Վրաստանի ձեռագրերի ազգային կենտրոն
Վրաստանի ձեռագրերի ազգային կենտրոն | |
|---|---|
| Տեսակ | թանգարան |
| Երկիր |  Վրաստան |
| Տեղագրություն | Թբիլիսի |
| Ղեկավարության նստավայր | Թբիլիսի, Վրաստան |
| Հիմնադրվել է | հունիսի 30, 1958 |
| Կայք | manuscript.ge(վրաց.)(անգլ.) |
 | |
 | |
Վրաստանի ձեռագրերի ազգային կենտրոն ( վրաց.՝ საქართველოს ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი; նախկինում Ձեռագրերի ինստիտուտ), հնագույն ձեռագրերի, պատմական փաստաթղթերի և ականավոր հասարակական գործիչների մասնավոր արխիվների շտեմարան Թբիլիսիում (Վրաստան)։ Կենտրոնը ստեղծվել է 1958 թվականի հունիսի 30-ին Վրաստանի ազգային թանգարանի ձեռագրերի բաժանմունքի հավաքածուի հիման վրա։ Ինստիտուտի հիմնադիրն ու առաջին տնօրենը եղել է Վրաստանի Գիտությունների ակադեմիայի թղթակից անդամ, պրոֆեսոր Իլիա Աբուլաձեն։
Ձեռագրերի ազգային կենտրոնի հավաքածուն ներառում է ձեռագրեր, պատմական փաստաթղթեր, հնագույն տպագիր գրքեր, հազվագյուտ հրատարակություններ և ժառանգություն։ Կենտրոնն իրականացնում է գիտահետազոտական, ցուցահանդեսների և գրքերի, ձեռագրերի, փաստաթղթերի և էֆեմերաների վերականգնման տարբեր ծրագրեր։ Կենտրոնում և նրա հետ աշխատող մասնագետները զբաղվում են կենտրոնում տեղակայված նյութի նկարագրությամբ, համակարգմամբ, ուսումնասիրությամբ և հրապարակմամբ, ինչպես նաև այս նյութի հետ կապված տվյալների բազաների պատրաստմամբ։
Կենտրոնում կա նաև հարուստ ակադեմիական գրադարան և ներառում է սենյակներ՝ նվիրված Կորնելի Կեկելիձեի, Իվանե Ջավախիշվիլիի, Իլիա Աբուլաձեի, Նիկո Բերձենիշվիլիի, Էլենե Մետրևելիի և Շալվա Ամիրանաշվիլիիհիշատակին։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ձեռագրերի ազգային կենտրոնը հիմնադրվել է 1958 թվականին «Վրաստանի գիտությունների ակադեմիայի ձեռագրերի ինստիտուտ» անունով։ Այն ստեղծվել է Վրաստանի ազգային թանգարանի ձեռագրերի բաժանմունքի հավաքածուի հիման վրա և Իլիա Աբուլաձեի նախաձեռնությամբ, ով դարձել է ինստիտուտի առաջին տնօրենը։ 1962 թվականին ինստիտուտի անվանումը լրացվել է «Կեկելիձե»-ով՝ ի պատիվ վրացի բանասեր և գրականության պատմաբան Կորնելի Կեկելիձեի։
1968 թվականից մինչև 1989 թվականն ինստիտուտի տնօրենը եղել է Վրաստանի Գիտությունների ակադեմիայի ակադեմիկոս Էլենե Մետրևելին։ 1989 թվականից մինչև 2006 թվականը ինստիտուտի տնօրենն է եղել Վրաստանի Գիտությունների ակադեմիայի թղթակից անդամ Զազա Ալեքսիձեն։
2006 թվականին «Վրաստանի գիտությունների ակադեմիայի Կորնելի Կեկելիձեի ձեռագրերի ինստիտուտը» վերացվել է և փոխարինվել հանրային իրավունքի իրավաբանական անձի` ստեղծելով «Կորնելի Կեկելիձեի ձեռագրերի ինստիտուտ»[1]։ 2007 թվականի մայիսի 23-ին ինստիտուտի աշխատակիցների նախաձեռնությամբ այն վերանվանվել է «Ձեռագրերի ազգային կենտրոն»։ Այս նախաձեռնությանն աջակցել է Վրաստանի կրթության և գիտության նախարարությունը և արժանացել կառավարության հավանությանը[2]։
