» (եբրայերեն՝ אדם‎) բառը նշանակում է տղամարդ, իսկ խնձոր «tappuach» բառը նման է «tafuach» բառին, որը նշանակում է այտուցված[10][11]։ Այսպիսով՝ բառակապակցությունը ճիշտ թարգմանելու դեպքում կստանանք «տղամարդու այտուց» արտահայտությունը։ Այս վարկածի կողմնակիցները պնդում են, որ ինչպես լատիներենում, այնպես էլ այլ ռոմանական լեզուներում հետագա տարբերակները առաջացել են սկզբնական թարգմանական սխալի հետևանքով[12]։

Լրացուցիչ պատկերներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. անատոմիայի հիմնարար մոդել
  2. «Laringe». Sisbib.unmsm.edu.pe. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 27-ին.
  3. 3,0 3,1 «Prominentia laryngea Medical Term Medical Dictionary». Medicine Online. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 27-ին.
  4. Wolfort FG, Dejerine ES, Ramos DJ, Parry RG (1990). «Chondrolaryngoplasty for appearance». Plast. Reconstr. Surg. 86 (3): 464–9, discussion 470. doi:10.1097/00006534-199009000-00012. PMID 2385664.
  5. P. J. Bentley (1980), "Endocrine Pharmacology: Physiological Basis and Therapeutic Applications", CUP Archive, pág 240
  6. «Pubertad, nuestras diferencias». Esmas.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2004 թ․ սեպտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 27-ին.
  7. Neumann K., Welzel C., Berghaus A. (2003 51, № 1, p. 30-7). «Operative voice pitch raising in male-to-female transsexuals. A survey of our technique and results». HNO.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  8. E. Cobham Brewer (1810–1897). Dictionary of Phrase and Fable. 1898. "Adam's Apple"
  9. George Crabb (1823), "Universal technological dictionary", Baldwin, Cradock, and Joy, "Pomum Ada'mi"
  10. William S. Haubrich (2003), "Medical Meanings: A Glossary of Word Origins", ACP Press, pág 5.
  11. «Adam's apple». Medicine.academic.ru. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 27-ին.
  12. Robert B. Taylor (2008), "White Coat Tales: Medicine's Heroes, Heritage and Misadventures", Springer, pág 82.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 63