Կառուցվածք
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կենտրոնի կազմակերպչական և վարչական գործունեությունը ղեկավարում է տնօրենը, իսկ գիտական և զարգացման գործունեությունը ղեկավարում և իրականացնում է Գիտական խորհուրդը։ Բացի այդ, Կենտրոնն ունի այլ կառուցվածքային ստորաբաժանումներ՝ բաժանմունքներ և լաբորատորիաներ։ Ներկայումս գործում են ութ բաժիններ ( Կոդիկոլոգիայի, Աղբյուրագիտության և դիվանագիտության, Արխիվագիտության, Ֆոնդերի կառավարում, Ցուցահանդեսներ, Կրթություն, Գրադարան, Արվեստի Պատմություն ) և երկու լաբորատորիա ( Վերականգնում և պահպանում, Թվայնացում)։
Տնօրեն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կենտրոնի կազմակերպչական և վարչական գործունեությունը ղեկավարում է Ձեռագրերի ազգային կենտրոնի տնօրենը։ Երրորդ անձանց հետ հարաբերություններում տնօրենը Կենտրոնի պաշտոնական ներկայացուցիչն է և պատասխանատու է Կենտրոնի գործունեության օրինական, ողջամիտ և արդյունավետ լինելու համար[3]։
Ձեռագրերի ազգային կենտրոնի կանոնադրության համաձայն՝ գիտական խորհուրդը տնօրեն է ընտրում չորս տարի ժամկետով։ Այս պաշտոնի համար պարտադիր պահանջներն են բարձրագույն աստիճանը և հինգ տարուց ոչ պակաս աշխատանքային փորձը[4]։
Կենտրոնի տնօրենն ունի տեղակալ, ով առաջինի բացակայության դեպքում կատարում է տնօրենի ժամանակավոր պաշտոնակատար։ Ներկայումս Կենտրոնի տնօրենը Զազա Աբաշիձեն է։
Գիտական խորհուրդ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ձեռագրերի ազգային կենտրոնի գիտական խորհուրդը տնօրենի հետ Կենտրոնի գործադիր մարմինն է։ Գիտական խորհուրդը քննարկում և որոշումներ է ընդունում կենտրոնի կառավարմանն ու զարգացմանը վերաբերող հարցերի քվեարկությամբ։
Խորհրդի անդամներն ընտրվում են հինգ տարի ժամկետով Ձեռագրերի ազգային կենտրոնի գիտական անդամների ընդհանուր ժողովում։ Խորհրդի անդամների թիվը կախված է Կենտրոնի կառուցվածքային ստորաբաժանումների (բաժիններ և լաբորատորիաներ) թվից։ Յուրաքանչյուր կառուցվածքային միավոր Խորհրդում ներկայացված է մեկ կամ երկու ակադեմիական գործընկերներով (երկուսը, եթե կառուցվածքային ստորաբաժանման ակադեմիկոսների թիվը տասից մեծ է)։
Խորհուրդը ղեկավարում է նախագահը, որը հինգ տարի ժամկետով ընտրվում է հենց խորհրդի կողմից։ Ներկայումս գիտական խորհրդի նախագահն է Շալվա Գլովելին[5][6][7]։
Կառուցվածքային միավորներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կոդիկոլոգիայի ամբիոն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կոդիկոլոգիայի ամբիոնը աշխատանքներ է տանում երկու հիմնական ուղղություններով.
- Հին վրացական գրականության բնագրի և թարգմանության հրատարակությունը՝ համալրված բանասիրական-տեքստաբանական և պատմագիտական ուսումնասիրություններով, տարբեր տեսակի բառարաններով ու ցուցիչներով.
- Վրաստանի և արտասահմանյան երկրների՝ Երուսաղեմի, Սինա լեռան, Աթոս լեռան, Փարիզի, Սանկտ Պետերբուրգի և այլն շտեմարաններում պահպանվող վրացական ձեռագիր գրքերի և այլ լեզուներով ձեռագրերի նկարագրությունը[8]։
Աղբյուրների ուսումնասիրության և դիվանագիտության բաժին
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Աղբյուրների ուսումնասիրության և դիվանագիտության բաժինը հիմնադրվել է Կենտրոնի ստեղծման սկզբում։ Նյութի առանձնահատկություններն ինքնին սահմանում են ամբիոնի գիտահետազոտական գործունեության բնութագիրը։ Բաժնի գործունեությունը հիմնականում ներառում է հետևյալը.
- Նյութի ճշգրիտ նկարագրություն և ցուցակագրում, որոնման համակարգի օպտիմալացում – տարբեր տեսակի կատալոգների պատրաստում։
- Վրաստանի պատմության աղբյուրագիտական բազայի ընդլայնում. պատմական աղբյուրների հրապարակում։
Բաժանմունքի գիտահետազոտական գործունեության ընթացքում մեծ ուշադրություն է դարձվում Վրաստանի պատմության արևելյան աղբյուրների` հայկական, արաբական, պարսկական, թուրքական աղբյուրների նկարագրման-հետազոտական հրապարակմանը[9]։
Արխիվագիտության բաժին
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այս վարչությունը ստեղծվել է 2007 թվականին Ձեռագրերի ազգային կենտրոնում պահպանվող գրողների և հասարակական գործիչների մասնավոր արխիվների հիման վրա։ Բաժանմունքն աշխատում է հետևյալ ուղղություններով.
- Մասնավոր արխիվների մշակում, ներառյալ նկարագրությունների և հրատարակության պատրաստումը
- Արխիվների վերամշակում
- Գոյություն ունեցող ֆոտոհավաքածուներով ընդհանուր էլեկտրոնային կատալոգի ստեղծում
- արխիվային փաստաթղթերի գիտական հրապարակումներ
- Նոր արխիվների ներգրավում[10]։
Ֆոնդերի կառավարման վարչություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վարչության Ֆոնդերի կառավարումը տնօրինում է ձեռագիր գրքերի և պատմական փաստաթղթերի, ինչպես նաև մասնավոր արխիվների ֆոնդերը։ Նրա իրավասության շրջանակում են նաև վարչության կառուցվածքում ստեղծված այլ միջոցներ։ Գրադարանի գրքերը, հուշահամալիրների և հոդվածների ֆոնդերը, ինչպես նաև քարտեզագրության ֆոնդերը տնօրինվում և վերահսկվում են գրադարանի բաժնի կողմից, սակայն ստեղծման, ինտեգրման կամ բաժանման հարցերը համաձայնեցվում են ֆոնդերի կառավարման վարչության հետ[11]։
Ցուցահանդեսի բաժին
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ցուցահանդեսի բաժանմունքի նպատակն է տարբեր ցուցահանդեսային նախագծերի միջոցով զանգվածային գրավչություն հաղորդել կենտրոնում պահպանվող մշակութային ժառանգությանը։ Ցուցահանդեսների վարչությունը կազմակերպում է մշտական և շարժական ցուցահանդեսներ ինչպես Վրաստանի ներսում, այնպես էլ դրսում։ Ցուցահանդեսների բաժինն աջակցում է Ձեռագրերի ազգային կենտրոնի ցուցահանդեսային համակարգի մշակմանը և ցուցահանդեսների միջազգային չափանիշներին համապատասխանեցմանը[12]։
Կրթության վարչություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կրթության վարչությունը կրթական և ցուցահանդեսային նախագծերի, տարբեր ծրագրերի և ծառայությունների միջոցով իրականացնում է կենտրոնում պահպանվող մշակութային և մտավոր ժառանգության ինտեգրումը հասարակության կյանքում։ Այս ժառանգության դեպարտամենտի հետ փոխգործակցությունը և անմիջական շփումը աջակցում է հասարակության անդամների և խմբերի ինքնաիրացմանն ու զարգացմանը[13]։
Գրադարանի բաժին
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ձեռագրերի ազգային կենտրոնի գրադարանի հիմնական պահոցներում պահվում են հումանիտար գիտությունների բնագավառի 10935 վրացերեն, 11654 ռուսերեն և 6496 այլ օտարալեզու գրքեր։ Գրադարանը հաշվում է նաև 3096 վրացական, 7285 ռուսերեն և մոտ 4000 այլ արտասահմանյան ամսագրեր։
Գրադարանի գրքերի և ամսագրերի հիմնական մասը պահվում է գրադարանի ընթերցասրահում գտնվող ավանդատներում, հանրագիտարաններում, բառարաններում և ուղեգրային գրականությունում։
Գրադարանն ունի միասնական կատալոգ, որը, բացի հիմնական կատալոգներից, ներառում է Ձեռագրերի ազգային կենտրոնի 6 հուշասրահներում պահվող գրքերի և ամսագրերի կատալոգները[14]։
Արվեստի պատմության բաժին
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Արվեստի պատմության բաժինը ուսումնասիրում է վրացական գրքերի արվեստը, աշխատում է մանրանկարչության կորպուսի ստեղծման և նախապատրաստման վրա, որոնք ներառվում են հրատարակության համար նախատեսված ձեռագրերում։ Ձեռագրերի լուսավորությունը ուսումնասիրվում է ըաստ ժամանակագրական և թեմատիկ ասպեկտների՝ տարբեր գրագրություններին, դարաշրջանին կամ թեմատիկային բնորոշ գեղարվեստական ոճերը սահմանելու համար։ Առանձնահատուկ ուշադրություն է դարձվում արտագրողներին, նկարիչներին և գիրքը կապողներին վերաբերող հարցերին[15]։
Պահպանման և վերականգնման լաբորատորիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պահպանման և վերականգնման լաբորատորիան ստեղծվել է Ձեռագրերի ազգային կենտրոնում 2006թ. Այս լաբորատորիան փոխարինել է նախկին հիգիենայի և վերականգնման բաժանմունքին։ Պահպանման և վերականգնման լաբորատորիայում աշխատանքներն իրականացվում են մի քանի ուղղություններով.
- Մագաղաթի և թղթի վրա ձեռագրերի, վաղ տպագիր գրքերի, պատմական փաստաթղթերի, արխիվային նյութերի, ինչպես նաև Կենտրոնի գրադարանի գրքերի և մասնավոր հավաքածուներում պահպանվող այլ նյութերի պահպանում և վերականգնում.
- Հին և վնասված էջերի պահպանում;
- Քարացած և կպած էջերի առանձնացում
- դեֆորմացված մագաղաթներ ուղղում և վերականգնում
- Բաց թողնված մասերի/հատվածների լրացում
- Չամրացված ձեռագրերի կապում, բնօրինակ դրոշմավորված կաշվե գրքի կազմերի վերականգնում և պահպանում
- Պահպանված կամ նոր ձեռք բերված նյութերի ախտահանում և մաքրում[16]։
Թվայնացման լաբորատորիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ձեռագրերի ազգային կենտրոնում գործում է Թվայնացման լաբորատորիա, որտեղ Կենտրոնում պահվող նյութերը սկանավորվում, տեսակավորվում և կոդավորվում են թվային ձևաչափով։ Ձեռագրերի, փաստաթղթերի, մանրանկարների և ֆոտոնյութերի թվայնացմամբ կենտրոնն աջակցում է դրանց ամրագրմանը և ներկայացմանը գիտական շրջանակներին։
Թվայնացումը նաև լավ գործիք է առկա նյութի պահպանման համար. հետագայում այն նյութերը, որոնք ժամանակի ընթացքում կարող են կորսվել, կարող են վերականգնվել թվային պատճենի հիման վրա[17]։
Հավաքածու
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ձեռագրերի ազգային կենտրոնի հավաքածուն ներառում է ձեռագիր գրքեր, պատմական փաստաթղթեր և արխիվային ֆոնդեր։ Ձեռագրերի և պատմական փաստաթղթերի հավաքածուն ըստ լեզվի բաժանված է խմբերի (ենթաֆոնդեր), արխիվային ֆոնդում պահվում են վրացի և օտարերկրյա հասարակական գործիչների մասնավոր արխիվները, ինչպես նաև տարբեր կազմակերպությունների արխիվները։
Ձեռագրեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ձեռագրերի հավաքածուն բաժանված է վրացերեն, արևելյան, հունարեն, ռուսերեն և այլ լեզուներով ձեռագրերի խմբերի։ Այս խմբերից ամենամեծը վրացական ձեռագրերի հավաքածուն է։ Այն ներառում է հազարավոր ձեռագրեր՝ թվագրված 5-19-րդ դարերով։ Դրանց թվում են նաև պալիմպսեստները։
Վրացական ձեռագրերի հավաքածուն բաժանված է չորս ենթահավաքածուների՝ A[18], H[19], Q[20] և S[21]Այս հավաքածուն պարունակում է ինչպես եկեղեցական, այնպես էլ աշխարհիկ գրական ստեղծագործություններ։ Պահպանված գրությունները՝ «Սուրբ Շուշանիկի նահատակությունը», « Եվստատի Մցխեթելիի նահատակությունը», «Աբո Թբիլելիի նահատակությունը» միջնադարյան վրաց եկեղեցական գրականության հիմնաքարն են։ Բացառությամբ այս ժողովածուի ներառում են բյուզանդական եկեղեցական գրականության նշանավոր գործերը, որոնք թարգմանվել են վրացերեն Էքվթիմե Մթածմինդելիի, Գիորգի Մթածմինդելիի, Էփրեմ Մծիրեի, Արսեն Իկալթոելիի և այլ նշանավոր վրացի գործիչների կողմից։ Աշխարհիկ գրականությունից ուշագրավ են «Վեփխիստկաոսանի» («Մարդը պանտերայի կաշվով») ձեռագիր կրկնօրինակները, ինչպես նաև աստղագիտական, աշխարհագրական, բժշկական, մաթեմատիկական կամ ռազմական գրություններ պարունակող այլ ձեռագրեր[22]։
Արևելյան հավաքածուն հիմնականում բաղկացած է արաբական, պարսկական և թուրքերեն ձեռագրերից։ Հավաքածուում պահպանվել են նաև շուրջ 300 հայերեն, սիրիական, եբրայերեն և մեկ ղպտիական ձեռագիր[23]։
Հունարեն ձեռագրերի հավաքածուն պարունակում է 51 ձեռագիր օրինակ հին և նոր հունարեն լեզուներով, որոնք թվագրվում են 9-18-րդ դարերի ժամանակաշրջանով։ Ձեռագրերը գրված են և՛ թղթի վրա, և՛ մագաղաթի վրա։ Ըստ բովանդակության՝ դրանք հիմնականում եկեղեցական գրություններ են, այդ թվում՝ աստվածաբանական գրություններ, Սաղմոսներ, շարականներ, այլ, նաև բժշկական գրություններ[24]։
Ռուսական ձեռագրերի հավաքածուն ներառում է ավելի քան 500 ձեռագիր։ Դրանց մեծ մասը ուշ շրջանի են՝ 16-19-րդ դար։ Այստեղ են պահվում վրաց թագավորների, ազնվականների և նրանց ընտանիքի անդամների նամակագրության ռուսերեն թարգմանությունները, Լև Տոլստոյի և Պյոտր Չայկովսկու ինքնագրերը, եկեղեցական գրություններ և այլն[25]։
Բացի այդ հավաքածուներից, կա նաև արտասահմանյան տարբեր ձեռագրերի հավաքածու, որը պարունակում է 15-20-րդ դարերի ընդօրինակված ձեռագիր գրքեր եվրոպական տարբեր լեզուներով՝ գերմաներեն, իտալերեն, լեհերեն, ֆրանսերեն ձեռագրեր[26]։
-
5-6-րդ դարերի վրացական պալիմպսեստը վրացական ձեռագրերի հավաքածուից -
Գելաթի ավետարան. վրացական ձեռագրերի ֆոնդ -
Պարսկերեն ձեռագիր. Արևելյան ձեռագրերի ֆոնդ -
Թուրքական ձեռագիր. Արևելյան ձեռագրերի ֆոնդ
.jpg)
Պատմական փաստաթղթեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ձեռագրերի ազգային կենտրոնի պատմական փաստաթղթերի հավաքածուն ներառում է վրացական, հայկական, արաբական, օսմանյան և պարսկական փաստաթղթեր։ Այս փաստաթղթերի ընդհանուր թիվը գերազանցում է 30 000-ը և դրանք թվագրվում են 10-19-րդ դարերով։ Վրացական ձեռագիր փաստաթղթերի հավաքածուն պարունակում է ինչպես աշխարհիկ, այնպես էլ եկեղեցական փաստաթղթեր[27]։
Արաբական փաստաթղթերը դաղստանյան ծագում ունեն և ներկայացնում են տեղի կովկասյանժողովուրդների կյանքը 18-19-րդ դարերում։ Փաստաթղթերից մեկը պատմում է Իմամ Շամիլիշարժման մասին. Ժողովածուն պարունակում է մի քանի այլ փաստաթղթեր Վրաստանի և Դաղստանի հարաբերությունների մասին[28]։
Հավաքածուն ներառում է նաև շուրջ 200 հայկական փաստաթուղթ՝ թվագրված 18-19-րդ դարերով։ Դրանք տարբեր մատյաններ են, գնումների ու պարտքերի մատյաններ, հայ եկեղեցական գործիչների պաշտոնական նամակագրություններ և այլն[29]։
Ձեռագրերի ազգային կենտրոնում պահվող արևելյան ձեռագրերի հավաքածուի ուշագրավ մասը պարսկական և թուրքական (օսմանյան) փաստաթղթերն են, որոնցից են շահերի փիրմանները (պատվերները), արձանագրությունները, նամակները, գնման փաստաթղթերը և այլն։ Այս փաստաթղթերը ցույց են տալիս Վրաստանի և Կովկասի այլ երկրների քաղաքական, սոցիալական տնտեսական կյանքը. դրանք ներկայացնում են նաև Ռուսաստանի և Պարսկաստանիառճակատումը կովկասյան տարածաշրջանում։ Այս փաստաթղթերը կարևոր են նաև իրենց ձևավորումներով. պարսկական ձեռագիր փաստաթղթերը զարդարված են պարսկական պատկերազարդ ձեռագրերի լավագույն ավանդույթներին համապատասխան[30]։
Մասնավոր արխիվային ֆոնդեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ձեռագրերի ազգային կենտրոնի արխիվային ֆոնդերում համախմբված են վրացի և օտարազգի գիտնականների, գրողների, բանաստեղծների, նկարիչների, քաղաքական, հասարակական և ռազմական գործիչների, գաղթական և եկեղեցական գործիչների արխիվները, ինչպես նաև Վրաստանի պատմա-ազգագրական ընկերության և Սինոդի դիվանապետարանի արխիվները։ Ընդհանուր առմամբ, ձեռագրերի ազգային կենտրոնի պահոցներում է պահվում 179 մասնավոր արխիվ, որոնցից 111-ը մշակվել է, իսկ մնացած 68-ը գտնվում է մշակման փուլում[31]։
Արխիվային ֆոնդերում պահպանված նյութերից պետք է առանձնահատուկ հիշատակել պապիրոլոգիայի հիմնադիրներից մեկի` վրացի պապիրոլոգ Գրիգոլ Ծերեթելիին պատկանող պապիրուսային հավաքածուն, որը պարունակում է 150 պապիրուս, որոնք թվագրվում են մ.թ.ա. II-մ.թ. XV դարով։
Ոչ պակաս հետաքրքրություն է ներկայացնում արխիվային մյուս ֆոնդերում պահպանված նյութերը՝ 19-20-րդ դարերի վրացի և օտարազգի հասարակական գործիչների կյանքին ու գործունեությանն առնչվող բնօրինակ օտարալեզու փաստաթղթեր՝ վրացերեն, լատիներեն, ֆրանսերեն, անգլերեն, իտալերեն, ռուսերեն, ադրբեջաներեն, հայերեն և այլ օտար լեզուներով; հարստագույն էպիստոլյար ժառանգությունը; բազմաթիվ բանահյուսական գրառումներ; եզակի լուսանկարներ, անգնահատելի նյութեր, որոնք արտացոլում են Հարավային Կովկասի նոր և նորագույն պատմությունը քաղաքականության, տնտեսության, եկեղեցական կյանքի, լրագրության, թատրոնի, երաժշտության և այլնի բնագավառում[32]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «History, official web-page of the National Centre of Manuscripts». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 12-ին.
- ↑ «New name – The National Centre of Manuscripts, official web-page of the National Centre of Manuscripts». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 12-ին.
- ↑ «The Charter of the National Centre of Manuscripts, article 9» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ հունվարի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ «The Charter of the National Centre of Manuscripts, article 10» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ հունվարի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ «Scientific Council, official web-page of the National Centre of Manuscripts». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 12-ին.
- ↑ «Rights and Responsibilities of the Scientific Council, official web-page of the National Centre of Manuscripts». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ «The Charter of the National Centre of Manuscripts, articles 4-6» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ հունվարի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ «Department of Codicology, official web-page of the National Centre of Manuscripts». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ «Department of Diplomatics and Source Studies, National Centre of Manuscripts». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ Department of Archival Studies, Georgian National Centre of Manuscripts(չաշխատող հղում)
- ↑ Department of Fund Managing, Georgian National Centre of Manuscripts(չաշխատող հղում)
- ↑ «Exhibition Department, official web-page of the National Centre of Manuscripts». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ «Education Department, official web-page of the National Centre of Manuscripts». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 12-ին.
- ↑ «Library Department, official web-page of the National Centre of Manuscripts». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հուլիսի 30-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ «Department of the History of Art, official web-page of the National Centre of Manuscripts». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ «Restoration and Conservation Laboratory, National Centre of Manuscripts». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ «Laboratory of Digitalization, official web-page of the National Centre of Manuscripts». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ «A Fund of the Georgian manuscripts, official web-page of the National Centre of Manuscripts». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ «official web-page of the National Centre of Manuscripts». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ «official web-page of the National Centre of Manuscripts». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ official web-page of the National Centre of Manuscripts
- ↑ «The Fund of Georgian Manuscripts». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ «The Fund of Oriental MSS». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 12-ին.
- ↑ «The Funds of Greek MSS (Gr)». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ The Fund of Russian MSS (Ros)
- ↑ «Mixed Fund of Various Language MSS (Varia)». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ «Historical Documents». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ «Collection of Arabic Documents (Arld)». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 12-ին.
- ↑ «Collection of the Armenian Documents, official web-page of the National Centre of Manuscripts». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ «Historical Documents». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ «General list of the private archives preserved at the National Centre of Manuscripts, official web-page of the National Centre of Manuscripts». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 12-ին.
- ↑ «Private Archival Funds of Public Figures». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վրաստանի ձեռագրերի ազգային կենտրոն» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||
